آیتالله محمد محمدی ریشهری، تولیت آستان حضرت عبدالعظیم حسنی (ع)، نماینده تهران در دوره پنجم مجلس خبرگان رهبری، اولین وزیر اطلاعات، دادستان اسبق کل کشور و رئیس مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث و دانشگاه قرآن و حدیث؛ در آخرین لحظات دوشنبه شب یکم فروردینماه ۱۴۰۱ در سن ۷۵ سالگی در بیمارستان خاتمالانبیاء (ص) تهران به لقاءالله پیوست.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، محمد محمدى نیک معروف به ریشهرى (۱۳۲۵ش-۱۴۰۱ش) عالم شیعه، حدیثپژوه، سرپرست آستان عبدالعظیم حسنی و از کارگزاران جمهوری اسلامی ایران بود. او بنیانگذار و رئیس دانشگاه قرآن و حدیث بود و میزان الحکمه معروفترین اثر اوست و کتابهای متعددی با تکیه بر احادیث شیعه نگاشت. چند مجموعه مانند دانشنامه امیرالمؤمنین، دانشنامه امام حسین، دانشنامه امام مهدی و دانشنامه قرآن و حدیث نیز زیر نظر او تألیف شده است.
مرحوم ریشهری که داماد میرزاعلی مشکینی بود؛ سطوح عالی حوزه را نزد اساتید بزرگی همچون آیات عظام: حاج شیخ محمد فاضل لنکرانی و حاج سید محمدباقر طباطبایی سلطانی و حاج میرزاعلی مشکینی تلمّذ نمود. همچنین درس خارج اصول را از محضر آیات عظام: مرحوم حاج شیخ محمدعلی اراکی و حاج شیخ حسین وحید خراسانی استفاده کرد و درس خارج فقه را از محضر آیات عظام: حاج میرزاعلی مشکینی، حاج شیخ جواد تبریزی، مرحوم حاج سید محمدرضا گلپایگانی و مرحوم حاج شیخ مرتضی حائری بهره برد.
آیتالله ریشهری پس از سالها حضور در دروس خارجِ فقه و اصول، به درجه اجتهاد نائل آمد و اجتهاد وی از سوی برخی اساتید برجسته حوزه علمیه قم گواهی گردید که پس از نصب ایشان در دوران حیات امام راحل و مقام معظّم رهبری به مَناصبی که شرط احراز آنها «اجتهاد» است، بارها تأیید گردید.
سوابق خدمات آقای ریشهری منشأ خیر برای نظام بود
رهبر انقلاب چهارشنبه شب بر پیکر آیتالله ریشهری نماز اقامه کردند. «ما هر چه خاطره از آقای ریشهری داریم، خاطرهی نیک است.» این سخنان اولین جملهای است که حضرت آیتالله خامنهای پس از اقامه نماز بر پیکر این عالم مجاهد بیان کردند.
رهبر انقلاب اسلامی شامگاه سوم فروردین، با حضور در کنار پیکر مرحوم ریشهری، بر پیکر این عالم ربانی نماز اقامه کرده و سپس در جمع اعضای خانواده و برخی نزدیکان این عالم فرهیخته، طی سخنان کوتاهی، سوابق وزارت و قضاوت و خدمات وی در طول دوران انقلاب را منشأ خیر برای نظام دانستند.
آیتالله خامنهای همچنین به روایت اولین دیدار خود با آقای ریشهری و همچنین جلسات کاری از جمله در دوران وزارت اطلاعات اشاره کرده و فرمودند: «من واقعاً از مجالست و مصاحبهی با ایشان محظوظ میشدم و لذّت میبردم؛ چرا که ایشان در راه و در کار و علاقهمند و معنوی بودند».
رهبر انقلاب اسلامی در پیام تسلیت به مناسبت درگذشت آیتالله ریشهری نیز با اشاره به تقوا و سلامت نفس و مجاهدت مستمر این روحانی انقلابی و همچنین تنوع عرصههای مجاهدت این عالم ربانی کمنظیر، فقدان وی را ضایعهای تلخ و اندوهبار توصیف کرده بودند.
پیکر این عالم ربانی، یار امین و شجاع انقلاب اسلامی، آیتالله محمد محمدی ریشهری(ره) بر دستان مردم ولایتمدار شهرستان ری و تهران، خادمین آستان مقدس حضرت سیدالکریم(ع)، شاگردان و دوستداران آن عالم فرزانه تشییع شد.
مردم ولایتمدار و مسئولان کشوری و لشگری و تولیتهای اعتاب مقدس در ایران و عراق و دوستداران آن استاد فرزانه و مجاهد انقلابی به پاس سالها مجاهدت علمی، عملی، سیاسی در عرصههای مختلف و همچنین خدمت خالصانه در بارگاه نورانی حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) در این آستان حضور یافتند و در فراق این یار دیرین امام و رهبری اشک ماتم ریختند.
این بارگاه ملکوتی مملو از عزادارانی بود که با ذکر لا اله الا الله، محمد رسول الله، علی ولیالله و یا حسین در دقایق پایانی وداع با «کلینی زمان» و خادم حضرت سیدالکریم(ع)، پیکر مطهرش را از میدان اصلی شهرری به سمت حرم مطهر تشییع و آن عالم برجسته را به سمت خانه ابدیش بدرقه کردند.
در این مراسم آیتالله حسینی بوشهری بر پیکر آن عالم مجاهد اقامه نماز نمود و پیکر تولیت فقید آستان مقدس، گرد ضریح مطهر طواف داده شد و سرانجام پیکر آن استاد فرزانه در جوار مولای کریمش، حضرت عبدالعظیم(ع) آرام گرفت.
مروری بر حیات علمی، اجتماعی و سیاسی آیتالله ریشهری
تولّد و تحصیلات: آیتالله محمد محمدی نیک، معروف به رىشهرى، فرزند مرحوم اسماعیل، آبان ۱۳۲۵ شمسى در شهرری، در خانوادهای متدیّن دیده به جهان گشود. وى پس از گذراندن تحصیلات ابتدایى، در سال ۱۳۳۹ وارد حوزۀ علمیۀ شهرری (مدرسۀ برهان) شد و یک سال بعد، براى ادامۀ تحصیل به قم رفت و در آن شهر تا پیروزى انقلاب اسلامى در سال ۱۳۵۷ به جز مدّت کوتاهى که به دلایل سیاسى، به حوزههاى علمیۀ مشهد و نجف مهاجرت کرد به گذراندن مدارج تحصیلى و تدریس اشتغال داشت.
وى سطوح عالى حوزه را نزد اساتید بزرگى همچون آیات عظام: حاج میرزاعلی مشکینى، حاج شیخ محمد فاضل لنکرانى و حاج سیّد محمّدباقر طباطبایى سلطانى شاگردى نمود. همچنین درس خارج اصول را از محضر آیات عظام: مرحوم حاج شیخ محمّدعلى اراکى و حاج شیخ حسین وحید خراسانى استفاده کرد و درس خارج فقه را از حضرات آیات عظام: حاج میرزاعلی مشکینى، حاج شیخ جواد تبریزى، حاج سیّد محمّدرضا گلپایگانى و حاج شیخ مرتضى حائرى رحمهم الله بهره برد.
