شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
عضو هیئت‌علمی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، هفت اقدام گروه بانکداری این پژوهشکده، از جمله در زمینه تحلیل فقهی کیف پول الکترونیکی و تحلیل فقهی – حقوقی قراردادهای هوشمند را تشریح کرد.
به گزارش شبکه اجتهاد، پژوهشکده پولی و بانکی به عنوان بازوی پژوهشی بانک مرکزی نقشی مؤثر در زمینه مباحث پژوهشی به ویژه در حوزه بانکداری اسلامی بر عهده دارد؛ گروه بانکداری اسلامی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، هر ساله اقدامات مهمی در زمینه مسائل شرعی در حوزه بانکداری انجام و نتایج آن اعلام می‌شود. این گروه در سالی که گذشت نیز تحقیقات و پژوهش‌های مختلفی انجام داده است که در ادامه مورد بررسی قرار میدهیم.
وهاب قلیچ، عضو هیئت‌علمی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، در گفت‌وگو با ایکنا، به تشریح مهم‌ترین اقدامات گروه بانکداری این پژوهشکده در سال ۹۸ پرداخت و گفت: فعالیت‌های این گروه در هفت محور اصلی خلاصه می‌شود. محور اول، کار بر روی «عملیات بازار باز از منظر قواعد اسلامی و طراحی اوراق گام یا گواهی اعتبار مولد» بود. این کار بزرگی بود و بسیاری از بخش‌های علمی و نظری این اوراق که الان به عنوان یکی از ابزارهای خوب در نظام اقتصادی کشور شناسایی می‌شود در گروه بانکداری اسلامی پژوهشکده و با همکاری اساتید مدعو به نتیجه رسید.
همکاری با پروژه بانکی‌پدیا
وی ادامه داد: اقدام دیگر ما همکاری با بانک قرض‌الحسنه مهر ایران بود که طی یک پروژه علمی، ارزیابی عملیات فعلی آنها را از منظر شریعت و همچنین طراحی برخی از ابزارهای جدید برای استفاده در این بانک با بهره‌گیری از عقود قرض‌الحسنه و انتفاعی همانند عقد مرابحه انجام دادیم.
عضو هیئت‌علمی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی بیان کرد: محور سوم فعالیت ما، همکاری گروه بانکداری اسلامی با پروژه بانکی‌پدیا بود که یک دانشنامه تخصصی پولی و بانکی به عنوان کار مشترک پژوهشکده با سایر نهادها است که گروه بانکداری اسلامی در تهیه مطالب علمی برای این دانشنامه در این سال فعالیت خوبی داشته است.
تدوین و انتشار کتاب در زمینه بانکداری اسلامی
قلیچ افزود: اقدام دیگر برگزاری جلسات مختلف در حوزه بانکداری اسلامی بود. ما دو جلسه نقد پژوهش‌ها و مطالعات بانکداری اسلامی داشتیم که یکی در بهار ۹۸ با موضوع آسیب‌شناسی بازار بین‌بانکی و دیگری در زمستان ۹۸ با موضوع اقتضاعات شرعی ضمانت سپرده بود. یک جلسه مشترک هم با انجمن مالی اسلامی برگزار کردیم که مخاطبانی از نظام بانکی و محافل دانشگاهی حضور داشتند و موضوع آن هم قرارداد رپو یا بازخرید بود.
این کارشناس مسائل اقتصادی بیان کرد: محور پنجم فعالیت ما در زمینه انتشار کتاب بود. دو کتاب از مجموعه همکاران گروه بانکداری اسلامی تهیه شد که یکی انتشار جلد دوم کتاب پول و بانکداری با رویکرد اسلامی با همکاری حسین میثمی و‌هادی عربی بود که از سوی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه منتشر شد. کتاب دیگر وکالت در بانکداری بدون ربا؛ چالش‌ها و کاربردها که به قلم بنده از سوی پژوهشکده پولی و بانکی منتشر شد. این کتاب در پنجمین همایش مالی اسلامی به عنوان کتاب برتر شناخته شد.
عضو هیئت‌علمی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی گفت: همچنین کتاب کاربرد «قواعد فقهی در نمونه‌ای از قراردادهای بانکی» به قلم مرحوم محمدنقی نظرپور و فرشته ملاکریمی که سال‌های قبل منتشر شده بود، در سال جاری موفق شد در بیست و یکمین همایش کتاب سال حوزه، شایسته تقدیر شود.
تدوین مقالات در زمینه بانکداری و مالی اسلامی
وی افزود: اقدام دیگر گروه بانکداری اسلامی پژوهشکده پولی و بانکی در سالی که گذشت فعالیت پورتال بانکداری اسلامی بود که امسال هم به رویه سال‌های پیش سعی کرد به ویژه با رویکرد انتشار اخبار حوزه بین‌الملل به بانکداری اسلامی توجه داشته باشد و بتواند هم بانک مقالات خوبی برای علاقه‌مندان و دانشجویان فراهم کند و هم اینکه اخبار و گزارش‌های به‌روز و معتبر را تهیه و بازنشر دهد.
قلیچ ادامه داد: هفتمین اقدام مهم ما تهیه مقالات بود. در سالی که گذشت مقالات زیادی توسط همکاران ما در زمینه بانکداری و مالی اسلامی تهیه شد که بنده به چند مورد از مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنم. از جمله این مقالات «قوانین حاکم بر صکوک و الزامات بازار سرمایه کشور با تأکید بر صکوک بین‌الملل»، «موانع حقوقی وصول مطالبات بانکی»، «کاربرد مدل ارزش افزوده اقتصادی در نظام بانکی»، «اثرات مدیریت ریسک در عملیات بانک‌های اسلامی»، «چالش‌ها و فرصت‌های پیمان‌های پولی در اقتصاد ایران»، «اصول حاکمیت شرکتی؛ مقایسه بانک‌های اسلامی با بانک‌های متعارف»، «بررسی قاعده استیمان و کاربرد آن در بانکداری»، «صکوک وکالت و کاربردهای این اوراق در نظام اقتصادی» و «ارتباط‌سنجی پژوهش‌های بانکداری اسلامی با متغیرهای کلان اقتصاد ایران» بودند.
تحلیل فقهی حقوقی قراردادهای هوشمند
وی ادامه داد: همچنین در مورد طرح جدید بانکداری که در مجلس در حال بررسی است، نیز مقالات و یادداشت‌های متعددی به رشته تحریر درآمده است. از سوی دیگر مقاله «بررسی فقهی تشکیل بازار مشتقات ارزی و نقش آن در ثبات بازار ارز»، در این سال منتشر شد.
این کارشناس مسائل اقتصادی تصریح کرد: گروه بانکداری اسلامی برای همایش بانکداری الکترونیک که قرار بود در اسفندماه برگزار شود، اما به خاطر شرایط کشور به تأخیر افتاد نیز سه مقاله در زمینه بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت آماده کرد که اقدام جدیدی است. لازم است محققان وقت بیشتری روی این موضوع بگذارند، چراکه جای کار بیشتری دارد. این سه مقاله شامل «استخراج و مبادله رمزارزها و توکن‌ها از منظر فقه اسلامی»، «تحلیل فقهی حقوقی قراردادهای هوشمند» و «تحلیل فقهی کیف پول الکترونیکی» است.
