شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
استاد فاضل لنکرانی در تبیین معنای جهاد ذبّی و تفاوت آن با جهاد دفاعی و ابتدائی، گفت: این جهاد واقع از مصادیق فقه مقاومت بوده و زمانی است که اصل اسلام در خطر باشد. عنوان «جهاد ذبّی» در این خلاصه می‌شود که خدای متعال در انسان دفاع از دین را واجب کرده است، اما باید بدانیم که «جهاد ذبّی» با جهاد دفاعی بیش از ۱۰ فرق اساسی دارد، جایی که فرد می‌بیند اسلام در خطر است و می‌تواند مقابله کند بر خودش واجب است که باید مقابله کند هرچند می‌داند که کشته می‌شود.
به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی استاد درس خارج حوزه علمیه در چهارمین پیش همایش ملی مقاومت اسلامی از نگاه قرآن از سلسله نشست‌های همایش ملی مقاومت اسلامی از نگاه قرآن که با عنوان «جهاد ذبی» در مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) برگزار شد، با اشاره به تاریخچه موضوع «جهاد ذبّی» اظهار داشت: در زمان مبارزه با داعش به ذهنم آمد که تصویر فنی و فقهی مبارزه با داعش چیست؟
وی افزود: این جهادی که مرجعیت عراق اعلام کردند و بر اثر او فتنه تا اندازه زیادی از بین رفت و البته در کنار درایت‌ها و کمک‌های فراوان نظام جمهوری اسلامی را نباید نادیده بگیریم.
فاضل لنکرانی در ادامه بیان داشت: کلمات فقها در باب جهاد را بررسی کردم و دیدم ما یک نوع جهاد دفاعی داریم که در برابر حمله دشمن صورت می‌گیرد و عقل هم با آن موافق است و جهاد ابتدائی هم هست که در این جهاد دشمن حمله نمی‌کند بلکه مسلمان‌ها از طریق امام مسلمین کفار را به اسلام دعوت می‌کنند اگر بعد از اینکه منطق اسلام را شنیدند و لجاجت کردند طبق آیات جهاد ابتدایی برای نجات مستضعفین از رجال و نساء و ولدان باید اقدام کرد، اما نوع سوم جهادی داریم که از کلمات فقها نیز به دست می‌آید.
وی با تأکید بر این که «جهاد ذبّی» به معنای جهاد دفاعی در برابر مسائل دینی است، گفت: در این جا بحث حمله کردن دشمن به شخص انسان که در جهاد دفاعی متعارف مطرح است در این جا وجود ندارد، اگر در یک جایی بر اساس اسلام خوف بشود و خوف پیدا کند که دین در خطر است چه در منطقه خود انسان و چه در مناطق دیگر بر اساس ادله، هر انسانی که تمکن دارد و می‌تواند با دشمن مقابله کند بر او واجب است که چنین کاری را انجام بدهد.
نهضت امام حسین (ع) با «جهاد ذبّی» توجیه می‌شود
رییس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) در ادامه عنوان کرد: من دیدم اصلا باید نهضت امام حسین (ع) را بر همین اساس تبیین کنیم، چون نهضت امام حسین (ع) بر اساس اختیار خودش از مدینه حرکت کرد و از مکه خارج شد بنابراین قیام ایشان جهاد دفاعی نبود و فقط بر اساس «جهاد ذبّی» قابل تفسیر است به همین جهت است که ایشان با همسر و فرزندان به کربلا آمد.
وی ابراز داشت: عنوان «جهاد ذبّی» در این خلاصه می‌شود که خدای متعال در انسان دفاع از دین را واجب کرده است، اما باید بدانیم که «جهاد ذبّی» با جهاد دفاعی بیش از ۱۰ فرق اساسی دارد، جایی که فرد می‌بیند اسلام در خطر است و می‌تواند مقابله کند بر خودش واجب است که باید مقابله کند هرچند می‌داند که کشته می‌شود.
