شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اختصاصی شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشئت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهای ریاضی و تجربی، این عوامل را برای بیشترِ نقاط زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند. (معیارها برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی بوده و برای عرض‌های بیشتر از ۶۰ درجه پاسخ‌گو نیستند.)
به تصاویر زیر بنگرید:
نقشۀ یک: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه شعبان ۱۴۴۱ قمری، در غروب سه‌شنبه ۵ فروردین ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۴ مارس ۲۰۲۰ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ دو: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه شعبان ۱۴۴۱ قمری، در غروب چهارشنبه ۶ فروردین ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۵ مارس ۲۰۲۰ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ سه: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه شعبان ۱۴۴۱ قمری، در غروب پنجشنبه ۷ فروردین ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۶ مارس ۲۰۲۰ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ زرد (شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال تحت شرایط جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی (شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته‌باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است. (زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ ولی روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است. (زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)
نتیجه‌گیری:
مقارنۀ ماه و خورشید در ساعت ۹:۲۸ UTC سه‌شنبه ۲۴ مارس ۲۰۲۰ میلادی رخ می‌دهد؛ ولی حدود ۱۵ ساعت برای امکان رؤیت هلال با چشم مسلّح، و حدود ۲۰ ساعت برای امکان رؤیت هلال با چشم عادی زمان لازم است.
رؤیت‌پذیری هلال (برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی) بنا بر مبانی مختلف فقهی چنین پیش‌بینی می‌شود:
(کافی است نام مرجع تقلید خویش را بیابید و فقط بندهای همان مبنا را بخوانید. در پایان مبناهایی که چند بند دارند، برای راهنمایی بیشتر، ذکر شده که ایران، جزء مناطق کدام بند است.)
مبنای یکم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی مشهور فقهاء مانند حضرات آیات عظام امام‌خمینی(ره)، گلپایگانی(ره)، اراکی(ره)، سیّدمحمّد صدر(ره)، بهجت(ره)، سیستانی، شبیری‌زنجانی، مکارم‌شیرازی، سیّدمحمّدتقی مدرّسی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب سه‌شنبه ۵ فروردین ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۴ مارس ۲۰۲۰ میلادی، تنها در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک یعنی مرکز اقیانوس آرام (بخشی از جزایر کوک، جزایر توکلاو، جزایر فینیکس، جزیره‌های هاولند و بیکر، و مناطق دریایی میان آنها) ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، تنها در همان محدوده، چهارشنبه ۶ فروردین ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۵ مارس ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه شعبان ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
۲- به‌جز مناطق بند ۱، در بیشترِ مناطق زمین (قارّه‌های آمریکا و آفریقا و اروپا و آسیا و اقیانوسیّه غیر از مناطقی که در بند ۳ گفته می‌شود)، در غروب چهارشنبه ۶ فروردین ۱۳۹۹ شمسی (و ۲۹ رجب ۱۴۴۱ قمری در ایران و عراق) برابر با ۲۵ مارس ۲۰۲۰ میلادی، هلال با چشم عادی دیده می‌شود و پنجشنبه ۷ فروردین ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۶ مارس ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه شعبان ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
۳- در محدوده‌های آبی و صورتی‌رنگ نقشۀ دو یعنی بخشی از جنوب اقیانوسیّه [تمام نیوزیلند، جنوب‌شرقی استرالیا (پایین‌تر از خطّ واصل شهرهای پورت مکوایر – میلدورا – آدلاید، سراسر جزیره‌های تاسمانی، نورفک، لرد هاو) و مناطق دریایی میان آنها] و شمال‌شرقی و شمال آسیا [بیشترِ ژاپن (شمال‌شرقی‌تر از خطّ واصل شهرهای تانابۀ واکایاما – تاکاماتسوی کاگاوا – گوتسوی شیمانه)، تمام کرۀ شمالی، نیمۀ شمالی کرۀ جنوبی (بالاتر از خطّ واصل شهرهای پوهانگ – چئونگ‌جو – دانگجین)، شمال‌شرقی چین (بالاتر از خطّ واصل شهرهای تیانجین – پکن – اولانکاب)، تقریباً سراسر مغولستان، شمال و شمال‌شرقی قزّاقستان (شمال‌شرقی‌تر از خطّ واصل شهرهای زایسان – نورسلطان – قوستانای)، بیشترِ روسیه به‌جز پایین‌تر از خطّ واصل شهرهای چلیابینسک – ایژوسک – چرپووتس – سن پترزبورگ] در غروب پنجشنبه ۷ فروردین ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۶ مارس ۲۰۲۰ میلادی، هلال با چشم عادی دیده می‌شود و جمعه ۸ فروردین ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۷ مارس ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه شعبان ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
(کشور ایران، جزء مناطق بند ۲ است.)
