مأخذشناسی بیانات رهبر انقلاب در موضوع «فقه حکومتی»

عناوین و موضوعات ذیل، محصول کاوشی مختصر در بیانات مقام معظم رهبری می‌باشد که همگی پیرامون فقه حکومتی می‌باشد.

به گزارش شبکه اجتهاد؛ حجت‌الاسلام یحیی عبداللهی پژوهشگر مرکز علوم نوین اسلامی(معنا) و محقق در زمینه مباحث فقه حکومتی یادداشتی را در باب مأخذشناسی بیانات مقام معظم رهبری در موضوع «فقه حکومتی» در اختیار وسائل قرار داده است تا علاقه‌مندان و پژوهشگران  «فقه‌ حکومتی» در این زمینه بتوانند با بهره برداری از عناوین و سرفصل‌ها، پژوهش‌های خود را سامان داده و گامی در راستای ترویج و تبیین این حوزه برداشته شود. البته بنابر نظر ایشان، از آنجا که این لیست، در ضمن تقریر دیدگاه معظم له در فقه حکومتی بدست آمده و پژوهش مستقلی نسبت به آن صورت نگرفته است، نمی‌تواند محصولی تام و تمام در این موضوع باشد و تمام ابعاد این موضوع را پوشش دهد، از این رو نیازمند تکمیل و تحقیق بیشتر می‌باشد.

عناوین و موضوعات، محصول کاوشی مختصر در بیانات مقام معظم رهبری دام ظله العالی می‌باشد که همگی مربوط به دوران رهبری ایشان می‌باشد و همگی در پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سید علی خامنه ای موجود می‌باشد. (سعی شده است عناوین جلسات به ترتیب زمانی بیاید و ذیل آن محورهای اصلی و کلیدواژه‌های مطرح شده پیرامون فقه حکومتی ذکر شود)

1. مراسم بیعت فضلا و طلاب حوزه‌ی علمیه‌ی مشهد؛ ۱۳۶۸/۰۴/۲۰

• تأکید بر فقه جواهری و اینکه فقه جواهری همان فقه پویا است.
• عمل بر سه مبنای «فقه سنتی، اخلاق و تزکیه و آگاهی‌های سیاسی»

2. خطبه‌های نمازجمعه؛ ۱۳۶۸/۰۴/۲۳

• معرفی امام خمینی (ره) به عنوان پایه گذار فقه حکومتی

3. دیدار مجمع نمایندگان طلّاب؛ ۱۳۶۸/۰۹/۰۷

• ضرورت حضور مستقیم حوزه در اداره کشور
• عدم تنظیم قوانین، و ارائه نظام ارزشی و اخلاق عمومی بر اساس اسلام توسط حوزه
• عدم ارائه الگوی زندگی اسلامی
• پاسخ به مسائل حکومتی مانند سیستم اقتصادی و روابط خارجی و… حوزه می‌بایست کارگاه ایدئولوژِی و مرکز ایئدولوگ‌ها باشد
• نقش حوزه در اداره جامعه از طریق تربیت مسئولین متخصص.

4. دیدار جمعی از دانشجویان و طلاب؛ ۱۳۶۸/۰۹/۲۹

• طرد فقه حکومتی از حوزه‌ها و منحصر شدن در مسائل فردی، در گذشته.
• ضرورت پیوند علم و دین در وحدت حوزه و دانشگاه. (حوزه و دانشگاه، دو شعبه موسسه علم و دین)

5. جمع فضلا و طلاب و روحانیون مشهد؛ ۱۳۶۸/۰۱/۰۴

• فردی بودن رساله‌های عملیه
• ناکافی بودن رساله‌های عملیه برای اداره کشور
• تفاوت موضوعات فردی با موضوعات حکومتی

6. آغاز درس خارج فقه؛۱۳۷۰/۶/۳۱

• پیشرفت فقه، هم از لحاظ عمق و هم سعه و فراگیری
• موضوعات نوپدید
• آشنایی با سبک‌های نوین تحقیق، روش تحقیق دسته جمعی و پرهیز از روش تحقیق فردی
• تخصصی شدن اجتهاد
• برنامه ریزی حوزه
• توجه به علوم انسانی غربی و برخورد فعال با آنها
• وحدت دین و سیاست در عمل و تفقه
• بررسی مسائل فقه ناظر به اداره یک کشور
• تربیت طلاب برای نیازهای جامعه
• تفاوت فقه برای اداره فرد با فقه اداره یک کشور

