بایگانی برچسب: فقه و مُدگرایی

اختصاصی شبکه اجتهاد: وقتی در رابطه با مدگرائی سخن گفته می‌شود، آنچه به ذهن می‌آید، تساوی آن به مفهوم تجمل است.  این در حالی است که تجمل تنها یکی از عناوینی است که ممکن است به آن، برای اثبات حرمت مدگرائی استدلال شود. علاوه بر آنکه اصل حرمت تجمل نیز امری روشن و واضح نیست. در این رابطه با حجت‌الاسلام‌ والمسلمین سید محمدصادق علم‌الهدی، استاد سطح عالی حوزه علمیه قم گفتگو کردیم. به باور او، تجمل نه تنها حرام نیست، بلکه از عناوین مستحب و ممدوح شریعت است. او البته معتقد است تجمل با «تجمل گرائی» که امروز رائج است …

اختصاصی شبکه اجتهاد: وقتی از مدگرائی صحبت می‌شود، در نگاه اول، رابطه آن با مفاهیم تجمل و حب دنیا در نظر جلوه می‌کند. اما پرسش اصلی این است که آیا اساسا تجمل و حب دنیا، از عناوین محرم در شریعت هستند تا ملازمه آنها با مدگرائی، موجب سرایت حرمت به آن شود یا خیر؟ در این خصوص با حجت‌الاسلام نجفی بستان، استاد حوزه علمیه قم گفتگوی کوتاهی انجام دادیم. او معتقد است، مدگرائی فی‌نفسه، حرام نیست، بلکه این عناوین دیگر است که موجب تغییر حکم آن می‌شود. اجتهاد: آیا مدگرایی با تجمل و حب دنیا ملازمه‌ای دارد؟ نجفی بستان: ابتدا …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام علی فاضلی هیدجی، استاد سطح عالی حوزه علمیه قم، در گفتگوی اختصاصی با اجتهاد، به بررسی امکان استدلال به دلیل حرمت اسراف برای اثبات حرمت یا کراهت مدگرائی پرداخت. او که شاگردی آیات عظام وحید خراسانی و میرزا جواد تبریزی را در کارنامه دارد، معتقد است اسراف دارای معیارهای پنج‌گانه است و به این راحتی نمی‌توان چیزی را مصداق اسراف دانست. اجتهاد: مراد از اسراف در لسان آیات و روایات چیست؟ فاضلی‌: نکته‌ای که در رابطه با اسراف حتماً باید مطرح شود، این هست که اسراف هم در لغت، هم درآیات و روایات به معنای زیاد …

اختصاصی شبکه اجتهاد: مد و مدگرایی پدیده‌ای است که کمابیش در میان همه اقشار جامعه وجود دارد، اما در این میان، جوانان و نوجوانان بیش از دیگران به مد اهمیت می‌دهند. در رابطه با مدگرایی، از جهات مختلفی فقهی می‌توان، بحث کرد. از یک‌جهت می‌توان از باب تشبه به کفار، وارد این بحث شد و بحث مد را از حیث موضوع و حکم، بررسی کرد و از جهت دیگر می‌توان از باب اسراف وارد شد و بحث کرد که آیا مدگرایی از باب اسراف، اشکال دارد یا خیر. در رابطه با جواز استدلال به حرمت اسراف برای اثبات حرمت مدگرائی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: هر ساله به پایان سال که نزدیک می‌شویم، بحث از مد سال آینده نقل محافل مختلف به خصوص جوانان می‌شود. این مسئله این پرسش را به ذهن متبادر می‌کند که آیا مدگرائی حرام است یا خیر. در این رابطه با حجت‌الاسلام سید منیرالدین خباز قطیفی، استاد عرب زبان حوزه علمیه قم و شاگرد مطرح آیت‌الله سیستانی گفتگو کردیم. او در عین شهرت به فقاهت و تدقیق اما نظرات خلاف مشهوری در رابطه با مدگرائی دارد. او نه تنها مدگرائی را از باب استلزام اسراف حرام نمی‌داند بلکه اساسا نصوص اسراف را ظاهر در معنای حرمت نمی‌انگارد. گفتگو …

