بررسی نقش هوش مصنوعی در صدور فتوا در فقه اهل‌سنت

این تحقیق ارائه‌های رسانه‌ای و بررسی سرویس واقعی «اِفتای مجازی»، داده‌های مربوط به آن و نتایج مصاحبه با دو کارمند مرکز جهانی فتوای الازهر در قاهره را نیز بررسی می‌کند. یافته‌ها رقابت بر سر مرجعیت دینی در فضای گفتمانی جدید را تأیید کرده و محدودیت‌ها و خطرات استفاده از هوش مصنوعی در صدور فتوا را متذکر می‌شود.

به گزارش شبکه اجتهاد، در طلیعه دهه دوم قرن بیست و یکم، پیشرفت تکنولوژیکی جدید و به ویژه هوش مصنوعی (AI)، سبب شد برخی نهادهای دینی از این ابزار در جهت پیشبرد اهداف خود استفاده کنند.

از اکتبر ۲۰۱۹، هوش مصنوعی جایگاهش را در صدور فتوا در دو نهاد دینی وابسته به اهل سنت پیدا کرد: اداره امور اسلامی و فعالیت‌های خیریه در دبی (IACAD) و مرکز جهانی فتوا الازهر در قاهره.

اثر حاضر، یک مقاله پژوهشی است. این تحقیق بین آگوست ۲۰۲۰ تا مارس ۲۰۲۲ انجام شد و با استفاده از ابزارهای روش‌شناختی مختلف، مانند تجزیه و تحلیل متن، تحقیق آنلاین، مصاحبه با کارکنان مرکز جهانی فتوا الازهر در قاهره و یک نظرسنجی آنلاین نگاشته شده است.

این نظرسنجی بین آگوست ۲۰۲۰ تا فوریه ۲۰۲۲ در فیس بوک منتشر شد که شامل شش سؤال با پاسخ‌های چند گزینه ای و یک سوال تشریحی بود.

جامعه آماری این پژوهش را پنجاه و پنج تشکیل می‌دهند که ویژگی مشترک آنها مسلمان اهل سنت بودن و آشنایی با فناوری‌های دیجیتال می‌باشد.

پژوهش حاضر به بررسی نقش هوش مصنوعی (AI) در صدور و انتشار فتوا از منظر فقه اهل سنت می‌پردازد.

مروری بر تاریخچه فتواها و تغییرات اساسی که این رشته در طول تاریخ اسلام متحمل شده است را ارائه می‌دهد.

سپس به بررسی دو مطالعه موردی در مورد استخدام هوش مصنوعی در صدور فتوا توسط دو نهاد مهم اسلامی می پردازد.

این تحقیق ارائه‌های رسانه‌ای و بررسی سرویس واقعی «اِفتای مجازی»، داده‌های مربوط به آن و نتایج مصاحبه با دو کارمند مرکز جهانی فتوای الازهر در قاهره را نیز بررسی می‌کند.

یافته‌ها رقابت بر سر مرجعیت دینی در فضای گفتمانی جدید را تأیید کرده و محدودیت‌ها و خطرات استفاده از هوش مصنوعی در صدور فتوا را متذکر می‌شود.

در پایان مقاله، نویسنده براساس نظرسنجی صورت گرفته، بینشی در مورد درک و نگرش مسلمانان را درباره هوش مصنوعی و اثرات آن ارائه می دهد.

————

عنوان پایان‌نامه: Artificial Intelligence on Sunni Islam’s Fatwa Issuance in Dubai and Egypt

نویسنده: Sofia Tsourlaki

سال و محل انتشار: Journal of Islamic Inquiries, Volume:1 Issue: 2, Dec 2022