7. دیدار جمعی از فضلای حوزه‌ی علمیه‌ی قم؛ ۱۳۷۰/۱۱/۳۰

• عدم رویکرد حکومتی در فقه موجود
• فقه اسلامی، عامل اداره تمام شئون فردی و اجتماعی انسان

8. دیدار جمعی از روحانیون؛ ۱۳۷۰/۱۲/۰۱

• بهره گیری از ابزار جدید در پژوهش‌های فقهی و برخی توصیه‌های ساختاری
• استفاده بهینه از فقاهت
• ضرورت تکامل در فقاهت
• ضرورت تخصصی شدن اجتهاد، پژوهش‌های گروهی و نه فردی، مدیریت متمرکز، پاسخ به افکار گوناگون در عرصه‌های متفاوت، اطلاع از علوم تحولات علوم مختلف، حضور در متن جریانات علمی و پژوهش‌های مشترک در راستای وحدت حوزه و دانشگاه

9. پیام به جامعه‌ی مدرسین حوزه علمیه قم؛ ۱۳۷۱/۰۸/۲۴

• فقه حکومتی، عهده دار اداره زندگی فرد و جامعه
• موضوعات و نگرش حکومتی
• موضوع شناسی و علوم انسانی

10. روز اوّل شروع درس خارج فقه؛ ۱۳۷۲/۰۶/۲۱

• هدایت دینی جامعه، فلسفه وجودی حوزه‌های علمیه
• دوران انزوا و دوران حضور حوزه در اداره کشور
• لزوم ارتباط حوزه با هدایت اجتماعی از طریق قوانین

11. پیام به نخستین کنگره‌‌ی علمی تخصصی دائرهالمعارف فقه اسلامی؛ ۱۳۷۲/۱۱/۱۴

• موضوعات نوپدید
• برتری فقه بر حقوق
• تحول در موضوعات و نیاز به موضوع شناسی کامل تر
• تکمیل فقاهت

12. بیانات در دیدار جمعی از نخبگان حوزوی؛ ۱۳۷۴/۰۹/۱۳

• حفظ ترمیم و بالندگی حوزه
• ضرورت گسترش فقه به زمینه‌های جدید و مباحث حکومتی
• ضرورت پیشرفت در فقاهت (روش استنباط)

13. پیام به کنگره‌‌ی زمان و مکان در اجتهاد؛ ۱۳۷۴/۱۲/۲۴

• نقش زمان و مکان در اجتهاد

14. دیدار جمعی از روحانیون؛ ۱۳۷۶/۰۲/۱۳

• تفاوت نگاه فردی و حکومتی به فقه
• فقه ناظر به چگونگی اداره یک جامعه
• دو نگاه فردی و اجتماعی به اخلاق

15. سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی(ره)؛ ۱۳۷۶/۳/۱۴

• امام خمینی (ره)، پایه گذار فقه اجتماعی و فقه حکومتی برای اداره کشور
• فقه اجتماعی، فقه فردی و حکومتی
• دلایل تاریخی فردی شدن فقه بدلیل دوری از حکومت
• شناخت شرایط زمان و پاسخ به نیازهای روز دو خصلت زمامداری امام خمینی (ره)
• تحجر و انفعال، دو آفت مدیریت اجتماعی

16. دیدار اعضای هیأت علمی کنگره امام خمینی(ره)؛ ۱۳۷۸/۱۱/۰۴

• نظریه امام در رد منطقه الفراغ

17. جمع اساتید، فضلا و طلاب حوزه علمیه قم در مدرسه فیضیه؛ ۱۳۷۹/۷/۱۴

• تحجر

18. دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری؛ ۱۳۷۹/۱۱/۲۷

• پاسخگویی اسلام به موضوعات مختلف در عرصه‌های مختلف

19. سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی(ره)؛ ۱۳۸۳/۰۳/۱۴

• مکتب سیاسی امام، پیوند با معنویت و اخلاق

20. ‌دیدار جمعی از اساتید و فضلا و مبلّغان و پژوهشگران حوزه‌های علمیه؛ ۱۳۸۶/۰۹/۰۸

• ضرورت تحول در حوزه و مدیریت آن
• پیشرفت فقه و اصول

21. دیدار طلاب و فضلا و اساتید حوزه علمیه قم؛‌ ۱۳۸۹/۰۷/۲۹

• جمهوری اسلامی حکومت فقه است
• ضرورت تحول در حوزه
• ضرورت اجتهاد در موضوعات و عرصه‌های مختلف

