مهم‌ترین پایان‌نامه‌ها با موضوع «خبرگان رهبری»

 شبکه اجتهاد فهرستی از مهم‌ترین پایان‌نامه‌های دفاع شده در موضوع خبرگان را تهیه کرده که بدین وسیله در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد.

چکیده:

(۱) بررسی نقش مردم در انتخاب رهبری با تاکید بر نقش مجلس خبرگان رهبری: بر اساس اسناد قرآنی، اسلام دارای حکومت است و برای اجرای قوانین اسلامی وجود حکومت ضروری است. این حکومت اسلامی هم در زمان ظهور ائمه و هم در زمان غیبت ایشان دارای ضرورت یکسان است . بدون حضور مردم حکومت اسلامی تشکیل نخواهد شد . حضور مردم نیز برای شکل گیری حکومت در زمان ظهور و غیبت پیامبر و امام ضرورت همانند دارد . جمهوری اسلامی نیز هم در پیدایش هم در بقا نیازمند ایفا نقش و حضور مردم است . عده ای شبه ای بدین شکل مطرح می کنند که چون رهبر ، شورای نگهبان را انتخاب می کند و شورای نگهبان انتخابات مجلس خبرگان را نظارت کرده و تایید صلاحیت کاندیداهای خبرگان رهبری با شورای نگهبان است ، لذا این یک دور است . در صورتیکه در تقریر این شبه نقش مردم به کلی حذف شده است . اگر متغیر مردم به سه متغیر دیگراضافه شود مشخص می گردد که دوری در کار نیست و دور باطل است . زیرا این مردم هستند که با رای خود به شکل گیری مجلس خبرگان اقدام می کنند و اگر مردم نخواهند مجلس خبرگان شکل نخواهد گرفت . از طرفی مسئولیت تائید صلاحیت کاندیداهای مجلس خبرگان توسط خود مجلس خبرگان بر عهده شورای نگهبان گذاشته شده است .

(۲) راهکارهای نظارت در حکومت اسلامی از دیدگاه امام خمینی (روند،ضمانت و اجراء): در این پژوهش راهکارهای جامعی را در حوزه نظارت درونی و بیرونی از آراء امام خمینی(س) استخراج نموده و به بحث گذاشته ایم. راهکارهایی که در حوزه نظارت درونی مطرح و ارائه شده است عبارتند از: «ایمان به خداوند»، «داشتن تقوای الهی»، «عدالت»، «تزکیه و تهذیب نفس»، «باور و اعتقاد به اصل حضور و شهود الهی»، «خودکنترلی»، «باور و اعتقاد به شاهد و ناظر بودن پیامبران و اولیاء الهی»، «باور به نظارت بر انسان به واسطه ملائکه الله»، «ایمان به معاد»، «باور به شاهد و ناظر بودن اعضا و جوارح انسان» و «علم و آگاهی». دیگر اینکه، در این تحقیق، به ساز و کارهایی در حوزه نظارت بیرونی، تحت عناوین راهکارهای عمومی و ساختاری، نیز اشاره شده است و مولفه هایی همانند: «امر به معروف ونهی از منکر»، «نصیحت»، « شوری و مشورت » و «رسانه های گروهی»، در قالب راهکارهای عمومی نظارت بیرونی، بر اساس دیدگاه های امام خمینی(س) مورد بحث قرار گرقته اند. همچنین آن راهکارهای نظارتی را که حضرت امام، برای ساختارهای حکومتی بیان نموده؛ تحت عنوان «راهکارهای ساختاری نظارت»، بررسی شده است که در آن ضمن پرداختن به راهکارهای تعبیه شده در ساختارهای نظام سیاسی جمهوری اسلامی، به دیدگاه های آن بزرگوار اشاره گردیده است. علاوه بر این از آنجا که سیره حضرت امام خمینی(س)، به عنوان راهکار، سرمشق بسیار مفیدی در نظارت بر عملکردها می باشد؛ به برخی از نظارت های بیرونی به عمل آمده از سوی ایشان نیز در این پژوهش اشاره می شود، تا در حوزه نظارت بیرونی، چراغ راهنمایی برای جمهوری اسلامی ایران، به عنوان مهمترین مصداق حکومت دینی در قرن حاضر باشد. روش تحقیق ما در این پژوهش به صورت توصیفی و جمع آوری داده ها به شیوه کتابخانه ای می باشد. 

