شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اختصاصی شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشئت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهای ریاضی و تجربی، این عوامل را برای بیشترِ نقاط زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند. (معیارها برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی بوده و برای عرض‌های بیشتر از ۶۰ درجه پاسخ‌گو نیستند.)
به تصاویر زیر بنگرید:
نقشۀ یک: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ذی‌قعده ۱۴۴۱ قمری، در غروب یکشنبه ۱ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۱ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ دو: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ذو القعده ۱۴۴۱ قمری، در غروب دوشنبه ۲ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۲ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ سه: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه ذی القعده ۱۴۴۱ قمری، در غروب سه‌شنبه ۳ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۳ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ زرد (شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال تحت شرایط جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی (شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته‌باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است. (زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ ولی روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است. (زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)
نتیجه‌گیری:
مقارنۀ ماه و خورشید در ساعت ۶:۴۱ UTC یکشنبه ۲۱ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی رخ می‌دهد؛ ولی حدود ۱۶.۵ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم مسلّح، و نزدیک به ۲۰ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم عادی زمان لازم است.
رؤیت‌پذیری هلال (برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی) بنا بر مبانی مختلف فقهی چنین پیش‌بینی می‌شود:
(کافی است نام مرجع تقلید خویش را بیابید و فقط بندهای همان مبنا را بخوانید. در پایان مبناهایی که چند بند دارند، برای راهنمایی بیشتر، ذکر شده که ایران، جزء مناطق کدام بند است.)
مبنای یکم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی مشهور فقهاء مانند حضرات آیات عظام امام‌خمینی(ره)، گلپایگانی(ره)، اراکی(ره)، سیّدمحمّد صدر(ره)، بهجت(ره)، سیستانی، شبیری‌زنجانی، مکارم‌شیرازی، سیّدمحمّدتقی مدرّسی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب یکشنبه ۱ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۱ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ یک یعنی اندکی از مرکز اقیانوس آرام (جزیرۀ هاولند و مناطق دریایی شمال آن) به‌راحتی محقّق می‌شود و در همان محدوده، دوشنبه ۲ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۲ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌قعده ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
۲- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب یکشنبه ۱ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۱ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی، در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک یعنی مرکز و بخشی از شرق اقیانوس آرام (جزایر کوک، بخشی از جزایر پلی‌نزی فرانسه، جزیره‌های بیکر و جارویس و پالمیرا، آب‌سنگ‌های کینگمن و جانستون و میدوی، جزایر هاوایی، و مناطق دریایی میان آنها) ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، در آن محدوده نیز، دوشنبه ۲ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۲ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌قعده ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
۳- غیر از مناطق بندهای ۱ و ۲، برای بیشترِ مناطق زمین (قارّه‌های آمریکا و آفریقا و اروپا و آسیا و اقیانوسیّه غیر از مناطقی که در بند ۴ گفته می‌شود)، در غروب دوشنبه ۲ تیر ۱۳۹۹ شمسی (و ۲۹ شوّال ۱۴۴۱ قمری در ایران و عراق) برابر با ۲۲ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی، هلال با چشم عادی دیده می‌شود و سه‌شنبه ۳ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۳ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌قعده ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
۴- در مناطقی که در محدوده‌های صورتی و آبی و بی‌رنگ نقشۀ دو هستند؛ یعنی اندکی از جنوب‌غربی استرالیا (پایین‌تر از خطّ واصل شهرهای سیدنی – بوردرتاون، تمام جزیرۀ تاسمانی)، سراسر نیوزیلند و مناطق دریایی اطراف آنها، منتهاالیه شمال‌شرقی آسیا (شبه‌جزیرۀ کامچاتکا و بالاتر) و بخشی از شمال آسیا (دریای اختسک، شمالِ ساخالین، شمال دریاچۀ بایکال، و مناطق شمالی‌تر از خطّ واصل شهرهای بلاگووشچنسک – کراسنویارسک در کشور روسیه) در غروب سه‌شنبه ۳ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۳ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی، هلال با چشم عادی دیده می‌شود و چهارشنبه ۴ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۴ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌قعده ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
(کشور ایران ، جزء مناطق بند ۳ است.)
