شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اختصاصی شبکه اجتهاد: وقتی از مدگرائی صحبت می‌شود، در نگاه اول، رابطه آن با مفاهیم تجمل و حب دنیا در نظر جلوه می‌کند. اما پرسش اصلی این است که آیا اساسا تجمل و حب دنیا، از عناوین محرم در شریعت هستند تا ملازمه آنها با مدگرائی، موجب سرایت حرمت به آن شود یا خیر؟ در این خصوص با حجت‌الاسلام نجفی بستان، استاد حوزه علمیه قم گفتگوی کوتاهی انجام دادیم. او معتقد است، مدگرائی فی‌نفسه، حرام نیست، بلکه این عناوین دیگر است که موجب تغییر حکم آن می‌شود.
اجتهاد: آیا مدگرایی با تجمل و حب دنیا ملازمه‌ای دارد؟
نجفی بستان: ابتدا باید خود مد را تعریف کنیم و بعد رابطه‌ی آن را با تجمل و حب دنیا، بررسی کنیم. مد عبارت است از رایج شدن یک رفتار در سطح کلان، در یک کشور یا کشورهای مختلف.
مد، گاهی در موی سروصورت پیاده می‌شود و گاهی در طراحی لباس و پوشش و گاهی در دکوراسیون منزل و محل کار و گاهی در ساختن آپارتمان‌ها و شهر‌ها به کار گرفته شود. این رفتاری که انسان‌ها در حد کلان، انجام می‌دهند، مد می‌شود؛ اما چه چیزی سبب تحقق مد می‌شود، مسلماً گروه‌هایی دخیل هستند و گاهی خود شخصیت‌ها و ستاره‌ها مثل ستاره‌های ورزشی و هنری- سینمایی و غیر آنها، دخیل هستند و گاهی خود مجلات خاص که در سطح دنیا پخش می‌شوند، در تحقق یک مد، دخیل هستند. مثل مجله‌ی بردا که در آلمان منتشر می‌شود و در سطح دنیا پخش می‌شود و مربوط به کیفیت لباس پوشیدن است. یا مجله «ال» فرانسه یا مجله‌ی گلامور یا مجله‌ی کازامو پالتین که مجلات معروفی هستند که درزمینه‌ی طراحی و انتشار آنچه مد خواهد شد، مشغول به فعالیت هستند. مجله‌ی بردا یکی از مجلات قدیمی در این زمینه است که در حدود هفتادسال است که منتشر می‌شود و لباسی را طراحی می‌کنند.
خود مد فی‌نفسه اشکال ندارد؛ خود مد، ممکن است موافق با شرع باشد و ممکن است خلاف آن باشد. به‌عبارت‌دیگر مد می‌تواند زمینه‌ساز و مروج فرهنگی باشد که به رشد جامعه کمک می‌کند. مثلاً لباسی را طراحی کرده و منتشر می‌کنند که در حفظ حریم خانواده و جلوگیری از بسیاری از مفاسد، دخالت دارد و طراحی مد می‌تواند به‌گونه‌ای باشد که منجر به مفاسدی مانند برهنگی بشود. لذا خود مد، من حیث هو، حرام نیست؛ اما اگر بنا باشد مد، یک سری از ناهنجاری‌های اجتماعی و رذایل اخلاقی را در جامعه رشد بدهد و مردم به صفاتی متصف شوند که اسلام و ادیان الهی بر آن صحه نمی‌گذارند و عقلای عالم نیز آن را نمی‌پذیرند، مسلماً چنین مدی مطلوب نخواهد بود. اگر بنا باشد که طرز لباس پوشیدن و طرز اصلاح مو و طرز دکوراسیون، به‌گونه‌ای باشد که اسلام و ادیان آسمانی و هیچ عاقلی چنین رفتاری را نمی‌پسندد، در اینجا مد حرام خواهد بود؛ اما اگر مد باعث رشد اخلاقی مردم شود و فرهنگ برهنگی را از بین ببرد، چنین مدی مطلوب است. پس مد من حیث هو مشکلی ندارد. اما کسانی که مد را در دنیا طراحی می‌کنند و ستاره‌های سینمایی و ورزشی و مجلات و سایر وسایل ارتباط‌جمعی نیز این مدها را منتشر می‌کنند، به دنبال برهنگی و فساد اخلاقی و تجمل هستند و لذا مد، اگرچه فی‌نفسه مشکلی ندارد اما چون به این سمت‌وسو می‌رود، به‌عنوان ثانوی، ازنظر اسلام و ازنظر سایر ادیان آسمانی و ازنظر عقلا، اشکال پیدا می‌کند.
تجمل هم اگر با عناوینی مثل زیاده‌روی و اسراف و تبذیر، همراه شد، حرام خواهد بود؛ اما اگر مدگرایی منجر به تشبه به کفار شود بعضی از فقها، تشبه به کفار در لباس پوشیدن و طرز اصلاح موی سر و ساختمان‌سازی و … را جایز نمی‌دانند اما خیلی از فقها، تشبه به کفار را مکروه می‌دانند و درهرصورت موردپسند اسلام نیست. البته نباید از این نکته غفلت کرد که لابی‌های صهیونیستی و گروه‌هایی که بقاء خود را در خمودی، سستی و ضعف دیگران می‌بینند، در رواج آنچه منجر به فساد جامعه و از دست دادن قدرت مقاومت در مقابل دشمن می‌شود، بی‌تأثیر نیستند.
اجتهاد: نظرتان درباره مد اسلامی چیست؟
نجفی بستان: به‌عنوان پیشنهاد، اگر بخواهیم حالت انفعالی نداشته باشیم و خودمان در مقابل دیگران، طراح مد باشیم، ایران و سایر کشورهای اسلامی باید، گروه‌هایی را داشته باشند که می‌تواند زیر نظر کنفرانس کشورهای اسلامی به‌عنوان یکی از زیرشاخه‌های کنفرانس یا غیر این کنفرانس، به طراحی مد در لباس و اصلاح موی سر و سایر جهات بپردازند و مدهای اسلامی را طراحی کنند و در ضمن مجلاتی به کشورهای اسلامی ارسال کرده بلکه به سراسر دنیا ارسال کنند. به‌گونه‌ای که با معتقدات و باورهای ما بسازد و به شکل جالبی ارائه شود که نسل نو بپسندد. این‌یکی از کارهایی است که باید صورت بگیرد.
کار دیگر این است که این مدهای طراحی‌شده‌ی اسلامی را ابتدا بر تن ستاره‌ها که در زمینه‌های مختلف هنری و ورزشی، محبوب مردم هستند، بپوشانند و با عکس‌برداری و انتشار آن عکس‌ها در دامنه وسیع، به ترویج طرح‌های جدید، بپردازند ولو اینکه این کار هزینه داشته باشد؛ یعنی همان‌طور که دیگران برای انتشار مدهای خود از افراد مشهور به‌عنوان مدلینگ استفاده می‌کنند، ما نیز می‌توانیم از ستاره‌های محبوب در نزد مردم، استفاده کنیم و مدهای طراحی‌شده‌ی اسلامی را ارائه کنیم ولو اینکه این کار مستلزم صرف هزینه باشد.