(۳) مبانی، ویژگی‌ها و انواع نظارت و ناظران در اسلام: در همه نظام‌ها و کشورها، بازرسی و نظارت بر عملکرد مدیران و کارکنان، رکنی مهم در مدیریت به شمار می‌آید. در این رساله با روش تفسیری و اسنادی (تحقیق کتاب‌خانه‌ای)، از چشم‌انداز معارف اسلامی به ادله، مبانی و انواع نظارت و نیز ویژگی‌های ناظران پرداخته‌ایم. در قرآن و روایات، دست‌مایه‌ها و رهنمودهای بسیاری درباره نظارت و ناظران وجود دارد. مطالعه روش‌مند و روزآمد این آموزه‌ها هم‌پایه با یافته‌های دانش‌های جدید، بستر بهره‌مندی بیشتر از آنها را فراهم می‌آورد و هدف این تحقیق است. این پژوهش به دامنه زمانی یا جغرافیایی خاصی محدود نیست و محور آن، آموزه‌های اسلامی است. با این حال، به دستاوردهای دانش‌هایی مانند مدیریت، حقوق و علوم سیاسی نیز اشاره‌هایی شده است؛ لذا منابع آن، افزون بر کتاب‌های تفسیری و روایی، آثار علوم انسانیِ امروزین را در بر می‌گیرد. با توجه اهمیت موضوع نظارت، گستره استفاده بالقوه از این پژوهش بسیار گسترده است، از جمله: بسترسازی برای سامان‌دهی نظارت در سازمان‌ها و نهادهای مختلف، بررسی تطبیقی معارف اسلامی در این عرصه با رهاوردهای دانش‌های جدید و نمایاندن ویژگی‌ها و امتیازات اسلام در مقایسه با دیگر نظام‌ها. آشکار است که نظارتِ درست بر عملکرد مدیران و دستگاه‌های اداری و اجرایی، در سلامت و صلابت سازمان‌ها و نهادها و حسن اجرای کارها نقشی مهم ایفا می‌کند و صاحبان منصب و قدرت را از بدرفتاری و سوء استفاده از موقعیتِ فراتر باز می‌دارد. در این میان، از یافته‌های این رساله بر می‌آید که نظام مدیریتی و معرفتی اسلام در کنار بهره‌گیری از اهرم‌های نظارتیِ بیرونی و مادی، از گونه ویژه‌ای از نظارتِ درونی و معنوی (نظارت فرابشری و الهی) برخوردار است که مایه برتری آن از دیگر نظام‌ها و شیوه‌های نظارتی به شمار می‌‌آید. 

(۴) مبانی فقهی دیدگاه امام خمینی(رحمه الله)در زمینه جایگاه مردم در حکومت: امام خمینی(رحمه الله) به عنوان فقیهی روشنفکر وجامع نگر ،بیشترین تلاش را در تبیین جایگاه مردم در حکومت اسلامی داشته است.در این پایان نامه،مبانی فقهی جایگاه مردم در حکومت،در سه بخش ؛مشروعیت ،تشکیل حکومت ونظارت بر حکومت از دیدگاه امام خمینی (رحمه الله)با تتبع در آیات ،روایات وکتب فقهی به روش کتابخانه ای جمع آوری ومورد توصیف و بررسی قرار گرفته است. نتیجه این تحقیق،تاکید براین نکته است که مطابق ادله ، مشروعیت حکومت اسلامی ذاتا الهی است ومردم در مشروعیت بخشی به حکومت نقش وجایگاهی ندارند. با بررسی ادله ی ولایت فقیه،چنین به دست می آید که در هیچ دلیل قرآنی یاروایی یا مستند تاریخی، در مورد انتخابی بودن ولایت فقیه توسط آراء مردم،سخنی گفته نشده وهیچ یک از فقها وبزرگان،صریحا سخنی ازانتخاب فقیه نگفته اند و همگی از ولایت فقیه به عنوان نایب امام معصوم (علیه السلام)سخن گفته اند و مردم برای اجرای احکام وحدود الهی ، وتامین سعادت دنیوی واخروی خویش وجامعه، عقلا و شرعا موظف به حمایت از ولی فقیه وتشکیل حکومت اسلامی هستند.از دیدگاه امام خمینی، بیعت راهکاری برای فعلیت بخشیدن به حاکمیت حاکم مشروع است ونقشی در مشروعیت بخشی به حکومت اسلامی ندارد. رای مردم در قالب شوری نمی تواند به حاکم وقوانین ،مشروعیت اعطا کند بلکه ملاک ومعیاراصلی در مشروعیت حاکم وقوانین حکومتی ،قوانین شرعی والهی است. نظارت مردم برحکومت باراهکارهایی مانند؛ نصیحت،امر به معروف ونهی از منکر،انتقاد، اعتراض و تغییر حاکم با رعایت مصلحت وحفظ نظام زیر نظر فقهای جامع الشرایط بایدصورت گیرد. 