اختصاصی شبکه اجتهاد: طرفداران مدگرائی، همواره با این اتهام مواجهند که عملشان مصداق اسراف است. در اینجا این پرسش مطرح می شود که آیا مصداقیت مدگرائی برای اسراف درست است؟ و بر فرض صحت، آیا اساسا اسراف حرام است و حرمت آن نیز مطلق و بدون قید است؟ در این رابطه با حجت‌الاسلام محمد باقری شاهرودی، مدرس سطوح عالی حوزه و عضو هیئت استفتاء مرحوم آیت‌الله تبریزی گفتگو کردیم. او معتقد است مواردی که در روایات مذموم شمرده شده است، اسراف نیست بلکه توهم اسراف است. به باور استاد مرکز فقهی ائمه اطهار قم، مراد از اسراف، تجاوز از حدّ …

اختصاصی شبکه اجتهاد: انسان ذاتا موجودی رفاه طلب و کمال‌گرا است، هم در بعد معنوی و هم در بعد مادی و در طول زندگی همیشه به دنبال زندگی مرفه و عاری از مشکلات و رنج‌ها است. او همواره در طول تاریخ، بهترین‌ها را برای خود خواسته و هیچ‌گاه به آنچه داشته قانع نبوده است، به طوری که امروزه بسیاری از پیشرفت‌های علمی و تکنولوژی مدیون همین کمال‌گرایی وی بوده است. این کمال‌گرائی اما گاه منجر به تجمل‌گرائی و میل به تجمل نیز می‌شود. در رابطه با اینکه آیا تجمل‌گرائی در زمره محرمات شریعت محسوب می‌شود یا نه، با حجت‌الاسلام محمدصادق …

اختصاصی شبکه اجتهاد: درآیات متعددی از قرآن کریم در مورد حب دنیا و دلباختگی و دلدادگی در برابر زرق‌ و برق دنیا سخن به میان آمده است. در بیان قرآن و روایات، دنیا به دو قسم است: دنیای مذموم و دنیای ممدوح. در اغلب مواردی که در کلام معصومان (ع)، سخن از دنیا به میان آمده و انسان‌ها را از فریب آن بر حذر داشته‌اند، اشاره به دنیای مذموم و ناپسند دارند، دنیایی که صاحبانش آن را برای خودش بخواهند و نگاه استقلالی به آن داشته باشند؛ اما دنیای ممدوح،  یعنی نگاه آلی نه استقلالی، یعنی استفاده از فرصت عمر …

اختصاصی شبکه اجتهاد: زندگی اجتماعی همواره در حال تغییر و تحول است و در هرزمانی، دنیا بارنگی تازه و جدید خودنمایی و جلوه‌گری می‌کند. مد، همان شیوه تازه‌ای است که به وجود آمده و عده‌ای طبق آن رفتار می‌کنند. مد، شیوه زندگی، حرف زدن، لباس پوشیدن، آرایش خانه و وسایل آن، حتی کسب‌وکار و در جدیدترین نوع آن فکر و اندیشه را نیز شامل می‌شود. مد به‌خودی‌خود و در حد اعتدال، مذموم نخواهد بود و در صورتی می‌توانیم آن را ارزش‌گذاری کنیم که آثار مثبت و منفی آن را در جامعه ارزیابی کنیم. به همین بهانه، با حجت‌الاسلام دکتر احمدعلی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: وقتی از مدگرائی سخن گفته می‌شود، در ابتدا مصداقیت آن برای عنوان تجمل به ذهن می‌آید. صدق این عنوان آن‌قدر قریب به ذهن است که یکی از اتهامات طرفداران مد ازنظر مردم، تجملی بودنِ آن‌هاست؛ اما آیا به لحاظ فقهی نیز مدگرائی مصداق تجمل است؟ و در صورت مصداقیت، آیا اساساً عنوان تجمل، از عناوینی است که حکم حرمت را در شریعت به دنبال دارد؟ برای پاسخ به این پرسش، با حجت‌الاسلام سید حمید علوی‌آزیز، استاد سطوح عالی حوزه علمیه مشهد گفتگو کردیم. مدیر آموزشی مدرسه آیت‌الله‌العظمی خویی مشهد معتقد است تجمل به‌خودی‌خود مذموم نیست بلکه امری …