ایشان پس از سالها حضور در درسهاى خارجِ فقه و اصول، به گواهى برخى اساتید برجستۀ آن روز حوزۀ علمیۀ قم به درجۀ اجتهاد نائل آمد و این درجه، پس از نصب ایشان در دوران حیات امام راحل و مقام معظّم رهبرى به مَناصبى که شرط احراز آنها «اجتهاد» است، بارها تأیید گردید. وى همچنین به دریافت اجازۀ روایت حدیث از برخى علما و محدّثان بزرگ، از جمله آیتالله حاجآقا رضا بهاءالدینی و علّامه سیّد مرتضى عسکرى، توفیق یافت. از دیگر موفقیتهاى ایشان، میتوان به توفیق حفظ کلّ قرآن کریم اشاره کرد.
فعالیتهاى اجتماعى سیاسى: آیتالله رىشهرى از ابتداى نهضت اسلامى بهویژه در جریانات ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، با اهداف و دیدگاههاى حضرت امام خمینى (ره) آشنا شد. وى در تاریخ ۱۳۴۴/۴/۲۰ به وسیلۀ ساواک مشهد دستگیر و به زندان محکوم گردید. در سال ۱۳۴۵ ضمن تمرّد از شرکت در جلسه دادگاه تجدید نظر ساواک، به نجف اشرف رفت و در سال ۱۳۴۶ به ایران بازگشت و حدود هجده ماه در حوزۀ علمیۀ مشهد به تحصیل پرداخت. ایشان در همین مدّت، مجدداً تحت تعقیب ساواک قرار گرفت و در دادگاه تجدید نظر، بار دیگر به زندان محکوم شد.
آیتالله رىشهرى در سال ۱۳۵۶ به دلیل سخنرانى علیه رژیم شاه در حسینیۀ اصفهانىهاى مقیم آبادان از سوى ساواک، ممنوع المنبر شد. همچنین به دلیل سخنرانى در نهاوند، آبادان، مشهد، هرمزگان و زابل علیه رژیم شاه، مورد تعقیب ساواک بود و تظاهرات مردم هرمزگان و زابل در جریان قیام سراسرى مردم ایران علیه رژیم، عمدتاً پس از سخنرانىهاى ایشان شکل گرفت.
مسئولیتها: آیتالله رىشهرى پس از پیروزى انقلاب اسلامى، همچنان به فعالیتهاى اجتماعى سیاسى اشتغال داشته است. مسئولیتهاى وى پس از پیروزى انقلاب اسلامى عبارتاند از:
۱. حاکم شرع دادگاههاى انقلاب اسلامى: ایشان در نخستین سال پس از پیروزى انقلاب اسلامى، در سمت حاکم شرع دادگاههاى انقلاب اسلامى دزفول، بهبهان، گچساران، بروجرد، رشت و گنبدکاووس خدمت کرد.
۲. رئیس دادگاه انقلاب ارتش: با توجّه به اهمّیت حفظ و اصلاح نیروهاى مسلّح پس از پیروزى انقلاب اسلامى و به منظور مقابله با توطئههاى گروهکهاى ضد انقلاب در این رکن مهم، آیتالله رىشهرى در اواسط سال ۱۳۵۸ به ریاست دادگاه انقلاب ارتش منصوب شد.
۳. وزیر اطلاعات: آیتالله رىشهرى نخستین وزیر اطلاعات در جمهورى اسلامى ایران است که با کسب آراى اکثریت قاطع نمایندگان وقت مجلس شوراى اسلامى در تاریخ ۱۳۶۳/۶/۶ به این سمت منصوب گردید.
۴. دادستان کلّ کشور: ایشان در تاریخ ۱۳۶۸/۵/۳۰ به دادستانى کلّ کشور منصوب شد و تا اوایل سال ۱۳۷۰ در این سمت خدمت کرد.
۵. دادستان دادگاه ویژۀ روحانیت: وى در تاریخ ۱۳۶۸/۱۰/۱۳ از سوى رهبر معظّم انقلاب اسلامى، حضرت آیتالله خامنهاى به عنوان دادستان ویژۀ روحانیت منصوب شد. در بخشى از حکم ایشان چنین آمده است: «جناب عالى را که بحمدالله برخوردار از صلاحیتهاى علمى و عملى و داراى منزلت شایستهاى در نظام جمهورى اسلامى مىباشید، به دادستانى این دادگاه منصوب مىکنم».
۶. تولیت آستان حضرت عبدالعظیم حسنى علیهالسّلام: آیتالله رىشهرى در تاریخ ۱۳۶۹/۱/۲۰ به فرمان رهبر معظّم انقلاب اسلامى، حضرت آیتالله خامنهاى، به تولیت آستان مقدّس حضرت عبدالعظیم حسنى علیه السّلام منصوب گردید. انتصاب ایشان، آغاز تحوّل اساسى در عمران و توسعۀ این مجموعۀ مهم مذهبى بوده است. مطالعۀ اولیه و طراحى پروژهها از همان سال آغاز شد و از سال ۱۳۷۱ به اجرا درآمد. زیربناى تقریبى طرح، یکصد و بیست هزار متر مربع است که در زمینى به مساحت سیوهفت هزار متر مربع احداث شده است.
۷. نمایندۀ مردم استان تهران در مجلس خبرگان رهبرى: آیتالله رىشهرى در دورههاى دوم و سوم مجلس خبرگان رهبرى (۱۳۶۹ ۱۳۸۵)، به نمایندگى از مردم استان تهران حضور داشت و در دورۀ حاضر نیز از اعضاى این مجلس بود.
۸. نمایندۀ ولىّ فقیه و سرپرست حجّاج: مرحوم رىشهرى در تاریخ ۱۳۷۰/۲/۶ به سمت نمایندۀ مقام معظّم رهبرى و سرپرست حجّاج منصوب شد. در بخشى از متن حکم رهبر معظّم انقلاب اسلامى چنین آمده است: «جناب عالى را که از چهرههاى سرافراز جمهورى اسلامى و داراى مواقف افتخارآمیز در طول سالیان گذشته و همواره کارگزارى امین و شجاع و کارآمد براى انقلاب و پیشواى عظیم راحل آن بودهاید، به سمت نمایندۀ خود و سرپرست حجّاج محترم ایران منصوب مىکنم».
۹. دبیر کلّ جمعیت دفاع از ارزشهاى انقلاب اسلامى: طى چند سال پس از انتصاب آیتالله رىشهرى به سرپرستى حجّاج ایران، شمارى از مقامات علمى و سیاسى، ضمن مراجعات مکرّر به ایشان و تشریح شرایط کشور، حضور فعّال وى را در صحنۀ سیاسى کشور براى کمک به حل معضلات فرهنگى، اجتماعى، سیاسى و اقتصادى، امرى لازم مىخواندند تا این که ایشان پس از بررسى و مشورتهاى لازم در پانزدهم خرداد ۱۳۷۴ به همراه جمعى از شخصیتهاى مذهبى و سیاسى، «جمعیت دفاع از ارزشهاى انقلاب اسلامى» را بنیان نهاد که در تاریخ ۱۳۷۷/۸/۴۲ طى بیانیهاى تعطیلى خود را اعلام کرد.
