کسی باید در مورد حوزه صحبت کند که خودش در بطن آن باشد/ حرکت حوزه علمیه قم روبه جلو است

عضو ارشد جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: یعنی اگر مسئولان آسیب شناسی کنند و وضعیت گذشته و حال را ببینند به نظر من حوزه بالقوه ظرفیت خوبی است، از این جهت می‌توان گفت که آینده بسیار روشن است، ولی حتی به همین سبکی هم که اکنون پیش می‌رود در مجموع نا امید کننده نیست و من فکر می‌کنم که حرکت روبه جلو است.

به گزارش شبکه اجتهاد، حجت الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست درباره رسالت حوزه علمیه در شرایط فعلی جهان تشیع اظهار کرد: حوزه علمیه یک رسالت دائمی دارد که همیشه همراه آن هست منتها ممکن است که عوارضی هم پیدا شود و یک وظایف موقت نیز به دوش حوزه بیاید. اینکه نیروهایی را تربیت کند که از نظر علمی به معنای واقعی کلمه، معارف دین را یاد بگیرند و اینکه پس از یاد گرفتن به دیگران چه نسل حاضر و چه نسل آینده منتقل کنند و در واقع نیروهایی آموزش و تربیت داده شوند و این نیروها تبلیغ کنند و آموزه‌ها را به دیگران برسانند، اینکه نیروهایی را بسازند که نه فقط در سطح معرفت و دانش بلکه اخلاقاً در سطح بالایی باشند و از این طریق دین خدا را به نسل بعد منتقل کنند، از وظایف ذاتی روحانیت است، به طور کلی وظیفه دائمی روحانیت و صد البته حوزه علمیه آموزش، پرورش و تبلیغ است.

او ادامه داد: اما گاهی وظایفی موقتی هم متوجه روحانیت می‌شود به عنوان مثال وقتی انقلابی می‌شود و نظامی سر کار می‌آید، این حوزه‌های علمیه هستند که باید حفره‌های تئوریک نظام را حل کنند و نظام بر هر مبنایی که هست، مبانی را صحیح توضیح دهند، در حقیقت لازم است نظام را ساپورت فکری و تئوری کنند، اگر نیاز به کادری دارد که از روحانیت بر می‌آید، کادرسازی کند البته نه اینکه روحانیت همه کارهای اجرایی را دست بگیرند، اما ممکن است که در بزنگاه‌هایی به تربیت قضات و نیروهایی بپردازد که بیشتر به حوزه مربوط می‌شود. اگر در جایی نیاز به روشنگری، بصیرت افزایی و زمان آگاهی دارد، روحانیت هم باید خودش زمان آگاه باشد و هم آگاهی دهد. بنابراین در یک تقسیم کلان رسالت حوزه‌های علمیه به دو بخش «دائم و در همه شرایط» و وظایف «موسمی و مقطعی» تقسیم می‌شود و هرکدام جای خود را دارد و در مجموع رسالت بزرگی است.

علیدوست در پاسخ به اینکه برای انجام رسالت دائمی و موقتی حوزه علمیه، لازم است در حوزه علمیه اصلاحاتی در زمینه‌های مختلف صورت گیرد؟ به شفقنا گفت: هر نهاد زنده‌‌ای حتی نظامی، دفاعی، دانشگاه و حوزه، دائم نیاز به بازسازی دارد چرا که مخاطب آنها دائم هستند و متحول می‌شوند و اگر نهادی همچون حوزه متوقف شود، پویایی خود را از دست می‌دهد و از بین می‌رود.

او افزود: به نظر من حوزه‌های علمیه در همه زمینه‌ها و به منظور زنده بودن و پاسخگو بودن باید دائم وضعیت خود و مخاطبان خود، چه مسلمان و چه غیر مسلمان، چه حوزوی و چه غیر حوزوی را رصد کنند و طبیعتاً خود را با اقتضائات تطبیق دهند وگرنه از بین می‌روند لذا شاید لازم باشد که متون آموزشی خود را گاهی تغییراتی دهد، در فرم تبلیغ به روز کار کند و از ابزار روز استفاده نماید چون به هر حال درست است که ارزش‌ها اصولش ثابت است، اما فروع و مصادیق آن ثابت نیست و باید آنها را بشناسد.

عضو ارشد جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، اظهار کرد: در وظایف موقتی هم همینطور است منتهی حوزه و هر نهادی باید به یک اصل توجه کند که هر چیز جدیدی الزاماً بهتر نیست، یعنی اینطور نیست که هر نوع تغییر و تحول، تغییر متکامل باشد، گاهی برعکس تغییر مرتجعانه است. از این جهت ضمن اینکه باید آسیب شناسی کند، به بازسازی خود در ساحات مختلف بپردازد و به این اصل هم توجه کند که الزماً هر جدیدی مطلوب نیست و باید ببیند که آیا متکامل یا ارتجاع است، اگر متکامل بود، بپذیرد و اگر ارتجاع بود پرهیز کند.

او در پاسخ به اینکه در دهه‌های اخیر چه نقاط قوت و ضعفی در حوزه علمیه وجود داشته و دارد؟ گفت: من به عنوان یک شخص منصف و کسی که در بطن حوزه هست و بسیار کار کرده مخصوصاً در پژوهش که هزاران رساله، مقاله و کتاب تالیف کرده به طوری که گذشتگان ما به این شکل پژوهش نکرده بودند، نیروهای زیادی را تربیت کرده که هنوز هم مشغول تحصیل هستند یا خدماتی ارایه می‌دهند. این نکته را مخصوصاً عرض کردم چون گاهی متاسفانه افراد عدم اطلاع خود را دلیل بر عدم می‌گیرند مثلا شخص بدون اینکه در بطن حوزه و با خبر باشد می‌گوید که حوزه چه کرده است. مثل اینکه بنده در حوزه باشم و بگویم که دانشگاه تهران چه می‌کند. کسی باید در مورد حوزه صحبت کند که خودش در بطن آن باشد. حوزه نیروهای زیادی را در نظام مصرف کرده است، از ابتدای انقلاب چه کسانی که شهید و ترور شدند و چه کسانی که مشغول کار شدند و هنوز هم مشغول کار هستند، این خدمت عظیمی به نظام است، اما این بدین معنا نیست که وضعیتی بهتر از این غیر ممکن بود، به هر حال ممکن است که برخی مواقع می‌شد دقیق تر و نهادینه تر رفتار و عمل کرد. در حال حاضر اگر اتاق فکری باشد و صاحبان اندیشه‌‌ای باشند که برنامه ریزی کنند، این آسیب‌ها هم برطرف می‌شود.

علیدوست درباره آینده حوزه علمیه قم، اظهار کرد: به این پرسش دو رقم می‌توان پاسخ داد. یک پاسخ مشروط یعنی اگر مسئولان آسیب شناسی کنند و وضعیت گذشته و حال را ببینند به نظر من حوزه بالقوه ظرفیت خوبی است، از این جهت می‌توان گفت که آینده بسیار روشن است، ولی حتی به همین سبکی هم که اکنون پیش می‌رود در مجموع نا امید کننده نیست و من فکر می‌کنم که حرکت روبه جلو است.