کلینی جامع‌ترین پایه‌گذار میراث حدیثی شیعه/ علی نصیری

شبکه اجتهاد: نوزدهم اردیبهشت ماه؛ روز بزرگداشت بزرگ ترین و ماناترین محدث تشیع مرحوم ثقه‌الاسلام کلینی (اعلی الله مقاماته العالیه) است. اگر کسی می‌خواهد این محدث بزرگ و نقش بی‌بدیل ایشان در حفظ تراث اهل بیت (ع) را دریابد، مناسب است به چند گزاره ذیل عنایت بورزد:

۱. عالمان اهل سنت مهم ترین و معتبرترین کتاب را پس از قرآن، صحیح بخاری می‌دانند، در شیعه به اشتباه دومین کتاب معتبر نهج‌البلاغه دانسته شده است. در حالی که به رغم اذعان به جایگاه وزین نهج البلاغه، به دلایلی چند از جمله جامعیت کافی شریف در ثبت روایات دوازده معصوم، گستره این کتاب در بازتاب آموزه‌های دین و وجود اسناد، کتاب کافی شریف را باید معترترین کتاب در شیعه پس از قرآن دانست.

۲. به‌رغم احترام به شیخ صدوق و شیخ طوسی (رحمه الله علیهما) و اذعان به جایگاه ستودنی سه کتاب: من لایحضر و تهذیببن، کتاب کافی شریف از جهاتی چند بر سه کتاب دیگر ترجیح دارد که یکی از آنها انحصار سه کتاب دیگر به روایات فقهی و اهتمام کتاب کافی شریف نسبت به روایات اعتقادی و اخلاقی در کنار بازتاب روایات فقهی است.

۳. کافی شریف به خاطر انعکاس بیش از شانزده هزار روایت از مجموع روایات صحاح سته اهل سنت با حذف مکررات از نظر گستردگی روایات برتری دارد؛ چنان که به جهت بازتاب ناب‌ترین روایات در زمینه‌های مختلف دین شناخت آن هم از زبان پیشوایان معصوم دینی از هر جهت قابل مقایسه با صحاح سته اهل سنت نیست.

۴. با توجه به جایگاه سنت در ترسیم جامعیت دین در کنار قرآن بر اساس نظریه دوگانه محوری و با عنایت به نقش انحصاری کتاب کافی شریف در انعکاس کامل تر روایات در سه عرصه: آموزه‌های اعنقادی، اخلاقی و فقهی، باید اذعان کرد که اگر کتاب کافی شریف سامان نمی‌یافت، هرگز نظام نامه جامع و کاملی از اسلام و به ویژه تشیع در اختیار جهانیان قرار نمی‌گرفت.

به زبان ساده‌تر فقط در محدوده باور تشیع در باره امامت، عصمت و دانش گسترده ائمه دوازده گانه (علیهم آلاف التحیه و الثناء) اگر روایات بخش کتاب الحجه کافی شریف نبود، دست شیعه از هر جهت برای اثبات مدعای خود و نشان دادن جایگاه اهل بیت (ع) خالی می‌ماند.

۵. بازخوانی روایات کافی شریف در سه عرصه: آموزه‌های اعتقادی، اخلاقی و فقهی نشان می‌دهد که ثقه الاسلام کلینی با برخورداری از دانشی گسترده و ژرف در زمینه‌های مختلف علوم اسلامی همچون تفسیر، کلام، حدیث، اخلاق، سیره و … و با تلاشی بسیار ستودنی و وقف بیست سال از عمر شریف، ناب ترین، معتبرتربن، رساترین و جامع تربن روایات را گردآورده است؛ به گونه‌ای که اگر کسی با کنار گذاشتن همه میراث روایی فریقین در کنار مراجعه به قرآن،کتاب کافی شریف را به عنوان مرجع و منبع دین شناسی خود قرار دهد، به سازواره‌ای از دین دست می‌یابد که به یقین مورد رضایت خداوند و اهل بیت (ع) است.

۶. در کارنامه ثقه الاسلام کلینی نه تنها بر تمام شیعه و بلکه بر تمام اهل سنت و در نگاهی وسیع‌تر بر همه جهانیان، حق بزرگی ثبت است؛ زیرا اگر کتاب کافی نبود، آخرین، کامل‌ترین و جامع‌ترین دین؛ یعنی اسلام که از سوی خداوند به هدف هدایت جهانیان تا پگاه رستاخیز معرفی شد، با ناب‌ترین و ژرف ترین قرائت؛ یعنی قرائت اهل بیت (ع) به دنیا معرفی نمی‌شد.

مرحوم کلینی چه زیبا در مقدمه کافی از خدا خواسته که کتاب او تا روز قیامت جاودانه بماند که ماند. خوشا به حال ثقه‌الاسلام کلینی؛ طوبی له و حسن مآب که در پی اخلاص و صفای نفس و به هدف خدمت به اسلام و اهل بیت (ع) چنین نقش بی‌بدیلی را در کارنامه خود ثبت کرد و نام خود را در تارک تاریخ به نیکی جاودانه ساخت.

خدایا روح و ریحان و رحمت و رضوان بی‌پایان خود را به روح بلند آن محدث نامی ابلاغ و ارسال فرما و به ما توفیق آشنایی عمیق و عریق با معارف نورانی کتاب کافی شریف عنایت بفرما!