۱۰. عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام: آیتالله رىشهرى در دورههاى سوم و چهارم مجمع تشخیص مصلحت نظام (۱۳۷۵ ۱۳۸۵)، از اعضاى حقیقى این مجمع بود.
۱۱. رئیس مؤسسۀ علمى فرهنگى دارالحدیث: اوّلین و بزرگترین مجموعۀ فرهنگى در زمینۀ حدیث و علوم مربوط به آن، این مؤسسه است که ریشه در تحقیقات و تألیفات شخصى آیتالله رىشهرى دارد و در تاریخ ۱۳۷۴/۸/۲۲ مصادف با سالروز ولادت فرخندۀ حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام با پیام مقام معظّم رهبرى و با حضور اندیشمندان و بزرگان حوزه و دانشگاه رسماً افتتاح شد. در بخشى از پیام معظّمله چنین آمده است: «اکنون تأسیس مجمع دارالحدیث به همّت جناب حجتالاسلام والمسلمین آقاى رىشهرى که در کار حدیث، گذشته از شوق و علاقه، تبحّر و سابقه و تجربه نیز دارند، این مژده را مىدهد که به حصول این خواستهها و نیازها در امر حدیث بهتدریج نزدیک خواهیم شد. إن شاء الله».
۱۲. رئیس دانشگاه قرآن و حدیث: این دانشگاه که از اجزاى اصلى مؤسسۀ دارالحدیث محسوب مىشود، مشتمل بر سه دانشکدۀ: علوم و معارف قرآن، علوم و معارف حدیث و علوم و معارف اسلامى است.
۱۳. رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث: این پژوهشگاه نیز که از ارکان اصلى و البته پر سابقۀ مؤسسۀ دارالحدیث است، شامل چهار پژوهشکدۀ: علوم و معارف حدیث، تفسیر اهلبیت (ع)، کلام اهلبیت (ع) و اخلاق و روانشناسى اسلامى است.
فعالیتهاى آموزشى و پژوهشى: مرحوم آیتالله رىشهرى از همان نخستین سالهاى ورود به حوزه، کار تدریس، منبر و پژوهش را آغاز کرد. تبلیغ را از شهر اهواز آغاز نمود و در ادامه به شهرهاى اراک، کاشان، نهاوند، اصفهان و کرمان نیز رفت. ایشان در خلال همین سالها، چند کتاب از دروس مقدّمات حوزه و نیز شرح لمعه را در مدرسۀ کرمانىها درس داد و روزهاى پنجشنبه و جمعه که به رى، خانۀ پدرش مىرفت، در حرم حضرت عبدالعظیم (ع) براى تعدادى از جوانان آن جا جلسات درس عقائد دایر کرد. علاوه بر این، در زیرزمین خانۀ خود، کار دستهبندى موضوعى روایات کتاب بحارالانوار را شروع کرد که بعداً منتهى به تدوین مجموعۀ روایى میزان الحکمه شد.
ایشان پس از پیروزى انقلاب اسلامى، در کنار اشتغالات مهم اجرایى، همچنان به کار تدریس و پژوهش ادامه داد که حاصل آن تاکنون، تألیف بیش از ۱۰۰ عنوان کتاب در بیش از ۲۰۰ جلد (بهصورت فردى و یا گروهى)، ارائۀ سلسله درسهاى اخلاقى (اغلب هفتگى) در طى نه سال، ارائۀ سلسله درسهاى تفسیر قرآن کریم از سال ۱۳۸۹ و برقرارى کرسى درس خارج فقه از سال ۱۳۹۱ است.
آثار مکتوب: آیتالله رىشهرى در کنار فعالیتهاى اجتماعى، به کار تحقیق، تألیف و تدریس خارج فقه و اصول و تفسیر؛ بیش از ۱۰۰ عنوان اثر در موضوعات و زبانهای گوناگون به تألیف رسانده است که در ذیل به آن اشاره میشود.
دانشنامه قرآن و حدیث، موسوعه معارف الکتاب و السنّه، میزانالحکمه؛ منتخب میزان الحکمه؛ گزیده میزان الحکمه؛ دانشنامه عقاید اسلامی؛ موسوعه العقائد الاسلامیه؛ دانشنامهامیرالمؤمنین علیه السلام بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ؛ منتخب موسوعه الإمام علی بن أبی طالب علیه السلام فی الکتاب و السُّنَّه و التّاریخ؛ گزیده دانش نامه امیرالمؤمنین علیه السلام؛ دانش نامه امیرالمؤمنین علیه السلام؛ دانشنامه امام حسین علیه السلام؛ موسوعه الامام الحسین علیه السلام؛ گزیده دانشنامه امام حسین علیه السلام؛ دانشنامه احادیث پزشکی؛ موسوعه الأحادیث الطبّیه؛ دانشنامه احادیث پزشکی؛ دانش نامه امام مهدی؛ سیره پیامبر خاتم ص؛ شناخت نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث؛ معرفه القرآن علی اساس الکتاب و السنه؛ حکمتنامه پیامبر اعظم ص؛ حکم النّبی الأعظم؛ گزیده حکمتنامه پیامبر اعظم ص؛ حکمتنامهامام حسین علیه السلام؛ جواهر الحکمه للإمام أبی عبد الله الحسین؛ حکمتنامه بسیج؛ جواهر الحکمه للتعبئه؛ حکمتنامه جوان؛ جواهر الحکمه للشّباب؛ حکمتنامهجوان؛ حکمتنامه کودک؛ تربیه الطّفل فی الإسلام؛ حکمتنامه کودک؛ حکمتنامهلقمان؛ حکم لقمان؛ حکمتنامۀ حضرت عبدالعظیم؛ حکمتنامۀ عیسی؛ فرهنگ نامه آرزو؛ فرهنگ نامه اَدَب؛ فرهنگ نامه بصیرت؛ فرهنگ نامه مسجد؛ فرهنگ نامه مهمانی؛ الضیافه فی الکتاب والسنه؛ فرهنگ نامه امنیت ملّی؛ فرهنگ نامه مرثیه سرایی و عزاداری سیدالشهداء علیه السلام؛ فرهنگ نامه جمعه؛ امام مهدی عج از نگاه حدیث ثقلین؛ الامام المهدی عج من منظار حدیث الثقلین؛ اهلبیت در قرآن و حدیث؛ اهلبیت در قرآن و حدیث؛ بحثهایی دربارۀ خدا؛ رهبری در اسلام؛ عدل در جهان بینی توحیدی؛ علم و حکمت در قرآن و حدیث؛ العلم و الحکمه فی الکتاب و السنه؛ خرد گرایی در قرآن و حدیث؛ فلسفه وحی و نبّوت؛ گفتگوی تمدنها در قرن و حدیث؛ الحوار بین الحضارات؛ مبانی شناخت؛ مبانی خداشناسی؛ مناظرههای آموزنده؛ بهشت و دوزخ از نگاه قرآن و حدیث؛ خاطرهها؛ رمز تداوم انقلاب در نهج البلاغه؛ سنجۀ انصاف؛ المذکرات السیاسیۀ؛ آگاهی و مسئولیت؛ اخلاق مدیریت در اسلام؛ الگوی مصرف از نگاه قرآن و حدیث؛ الگوی مصرف از نگاه قرآن و حدیث؛ درآمدی بر الگوی مصرف؛ الگوی شادی از نگاه قرآن و حدیث؛ انسان شناسی از منظر قرآن و حدیث؛ انسان شناسی از منظر قرآن و حدیث؛ برکات سرزمین وحی؛ پیامبر اعظم از نگاه قرآن و اهلبیت علیه السلام؛ تبلیغ بر پایه قرآن و حدیث؛ تحکیم خانواده از نگاه قرآن و حدیث؛ تعزیز الاسره من منظارالکتاب و السنّه؛ تحکیم خانواده؛ توسعه اقتصادی بر پایه قرآن و حدیث؛ جشن تکلیف؛ جشن تکلیف ویژه پسران؛ جشن تکلیف ویژه دختران؛ حج عمره در قرآن و حدیث؛ سیمای حج و عمره در قرآن و حدیث؛ دعاها و آداب حج و عمره؛ خیر و برکت از نگاه قرآن و حدیث؛ درآمدی بر تفسیر جامع روایی؛ دنیا و آخرت از نگاه قرآن و حدیث؛ دنیا و آخرت از نگاه قرآن و حدیث؛ دوستی در قرآن و حدیث؛ راهنمای محبت؛ کیمیای عشق؛ رمز موفقیت در زندگی؛ زمزم عرفان یادنامه فقید عارف حضرت آیت الله محمد تقی بهجت ره؛ جرعه از زمزم عرفان؛ سخن حج؛ سیاست نامه امام علی علیه السلام؛ شرح زیارت جامعه کبیره؛ شهادت در نهج البلاغه؛ شهادت نامه امام حسین علیه السلام؛ گزیده شهادت نامه امام حسین علیه السلام؛ شناخت نامه نماز بر پایه قرآن و حدیث؛ کلید حفظ قرآن؛ کیمیای محبّت: یادنامه شیخ رجبعلی خیاط؛ ماه خدا: پژوهشی دربارۀ ماه مبارک رمضان؛ شهر الله فی الکتاب و السنه؛ شهر الله؛ مراقبات ماه رمضان؛ مقدمهای بر سیستم قضایی اسلام؛ نهج الذکر؛ نهج الذکر؛ منتخب نهج الذکر؛ نهج الدّعا؛ شرح زیارت جامعه کبیره و …
پیامهای تسلیت رهبر انقلاب، مراجع، علما و اساتید در پی ارتحال آیتالله ریشهری
در پی رحلت آیتالله محمدی ریشهری(ره) تولیت آستان مقدس حضرت عبدالعظیم(ع)، رهبر معظم انقلاب، مراجع، علما و اساتید در پیامهای جداگانهای درگذشت این عالم ربانی را تسلیت گفتند.
پیام تسلیت رهبر معظم انقلاب، حضرت آیتالله خامنهای
بسمالله الرحمن الرحیم. با تأسف فراوان خبر رحلت عالم مجاهد جناب حجتالاسلام والمسلمین محمدی ریشهری، رحمتالله علیه را دریافت کردم. برای کسانی که از تقوا و سلامت نفس و مجاهدت مستمر این روحانی انقلابی باخبرند، فقدان وی ضایعهای تلخ و اندوهبار است. تنوع عرصههای مجاهدت این عالم ربانی؛ علمی، اخلاقی، انقلابی، سیاسی، اداری که همه با اخلاص و صفا همراه بود، از او شخصیتی کمنظیر پدید آورده بود.
اینجانب در طول دهها سال آشنایی همواره صلاح و پرهیزگاری را در ایشان مشاهده کردهام و امیدوارم این ذخیره ارزشمند موجب رحمت و مغفرت و علو درجات وی شود.
صمیمانه به فرزندان محترم و دیگر بازماندگان و همه دوستان و همکاران و شاگردان و ارادتمندان ایشان تسلیت عرض میکنم. والسلام علی عباد الله الصالحین.
پیام تسلیت آیتالله ناصر مکارم شیرازی
بسمهتعالی. خبر رحلت آیتالله حاج شیخ محمد محمدی ریشهری رحمتالله علیه موجب تأسف و تأثر گردید.
این عالم مجاهد خدمات زیادی را در کارنامه خود بر جای گذاشته که یکی از شاخصترین آن، پایهگذاری و تأسیس مجموعه دارالحدیث است که در تربیت طلاب و اساتید برجسته علوم قرآن و حدیث و تدوین و نشر تراث اهلبیت علیهمالسلام نقش بسزایی دارد.
اینجانب این ضایعه را به بیت ایشان و حوزههای علمیه و عموم ارادتمندان و خصوصاً خدمتگزاران آستان حضرت عبدالعظیم حسنی تسلیت عرض نموده و از درگاه خداوند متعال علوّ درجات ایشان و صبر و اجر بازماندگان را مسئلت مینمایم. والسلام علیکم و رحمه الله
پیام تسلیت آیتالله عبدالله جوادی آملی
انا لله و انا إلیه راجعون. درگذشت حجتالاسلام والمسلمین آقای حاج شیخ محمد ریشهری موجب تأسف شد. امید است خدمات علمی و نشر احادیث اهلبیت که با سعی بلیغ ایشان انجام شد موجب قبول پروردگار قرار گیرد. این ضایعه را به عموم علاقهمندان مخصوصاً بازماندگان ارجمند ایشان تسلیت و مغفرت الهی برای آن مرحوم درخواست میشود.
پیام تسلیت آیتالله حسین نوری همدانی
بسمالله الرحمن الرحیم. انا لله و انا الیه راجعون. خبر ارتحال عالم مجاهد آیتالله محمدی ریشهری رحمتالله علیه موجب تأثر و تأسف گردید.
خدمات ارزشمند و مختلف در عرصه علمی و سیاسی و اجتماعی ازجمله خدمتگزاری حجاج بیتالله الحرام، تولیت آستان مقدس حضرت عبدالعظیم حسنی علیهالسلام، حضور اثرگذار در مجلس خبرگان و مناصب دیگر و همچنین آثار ارزشمند قلمی و تربیت شاگردان موجب برجسته شدن آن روحانی انقلابی و با اخلاص بوده است.
اینجانب درگذشت این عالم متقی را به حوزههای علمیه، وابستگان محترم و همه ارادتمندان خصوصاً اهالی متدین شهرری تسلیت عرض نموده و علو مقام برای آن فقید سعید مسئلت مینمایم.
