شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
شبکه اجتهاد: امروز به مطلبی تحت عنوان «تأثیر اطرافیان بر آیت‌الله‌ها» برخورد نمودم که به نظرم این عنوان باید عکس آن باشد؛ بدین معنا که این مراجع و رموز شیعه هستند که بر اطرافیان و جامعه مسلمانان و جز این‌ها از دیگر جوامع، تأثیرگزار بشمار می‌آیند.
مرجعیت در طول تاریخ همواره پیرامون خود، شخصیت‌های متعددی را که هرکدام به‌گونه‌ای در رجال‌شناسی، ارتباط اجتماعی، سخنوری، فقه و اصول، تاریخ و جز این‌ها از علومی که دستگاه مرجعیت بدان نیاز داشته و این علاوه بر هیات استفتاء و پاسخگویی به مسائل مستحدثه و نیازهای مقلدین بوده و می‌باشد. اما قاطعانه می‌توانم اظهار نمایم که این افراد هیچ‌گاه به‌تنهایی نمی‌توانسته و نمی‌توانند نظر مرجعیت را تغییر دهند.
بله؛ گاه مرجع در مسائل بسیار مهم اجتماعی با این افراد و نیز دیگر مراجع مشورت نموده و نظری نهایی را اتخاذ می‌نمایند، اما اینکه مرحوم حاج انصاری که در دوران مرجعیت آیت‌الله بروجردی، به زبان حوزه شهرت یافته و مورد تایید معظم‌له بود، هیچ‌گاه در تاریخ مرجعیت آیت‌الله، با قدرت و نفوذی که داشتند، نتوانستند نظر ایشان را تغییر دهند بلکه این آیت‌الله بروجردی بودند که نظرات بزرگان و حاشیه علمی خود را همچون مرحوم امام ره و آیت‌الله خوانساری و دیگر بزرگانی که در این راستا از اطرافیان آیت‌الله بروجردی بشمار می‌آمدند را تعدیل کرده که در این راستا نمونه‌های بسیاری وجود دارد.
قاطعانه می‌توانم بگویم که موردی در این راستا وجود نداشته که یک یا دو نفر از اطرافیان بتوانند نظر آیت‌الله را تغییر دهند. البته مواردی وجود داشته است که به تشخیص اغلب این بزرگان از حواشی، راهکاری برای آیت‌الله در ورودشان به مسائل مختلف که اغلب سیاسی و اجتماعی بوده، وجود داشته است اما اینکه شخصی به‌تنهایی بتواند نظر یک شخصیت را آن هم در مسائل مهم تغییر دهد وجود نداشته و ندارد.
نمونه واضح این مطلب در دوران کنونی ما، حرکت خردمندانه و هوشمندانه و آینده‌نگرانه آیت‌الله سیستانی است که ملاحظه می‌کنید خود به‌تنهایی نزدیک به بیست‌وپنج سال سکًان هدایت سیاسی و علمی و جز این‌های نه تنها عراق بلکه منطقه را به دست دارند.
امیدوارم که نویسنده قصد سویی نداشته و جایگاه مراجع و بزرگان ما بسیار بالاتر از این است که فرد یا افراد بتوانند نظرشان را تغییر دهند که باز تأکید می‌کنم این مطالب در مورد مسائل کلان سیاسی و اجتماعی و جز این‌ها است.
از سوی دیگر ضرورت وجود مشاورین قدرتمند در دستگاه مرجعیت به‌ویژه در یک سده اخیر بسیار ضروری به نظر رسیده و می‌رسد.
شخصیت‌ها و مراجع برجسته که می‌بایست از تمام زوایای زندگی نه تنها شیعیان و نیز نه تنها مسلمانان، بلکه جامعه بشریت از ادیان و مذاهب گوناگون، آگاهی داشته باشند، در این راستا همواره رسم بر این بوده است که از شخصیت‌های حوزوی و گاه در مسائل بسیار تخصصی خارج از تخصص‌های حوزوی، از مشاورین برجسته دانشگاهی و به اصطلاح عقلای قوم بهره گرفته و بکار بندند که در این راستا و در یک قرن اخیر، مرحوم آیت‌الله حائری یزدی، مرحوم آیت‌الله بروجردی و مرحوم آیت‌الله حکیم و مرحوم آیت‌الله خویی و جز این‌ها از بزرگان و رموز شیعه، با داشتن حاشیه و شخصیت‌های برجسته‌‌ای در پیرامون خود که هریک از قدرت‌های ویژه‌‌ای برخوردار بودند، توانستند نه تنها در حوزه‌های علمی خود، بلکه در دیگر حوزه‌های اجتماعی و نیز سیاسی، با اظهار نظرات برجسته و منفرد خود، گاه مسیر انحراف جامعه و مردم را که به انحراف روی آورده بود، به راه خود و مسیر اصلی آن بازگردانند.
گفتنی است که در این راستا نمونه‌های بسیاری را می‌توانم اشاره نمایم از آن جمله فتوای بزرگ و تأثیر گزار میرزای شیرازی، مشی و حرکت زیرکانه مرحوم آیت‌الله حائری یزدی در برابر رضاخان و نگهداری حوزه قم، مشی و حرکت‌ها و درایت‌های آینده‌نگرانه مرحوم آیت‌الله بروجردی در برابر شاه و ایجاد قدرت تدریجی مقتدرانه در برابر او، حرکت قدرتمندانه مرحوم آیت‌الله حکیم و فتوای «الشیوعیه کفر وإلحاد» در مبارزه با گسترش و نفوذ کمونیست‌ها در عراق و منطقه و حرکت قدرتمندانه مرحوم آیت‌الله خویی در مبارزه با گسترش نفوذ صهیونیست‌ها در منطقه و خاورمیانه و دیگر حرکت‌های مراجع و اکنون آیت‌الله سیستانی و درایت‌ها و حرکت‌های ایشان در برابر قدرت‌هایی همچون طالبان، و داعش و آمریکا و دیگر دشمنان به‌ظاهر دوست، چگونه توانسته‌اند که عراق و حوزه هزار ساله نجف أشرف و اعتاب مقدسه و خون شیعیان و بلکه مسلمانان در عراق و جز این‌ها را پاس دارند.
این‌ها فشرده‌‌ای از اقدامات این بزرگان در دوران‌های خود بشمار آمده و تردیدی وجود ندارد که در اغلب موارد، با رایزنی‌ها و مشورت با افراد آگاه و خبره، این شخصیت‌ها در مسائل اجتماعی و جز این‌ها به موفقیت‌های چشمگیری دست می‌یابند.
ناگفته نماند که اعتقاد بر این اصل داریم که گاه این بزرگان و رموز شیعه با راهنمایی‌های حضرت ولی عصر (عج)، در مواردی دست به قلم برده و فتوایی همچون فتوای میرزای شیرازی، یا فتوای کار ساز قرن آیت‌الله سیستانی را بر کاغذ آورده و با یک جمله خویش، تاروپود دشمن را بر باد داده و موجب تقویت جامعه مسلمانان می‌گردند.
تاریخ روحانیت و مرجعیت نشان می‌دهد که همواره این بزرگان و رموز شیعه بوده‌اند که تأثیرگزار بر اندیشه‌ها و افکار جامعه بوده و آنان را از کژروی‌ها بازداشته‌اند. اللهم أحفظهم و أدِمْ برکاتهم علینا. آمین.