22. دیدار جمعی از اساتید و فضلا و طلاب نخبه‌ی حوزه علمیه قم؛ ۱۳۸۹/۰۸/۰۲

• لزوم تولید مبانی علوم انسانی اسلامی مبتنی بر تفکر اسلامی در حوزه

23. نخستین نشست اندیشه‌های راهبردی؛ ۱۳۸۹/۰۹/۱۰

• (الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت)

24. دومین نشست اندیشه‌های راهبردی؛ ۱۳۹۰/۰۲/۲۷

• تأسیس عدالت پژوهی در حوزه با روش فقیهانه
• بررسی دیدگاه اسلام درباره عدالت و ضرورت بحث فقهی قوی درباره عدالت اجتماعی
• فقه سرپرستی

25. دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری؛ ۱۳۹۰/۶/۱۷

• اولین طرح جدی فقه حکومتی: سابقه فقه سیاسی و فقه نظام سازی
• ولایت فقیه کانون تحول نظام سازی
• نسبت میان مبانی و اصول با پیشرفت‌های مادی
• نظام سازی امری جاری و تدریجی است.
• قید اطلاق ولایت فقیه، ضامن تحول در نظام سازی
• مسائل نوپدید

26. سومین نشست اندیشه‌های راهبردی با سخنان رهبر انقلاب؛ ۱۳۹۰/۱۰/۱۴

• (زن و خانواده)

27. دیدار علما و روحانیون خراسان شمالی؛ ۱۳۹۱/۰۷/۱۹

• ضرورت حضور موثرتر حوزه‌های علمیه در اداره نظام
• ابتنای دوری حوزه از حکومت بر سکولاریسم

28. دیدار جوانان استان خراسان شمالی؛ ۱۳۹۱/۰۷/۲۳

• دستیابی به فکر و مکتب تمدن نوین اسلامی مبتنی بر ایمان

29. چهارمین نشست اندیشه‌های راهبردی؛۱۳۹۱/۰۸/۲۳

• لزوم دستیابی به دیدگاه اسلام در اندیشه‌ها و موضوعات راهبردی همچون آزادی

30. اجلاس جهانی علما و بیداری اسلامی؛ ۱۳۹۲/۰۲/۰۹

• ضرورت نگاه اجتهادی و عالمانه به عرصه‌های مختلف تمدن نوین اسلامی

31. دیدار اعضاى مجلس خبرگان رهبرى؛۱۳۹۳/۱۲/۲۱

• منوط بودن اسلامیت نظام در حفظ صورت و سیرت اسلام
• ضرورت معرفی اسلام واقعی توسط حوزه‌های علمیه؛ اسلامی که به متن زندگی راه پیدا کند

32. دیدار اعضای مجمع نمایندگان طلاب و فضلای حوزه علمیه قم؛ ۱۳۹۴/۱۲/۲۵

• هشدار به ضعف انقلابی گری حوزه‌های علمیه
• بی سابقه بودن حکومت دینی مبتنی بر کتاب و سنت
• ضرورت اداره و مدیریت جامعه توسط اسلام سیاسی

33. دیدار هیأت علمی و دست‌اندرکاران برگزارى همایش ملى «فقه هنر»؛ ۱۳۹۴/۱۰/۲۱

• انتظار از حوزه در ارائه مبانی هنر دینی
• فقه متکفل همه امور زندگی فردی و اجتماعی بشر است
• ضرورت موضوع شناسی دقیق هنر برای استنباط حکم
• نظر مساعد اسلام نسبت به هنر
• قرآن، یک اثر هنری است
• نواوری‌های فقهی در رشته‌ها و شعبه‌های هنری
• ضرورت رعایت انضباط فقهی

34. مراسم بیست‌ و هفتمین سالگرد رحلت امام خمینی (رحمه‌الله)؛ ۱۳۹۵/۰۳/۱۴

• ضروت تحول و تکامل فقه
• استقلال فرهنگی در گرو ارائه سبک زندگی اسلامی – ایرانی
• ضرورت تقوای اجتماعی و سیاسی (علاوه بر تقوای فردی)
• پیوند حوزه معرفتی اسلام با محیط زندگی اجتماعی

35. دیدار رئیس و اعضای مجلس خبرگان رهبری؛ ۱۳۹۵/۰۳/۰۶

• حاکمیت دینی، اصلی ترین هدف انقلاب اسلامی
• ضرورت نوآوری دینی
• اتساع دین به ‌وسیله‌ی مجتهدِ دارای خبره‌ی استنباط و اجتهاد