پیام تسلیت آیتالله احمد جنتی، رئیس مجلس خبرگان رهبری
بسمهتعالی. این روحانی خدوم و یار امام و رهبری که علاوه بر تصدی سمتهای گوناگون در مقاطع حساس انقلاب همچون مسؤولیت سنگین وزارت اطلاعات و دادستانی کل کشور در دهه اول پیروزی انقلاب اسلامی و برخورد با برخی فتنهها و جریانات انحرافی، خدمات شایانی نمود، با تمرکز و صرف عمر خویش بر روی روایات ائمه معصومین علیهمالسلام و بررسی منابع حدیثی، در کنار تربیت طلاب مستعد در حوزه علوم قرآن و حدیث، تألیفات فراوان و موسوعههای متعددی از خود برجای گذاشت که بیشک در نشر و تبیین معارف اهلبیت عصمت و طهارت علیهمالسلام نقش بسزایی دارند و از صدقات جاریه و باقیات الصالحات اعمال ایشان خواهند بود انشاءالله.
اینجانب فقدان این عضو مجلس خبرگان رهبری و تولیت آستان حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) را محضر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، رهبر معظم انقلاب (مدظلهالعالی)، علاقهمندان، ارادتمندان، شاگردان، مردم شریف تهران و بازماندگان محترم ایشان تسلیت میگویم و از خداوند منان برای آن مرحوم، علو درجات و رحمت و رضوان الهی و برای خانواده و منسوبان مکرمشان صبر و اجر مسئلت مینمایم حشره الله مع النبی و الائمه المعصومین علیهمالسلام.
پیام تسلیت آیتالله مرتضی مقتدایی، رئیس شورای سیاستگذاری حوزههای علمیه خواهران سراسر کشور
إنَّا للّه ِ وَ إنَّا إلَیهِ راجِعُونَ. درگذشت عالم فاضل و خدمتگزار مجاهد جناب حجتالاسلام والمسلمین محمدی ریشهری، رحمتالله علیه موجب تأسف فراوان گردید.
ایشان که عمر پر برکت خویش را وقف تحصیل، خودسازی، حمایت بیدریغ از راه امامان انقلاب اسلامی و احیای معارف اسلامی بهویژه حج ابراهیمی و حدیث و جهاد معرفتی در راه خدا نمود.
وی علاوه بر نمایندگی مجلس خبرگان در دوره سوم، نمایندگی در دوره پنجم، حاکم شرع تعدادی از دادگاههای انقلاب اسلامی کشور پس از پیروزی انقلاب بود. تأسیس مرکز علوم اسلامی دارالحدیث، یکی از تخصصیترین مراکز قرآن و حدیث بخشی از خدمات علمی آن عالم جلیلالقدر است.
اینجانب این ضایعه اندوهبار را به پیشگاه امام عصر(عج)، رهبر معظم انقلاب اسلامی، حوزههای علمیه و مراجع عظام تقلید (دامت برکاتهم) و فرزندان داغدارشان تسلیت عرض میکنم و علو مرتبت این حامل کتاب وحی را از خدای بزرگ مسألت دارم.
پیام تسلیت استاد سید هاشم حسینی بوشهری، رئیس شورای عالی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
بسمالله الرحمن الرحیم. انا لله و انا الیه راجعون. درگذشت عالم مجاهد و خدمتگذار، آیتالله محمدی ریشهری موجب تألم و تأثر گردید.
این دانشمند فرهیخته هم در عرصه سیاسی و هم در میدان نشر فرهنگ اهلبیت علیهمالسلام از خدمتگزاران صدیق نظام اسلامی به شمار میرفت.
فعالیتهای علمی و پژوهشی ایشان در علوم حدیث و مدیریت یکی از تخصصیترین مراکز قرآن و حدیث و همچنین تألیف آثار ماندگاری چون دانشنامههای امام علی، امام حسین و امام مهدی علیهمالسلام و… بخشی از خدمات علمی ایشان است.
این روحانی جلیلالقدر هم در مبارزات انقلاب نقش داشت و هم پس از انقلاب در مسئولیتهایی چون عضویت در مجلس خبرگان رهبری، وزارت اطلاعات و دادستانی کل کشور، نمایندگی ولیفقیه در سازمان حج و زیارت و تولیت آستان حضرت عبدالعظیم حسنی کارگزاری امین شجاع و کارآمد بود.
جامعه مدرسین حوزه علمیه قم رحلت این عالم فرزانه را به محضر حضرت بقیهالله الاعظم(عجلالله تعالی فرجه الشریف)، مقام معظم رهبری(مدظلهالعالی)، مراجع معظم تقلید(دامت برکاتهم)، پژوهشگران عرصههای دینی، خانواده و فرزندان محترم، ارادتمندان و منسوبین و بازماندگان آن فقید سعید تسلیت عرض نموده، برای ایشان رحمت و مغفرت و برای مصیبت دیدگان، صبر و اجر از خداوند متعال مسألت مینماید.
پیام تسلیت استاد علیرضا اعرافی، مدیر حوزههای علمیه
بسمالله الرحمن الرحیم. انا لله و انا الیه راجعون. در آغاز سال نو خبر درگذشت مرحوم آیتالله حاج شیخ محمد محمدی ریشهری قدس سره مایه اندوه و تألم شدید گشت، چهره برجستهای که خدمات گوناگون و ارزشمند ایشان فراموش نخواهد شد از یک سو کارهای ماندگار علمی و تلاش ستودنی در احیای احادیث پیامبر اعظم (ص) و خاندان پاک وی (ع) با رویکردی نوین و ناظر به روزگار جدید و خلق و تدوین آثار و موسوعههای حدیثی ماندگار و نیز پایهریزی مؤسسات علمی و حدیثی و تربیت و بهکارگیری جمع کثیری از محققان و پژوهشگران علوم الهی و حوزوی از حسنات ایشان بشمار میرود و از سوی دیگر فعالیتهای گوناگون اجتماعی و فرهنگی و سیاسی و نقش آفرینی در صحنههای یاری به انقلاب اسلامی و مردم شریف ایران در جایگاههای وزارت اطلاعات، مناصب قضایی، وکالت مردم شریف تهران در مجلس خبرگان رهبری، نمایندگی رهبری در بعثه و حج و زیارت و تولیت آستان مقدس حضرت عبدالعظیم (ع) و نیز همراهی با امامین انقلاب اسلامی نشانههای توفیقات زائد الوصف ایشان است، افزون بر اینها صفای نفس، طهارت روح، وارستگی، پارسایی، حسن خلق، معاشرت نیکو و دیگر فضیلت ایشان زبانزد و نیز روشنگری و تبیین وی در دفاع از ارزشهای اسلام و انقلاب اسلامی در نقطههای عطف و حساس شایسته تحسین است.
