نظریه اعتباریات امام خمینی (ره) و نقش آن در استنباط

چاپ اول کتاب «نظریه اعتباریات امام خمینی (ره) و نقش آن در استنباط» اثر سید محمد هاشمی از سوی نشر امتداد حکمت به زیور طبع آراسته شد.

به گزارش خبرنگار اجتهاد، روشن شدن مسئله تفکیک حقیقت از اعتبار به علت اثر مهمی که بر ساختار علم اصول و در پی آن نحوه استنباط می‌گذارد اهمیت بسیار زیادی دارد. متاسفانه نظام اجتهادی امام خمینی (ره) و نگاه‌های بدیع ایشان در علم اصول بسیار مغفول مانده است. یکی از اهداف این کتاب تقریری از نظریه اعتباریات امام خمینی است که در لا به لای بیانات فقهی و اصولی ایشان منطوی است و هنوز از دید بسیاری از طلاب و دانشوران پنهان مانده است.

کتاب نظریه اعتباریات امام خمینی (ره) و نقش آن در استنباط همراه با تطبیقی بر نظریه اعتباریات محقق عراقی(ره) از نمایندگان برجسته مکتب نجف، اثر سید محمد هاشمی مکتوب شده است.

این اثر در حقیقت تلاشی برای تبیین نظریه امام خمینی (ره) در باب اعتباریات و لزوم تفکیک این ادراکات از ادراکات حقیقی، در علوم اعتباری است. از این رو اندیشه ایشان در این باب که در آثار مختلفشان مطرح شده، صورت‌بندی منظمی پیدا کرده و اثر توجه به آن در علم اصول و فقه نیز روشن گشته است.

در مقدمه اثر می‌خوانیم: مسئله اعتباریات و نسبت آن با حقایق از مسائل مهم و سرنوشت ساز، در اندیشه‌های فلسفی و کلامی است که ارتباطی جدی نیز با دو علم فقه و اصول فقه دارد. فلسفه و علوم عقلی بر شناخت حقایق هستی و تفسیر آن متمرکز شده اند ولی از طرفی احتیاجات خاص انسان او را وادار کرده که سلسله اندیشه‌هایی قراردادی برای ادامه مسیر حیات خود وضع کند. این اندیشه‌ها آن چنان گسترده شدند که ضبط و بررسی کلی آن و بحث نظام‌مند درباره آن باعث ایجاد علوم مختلفی با موضوعات اعتباری شد. این علوم روشی متفاوت از علوم عقلی دارند و از موضوعی متفاوت نیز سخن می گویند. مسئله در جایی است که از روش علوم عقلی در علوم اعتباری یا عکس آن استفاده شود.

این مسئله در دوران متاخر در میان علمای علم اصول فقه به صورتی جدی مورد توجه قرار گرفت و باعث شد بحث از ادراکات اعتباری کم کم در این علم مطرح شود.

علم اصول فقه در نجف اشرف، پس از آخوند خراسانی با مسائل متعدد فلسفی آمیخته شده است و تبیین بسیاری از مسائل در این علم نقطه عزیمتی فلسفی دارد. این نوع نگاه در کلام برخی شاگردان ایشان مانند آقاضیاء عراقی نقش بسیار برجسته‌ای یافته و فلسفه حتی با قرائت صدرایی سهم بزرگی در علم اصول پیدا کرده است. از سوی دیگر هم در بیانات آخوند خراسانی و هم در بیان برخی شاگردان برجسته ایشان مانند محقق اصفهانی، مسئله تفکیک حقیقت از اعتبار و تاثیر آن در سرنوشت علم اصول و نظام اجتهادی مطرح شده است. در مکتب قم نیز مرحوم امام خمینی (ره) در بسیاری از ابواب اصول فقه تاکید بلیغی بر لزوم تفکیک حقیقت از اعتبار و تدقیقات فلسفی از فهم‌های عرفی داشته است، به طوری که می‌توان این توجه را از شاخصه‌های مهم نگاه اصولی ایشان دانست.

روشن شدن مسئله تفکیک حقیقت از اعتبار به علت اثر مهمی که بر ساختار علم اصول و در پی آن نحوه استنباط می گذارد اهمیت بسیار زیادی دارد. این تفکیک سرنوشت بسیاری از مسائل را در علم اصول و علم فقه تعیین می کند. از این رو در این کتاب ضمن تلاش برای تبیین مسئله تفکیک حقیقت از اعتبار و اثر آن در مسائل مختلف، به نظام اجتهادی امام خمینی (ره) و آقاضیاء عراقی (ره) در ارتباط با این موضوع، نزدیک تر می شویم. به ویژه نظام اصولی و اجتهادی امام خمینی (ره) که با سبک خاص خود و توجه به مسئله تفکیک حقیقت از اعتبار افق‌های جدیدی در این موضوع گشوده است.

متاسفانه نظام اجتهادی امام خمینی (ره) و نگاه‌های بدیع ایشان در علم اصول بسیار مغفول مانده است.  یکی از اهداف این کتاب تقریری از نظریه اعتباریات امام خمینی (ره) است که در لابلای بیانات فقهی و اصولی ایشان منطوی است و هنوز از دید بسیاری از طلاب و دانشوران پنهان مانده است.

ایده این نوشته در جلسات تدریس «مناهج الوصول الی علم الاصول» امام خمینی (ره) توسط استاد بزرگوار حجت‌الاسلام والمسلمین علی فرحانی، به ذهن خطور کرد و پنجره‌ای در فهم نوینی از اندیشه اجتهادی امام خمینی (ره) گشود. از همین رو از محضر ایشان که هم در پیدایش این فهم و هم در راهبری این اثر بنده را یاری و راهنمایی نمودند، تشکر کنم. بدون شک این تنها تلاشی اولیه برای تبیین مسئله تفکیک حقیقت از اعتبار در اندیشه امام خمینی (ره) و سایر بزرگان است. امید است در آینده به عنایت الهی توفیق بیشتری نصیب نگارنده شود و ابواب دیگری از این بحث را نیز ارائه نماید.

یادآوری می‌شود، «نظریه اعتباریات امام خمینی (ره) و نقش آن در استنباط» اثر سید محمد هاشمی در ۱۳۶ صفحه و به قیمت ۱۰۰ هزار تومان توسط انتشارات امتداد حکمت روانه بازار نشر کتاب شده است.

علاقه‌مندان برای تهیه کتاب به صورت آنلاین با ۱۵ درصد تخفیف و ارسال پستی اینجا کلیک کنند و برای تهیه حضوری کتاب به آدرس زیر قم، مجتمع ناشران، طبقه همکف، پلاک ۱۳، کتاب فردا مراجعه نمایند.