فاضل لنکرانی در بخشی دیگر با اشاره به این که انقلاب اسلامی ایران به قضیه فلسطین گره خورده است، گفت: ریشه همه اختلافات ما با آمریکا در قضیه رژیم صهیونیستی است و اگر ایران سر سوزنی در مورد اسرائیل کوتاه بیاید همه مشکلات حل می‌شود و همه مسائل دیگر از جمله موشکی و بمب اتم و انرژی اتمی بهانه‌های واهی در دست آمریکا است.
مقابله با اسرائیل واجب است
وی تصریح کرد: امام راحل می‌فرمود: اسرائیل یک غده سرطانی است که برای هدم اسلام آمده و ما موظفیم که قدس را از چنگال آنها رها کنیم، این بر چه اساسی است؟ گاهی اوقات برخی اشکال می‌کنند چرا باید از فلسطین دفاع کنیم در حالی که آنها شیعه نیستند؟ جواب این سؤال در این است که دفاع از اسلام بر هر مسلمانی واجب است و هر جا هر مسلمانی دید که اساس اسلام و کیان اسلام در خطر است حق ندارد سکوت کند.
استاد درس خارج حوزه علمیه قم با اشاره به نسبت نظریه «جهاد ذبّی» با فقه مقاومت خاطرنشان کرد: بعد از فرمایشاتی که رهبر معظم انقلاب در مورد مقاومت فرمودند، از چیزهایی که همان موقع در ذهن من خطور کرد بحث فقه مقاومت بود و از محققان خواستیم این بحث را طراحی کنند و متوجه شدیم این مسأله باب جدیدی را در فقه باز می‌کند.
وی با بیان این که در مرحله اول و با بحث وجوب مقاومت ذهن آدم به سمت جهاد می‌رود، گفت: مسأله خیلی عمیق تر از این است و ما اگر به فقه نگاهی بیاندازیم متوجه می‌شویم در جای جای فقه، این بحث مقاومت مورد نظر شارع متعال بوده است و مسأله از دائره مباحث جهاد خیلی گسترده تر است، البته مباحث جهاد یکی از مباحث اصلی فقه مقاومت محسوب می‌شود.
لزوم تعریف و تبیین فقه مقاومت در حوزه
فاضل لنکرانی در ادامه بیان داشت: ما ابتدا باید جایگاه مقاومت و تعریف دقیقی از فقه مقاومت ارائه بدهیم، باید یک بررسی میدانی از اول فقه تا آخر فقه بشود تا همه این‌ها را انسان در یک سبد قرار بدهد؛ ما در فقه لزوم مقابله با بدعت‌ها، مذاهب باطله و کتب ضاله را داریم که همه این‌ها تحت عنوان فقه مقاومت قرار می‌گیرد.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با تأکید بر این که امروز کار اصلی دشمن مقابله فکری با اسلام است، ابراز داشت: امروز دشمن دنبال جنگ و خون ریزی آن گونه نیست بلکه می‌خواهد از طریق ایجاد بدعت‌ها و مذاهب فاسده و تغییر مفاهیم درون دینی و مفاهیم ارزشی ما به مبارزه با ما برخیزد.
رییس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) در ادامه عنوان کرد: یکی از مظاهر فقه مقاومت عدم جواز محبت نسبت به کفار است، این آیه شریفه سوره ممتحنه که می‌فرماید: «یا ایها الذین آمنوا لاتتخذوا عدوی و عدوکم اولیاء» ما نباید دشمنان خدا را که حرف خدا را قبول ندارند دوست بدانیم و دست دوستی به سمت آنها دراز کنیم، بنابراین اصل اولی این است که ابراز محبت نسبت به آنها حرام است بله اگر مصلحت اقتضاء کرد امر دیگری است، ولی در همان جا هم اسلام می‌گوید: حق ندارید! عدو خدا را دوست خود بدانید.