فقدان آن عالم فرزانه و مجاهد را به رهبری معظم انقلاب اسلامی، ملت شریف ایران، مردم عزیز تهران، روحانیت محترم، حوزههای علمیه، خانوادههای وابسته و بیت شریف ایشان تسلیت گفته، رفعت مقام و مغفرت بیپایان الهی را برای آن فقید سعید و شکیبایی و پاداش نیکوی الهی را برای بازماندگان محترم از خداوند ودود و رحیم خواستارم.
پیام تسلیت استاد سید مصباح عاملی، مدیر حوزه علمیه خراسان
بسمالله الرحمن الرحیم. إذَا مَاتَ الْعَالِمُ ثُلِمَ فِی الْإِسْلَامِ ثُلْمَهٌ لَا یَسُدُّهَا شَیْءٌ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهِ. درگذشت آیتالله محمدی ریشهری، روحانی مجاهد و انقلابی خستگی ناپذیر و تولیت معظم آستان حضرت عبدالعظیم علیهالسلام که از مفاخر انقلاب اسلامی و از شخصیتهای کمنظیر حوزههای علمیه شیعه در ایران بود، موجب تأسف و تأثر شد.
این عالم عالی مقام که از تقوا و طهارت نفس و اخلاص ویژه در کردار و گفتار خویش برخوردار بود و در تبعیت و همراهی از امامین انقلاب در سنگرهای مختلف نظام اسلامی زحمات ارزشمند و ذیقیمتی داشته، در پاسداری از معارف و احیای میراث حدیثی اهلبیت علیهمالسلام، آثار ارزنده و ماندگاری برای حوزههای شیعه به یادگار گذاشته است.
ضایعه ارتحال این شخصیت عالیقدر و برجسته را به محضر مقام معظم رهبری و مراجع عظام و حوزههای علمیه شیعه و بیت مکرم، شاگردان و ارادتمندان ایشان، تعزیت و تسلیت عرض میکنم و از خداوند متعال برای آن فقید سعید رحمت واسعه الهی و برای بازماندگان، صبر جمیل و اجر جزیل مسئلت دارم.
پیام تسلیت استاد محمدجواد فاضل لنکرانی، رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)
بسمالله الرحمن الرحیم. انا لله و انا إلیه راجعون. ارتحال عالم مجاهد آیتالله آقای ریشهری موجب تأسف و تأثر گردید. این شخصیت بزرگوار در تهذیب نفس و طی نمودن مراحل تقوی و استفاده از معارف دینی و فقهی و حدیثی و تاریخی بهمراتب والائی نائل شده بود. خدمت به مکتب اهلبیت عصمت و طهارت علیهمالسلام با تدوین و تألیف موسوعههای بسیار ارزشمند و جامع از موفقیتهای دوران علمی وی بود.
خدمات فراوان ایشان به نظام مقدس جمهوری اسلامی همیشه در خاطره همه علاقهمندان به انقلاب خواهد ماند. این روحانی متقی افتخار نمایندگی مقام معظم رهبری در اداره حج را به مدت ۲۰ سال داشت و در این دوران نیز آثار گرانبهای معنوی و مدیریتی از خود برجای گذاشت.
این مصیبت را به حضرت ولیالله الاعظم امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، رهبری انقلاب، همه علاقهمندان به نظام اسلامی، حوزههای علمیه و مراجع بزرگوار و خانواده محترم ایشان تسلیت عرض مینمایم. از خداوند متعال برای ایشان علو درجات و صبر و اجر برای بازماندگان مسئلت مینمایم.
پیام تسلیت استاد مهدی هادوی تهرانی، رئیس مؤسسه علمی تحقیقاتی رواق حکمت
بسمالله الرحمن الرحیم. ٱلَّذِینَ یبَلِّغُونَ رِسَالَاتِ ٱللَّهِ وَیخْشَوْنَهُۥ وَلَا یخْشَوْنَ أَحَدًا إِلَّا ٱللَّهَ وَکَفَى بِاللَّهِ حَسِیبًا (الاحزاب،۳۹) ارتحال دوست پرکار و سخت کوش، عالم مجاهد حضرت آیتالله حاج شیخ محمد محمدی ریشهری (رحمه الله علیه) موجب کمال تأسف و تأثر گردید.
اینجانب در طی سالیان متمادی در دورانی که آن بزرگوار امیرالحاج جمهوری اسلامی ایران بود، شاهد توانایی ایشان در سازمان دهی امور، استفاده بهینه از فرصتها، بلند نظری در بهکارگیری استعدادها، توجه به مشاورهها و نظارت و ارزیابی مستمر کارها بهصورت مستقیم بودم.
بیشک دوران امارت ایشان بر حج دوران طلایی بعثه جمهوری اسلامی ایران و سربلندی زائران ایرانی در حج و بهرهگیری بینظیر از فرصت موسم برای معرفی انقلاب اسلامی به زائران غیر ایرانی و دفع شبهات و خنثی سازی تبلیغات علیه جمهوری اسلامی ایران بود.
اینجانب ضمن تسلیت این ضایعه اسفناک به تمامی مراجع عظام تقلید بهویژه رهبر معظم انقلاب (دامت توفیقاتهم) و خدمت گزاران خدوم و خالص جمهوری اسلامی ایران، برای آن عالم عامل همنشینی با محمد و آل محمد (علیهمالسلام) و برای تمام بازماندگان و علاقهمندان ایشان صبر جمیل و اجر جزیل از درگاه ایزد بیبدیل خواستارم.
پیام تسلیت استاد علیاکبر رشاد، رئیس شورای حوزه علمیه استان تهران
«انا لله و انا الیه راجعون». رحلت صدیق شفیق و دوست دیرین، تولیت آستان مقدس و حوزهی علمیهی حضرت عبدالعظیم (ع)، حدیثپژوه برجستهی معاصر، آیتالله محمد محمدی ریشهری (قدّس الله نفسه الزکیه) مایهی تأسف و تأثر شدید گشت.
او از سرمایههای حوزهی علمیهی عریق تهران و از اسطوانههای علمی پایتخت قلمداد میشد. وجود برکتنمونش بار دیگر یاد محدثان بزرگ شهرری همچون شیخ کلینی و صدوقین را زنده کرد. افزون بر یکصد اثر علمی، میراث معرفتی او را تشکیل میدهد. موسوعهی میزان الحکمه تألیف ماندگار اوست.
آیتالله ریشهری از روحانیون مجاهد دوران مبارزات و از حامیان پایدار نهضت امام خمینی و از ارادتمندان رهبر معظم انقلاب اسلامی بود.
اینجانب از سوی خود و شورا و دیگر ارکان حوزهی تهران، این واقعهی مولمه را به رهبر معظم انقلاب اسلامی (دام ظله) اساتید و طلاب و اهالی پایتخت بهویژه شهرری و خانواده محترمش تسلیت عرض کرده، از بارگاه بلند باری برای آن مرحوم مغفرت و علو مرتبت و برای بازماندگان سوگوار صبر جمیل و اجر جزیل مسالت میکنم.
