پنج خطر و آسیب‌ افراط گرایی مذهبی در جامعه

رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی با اشاره به خطر و آسیب‌های افراط گرایی مذهبی بیان کرد: انجام و تعمیق مطالعات دانش بنیان پیرامون افراط گرایی، مبارزه با این پدیده را تسریع و تعمیق، دامنه‌های آن را وسعت و نقش آن را پر کیفیت می‌نماید.

به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی عضو مجلس خبرگان رهبری و رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی در یادداشتی تحلیلی پیرامون موضوع «همایش علوم انسانی و دینی و افراط گرایی» آورد: حقیقت این است در میان دانش‌هایی که باید بر اساس آن‌ها افراط گرایی را بررسی نمود، سه دانش جامعه شناسی، روابط بین الملل و دانش فقه از اهمیت بیشتری در این خصوص برخوردار هستند.

تصویری کلی را باید از بررسی افراط گرایی از زاویه این سه دانش ارایه کرد؛ تصویری که افق گشایی‌های همایش به سمت ارایه و اثبات آن، حرکت می‌کرد.

جامعه شناسی و افراط گرایی مذهبی

در زمینه “جامعه شناسی و افراط گرایی دینی” با دو حوزه روبرو هستیم؛ که یکی تاثیر اوضاع اجتماعی بر افراطی گری، و دیگری تاثیر افراط گرایی مذهبی بر جوامع است.

در خصوص اولی، یعنی: تاثیر اوضاع اجتماعی بر افراطی گری مذهبی، عواملی همچون: فقدان مدلی در امت برای همزیستی، قرارگرفتن ابرهای تکفیر و تضلیل در آسمان پاره ای از مراکز فتوی، خوانش نصوص به صورت قشری و سطحی (یعنی خوانش سلفی افراطی نسبت به نص) و وزیدن بادهای بحران زا در جهت مخالف هویت اسلامی، بخش مهمی از عوامل شکل دهنده و یا زمینه دهنده به افراطی گری مذهبی است.

خوانش سطحی و قشری از نصوص باعث شده تا بخشی از مردم مسلمان، قضایای اجتماعی را ساده و نه پیچیده بپندارند و حتی به خود اجازه دهند به فکر تطبیق “نصوص ساده انگاشته شده” بر “قضایای اجتماعی ساده پنداشته شده” برآیند.

در ارتباط با دومی باید گفت: افراط گرایی مذهبی پنج خطر و آسیب بزرگ مانند “تأثیر سلبی بر دین مردم به ویژه بر اعتبار شریعت در نگاه و باور مردم”، “تأثیر سلبی و ویرانگر نسبت به امنیت در جوامع اسلامی”، “تأثیر سلبی و منفی بر ادبیات و مفاهیم جامعه”، “تاثیر سلبی و منفی بر اخلاق و محبت اجتماعی و “تاثیر سلبی و منفی بر روابط اتباع مذاهب با یکدیگر را برای جامعه” در پی دارد.

روابط بین الملل و افراطی گری

در این زمینه روابط بین الملل و افراطی گری نیز با دو مقوله مواجه هستیم؛ یکی تاثیر نوع روابط بین الملل بر ایجاد یا تقویت افراطی گری مذهبی است و دیگری تاثیر افراطی گری بر روابط بین الملل می‌باشد.

در خصوص تاثیر نوع روابط بین الملل بر افراطی گری، می‌توان به نظریه “متن و زمینه” اشاره کرد به این معنی که افراطی گری به مثابه متنی است که در زمینه روابط خاص بین المللی بروز یافته است و آن، نوع روابط، سیاست‌ها و رویکردهای ناعادلانه حاکم بر روابط بین الملل است.

به بیان دیگر، پدیده غیر انسانی و غیر دینی افراطی گری در منطقه نمی تواند بی ارتباط با سیاست‌های خارجی خشونت بار، تبعیض آمیز و سلطه خواهانه پاره ای از کشورهای بزرگ استکباری در عرصه بین‌الملل باشد. افزون بر این که این قدرت‌ها خود به ایجاد و تقویت افراطی گری مذهبی نیز دست می‌زنند.

تزریق سایه خوف و تروریسم به فضای بین الملل، تحمیل سایه “شرائط جنگ خواهانه” به روابط بین الملل، انتقال خشونت و نا امنی به جوامع مختلف در سطح بین الملل و گسترش تعمیق فرهنگ غیر انسانی و بی رحمی در نگاه‌های ملت‌ها به یکدیگر، بخشی از این تاثیرگذاری است.