***
مبنای دوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بیشترِ شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی وحیدخراسانی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب یکشنبه ۱ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۱ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ یک یعنی اندکی از مرکز اقیانوس آرام (جزیرۀ هاولند و مناطق دریایی شمال آن) به‌راحتی محقّق می‌شود و در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک یعنی مرکز و بخشی از شرق اقیانوس آرام (جزایر کوک، بخشی از جزایر پلی‌نزی فرانسه، جزیره‌های بیکر و جارویس و پالمیرا، آب‌سنگ‌های کینگمن و جانستون و میدوی، جزایر هاوایی، و مناطق دریایی میان آنها) نیز، رؤیت هلال با چشم عادی ممکن است و از آنجا که هلال در نقاط غیر مرزی، مطمئنّاً با چشم عادی دیده خواهد شد، برای سراسر آمریکای مرکزی و بیشترِ آمریکای شمالی (به‌جز «شمال‌شرق ایالات متّحدۀ آمریکا و نیمۀ شرقی کانادا») و بیشترِ آمریکای جنوبی (به‌جز «کشورهای گویان، سورینام، گویان فرانسه، و شرق و شمال‌شرقی برزیل») که در بیشترِ شب با محدودۀ رؤیت هلال مشترک‌اند، دوشنبه ۲ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۲ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌قعده ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
۲- برای دیگر مناطق زمین (غیر از مناطق بند ۱)، سه‌شنبه ۳ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۳ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌قعده ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
(کشور ایران، جزء مناطق بند ۲ است.)
***
مبنای سوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام خوئی(ره)، تبریزی(ره)، لطف‌الله صافی‌گلپایگانی، محمّداسحاق فیّاض)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب یکشنبه ۱ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۱ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ یک یعنی اندکی از مرکز اقیانوس آرام (جزیرۀ هاولند و مناطق دریایی شمال آن) به‌راحتی محقّق می‌شود و در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک یعنی مرکز و بخشی از شرق اقیانوس آرام (جزایر کوک، بخشی از جزایر پلی‌نزی فرانسه، جزیره‌های بیکر و جارویس و پالمیرا، آب‌سنگ‌های کینگمن و جانستون و میدوی، جزایر هاوایی، و مناطق دریایی میان آنها) نیز، رؤیت هلال با چشم عادی ممکن است و از آنجا که هلال در نقاط غیر مرزی، مطمئنّاً با چشم عادی دیده خواهد شد، برای سراسر قارّه‌های آمریکا و بیشترِ آفریقا (تقریباً نیمۀ غربی کشورهای تانزانیا، اوگاندا، سودان جنوبی، جنوب‌غربی سودان، غرب و مرکز و جنوب لیبی، سراسر کشورهای موزامبیک، مالاوی، زامبیا، جمهوری دمکراتیک کنگو، بوروندی، رواندا، آفریقای مرکزی، چاد، تونس، الجزایر، و همۀ مناطق و کشورهای جنوب‌غربی‌تر از مناطقی که نام برده‌شد.) و کمی از اروپا [اندکی از ایتالیا (جزیرۀ ساردینیا)، نیمی از فرانسه (جزیرۀ کرس، جنوب و جنوب‌غربی و غرب فرانسه)، و سراسر کشورهای اسپانیا و پرتغال] که در بخشی از شب با محدودۀ رؤیت هلال مشترک‌اند، دوشنبه ۲ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۲ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌قعده ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
۲- برای دیگر مناطق زمین (غیر از مناطق بند ۱)، سه‌شنبه ۳ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۳ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌قعده ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
(کشور ایران، جزء مناطق بند ۲ است.)
***
مبنای چهارم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در هر نقطه‌ای برای همۀ نقاط زمین» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی بشیرحسین نجفی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب یکشنبه ۱ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۱ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ یک یعنی اندکی از مرکز اقیانوس آرام (جزیرۀ هاولند و مناطق دریایی شمال آن) به‌راحتی محقّق می‌شود؛ از این‌رو، برای همۀ نقاط زمین، دوشنبه ۲ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۲ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌قعده ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
