انتشار کتاب «مدینه النبی؛ الگوی شهر اسلامی»

بازنمایی و بازخوانی کالبدی شهر پیامبر به عنوان الگویی برای شهرسازی امروز ما، به عنوان پیش قراول نهضت جهانی اسلامی و زمینه ساز ظهور خاتم الاوصیا و این اساس گفتمان تمدن نوین اسلامی خواهد بود. شهر اسلامی مستجمع اعتقاد، احکام و اخلاق اسلامی است که در کالبد شهر و تعاملات شهروندان تجلی یافته و قابل رؤیت و ارزش گذاری است، پس همان گونه که در این راه پیامبر اسوه است، شهر پیامبر نیز شهر اسوه است.

به گزارش شبکه اجتهاد، معاونت پژوهشی دانشگاه معارف اسلامی کتاب «مدینه النبی؛ الگوی شهر اسلامی» نوشته حجت‌الاسلام دکتر رضا کرمی را منتشر کرد.

در سخن آغازین کتاب درباره آن چنین آمده است: کاویدن در مفهوم و انگاره «شهر اسلامی» ازاین جهت قابل تأمل است که اساساً برخی شهر اسلامی را به جهت عدم انطباق با مصادیق تاریخی انکار کرده اند و عده‌‌ای نیز به جهت حاکمیت فکر غربی و عدم همسانی معیارهای اسلامی در محتوای شهری با نمونه‌های غربی و کلاسیک منکر پدیداری شهر اسلامی شده اند. آنچه راست‌ می‌نماید این است که باید به شهر اسلامی رویکردی «محتواگرایانه» داشت. در این رویکرد مجموع اقدامات شهری زاییده فرهنگ و باورهای اسلامی دانسته‌ می‌شود.

در مشی محتواگرا شهر همانند قالبی برای محتوا و مفاهیم اسلامی تبیین‌ می‌شود. در تعریف شهر اسلامی با رویکرد محتواگرا، مفاهیم و باورها جامه عمل پوشیده اند. این مفاهیم، محتوای کالبدی هستند که از پیشینه تاریخی، فرهنگی و اقلیمی بستر خود نشئت گرفته اند. گروه پژوهشی تاریخ و تمدن دانشگاه معارف اسلامی با اذعان به چنین ضرورتی انتشار کتاب مدینه النبی الگوی شهر اسلامی را در دستور کار قرار داد. جستاری که درپی‌ می‌آید درصدد بازنمود مؤلفه‌ها و شاخصه‌های محتوایی شهر اسلامی است. البته به اذعان نگارنده محترم کتاب مدینه النبی به مثابه الگوی مطلوب تاریخی مورد کاوش و بررسی قرار گرفته است.

همچنین در مقدمه درباره مطالب آن چنین گفته شده است: بازنمایی و بازخوانی کالبدی شهر پیامبر به عنوان الگویی برای شهرسازی امروز ما، به عنوان پیش قراول نهضت جهانی اسلامی و زمینه ساز ظهور خاتم الاوصیا و این اساس گفتمان تمدن نوین اسلامی خواهد بود. شهر اسلامی مستجمع اعتقاد، احکام و اخلاق اسلامی است که در کالبد شهر و تعاملات شهروندان تجلی یافته و قابل رؤیت و ارزش گذاری است، پس همان گونه که در این راه پیامبر اسوه است، شهر پیامبر نیز شهر اسوه است.

کتاب حاضر در چهارفصل به خواننده تقدیم‌ می‌شود. در فصل اول کلیات مربوط به ادبیات کتاب آورده شده است. این فصل ازاین جهت اهمیت دارد که ادبیات کتاب ادبیاتی میان رشته‌‌ای است، مفاهیم فنی و مهندسی شهر و علم شهرسازی و همچنین حقوق شهروندی، در کنار مفاهیم قرآنی بلد، قریه، مدینه و همچنین تفاوت فرهنگ‌های عربی و اعرابی و تمایز اسلام و ایمان در قرآن، در این فصل گفتگو شده است.

