شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
رئیس انجمن فقه و حقوق حوزه علمیه قم با بیان اینکه حرمت ورود به حریم خصوصی توسط هر نهاد یا شخصی قبل از اینکه شرعی باشد، عقلی است، گفت: این حکم مورد اتفاق همه علمای اسلام است.
به گزارش شبکه اجتهاد، چندی پیش رهبری معظم انقلاب طی فتوایی بر حرمت تعرض به امنیت و حریم مردم در پیام رسان‌های داخلی تأکید کردند و با با ابراز خرسندی از تبدیل شدن مطالبه‌ی ایجاد پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی داخلی به مطالبه‌ای عمومی، گفتند: مسئولان باید امنیت و حریم داخلی مردم و کشور را حفظ کنند. تعرض به امنیت و حریم داخلی مردم «حرام شرعی» است و نباید انجام شود. رهبر انقلاب اسلامی افزودند: متصدیان کار در دستگاه‌های دولتی و قضائی مراقبت کنند تا حریم داخلی زندگی مردم و اسرار آنها محفوظ بماند.
این فتوا می‌تواند لزوم پرداختن به فقه فضای مجازی را بیش از پیش نمایان کند که این فضا نیازمند بررسی‌های دقیق فقهی است و باید نظر اسلام در مورد وجوه مختلف آن و الزامات استفاده از آن تبیین شود.
یکی از این الزامات توجه به حریم خصوصی مردم در پیام رسان‌ها است که هرگونه تعرض به آن توسط رهبر انقلاب حرام اعلام شده است. برای تبیین بیشتر این موضوع مهر با حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست عضو جامعه مدرسین، رئیس انجمن فقه و حقوق حوزه علمیه قم و عضو هیئت علمی گروه فقه و حقوق اسلامی پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفتگو کرده است.
علیدوست در مورد مبنای حکم فقهی حرمت تعرض به حریم خصوصی مردم در پیام رسان‌ها گفت: حرمت ورود به حریم خصوصی مردم توسط هر نهاد یا شخصی قبل از اینکه شرعی باشد، امری عقلی است. لذا هم عقلا و هم آیات قرآن و هم روایاتی که از ائمه معصومین رسیده و هم ضرورت فقه و اتفاق علما بر این است که هیچ کس یا هیچ نهادی نمی‌تواند به حریم خصوصی مردم ورود پیدا کند، مگر در موارد استثنا که باید تحت قانون این اتفاق رخ دهد و یک استثنا به حساب می‌آید.
استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: بنابراین آنچه که گفته شده مورد اختلاف نیست و امر روشنی است که اختصاص به اسلام ندارد. اسلام چون تأکید زیادی بر هنجارهای اخلاقی دارد بر این موضوع هم تأکید ویژه‌‌ای کرده است.
این استاد حوزه علمیه گفت: قرآن صریحاً می‌فرماید «ولاتجسسوا» در زندگی مردم تجسس نکنید، در روایات هم داریم و حتی عرض کردم که مورد اتفاق همه علمای اسلام است و اختصاص به شیعه هم ندارد و همه مسلمانان این نظر را دارند.
وی افزود: ارزش‌های اخلاقی در اسلام مورد وفاق همه عقلاست. مثلاً همه دنیا بر ارزش علم آموزی و دانش تأکید می‌کنند ولی وقتی نوبت به اسلام می‌رسد به گونه‌‌ای بر این مباحث تاکید می‌کند که حتی الان هم می‌بینیم هنوز دنیا به آن مرحله نمی‌رسد. در مورد تجسس هم همینطور است و اسلام می‌گوید تجسس موجب عقاب می‌شود و این عقاب نه فقط در آخرت بلکه در دنیا هم خواهد بود و از گناهانی است که دامن شما را در این دنیا هم می‌گیرد. لذا تأکید بیشتری در اسلام بر این مسئله صورت گرفته است.
علیدوست گفت: این فتوایی که توسط رهبری معظم انقلاب داده شد، مورد تأیید همه فقهای اسلام از صدر تا ذیل است و باید به عنوان باور نهادها و حاکمیت باشد. اینطور نباید باشد که حرفی زده شود ولی هر نهادی کار خود را انجام دهد و بعد هم دلخوش به توجیهی که انجام می‌دهد باشد. این اولین کاری است که باید صورت بگیرد. یعنی باید عمل به این فتوا به یک جریان تبدیل شود.
این استاد خارج فقه ادامه داد: نکته دوم برخورد با متخلفان است. ممکن است عده‌‌ای بر اساس منافع خود یا بر اساس برخی اعتقادات غلط خود، فکر می‌کنند وقتی یک هدف مقدسی دارند می‌توانند به حریم خصوصی مردم وارد شوند و یا ممکن است استثنائات را توسعه دهند، با این مسائل باید برخورد شود. نباید عده‌‌ای حاشیه امن داشته باشند و تخلف کنند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: نکته سوم که به نظر من خیلی مهم است این است که رسانه‌ها و حاکمیت، مردم را به این باور برسانند که امنیت آنها در این فضا و پیام رسان‌ها تامین می‌شود. عده‌‌ای از مردم که تعدادشان کم نیست چنین اطمینانی ندارند و خوف این را دارند که کنترل شوند و باید این مسأله امنیت در حریم خصوصی را به یک باور تبدیل کرد.