در دین اسلام، ائمه معصومین (ع) یکی از بهترین الگوهایی هستند که سبک و سیره آن‌ها می‌تواند در زندگی بشری تأثیرگذار باشد و بشر را به کمال برساند. اگر بخواهیم برای مسائل مبتلابه جامعه امروزی، راهکار ارائه کنیم، بهترین راه‌حل مشکلات جامعه امروز رعایت سیره اهل‌بیت (ع) است. اختصاصی شبکه اجتهاد: تعالیم اسلام حاوی مجموعه‌ای از باورها و معارف بنیادین هستی شناختی و  انسان‌شناختی است که برنامه جامعی برای سعادت دنیا و آخرت انسان به همراه داشته و این برنامه در سیره عملی معصومین نیز پیاده شده است. «مصرف» یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های زندگی انسان است که چارچوب و قوانین …

ازآنجاکه همواره کالای مد شده، شیوه‌های رفتاری، هنجاری و ارزش‌های خاصی در بین نوجوانان و جوانان ایجاد کرده و مد، عاملی برای انتقال هنجار و ارزشی از جامعه‌ای به جامعه دیگر می‌شود، بررسی زمینه‌ها و پیامدهای مدگرایی یکی از موضوعات مهم در جامعه ما محسوب می‌شود. اختصاصی شبکه اجتهاد: مد، پدیده‌ای است خاصه جامعه انسانی که با مفهوم مدرنیسم ارتباط تنگاتنگی دارد. به‌عبارتی‌دیگر، مد با مدرن شدن جوامع پدید آمده است؛ چراکه در اعصار گذشته، پدیده‌ای به نام مد و مدگرایی در بین مردم جایگاه محسوس امروزی خود را نداشته است، هرچند با نگاهی به تاریخ شاید بتوان این پدیده …

حب دنیا در مدگرایی مستتر است. ولی لزوماً به معنی این نیست که این کار توأم با تجمل یا زیباسازی خود باشد یا رفتار غیرطبیعی در آن وجود داشته باشد. اختصاصی شبکه اجتهاد: مدگرایی را می‌توان ناشی از عوامل و زیرساخت‌های تاریخی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و روان‌شناختی دانست. اسلام، امروزی شدن و نوگرایی در سبک و شیوه‌ى لباس پوشیدن را نیز به‌صورت کلی پذیرفته است. آنچه اسلام با آن مخالف است، پشت پا زدن به ارزش‌ها، رعایت نکردن اخلاق اجتماعی و همانندسازی با بیگانگان است. حال اگر این پدیده‌های انحرافی در قالب مد به خود انسان‌ها داده شوند و …

اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از نکات کمتر گفته شده در رابطه با مد و مدگرائی، بیان نظر قرآن کریم در رابطه با تجمل و استفاده از مدهای روز است. در این رابطه، حجت‌الاسلام دکتر علی شریفی، استاد جامعه‌المصطفی قم، در یادداشتی برای اجتهاد، به واکاوی این موضع پرداخته است. قرآن علی‌رغم اینکه «کتاب مبین» و فصیح‌ترین بیان است، به فرموده امیرالمؤمنین (ع) باطن بسیار عمیقی دارد و گاه درک مقصود واقعی و معنای مرکزی آن دشوار است. اینکه آیا آدمی باید دنیا را آباد کند یا از آن اعراض نماید و تمام همتش متوجه سرای آخرت باشد، از آن دسته …

اختصاصی شبکه اجتهاد: برای بررسی نظر شارع در رابطه با مدگرائی و استفاده از برندها، یکی از بهترین افراد برای گفتگو، حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمد‌علی ایازی است. او که هم از قرآن پژوهان معروف است و هم تحقیقات فقهی و قابل توجه فراوانی دارد، در گفتگو با اجتهاد، از مدگرائی از منظر قرآن گرفت. عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و تحقیقات تهران معتقد است قرآن تجمل را به رسمیت می‌شناسد و تنها در صورتی که منجر به غفلت از یاد خدا شود، ناپسند می‌شمارد. اجتهاد: با توجه به آیات قرآن مفهوم تجمل و نظر شارع نسبت به آن چیست؟ ایازی: …