در فصل دوم چگونگی تأثیر آموزه‌های دین بر بنیاد و بنیان شهر اسلامی واکاوی و از مبادی و مبانی شهر اسلامی گفتگو شده است.

در فصل سوم با نگاه به تاریخ صدر اسلام به خصوص ۱۳ ساله مکی و ۱۰ ساله مدنی زندگانی پیامبر اسلام ، مراحل مختلف شهروندی و شهرداری و شهرسازی پیامبر و مسلمانان تبیین گردیده است. این فصل با تولید ادبیاتی که در فصل اول و دوم صورت گرفته، برای خواننده مفهوم تر خواهد بود. ارکان و اجزای شهر پیامبر در این فصل معرفی شده و نحوه مدیریت شهری پیامبر در محیط درون و برون مرزی شهر اسلامی به نمایش در آمده است.

در فصل چهارم پس از اینکه خواننده با ادبیات خاص مؤلف در فرایند پیدایش شهر نبوی با الگوی مدینه النبی مأنوس شد، با نگاه آثار پژوهی به روش و منش خلفا و مقایسه آن با پیامبر در اداره شهرهای اسلامی آ گاه‌ می‌گردد. این فصل نیازمند مقدمه‌‌ای متناسب با عناوین خود بود تا خواننده از حس و حالی که در فصل قبل داشت، بتواند وارد فضای گفتگوی این فصل شود و درکی نزدیک به واقع از علل و عوامل تغییر روش شهرداری و شهرسازی در سده‌های نخستین اسلامی از الگوی نبوی بیابد.

ضمنا در فصل اول با عنوان کلیات، مطالب تعریف و تحدید واژگان، فرم و محتوای شهر، انحصار مفهوم مدینه الرسول، خاتمیت در شهروندی، شهرسازی، و شهرداری، مدینه الوصی، و … آمده و در فصل دوم با عنوان شهر و شهرنشینی در اسلام و شهر در قرآن و سنت به مطالبی با عنوان‌های مدینه النبی و مدائن انبیا، قرآن و مفاهیم شهری، شهر اسلامی در تمدن اسلامی، تحقق پذیری شاخصه‌های شهری قرآن در مدینه، شهر اسلامی در مقام ثبوت و اثبات، مدرنیته و تحقق پذیری شهر اسلامی (جامعه موعود اسلامی) پرداخته شده است.

همچنین در فصل سوم با عنوان شهر و شهرنشینی در تاریخ تحول و تطور شهر اسلامی؛ از قریه تا مدینه النبی مطالبی با عنوان‌های مکه؛ اولین مرحله از حیات شهری پیامبر، یثرب؛ دومین مرحله از حیات شهری پیامبر؛ طیبَه، سومین مرحله از حیات شهری پیامبر، مدینه الرسول؛ مرحله چهارم از حیات شهری پیامبر، و مدینه النبی؛ آخرین مرحله از حیات شهری پیامبر دیده‌ می‌شود.

در فصل چهارم با عنوان عوامل مؤثر بر تغییر شکل شهر اسلامی؛ از مدینه النبی تا مدینه الوصی هم مطالب زیر توضیح داده شده است: پیش نیازهای شهر اسلامی (زیبایی، هنر، معماری)، عوامل اسلامی بودن یا شدن شهراسلامی، نفی تاریخی انکار شهر اسلامی، مدینه النبی ، الگوی شهر اسلامی، عوامل تغییر مؤلفه‌های مدینه النبی، قلب مدینه النبی به مدینه العرب، و اعوجاجات حاکمیتی و انحراف اجتماعی (تغییر سبک زندگی).

بنابر گزارش رسا، دفتر نشر معارف چاپ اول کتاب «مدینه النبی؛ الگوی شهر اسلامی» را در سال ۱۳۹۸ با شمارگان ۱۰۰۰ نسخه و قیمت ۴۰۰۰۰ تومان منتشر کرده است.