پیام تسلیت استاد عبدالحسین خسروپناه، معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی
بسمالله الرحمن الرحیم. انا لله و انا الیه راجعون. ارتحال عالم مجاهد و مروج معارف اهلبیت عصمت و طهارت علیهمالسلام حضرت آیتالله محمد محمدی ریشهری را به مقام معظم رهبری و خانواده و شاگردان و همکاران ایشان تسلیت عرض میکنم.
خدمات اجرایی و امنیتی وی در دفع فتنههای متعدد، نقش مهمی در تقویت نظام انقلاب اسلامی داشت. تأسیس موسسه دارالحدیث و دانشگاه قرآن و حدیث و انتشار دانشنامههای حدیثی و کتابهای موضوعی مأثورات اهلبیت علیهمالسلام از دیگر خدمات فرهنگی این عالم متقی به شمار میآید.
سالها امیرالحاج بود و به زائران بیتالله الحرام و مدینه النبی خدمت کرد. خداوند روح این خدوم خاندان رسالت را به جنات و رضوان نعیم متنعم گرداند و ضیافت علوی و حسینی را نصیبش سازد.
پیام تسلیت استاد احمد واعظی، رئیس دفتر تبلیغات اسلامی
بسمالله الرحمن الرحیم. انا لله و انا الیه راجعون. ارتحال حضرت آیتالله ریشهری رحمتالله علیه را به محضر امام عصر ارواحنافداه، مقام معظم رهبری، حوزههای علمیه، خاندان مکرم و دوستداران ایشان، تسلیت عرض میکنم.
مبارزات ایشان قبل از انقلاب، سالها همراهی با امام و مقام معظم رهبری، در جایگاههای مختلف خدمت به نظام در خاطر مردم شریف خواهد ماند.
فعالیت علمی و عملی ایشان، از بنیان پرثمر موسسه دار الحدیث تا تولیت آستان حضرت عبدالعظیم حسنی، در کنار خدمات خیرخواهانه و مردمی، با جلوههای اخلاق و پرهیزگاری، مجموعهای از خدمت به اهلبیت علیهمالسلام و مؤمنان پدید آورد.
از خداوند متعال علو درجات ایشان و صبر و اجر برای فرزندان و بازماندگان و دوستداران ایشان را مسئلت دارم.
پیام تسلیت استاد احمد مروی، تولیت آستان قدس رضوی
بسمالله الرحمن الرحیم. ارتحال تأسفبار و غمانگیز روحانی جلیلالقدر مرحوم آیتالله محمدی ریشهری را به رهبر معظم انقلاب اسلامی، حوزههای علمیه، فرزندان محترم، همکاران فاضل و دانشمند و کلیه ارادتمندان ایشان تسلیت عرض میکنم.
این عالم مجاهد و مهذب در عرصههای گوناگون انقلابی، علمی و مدیریتی، منشأ خدماتی شایسته و تحسین برانگیز بود. آثار بجا مانده علمی، حوزهای و دانشگاهی این بزرگوار در کنار خدمات ماندگار در مقام تولیت آستان مقدس حضرت عبدالعظیم الحسنی نشان از اخلاص، سخت کوشی، مجاهدت مستمر و احساس مسئولیت این عالم ربانی میباشد.
در جوار مضجع نورانی و قدسی حضرت ثامن الحجج علی بن موسی الرضا سلام الله علیه از خداوند متعال علو مقام معنوی برای آن فقید عزیز و سعید و پاداش و شکیبایی برای بازماندگان معزز مسألت مینمایم.
پیام تسلیت استاد حمید شهریاری، دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی
بسمالله الرحمن الرحیم. انالله واناالیه راجعون. خبر ارتحال مجاهد نستوه، عالم انقلابی، یار دیرین امام(ره) و مقام معظم رهبری، آیتالله محمدی ریشهری، موجب تاثروتاسف عمیق اینجانب شد.
آن روحانی متقی و خدوم همواره درعرصههای گوناگون علمی، سیاسی، اجتماعی و دفاع از مرزهای امنیتی نظام مقدس جمهوری اسلامی حاضر بود و در اعتلای اعتقادی و اخلاقی جامعه اسلامی از طریق احادیث نبی مکرم اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم) وائمه اطهار(علیهم السلام) تلاشی وصف ناپذیر داشت وباتمام توان واخلاص به اسلام ومسلمین خدمت کرد.
اینجانب رحلت اندوهناک آن مرد خدا را به محضر شریف مقام معظم رهبری مدظلهالعالی، علمای اسلام، شاگردان وعلاقمندان، خصوصاً خانواده و فرزندان محترم و سایر بازماندگان و ارادتمندان ایشان تسلیت میگویم وبرایشان ازدرگاه الهی صبر مسألت میکنم.
پیام تسلیت استاد سید ابوالحسن نواب، رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب
انا لله و انا الیه راجعون. درگذشت عالم انقلابی و دردآشنا، آیتالله محمد محمدی ریشهری مایه تأسف و تأثر گردید. این روحانی عالی مقام که سینه اش مزین به حفظ قرآن بود، در کنار فعالیتهای انقلابی و مسئولیتهای اجرایی در مناصب و عرصههای گوناگون، زحمات زیادی را نیز در راه نشر معارف حدیثیِ شیعه متحمل شد و برای تحقق این آرمان بزرگ، مجموعه عظیم دارالحدیث را در قم و شهرری پایهگذاری و موسوعههای عظیمی را به جهان دین و دانش، پیشکش کرد. از جمله توفیقات سترگ ایشان، خدمت به آستان مکرم عبدالعظیم حسنی و نیز اِمارت حجاج و زائران عتبات برای سالیانی متمادی بود.
امید واثق دارم که این خدمات علمی، فرهنگی و دینی، ذخیره ایشان در سفر آخرت و مایه علو درجات ایشان باشد.
اینجانب ضمن تسلیتِ این مصیبت به مقام معظم رهبری و نیز همه بازماندگان، منتسبان و آشنایان ایشان، از خداوند متعال میخواهم که رحمت و رأفت بیکران خودش را شامل حال ایشان بگرداند و به همراهان و همکاران ایشان، توفیق حفظ، تکمیل و نشر آثار و مآثر ایشان را عنایت فرماید.
پیام تسلیت استاد سید عبدالفتاح نواب، نماینده ولیفقیه در امور حج و زیارت
باسمه تعالی. إنَّا للّه ِ وَ إنَّا إلَیهِ راجِعُونَ عن الإمامُ الصّادقُ علیه السلام:”إذا ماتَ المؤمنُ الفَقیهُ ثُلِمَ فی الإسلامِ ثُلمَهٌ لا یسُدُّها شیءٌ”
اطلاع یافتم عالم فرزانه و ربانی، خادم سرفراز و بلندمرتبه انقلاب اسلامی و محدث برتر حضرت آیتالله حاج شیخ محمد محمدی ریشهری(طاب ثراه) به دیار باقی شتافت.
ایشان که عمر پر برکت خویش را وقف تحصیل، خودسازی، حمایت بیدریغ از راه امامان انقلاب اسلامی و احیای معارف اسلامی بهویژه حج ابراهیمی و حدیث و جهاد معرفتی در راه خدا نمود مصداق بارز این سخن پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) است که فرمود: “العُلَماءُ مَصابیحُ الأرضِ و خُلَفاءُ الأنبیاءِ و وَرَثَتی و وَرَثَهُ الأنبیاءِ”.