اختصاصی شبکه اجتهاد: به صورت طبیعی، ترویج مد و دنباله‌روی از آن به افزایش مصرف و هزینه می‌انجامد. این امر می‌تواند حاکی از آن باشد که مدگرایی حداقل دو اثر سوء اخلاقی را متوجه انسان می‌سازد. – حرص و فاصله گرفتن از قناعت – دنیا دوستی و دور شدن از زهد روش علمی در اثبات ملازمه میان مدگرایی و این آسیب‌های اخلاقی، نیازمند تحلیل روان‌شناسانه و بررسی تاریخی و آماری است، و این نوشتار درصدد آن نیست. سؤال مهم این است که آیا این ملازمه(به فرض اثبات) می‌تواند موجب اثبات حکم شرعی برای ترویج مد و تبعیت از آن باشد؟ …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام‌ والمسلمین علی‌اکبر ترابی شهرضایی، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، در این یادداشت پیش‌روی، به بررسی مدگرائی از منظر روایات معصومین (ع) می‌پردازد. مد بر دو نوع است در یک تقسیم کلی می‌توان مد را دو قسم دانست: مد مبتذل، مد غیرمبتذل. مدی که برای ترویج فساد و بی‌بندوباری و مخالفت با شرع و دستورات دین بنا نهاده شده باشد مذموم است ولی اگر مد سبب راحتی و آسایش در زندگی شود و مخالفتی با قوانین الهی و عرف و جامعه نداشته باشد نه‌تنها مذموم نیست بلکه ممدوح است. اما نسبت به قسم اول، …

اختصاصی شبکه اجتهاد: زندگی اجتماعی آدمی همواره در حال تغییر و تحول است و در هر زمانی، دنیا با رنگی تازه و نو خودنمایی و جلوه‌گری می‌کند و انسان فرزند بالغ و رشید طبیعت با به ‌کارگیری از نعمت عقل و علم با تحولات به وجود آمده برخورد می‌نماید. مد، همان شیوه تازه‌ای است که به وجود آمده و عده‌ای طبق آن رفتار می‌کنند. مد، شیوه زندگی، حرف زدن، لباس پوشیدن، آرایش خانه و وسایل آن، حتی کسب‌وکار و در جدیدترین نوع آن فکر و اندیشه را نیز شامل می‌شود. مد، به‌ خودی ‌خود و در حد اعتدال، مذموم نخواهد …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در رابطه با مد و مدگرائی، نگاشته فقهی خاصی به چشم نمی‌خورد. هر آنچه هست واکاوی مد از منظر دین یا بررسی آسیبها و شیوه‌های طراحی مدهای اسلامی است. در این نوشتار اما مقالاتی که به رابطه بین دین و مدگرائی م‌پردازند را نمایه می‌کنیم. مقالاتی که در این نمایه، بدانها پرداخته می‌شود عبارتند از: بررسی نقش رسانه در مدگرایی کودکان و نوجوانان/ بررسی رابطه بین همرنگی، تشخص طلبی و طبقه اجتماعی-اقتصادی با میزان مدگرایی/ هویت انسانی زن در چالش آرایش و مد/ بررسی رابطه بین سبک زندگی و نگرش دینی با میزان گرایش به سمت مدگرایی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: مصرف‌گرایی و اسراف در نقطه مقابل مصرف بهینه قرارگرفته است. مصرف‌گرایی یا به عبارت ساده‌تری اسراف، یکی از بزرگ‌ترین آفت‌ها و آسیب‌های فردی و اجتماعی و از گناهانی است که مورد نهی شدید خداوند متعال واقع‌شده است و در مقابل اعتدال و میانه‌روی در مصرف قرارگرفته است. با توجه به نهی شدید مصرف‌گرایی و اسراف در دستورات و تعالیم اسلامی، فرهنگ‌سازی مصرف بهینه و اصلاح همه زمینه‌های الگوهای مصرفی در کشور، از ضروریات اجتناب‌ناپذیر است. سیره اهل‌بیت در مصرف، یکی از مواردی است که می‌تواند در این رابطه، قابل‌توجه بوده و زمینه الگوپذیری از ایشان را فراهم …

اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از پدیده‌های رایج اجتماعی معاصر مسأله مد و مُد‌گرایی است. این مساله، از نمونه‌های بارز اسراف که از تأثیرات جامعه بر فرد می‌باشد، محسوب شده و باعث ترویج فرهنگ اسراف در جامعه می‌شود. حجت‌الاسلام مرتضی جوادی آملی، اگرچه بیشتر به نام پدرش مشتهر است، اما او خود نیز از اساتید به نام حوزه قم به شمار می‌رود. با او از ملازمه بین مدگرائی و اسراف سخن گفتیم و اینکه آیا می‌توان مدگرائی را به جهت ملازمه با اسراف حرام دانست. رئیس مؤسسه اسراء اما معتقد است که مدگرائی همیشه ملازم با اسراف نیست. مشروح گفتگو با …