***
مبنای پنجم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب یکشنبه ۱ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۱ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی، در محدوده‌های آبی و صورتی و نارنجی و سبزرنگ نقشۀ یک یعنی بیشترِ اقیانوس آرام و سراسر آمریکای مرکزی و اندکی از آمریکای جنوبی [غرب و شمال اکوادور (شمال‌غربی‌تر از خطّ واصل شهرهای ماچالا – پویو – نووه لوخا)، و غرب و شمال کلمبیا (غربی‌تر از خطّ واصل شهرهای پورتو آسیس – فلورنسیا – سواچا – بارانکاورمخا – اگواچیکا – لا خاگووا ده ایبیریکو – پالومینو)] و بخشی از آمریکای شمالی [سراسر کشورهای جامائیکا و مکزیک، نیمۀ غربی کوبا (غربی‌تر از خطّ واصل شهرهای کامپچولا – فلوریدا – گاسپار – چامباس)، جنوب و جنوب‌غربی ایالات متّحدۀ آمریکا (جنوب‌غربی‌تر از خطّ واصل شهرهای نیواورلئان – شریوپورتِ لوئیزیانا – لتنِ اکلاهما – پوابلوی کلرادو – پروووی یوتا – مدفوردِ اورگن) و بخشی از جزایر الوشن] ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، تنها در همان محدوده‌ها دوشنبه ۲ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۲ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌قعده ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
۲- غیر از مناطق بند ۱، در دیگر مناطق زمین (قارّه‌های آمریکا و آفریقا و اروپا و آسیا و اقیانوسیّه غیر از مناطقی که در بند ۳ گفته می‌شود)، در غروب دوشنبه ۲ تیر ۱۳۹۹ شمسی (و ۳۰ شوّال ۱۴۴۱ قمری در ایران و عراق) برابر با ۲۲ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی، هلال با چشم مسلّح دیده می‌شود و سه‌شنبه ۳ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۳ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌قعده ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
۳- در مناطقی که در محدودۀ بی‌رنگ نقشۀ دو هستند؛ یعنی نیمۀ جنوبی نیوزیلند (پایین‌تر از شهر پالمرستون نورث) و جزیرۀ چاتام و مناطق دریایی اطراف آنها، منتهاالیه شمال‌شرقی آسیا (نیمۀ شمالی شبه‌جزیرۀ کامچاتکا و دریای اختسک) در غروب سه‌شنبه ۳ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۳ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی، هلال با چشم مسلّح دیده می‌شود و چهارشنبه ۴ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۴ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌قعده ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
(کشور ایران، جزء مناطق بند ۲ است.)
***
مبنای ششم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام فاضل‌لنکرانی(ره)، سیّدکاظم حائری، نوری‌همدانی)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب یکشنبه ۱ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۱ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی، در محدوده‌های آبی و صورتی و نارنجی و سبزرنگ نقشۀ یک یعنی بیشترِ اقیانوس آرام و سراسر آمریکای مرکزی و اندکی از آمریکای جنوبی [غرب و شمال اکوادور (شمال‌غربی‌تر از خطّ واصل شهرهای ماچالا – پویو – نووه لوخا)، و غرب و شمال کلمبیا (غربی‌تر از خطّ واصل شهرهای پورتو آسیس – فلورنسیا – سواچا – بارانکاورمخا – اگواچیکا – لا خاگووا ده ایبیریکو – پالومینو)] و بخشی از آمریکای شمالی [سراسر کشورهای جامائیکا و مکزیک، نیمۀ غربی کوبا (غربی‌تر از خطّ واصل شهرهای کامپچولا – فلوریدا – گاسپار – چامباس)، جنوب و جنوب‌غربی ایالات متّحدۀ آمریکا (جنوب‌غربی‌تر از خطّ واصل شهرهای نیواورلئان – شریوپورتِ لوئیزیانا – لتنِ اکلاهما – پوابلوی کلرادو – پروووی یوتا – مدفوردِ اورگن) و بخشی از جزایر الوشن] ممکن است و از آنجا که در مناطق غیر مرزی قطعاً هلال با چشم مسلّح رؤیت خواهد شد، برای سراسر قارّه‌های آمریکا و آفریقا و اروپا و بخشی از آسیا [بیشترِ اقیانوس هند، سراسر سری‌لانکا، غرب و مرکز و جنوب هند (غربی‌تر از خطّ واصل شهرهای ویساکاپاتنام – دهلی نو – لودهیانا)، تقریباً سراسر کشورهای پاکستان و افغانستان و ازبکستان، نیمۀ غربی تاجیکستان، غرب قزّاقستان (غربی‌تر از خطّ واصل شهرهای قزل‌اوردا – آق‌تپه)، جنوب‌غربی روسیه (جنوب‌غربی‌تر از خطّ واصل شهرهای سامارا – سن پترزبورگ)، و همۀ کشورها و مناطق غربی‌تر از مناطقی که نام برده‌شد.] که در بخشی از شب با محدودۀ رؤیت هلال مشترک‌اند، دوشنبه ۲ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۲ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌قعده ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
۲- در دیگر مناطق زمین (غیر از مناطق بند ۱)، سه‌شنبه ۳ تیر ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۳ ژوئن ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه ذی‌قعده ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
(کشور ایران، جزء مناطق بند ۱ است.)
یادآور می‌شود که ماه ذی‌قعده، جزء ماه‌های حرام است و طبق «مادّهٔ ۵۵۵ قانون مجازات اسلامی» تغلیظ و افزایش دیه در ماه‌های حرام انجام می‌شود. / محسن فصاحت
برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن مطالب زیر پیشنهاد می‌شود:
http://aasemaan25.blog.ir/post/Royat-Helal-Ofoq
