شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
به باور من باید به این موضوع دو نگاه داشت. نگاه اول نگاه فقهی است. با توجه به اینکه مراسم رمی جمرات بارها جان حجاج را به خطر انداخته است لزوم این مساله حس می‌شود که فقهای عالم اسلام از شیعه تا سنی در یک هم‌اندیشی تلاش کنند زمان و مکان این بخش از مناسک حج را گسترش دهند تا همه حجاجی که در منا هستند با هم به رمی جمرات نروند و چنین ازدحامی باعث اینگونه وقایع دلخراش نشود و چنین مراسم مهمی که نشانه وحدت مسلمانان و بزرگ‌ترین تجمع و کنگره مسلمانان جهان محسوب می‌شود با چنین حوادث دلخراشی تحت‌الشعاع قرار نگیرد.
اما نکته دوم بحث بی‌کفایتی و سوءمدیریت مقامات عربستانی است. شکی نیست که عدم مدیریت مقامات سعودی و ناتوانی در مدیریت خوب و مناسب در این واقعه دخیل بوده است و سعودی‌ها میزبانان خوبی برای مهمانان خانه خدا نبودند و باید در مقابل چنین حوادث دلخراشی پاسخگو و مسوولیت پذیر باشند اما از سوی دیگر باید حواس‌مان باشد که با رفتارهای افراطی و نفرت‌پراکنی وضعیت آشفته این روزها را به هم ریخته‌تر نکنیم.
قطعا این مساله باید مورد پیگیری قرار بگیرد زیرا موضوع جان اتباع ایرانی و همچنین جان مسلمانان دیگر در میان است اما فراموش نکنیم که در دنیای مدرن این روزها تنها راه درست و معقول راه‌حل دیپلماتیک است و در واقع در پیش گرفتن مسیر دیپلماتیک به جای اظهارنظرهای تند و افراطی و نفرت پراکنی می‌تواند موضع ایران را در قبال این مساله در معادلات جهانی قوی‌تر کند و اتفاقا مسیر دیپلماتیک بیشتر می‌تواند عربستان سعودی را وادار به پاسخگویی و مسوولیت پذیری کند.
ضمن اینکه در حال حاضر تعدادی از هموطنان ما در عربستان هستند و ممکن است موضع‌گیری‌های افراطی برای آنها مشکلاتی را از جانب سعودی‌ها به وجود بیاورد و از سوی دیگر فراموش نکنیم که در هر صورت بسیاری از ایرانیان در سال‌های بعد قصد سفر به سرزمین وحی را دارند و نباید اقدامات افراطی موجب شود که به طور کلی جلوی این سفرها سد شود.
به عقیده من واکنش رهبری و وزارت امورخارجه و همچنین واکنش اولیه رییس‌جمهور بسیار مناسب و زیبنده دولت جمهوری اسلامی بود. قطعا تدبیر و عقلانیت و مسیر درست و دور از افراط می‌تواند موضع جمهوری اسلامی را قوی‌تر کند و سعودی‌ها را وادار کند تا پاسخگوی چنین بی‌کفایتی و سوءمدیریتی باشند.
