شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
شبکه اجتهاد: دغدغه تأسیس و تولید این عرصه فقهی جدید به سال‌های ۷۷-۷۸ برمی‌گردد، سلسله مباحثی توسط استاد علیرضا اعرافی، تحت عنوان فقه‌التربیه در قالب درس خارج فقه از سال ۱۳۷۷ آغاز شد و مخاطبان و شرکت‌کنندگان آن، طلاب فاضل و ورزیده‌ای بوده‌اند که غالباً در رشته علوم تربیتی دارای تحصیلات دانشگاهی و یا پژوهش‌های تربیتی بودند.
راه اندازی گروه پژوهشی فقه التربیه
از سال ۱۳۸۳ گروهی از شاگردان ایشان باهدف، پرداختن به این ایده و سایر ایده‌های استاد اعرافی، گروهی را تشکیل داده و درصدد تحقیق و پژوهش در این عرصه برآمدند.
ساختار فقه تربیتی
ساختار فقه تربیتی همچون دیگر منابع فقهی، مسئله‌محور است و روش‌شناسی آن در هر مسئله این‌چنین است که پس از مباحث مقدماتی و مفهومشناسیهای لازم و شناخت دقیق زوایای موضوع (موضوع‌شناسی) در مرحله واپسین، نوبت به بررسی ادله موافقان و مخالفان و ادله عقلی و نقلی (موجود یا مفروض) می‌رسد و در پایان با جمع‌بندی حکمی از احکام خمسه برای موضوع مورد بحث بیان می‌شود.
دورنمای مباحث فقه تربیتی
مسائل فقه تربیتی، در یک نگاه کلان به پنج باب تقسیم می‌شود.
۱- مبانی شامل؛ مبانی و پیش‌فرض‌ها
۲- یادگیری و آموزش؛ (تعلیم و تعلم)، محتوا، یادگیری و آموزش علم و دین، یادگیری و آموزش قرآن و حدیث، یادگیری و آموزش علوم و معارف عقلی،یادگیری و آموزش علوم و معارف شهودی،یادگیری و آموزش علوم تجربی، علوم غریبه و مهارت‌ها و مشاغل،فنون،
آداب مشترک معلمی و دانش‌آموزی،آداب مختص دانش‌آموزی صلاحیت‌های (اخلاقی شخصیتی) معلمی،
احکام و اداب پژوهش، روش‌ها و فنون تدریس
۳- ساحت‌های تربیتی شامل؛ اصول عمومی تعلیم و تربیت، روشهای عمومی تعلیم و تربیت‌اند.
از دیگر سوی برخی از اطلاعات تربیتی، از راه نقل، به دست می‌آید و رشته‌هایی مانند تاریخ تعلیم و تربیت به آن ناظر است؛ اما درباره روش شهودی، به نظر می‌رسد که دستاوردهای روش عرفانی و شهودی در عرصه تعلیم و تربیت به میزان سایر روش‌ها نباشد.
از نظر منابع معرفت نیز تعلیم و تربیت می‌تواند از منابعی مانند عقل، تجربه، شهود و وحی تغذیه شود. جایگاه وحی و دین در پشتیبانی نظری از فرایند تربیت اهمیت دارد.
همان‌گونه که مجموعه گرایش‌های علوم تربیتی و تلاش‌های متخصصان به توصیف و سپس تجویزاتی منتهی می‌شود؛ بهره‌گیری از توصیفات و تجویزات دین و به‌خصوص اسلام، در حوزه تعلیم و تربیت، به دلیل حجیت و جامعیت اسلام، ارزش بسز‌ایی دارد.
سامان‌دهی نظام تربیتی اسلام از دغدغه‌های دیرین دلسوزان
طراحی تعلیم و تربیت اسلامی و سامان‌دهی نظام تربیتی اسلام، از دغدغه‌های دیرین دلسوزان و متخصصان متعهد در حوزه تعلیم و تربیت بوده و هست. برای دستیابی به چنین نظامی، همان‌گونه که گردآوری توصیف‌های اسلام درباره تعلیم و تربیت ضرورت دارد، گردآوری و استخراج تجویزهای اسلام نیز مهم به شمار می‌رود.
تجویزهای اسلام در دانش فقه تجلی می‌یابد و دانش فقه درصدد است تا برای همه رفتارهای اختیاری انسان‌های مکلف، «بایدها» و «نبایدهایی» تعیین کند و به‌این‌ترتیب، برنامه‌ای از تکالیف را ترسیم کند.
از دیدگاه فقه اسلامی، رفتارهای آموزشی و تربیتی نیز مانند همه رفتارهای اختیاری مکلفان، دارای حکمی شرعی است. فقه تربیتی باهدف تعیین احکام شرعی رفتارهای اختیاری مکلفان در عرصه تعلیم و تربیت، در تلاش است تا با استفاده از روش‌شناسی اجتهادی و استنباطی، به این هدف دست یابد و علاوه بر گردآوری گزاره‌های مرتبط با حوزه تربیت، در ابواب مختلف فقه موجود، با نگاهی تخصصی، مسائل و پرسش‌های نوین تربیتی را ازنظر شرعی بررسی کند.
کتاب‌های منتشرشده آیت‌الله اعرافی در گروه فقه تربیتی:
شایان توجه اینکه، کتاب‌های فقهی از یک منظر قابل تقسیم به کتاب‌های استدلالی، نیمه استدلالی و رساله‌های عملیه می‌باشند. فقه تربیتی در فاز اول خود با ساختاری تماماً استدلالی در حال پژوهش و انتشار است، البته در کنار این مجلدات، به تدریج، تک‌نگاره‌هایی نیز در قالب نیمه استدلالی و حتی رساله عملیه تربیتی منتشر می‌نماید.
۱- فقه تربیتی ج ۱
۲- فقه تربیتی ج ۲٫
۳- فقه تربیتی مبانی و پیش‌فرض‌ها، علیرضا اعرافی،
۴- فقه تربیتی، یادگیری علم و دین،
۵- بررسی فقهی فلسفه‌ورزی و فلسفه‌آموزی،
۶- الفلسفه، بحث فقهی فی دراسه الفلسفه
۷- احکام تربیت فرزند.
۸- تربیت فرزند؛ با رویکرد فقهی
۹- ضمیر ناخودآگاه در قرآن
۱۰- کلیات تفسیر تربیتی؛
۱۱- فقه تربیتی؛ یادگیری علوم و معارف عقلی؛
۱۲- فقه تربیتی؛ یادگیری علوم و معارف شهودی؛
۱۳- فقه تربیتی؛ تربیت عبادی،
حوزه نیوز