وی ابراز داشت: شما در مکاسب بحث عدم جواز سلاح به کفار را می‌بینید که همگی در دایره فقه مقاومت قرار می‌گیرد، عدم جواز فروش سلاح به کفار برای این است که آنها بعدا موجب آزار اسلام و مسلمانان نشوند، در این جا روایات متعددی وجود دارد و حضرت امام (ره) در این رابطه می‌فرمایند: اگر در یک زمانی مسلمان‌ها آن قدر قدرت داشتند که به یک کافری اسلحه بدهند، چون نمی‌توانند غلبه بر اسلام پیدا کنند مانعی ندارد.
فاضل لنکرانی در بخش دیگری از این دیدار با اشاره به این که موضوع ارتداد در اسلام نیز در دایره فقه مقاومت قابل بررسی است، گفت: اسلام در برخی از حالات فردی که مرتد می‌شود را اعدام می‌کند که البته این حکم در همان ادیان آسمانی دیگر هم وجود دارد، این حکم هم برای این است که در این صورت اصل اسلام به خطر می‌افتد.
آیات مربوط به فقه مقاومت و «جهاد ذبّی»
وی تصریح کرد: در قرآن کریم آیات کلیدی در مورد فقه مقاومت وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به آیه «لن یجعل الله للکافرین علی المؤمنین سبیلا» و آیه «انتم الاعلون» اشاره کرد، یا در روایتی حضرت صادق (ع) از تحاکم دو فرد مسلمان در ترافع و نزاع خود به طاغوت نهی می‌کند هرچند حاکم و قاضی جور، به حق قضاوت کند.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: به اسم این که در حقوق شهروندی همه انسان‌ها علی السویه هستند، برخی می‌خواهند افکار نادرستی را به مردم تلقین کنند اما نمی‌توان گفت غیر مسلمان بتواند بر مسلمان قدرت پیدا کند، شما فرض کنید فردی که مسلمان نیست در علم حقوق و حتی در فقه شیعه به اجتهاد برسد باز هم نمی‌تواند قاضی بشود.
وی با بیان این که بحث از نجس بودن کفار یا موضوع تقیه یا دشمن شناسی یا لزوم تجهیز و قوی بودن مسلمین نیز در همین راستا است، گفت: ریشه تقیه چه از نوع خوفی و چه از نوع مداراتی به مقاومت برمی گردد که برای حفظ شیعه به کار می‌رود، به همین جهت من عقیده دارم برخی از مقامات عجیب ائمه معصومین (ع) و همچنین برخی از کرامت‌های آنها را خیلی حق نداریم بر منابر عموم مطرح کنیم.
فاضل لنکرانی در ادامه بیان داشت: دشمن شناسی، رصد کردن کارهای آنها و برررسی مقابله با آنها امری عقلایی است و وجوب آن هرگز برکسی نباید پوشیده باشد؛ رهبر معظم انقلاب در این راستا خیلی قوی هستند تا جایی که خود دشمنان و غربی‌ها نیز به این مسأله اعتراف دارند.
وی با تأکید بر این که مهمترین محور فقه مقاومت آیه شریفه «اعدوا لهم ما استطعتم من قوه» است، گفت: باید مسلمانان به مرحله‌ای برسند که موجب ترس در دل دشمنان بشوند، این آیه هرگز ارشادی و استحبابی نیست بلکه مولوی و دستوری است هرچند عقل هم به یارای آن می‌آید، بنابراین باید همه این موارد در کنار هم قرار بگیرد و فقه مقاومت تبیین شود.
استاد درس خارج حوزه علمیه قم در ادامه عنوان کرد: حال می‌گوییم «جهاد ذبّی» یکی از مصادیق مقاومت است یعنی جایی که گفتیم اصل دین خدا در خطر قرار می‌گیرد باید به مقابله بلند شویم که گفتیم نهضت امام حسین (ع)، انقلاب اسلامی ایران، دفاع از فلسطین و همچنین مبارزه با دواعش بر همین اساس توجیه می‌شود./ رسا
