شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر عبدالکریم بی‌آزار شیرازی رئیس اسبق دانشگاه مذاهب اسلامی و عضو مجمع جهانی تقریب مذاهب، به مناسبت مراسم نکوداشت مقام علمی مرحوم آیت‌الله شیخ محمد واعظ زاده خراسانی که ظهر امروز در دانشگاه مذاهب اسلامی برگزار می‌شود، در یادداشتی شفاهی به تشریح جایگاه علمی مرحوم واعظ زاده خراسانی پرداخت که در ادامه می‌خوانید.
همان‌طور که رهبر معظم انقلاب فرمودند مرحوم واعظ زاده به معنای واقعی عالمی فرزانه و روشن‌بین بود و پیام ایشان گویای این مطلب است. روشن‌بینی ایشان هم در حوزه علم بود و هم در حوزه عمل.
اولین آشنایی بنده با مرحوم آیت‌الله واعظ زاده خراسانی به اوائل انقلاب برمی‌گردد. آن زمان سمیناری بین‌المللی با موضوع اقتصاد اسلامی در دانشگاه الزهرا(س) برگزار شد که ایشان از مشهد برای کسب تجربیات به قم آمد و بعد از آن سمینارهای متعددی در اقتصاد اسلامی در مشهد تشکیل داد و بنده را دعوت نمود.
یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های علمی آیت‌الله واعظ زاده قبل از انقلاب اسلامی، برگزاری کنگره «هزاره‌ی شیخ طوسی» در سال ۱۳۴۸ بود که به مدت پنج روز در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد و مقالات آن در قالب کتاب به چاپ رسید که خیلی حائز اهمیت است.
زمانی آیت‌الله بروجردی (ره) برای استاد شیخ محمود شلتوت (شیخ وقت الازهر)، «تفسیر مجمع البیان» – که از مهم‌ترین تفاسیر قرآن کریم شیعی است- را فرستاد و شیخ الازهر بعد از مطالعه، آن را بهترین تفسیر جهان اسلام معرفی کرد و دستور چاپ آن را داد و چند نفر از علمای بزرگ الازهر هم پاورقی نوشتند؛ مرحوم آیت‌الله واعظ زاده این تفسیر را در ایران تجدید چاپ کرد و این خدمت بسیار بزرگی بود چون مردم از این تفسیر اطلاعی نداشتند.
از دیگر تلاش‌های علمی مرحوم واعظ زاده که گواه سخت‌کوشی ایشان است، آثار فاخر و ماندگار «المعجم فی فقه لغه القرآن و سرّ بلاغته»، «نصوص الإقتصاد الإسلامی» و «المنهج الموضوعی لکتاب نهج البلاغه» است.
ایشان تمام مجله «رساله الإسلام» – وابسته به دارالتقریب مذاهب الاسلامی قاهره- را که بسیاری از جلدهایش موجود نبود، با زحمت فراوان جمع آوری کرد و به چاپ رساند.
سخنرانی‌های قبل از خطبه‌های نماز جمعه تهران که بسیار حائز اهمیت بود و مقالات تاریخی که درباره اهل‌بیت(ع) نگاشتند هرگز از یاد نمی‌رود.
یکی از فعالیت‌های ماندگار مرحوم آیت‌الله واعظ زاده راه‌اندازی دانشگاه مذاهب اسلامی است و اکنون دانشگاه یک تقریب عملی است و آثار و برکات فراوانی داشته که در آینده ای نه چندان دور، شکوفا خواهد شد.
شاگرد حضرت آیت‌الله بروجردی همانند استاد خویش که روحیه تقریبی داشت، ملاقات‌های متعدد و تأثیرگذاری با شخصیت‌های مطرح جهانی داشت و معارف اهل‌بیت(علیهم‌السلام) و مکتب تشیع را به نحو شایسته به جهانیان معرفی کرد.
در سمینارهای بین‌المللی داخلی و خارجی، پخته سخن می‌گفت و می‌دانست در کجا و چگونه باید صحبت کند. در مصر برای علمای اهل‌سنت درباره عصمت اهل‌بیت(ع) صحبت کرده بود تا جایی که مسئله عصمت را برای آن‌ها ثابت کرد و آن‌ها هم پذیرفتند.
در بسیاری از نقاط جهان، وقتی قوت علمی مرحوم واعظ زاده را می‌دیدند تحت تأثیر قرار می‌گرفتند. ایشان در همه سفرهایش شیعه را با عظمت یاد می‌کرد و دفاع جانانه‌ای از شیعه داشت. هستند کسانی که بد دفاع کردنشان، شیعه را لگد مال کرده است. می‌توان گفت مرحوم آیت‌الله واعظ زاده خراسانی مایه آبروی شیعه بود.
در بحث تقریب معتقد بود نباید به سایر مذاهب توهین کرد. باید حرفمان را با ادله بزنیم؛ همان کاری که شیخ طوسی انجام داد: می‌گفت شافعی این را می‌گوید به این دلیل، حنفی این را می‌گوید به این دلیل، مالکی این را می‌گوید به این دلیل و امامیه هم این را می‌گوید به این دلیل؛ لذا چقدر کارهای شیخ طوسی اثر گذاشت.
متأسفانه برخی می‌خواهند همه کارهایمان را با سبّ و لعن توأم کنیم، در زمان آل‌بویه بجای این‌که سب و لعن کنند شخصیت‌هایی مثل شیخ مفید، شیخ طوسی و شیخ طبرسی را به میدان آوردند و بسیاری از مردم تحت تأثیر قرار گرفته و شیعه شدند؛ اما از وقتی که سب و لعن‌ها شروع شد، روز به روز جمعیت شیعه کمتر و کمتر شد و هزاران شیعه کشت شدند.
مرحوم آیت‌الله واعظ زاده می‌فرمود این‌که ما تلاش کنیم اهل سنت را شیعه کنیم کار غلطی است، چون آن‌ها هم تلاش می‌کنند که شیعیان را سنی کنند، یعنی مقابله به مثل می‌کنند!
سخن پایانی: نظیر آیت‌الله واعظ زاده خراسانی زیاد بودند که به خاطر عدم تبعیت از عوام، برخی آن‌ها را تکفیر کردند و پشت سر آن‌ها نماز نخواندند، اما بعدها مقام بزرگی پیدا کردند و خدماتشان آشکار شد. در هر حال ما باید در ارزیابی عملکرد دیگران عدالت و انصاف داشته باشیم.