***
مبنای دوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بیشترِ شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی وحیدخراسانی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب سه‌شنبه ۵ فروردین ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۴ مارس ۲۰۲۰ میلادی، تنها در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک یعنی مرکز اقیانوس آرام (بخشی از جزایر کوک، جزایر توکلاو، جزایر فینیکس، جزیره‌های هاولند و بیکر، و مناطق دریایی میان آنها) ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، تنها در همان محدوده و بخشی از آمریکای مرکزی (غرب هندوراس، و سراسر کشورهای السالوادور، گواتمالا، بلیز) و بخشی از آمریکای شمالی [سراسر مکزیک، غرب و مرکز ایالات متّحدۀ آمریکا (غربی‌تر از خطّ واصل شهرهای پنساکولای فلوریدا – اوانزویلِ ایندیانا – شیکاگو – اپلتونِ ویسکانسین)، غرب و مرکز کانادا (غربی‌تر از خطّ واصل شهرهای ثاندر بی – شاماتاوا – پورت نلسونِ منیتوبا)] که در بیشترِ شب با محدودۀ رؤیت هلال مشترک‌اند، چهارشنبه ۶ فروردین ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۵ مارس ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه شعبان ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
۲- برای دیگر مناطق زمین (غیر از مناطق بند ۱)، پنجشنبه ۷ فروردین ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۶ مارس ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه شعبان ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
(کشور ایران، جزء مناطق بند ۲ است.)
***
مبنای سوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام خوئی(ره)، تبریزی(ره)، لطف‌الله صافی‌گلپایگانی، محمّداسحاق فیّاض)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب سه‌شنبه ۵ فروردین ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۴ مارس ۲۰۲۰ میلادی، تنها در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک یعنی مرکز اقیانوس آرام (بخشی از جزایر کوک، جزایر توکلاو، جزایر فینیکس، جزیره‌های هاولند و بیکر، و مناطق دریایی میان آنها) ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، تنها در همان محدوده و تمام قارّۀ آمریکا و غرب قارّۀ آفریقا [نیمۀ غربی کشورهای نیجریّه و نیجر، تقریباً سراسر الجزایر (به‌جز نواری از شرق آن)، و همۀ مناطق و کشورهای غربی‌تر از مناطقی که نام برده‌شد.] و غرب قارّۀ اروپا (سراسر کشورهای پرتغال، اسپانیا، فرانسه، بلژیک، بریتانیا، و ایرلند) که در بخشی از شب با محدودۀ رؤیت هلال مشترک‌اند، چهارشنبه ۶ فروردین ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۵ مارس ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه شعبان ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
۲- برای دیگر مناطق زمین (غیر از مناطق بند ۱)، پنجشنبه ۷ فروردین ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۶ مارس ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه شعبان ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
(کشور ایران، جزء مناطق بند ۲ است.)