آثار پر شماره و گرانسنگ حدیثی و اقدامات لبریز از شناخت و تدبیر در برنامههای بازمهندسی حج و زیارت، آستان سیدالکریم و دارالحدیثـ گوشهای از نقش کمنظیر این فقیه روشن بین، خستگی ناپذیر و عبد صالح خداست.
اینجانب این ضایعه اندوهبار را به پیشگاه امام عصر(عج)، رهبر معظم انقلاب اسلامی، حوزههای علمیه و مراجع عظام تقلید(دامت برکاتهم) و فرزندان داغدارشان تسلیت عرض میکنم و علو مرتبت این حامل کتاب وحی را از خدای بزرگ مسألت دارم.
پیام تسلیت ۱۱۵ نفر از اساتید و فضلای حوزوی و دانشگاهی
بسم الله الرحمن الرحیم. هُمْ وَ أَزْواجُهُمْ فی ظِلالٍ عَلَی الْأَرائِکِ مُتَّکِؤُنَ. محقق سختکوش ومحدّث نامآور، آیتالله محمدی ریشهری(رحمهالله علیه) زندگی را بدرود گفت و آسمانی شد.
آن بزرگوار شیفتهی معارف ثقلین بود. از آغازین کوشش کارآمد و گرانارج میزانالحکمه که همواره در مسیر پیراستگی و آراستگی پیش میرفت تا موسوعه معارفالکتاب والسنه که قالب گستردهی آن بود و بخشی از آن مجال نشر یافته است از هیچ کوششی در جمع و تدوین و نشر میراث ثقلین دریغ نورزید.
دانشنامههای سترگ که با همدلی و همراهی فاضلان و عالمان همگام او نشر یافت در گشودن افقهای پژوهش در سیرهی نبوی و علوی و حسینی و مهدوی و عقاید اسلامی بر پایهی معارف ثقلین بیبدیل است. گامهای بلند او در بازسازی و تشیید بنیادهای آستانهی مقدسهی حضرت عبدالعظیم، تأسیس دارالحدیث، وهمراهی با امام خمینی ومقام معظم رهبری، یادگاری جاودانه است که همواره شکوهمند خواهد ماند.
او عالمان و مرزبانان اندیشهی شیعی را ارج مینهاد. از این رو کنگرههای بزرگداشتشان را رقم زد که نتایج آن با یاری همراهان و همدلی دانشمندان کمنظیر است. نقش مؤمنانه و پژوهشگرانه او در ابعاد تفکر اسلامی، به ویژه همکاری موسسه دارالحدیث با کتابخانههای مهم عمومی و تخصصی و تدوین و نشر دهها اثر فاخر و تربیت نسلی حدیثپژوه فراموشناشدنی است.
از خداوند سبحان برای آن محدّث شیفتهی آموزههای ثقلین، غفران و رحمت و برای بازماندگان شکیبایی و اجر مسئلت میکنیم.
محمدرضا آشتیانی ـ عبدالرحیم اباذری ـ عبدالعلی ابراهیمی ـ سیدمحمدحسین ابوترابیفرد ـ غلامحسین اسماعیلی ـ محسن الویری ـ علیرضا امینی ـ مسعود اوسطی ـ عبدالرضا ایزدپناه ـ عبدالحمید باقری بنابی ـ عبدالمجید باقری بنابی ـ جواد باقری بنابی ـ مصطفی باقری بنابی ـ مهدی باقری سیانی ـ رضا برنجکار ـ علی بنایی ـ شکرالله بهرامی ـ حمید پارسانیا ـ محمدتقی پورمحمدی ـ مصطفی پورمحمدی ـ حسن پویا ـ محمد تقدیری ـ محمود تقیزاده داوری ـ محمد جعفری ـ رسول جعفریان ـ سیدنورالدین جعفریان ـ محمودرضا جمشیدی ـ کاظم جواهری ـ جویا جهانبخش ـ سیدرضا حسینی بهشهری ـ سیدحیدر حکیم ـ محسن جلالی ـ مجید جلالی ـ محمدعلی چلونگر ـ محمد حاجابوالقاسمی ـ محمدحسین حسینیزاده بحرینی ـ سیدمحمدرضا حسینی جلالی ـ سیدمهدی خاموشی ـ عبدالحسین خسروپناه ـ عبدالامیر خطاط نائینی ـ قربانعلی دری نجفآبادی ـ فضلالله ذاکری ـ علی راد ـ علی رازینی ـ سیدحسن ربانی ـ هادی ربانی ـ محمود رجبی ـ محمدعلی رحمانی ـ محمدعلی رضایی ـ محمد رحمانی نیشابوری ـ حسین رحیمیان ـ ناصر رفیعی ـ محمدرضا زایری ـ علیاکبر زمانینژاد ـ محمدتقی سبحانی ـ محمد سبحانینیا ـ محمدرضا ستودهنیا ـ سیداحمد سجادی جزی ـ نصرالله شاملی ـ سیدعلی شاهچراغی ـ حمیدرضا شریعتمداری ـ مهدی باقر شریفالقریشی ـ سیدکاظم شمس ـ علی شیروانی ـ هادی صادقی ـ محسن صادقی ـ محمدحسن صافی گلپایگانی ـ سیدعباس صالحی ـ سید یوسف طباطبایینژاد ـ سید کاظم طباطبایینژاد ـ نجمالدین طبسی ـ عباس ظهیری ـ احمد عابدی ـ مسعود عالی ـ عبدالمحمود عبداللهی ـ محمد عبداللهیان ـ محمدصادق عربنیا ـ سیدمحمود علوی ـ سیدعلی عماد ـ مهدی غروی قوچانی ـ عباس کعبی ـ علی کورانی ـ محسن فقیهی ـ محمد هادی فلاحزاده ـ محمدحسین فلاحزاده ـ کاظم قاضیزاده ـ سیدعلی قاضیعسکر ـ نجف لکزایی ـ جواد محدثی ـ علی مختاری ـ رضا مختاری ـ محمد مرادی ـ محمدجواد محمدی ـ سیدمحمدجعغر مرتضی العاملی ـ محمد مصدق ـ حیدر مصلحی ـ حسن مظاهری ـ مسعود مکارم ـ محمدمهدی معراجی ـ حسین ملکا ـ سیدابوالحسن مهدوی ـ محمدعلی مهدویراد ـ مهدی مهریزی ـ محمد موحدیآزاد ـ مصطفی موسوی اصفهانی ـ حامد ناجی ـ هادی نجفی ـ احمد نجمی ـ محمدعلی نظامزاده ـ علی نظریمنفرد ـ علی نکونام گلپایگانی ـ عبدالفتاح نواب ـ هاشم نیازی ـ سیدمحمد واعظ موسوی ـ علی ورسهای ـ اصغر هادوی.
[easy_image_gallery gallery=”894″]