شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
سرپرست اسبق وزارت اقتصاد اظهار کرد: خلق پولی که الان اتفاق می‌افتد وارد چرخه تولید نمی‌شود و در چنین شرایطی صرفاً ضرر و زیان جامعه را در پی دارد. به همین دلیل آیت‌الله مکارم‌شیرازی خلق پول را در شرایط موجود حرام اعلام کرده‌اند.
به گزارش شبکه اجتهاد، رهبر معظم انقلاب در پی تدوین الگوی پایه اسلامی ایرانی پیشرفت که در آن اهم مبانی و آرمان‌های پیشرفت و افق مطلوب کشور در پنج دهه آینده ترسیم و تدابیر مؤثر برای دستیابی به آن طراحی شده است، دستگاه‌ها، مراکز علمی، نخبگان و صاحب‌نظران را به بررسی عمیق ابعاد مختلف سند تدوین‌شده و ارائه نظرات مشورتی برای تکمیل و ارتقای این سند بالادستی فراخواندند. بخشی از مطالب این سند به مسائل اقتصادی از جمله موضوع «خلق پول بانکی» اختصاص دارد که البته این اشارات در این سند، انتقاداتی را نیز در پی داشته است. از سوی دیگر، برخی کارشناسان با نگاهی منتقدانه معتقدند سند آماده‌شده خام و ابتدایی است و باید کارهای بیشتری برای تکمیل آن انجام شود.
وام‌دهی پایه اصلی خلق پول است
حسین صمصامی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید بهشتی و سرپرست اسبق وزارت امور اقتصادی و دارایی، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره اشارات سند پایه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت درباره خلق پول بانکی گفت: خلق پول بانکی موضوعی است که آن را برخی مراجع تقلید از جمله اخیراً آیت‌الله مکارم شیرازی حرام اعلام کرده‌اند. بنده نمی‌دانم چنین عباراتی را چه کسانی در این سند گنجانده‌اند، اما لازم است اشاره کنم که در پنج ماهه نخست سال جاری براساس اعلام بانک مرکزی، ۲۵۰ هزار میلیارد تومان از سوی بانک‌ها وام داده شده است که این وام دوباره تبدیل به سپرده و سپرده هم مجدداً تبدیل به وام خواهد شد.
این کارشناس مسائل اقتصادی تأکید کرد: مکانیزم وام‌دهی پایه اصلی خلق پول است؛ بدین معنی که وقتی به مردم وام می‌دهید، باید این توزیع وام درست باشد و این‌گونه نباشد که به صورت ناعادلانه توزیع شود. از سوی دیگر حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد این وام‌ها معوق می‌شود. منظور این است که تسهیلاتی که بانک‌ها ارائه می‌دهند به میزان ۶۰ درصد آن به افراد خاصی داده می‌شود که آن را بازپس نداده‌اند. در واقع در نزد آنان قفل شده است.
مراد از توزیع عادلانه خلق پول بانکی چیست؟
سرپرست اسبق وزارت امور اقتصادی و دارایی یادآور شد: چنین اقدامی توزیع عادلانه نیست؛ بنابراین باید تسهیلات به کسی داده شود که قدرت تولید دارد. برخی افراد حتی اگر به آنها وام هم بدهید، توان کار کردن با آن را ندارند اما برخی افراد هستند که توان کار تولیدی دارند و نیازمند وام هستند؛ بنابراین تلقی بنده این است که باید شرایط یکسانی برای ارائه تسهیلات به مردم فراهم کنیم که بتوانند از این منابع استفاده کنند.
وی افزود: اگر دو فرد با شرایط یکسان به بانک مراجعه کردند، نباید این گونه باشد که یکی از آنها که ارتباط دارد، پارتی‌بازی می‌کند یا رشوه می‌دهد به منابع دسترسی پیدا کند و دیگری از این منابع بانکی محروم شود. از سوی دیگر اگر منظور از «توزیع عادلانه خلق پول بانکی» این باشد که این پول باید به صورت عادلانه بین همه مردم توزیع شود، قطعاً غلط است، بلکه مقصود این است که اگر افرادی با شرایط یکسان که نیازمند تسهیلات هستند و صلاحیت آن را دارند، به صورت عادلانه از این امکانات بهره‌مند شوند.
استفاده از ابزار خلق پول در اقتصاد همانند استفاده از چاقوست
صمصامی با اشاره به اینکه البته اساساً در مورد اصل خلق پول، مشکل و تبعاتی برای آن وجود دارد، اظهار کرد: وقتی اصل موضوع خلق پول را در شرایط کنونی کشور صحیح نمی‌دانیم، قطعاً توزیع عادلانه آن هم درست نیست، اما مسئله این است که نگارندگان این سند موضوع خلق پول را پذیرفته‌اند. از سوی دیگر می‌توان گفت که موضوع خلق پول در اقتصاد همانند استفاده از چاقوست که شما می‌توانید با آن شخصی را مجروح کنید و کار نادرستی است، اما می‌توانید با آن کارهای درستی انجام دهید و این هم اشکالی ندارد.
سرپرست اسبق وزارت امور اقتصادی و دارایی یادآور شد: در کشورهای پیشرفته که رشد نقدینگی آنها متناسب با رشد تولید است خلق پول هم انجام می‌شود، اما این خلق پول در کشورهای آنها اشکالی ندارد و در ایران به این دلیل که نظارتی بر سیستم بانکی نداریم، دولت بی‌انضباطی مالی دارد و سیستم بانکی هم بی‌انضباط است. لذا اگر توزیع منابع عادلانه انجام شود؛ بدین مفهوم که اگر دو فرد در شرایط و کارآیی یکسان قرار بگیرند و بدون توجه به روابط و صرفاً براساس ضوابط به آنان تسهیلات بدهیم، می‌توان آن را توزیع عادلانه خلق پول بانکی تعریف کرد.
دلایل تحریم خلق پول بانکی
وی ادامه داد: خلق پول هم اگر وارد چرخه تولید شود و رونق اقتصادی ایجاد کند، مشکلی ندارد اما چون شرایط اقتصادی ایران این‌گونه نیست و «روابط» جایگزین «ضوابط» شده، بی‌انضباطی مالی دولت به سیستم بانکی منتقل شده و در سیستم بانکی هم فساد وجود دارد؛ بنابراین مشاهده می‌کنیم که در پنج ماه چه میزان کلانی از تسهیلات را پرداخت کرده و عودت هم داده نشده است.
صمصامی در پایان گفت: بنابراین خلق پولی که این‌گونه اتفاق می‌افتد، وارد چرخه تولید نمی‌شود و در چنین شرایطی صرفاً ضرر و زیان جامعه را در پی دارد و به همین دلیل آیت‌الله مکارم شیرازی خلق پول را در شرایط موجود حرام اعلام کرده‌اند، وگرنه اگر سیستم بانکی اصلاح شود و این خلق پول وارد تولید شود اشکال ندارد؛ بنابراین اشکالاتی که افرادی نظیر بنده به خلق پول وارد می‌دانیم، به دلیل شرایط حال است، نه به نفسِ پدیده خلق پول.