(۵) نقش مجلس خبرگان در تعیین رهبر و نظارت بر آن: بخش اول در خصوص نقش مجلس خبرگان در تعیین رهبر است. در این بخش مباحث ذیل مطرح می شود:۱- رهبر در نظام اسلامی (فصل اول) تحت این عنوان ابتدا از جایگاه و موقعیت رهبر در اسلام بحث می شود و سپس به این سئوال پاسخ داده می شود که آیا رهبر از نظام اسلام لزوما باید دارای شرایط و ویژگیهایی باشد یا خیر؟ و در پایان وظایف و اختیارات رهبر را مورد مطالعه قرار می دهیم. ۲- نظریات ارائه شده در مورد حکومت از نظر اسلام (فصل دوم) در این فصل از ده نظریه ارائه شده بحث می شود.۳- نقش و نحوه عمل خبرگان در تعیین رهبر (فصل سوم) در این قسمت ابتدا ساختار مجلس خبرگان بررسی می شود و سپس شیوه تعیین رهبر توسط خبرگان و در پایان به انطباق عمل خبرگان با نظریاتی که در فصل قبل بررسی شده می پردازیم.بخش دوم نقش نظارتی مجلس خبرگان بر رهبر، در این بخش مطالب ذیل بحث می شود:۱- نظارت بر حکومت (فصل اول)، تحت این عنوان ابتدا نظارت برحکومت و قدرت عمومی از نظر عرفی و غیر مذهبی را بررسی مینماییم و سپس همین موضوع را از دیدگاه اسلامی مرور می کنیم.۲- نظارت خبرگان بر رهبر (فصل دوم)، در این فصل جایگاه قانونی نظارت مجلس خبرگان را مطرح می نماییم و آنرا از نظر قانون اساسی و قانون عادی بررسی نموده ایم و سپس قلمرو نظارتی مجلس خبرگان و ضمانت اجرای آن بیان شده است و در پایان دو بخش، نتیجه گیری از مطالب مطروحه در طی بحث ارائه خواهد شد.

(۶) ولایت فقیه، قدرت و نظارت از دیدگاه امام خمینی (ره): در این نوشتار پرسش اصلی این است که حضرت امام، برای جلوگیری از سوءاستفاده ولی فقیه از قدرت چه ساز و کاری را پیشنهاد می‌کند؟ آیا بر ولی فقیه نظارتی قابل اعمال است ؟ برای پاسخ گفتن بدین پرسش در بخش اول پایان‌نامه دو نگرش سنت‌گرایانه و نوگرایانه درباره قدرت و مهار آن از یکدیگر باز شناخته شده است ، براساس نگرش سنت‌گرایانه قدرت ، به خودی خود، خیر است و فسادآور نیست . بنابراین برای مهار قدرت باید از سازوکارهای درونی بهره گرفت . متقابلا در چارچوب نگرش نوگرایانه، قدرت فسادآور است و باید از سازوکارهای بیرونی برای مهار آن بهره جست . بخش دوم به بررسی نظریه حضرت امام در این باره اختصاص یافته است حضرت امام براساس نگرش عرفانی – اخلاقی خود، قدرت را ذاتا خیر و کمال و منشا فشاد را عدم تهذیب نفس می‌داند. بنابراین حاکم باید “عادل” باشد تا از قدرت سوءاستفاده نکند. اما نظارت بر او لازم نیست در عین حال، چون عدالت با خطا منافاتی ندارد، سازوکارهایی برای جلوگیری از خطای ولی فقیه وجود دارد که مهمترین آنها “مشورت ” است . ویژگی این سازوکارها این است که برای ولی فقیه الزام‌آور نیستند. با این حال حضرت امام، با فرض وجود فاصله‌ای میان ولی فقیه و نهاد دولت ، نظارت بر آن را از سوی مردم ممکن و لازم می‌شمارد. بنابراین حضرت امام ضمن آنکه همانند سنت‌گرایان راس هرم سیاسی را از دسترس نظارت بیرون می‌داند، با تفکیک میان جایگاه ولی فقیه و نهاد دولت ، به مانند نوگرایان، امکان نهادینه شدن قدرت سیاسی و نظارت بر آن را فراهم می‌سازد. 

(۷) مهار قدرت سیاسی در حقوق اساسی ایران و اسلام: راههای پیش‌بینی شده برای کنترل قدرت ولی‌فقیه در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران اعم از راههای کنترل درونی و بیرونی کامل نیستند ولی می‌توان با دقت در متون اسلامی و براساس اندیشه ولایت مطلقه فقیه راههای بهتری برای کنترل قدرت ارائه نمود. طرق پیشنهادی ما برای کنترل قدرت عبارتنداز : الف – لزوم رجوع به خبرگان ب – لزوم مشورت در کارهای مهم و پیروی از رای اکثریت ج- محدود بودن زمان رهبری