***
مبنای چهارم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در هر نقطه‌ای برای همۀ نقاط زمین» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی بشیرحسین نجفی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب سه‌شنبه ۵ فروردین ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۴ مارس ۲۰۲۰ میلادی، تنها در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک یعنی مرکز اقیانوس آرام (بخشی از جزایر کوک، جزایر توکلاو، جزایر فینیکس، جزیره‌های هاولند و بیکر، و مناطق دریایی میان آنها) ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، برای همۀ نقاط زمین، چهارشنبه ۶ فروردین ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۵ مارس ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه شعبان ۱۴۴۱ قمری خواهد بود و اگر رؤیت نشود، برای همۀ نقاط زمین، پنجشنبه ۷ فروردین ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۶ مارس ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه شعبان ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
***
مبنای پنجم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب سه‌شنبه ۵ فروردین ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۴ مارس ۲۰۲۰ میلادی، در محدوده‌های آبی و صورتی و نارنجی‌رنگ نقشۀ یک یعنی مرکز و شرق اقیانوس آرام (جزیره‌های ایستر و سالائی‌گومز، جزایر پلی‌نزی فرانسه، جزیرۀ پیت‌کرن، جزایر کیریباتی و هاوایی و مناطق دریایی میان آنها) ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، تنها در همان محدوده‌ها چهارشنبه ۶ فروردین ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۵ مارس ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه شعبان ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
۲- به‌جز مناطق بند ۱، در بیشترِ مناطق زمین (قارّه‌های آمریکا و آفریقا و اروپا و آسیا و اقیانوسیّه غیر از مناطقی که در بند ۳ گفته می‌شود)، در غروب چهارشنبه ۶ فروردین ۱۳۹۹ شمسی (و ۳۰ رجب ۱۴۴۱ قمری در ایران و عراق) برابر با ۲۵ مارس ۲۰۲۰ میلادی، هلال با چشم مسلّح دیده می‌شود و پنجشنبه ۷ فروردین ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۶ مارس ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه شعبان ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
۳- در محدوده‌های بی‌رنگ نقشۀ دو یعنی منتهاالیه شمال‌شرقی آسیا (شبه‌جزیره کامچاتکا، دریای اختسک، دوسوم شمالی جزیرۀ ساخالین، و مناطق شمال‌شرقی از دریاچۀ بایکال در کشور روسیه) در غروب پنجشنبه ۷ فروردین ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۶ مارس ۲۰۲۰ میلادی، هلال با چشم مسلّح و غیر مسلّح دیده می‌شود و جمعه ۸ فروردین ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۷ مارس ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه شعبان ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
(کشور ایران، جزء مناطق بند ۲ است.)
***
مبنای ششم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام فاضل‌لنکرانی(ره)، سیّدکاظم حائری، نوری‌همدانی)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب سه‌شنبه ۵ فروردین ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۴ مارس ۲۰۲۰ میلادی، در محدوده‌های آبی و صورتی و نارنجی‌رنگ نقشۀ یک یعنی مرکز و شرق اقیانوس آرام (جزیره‌های ایستر و سالائی‌گومز، جزایر پلی‌نزی فرانسه، جزیرۀ پیت‌کرن، جزایر کیریباتی و هاوایی و مناطق دریایی میان آنها) ممکن است و از آنجا که در مناطق غیر مرزی قطعاً هلال با چشم مسلّح رؤیت می‌شود، در تمام قارّه‌های آمریکا و آفریقا و اروپا و بخشی از قارّۀ آسیا [غرب هندوستان (غربی‌تر از خطّ واصل شهرهای کوچی – ایندور – جایپور – لودهیانا)، تقریباً سراسر کشورهای پاکستان، افغانستان، تاجیکستان، نیمۀ غربی قرقیزستان، غرب و مرکز قزّاقستان (غربی‌تر از خطّ واصل شهر شو – غرب دریاچۀ بالخاش – شهر نورسلطان)، غرب روسیه (غربی‌تر از خطّ واصل شهرهای ایشیم – توبولسک – کوندینسکویه) و همۀ مناطق و کشورهای غربی‌تر از مناطقی که نام برده‌شد.] که در بخشی از شب با محدودۀ رؤیت هلال مشترک‌اند، چهارشنبه ۶ فروردین ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۵ مارس ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه شعبان ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
۲- برای دیگر مناطق زمین (غیر از مناطق بند ۱)، پنجشنبه ۷ فروردین ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۲۶ مارس ۲۰۲۰ میلادی، روز اوّل ماه شعبان ۱۴۴۱ قمری خواهد بود.
(کشور ایران، جزء مناطق بند ۱ است.)
یادآور می‌شود آغاز ماه شعبان، در پایان‌بخشی به «ماه حرامِ رجب و بحث تغلیظ و افزایش دیه» نقشی تعیین‌کننده دارد. / محسن فصاحت
برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن مطالب زیر پیشنهاد می‌شود:
http://aasemaan25.blog.ir/post/Royat-Helal-Ofoq
