اصطلاحات اصولی: بیان قولی

بیان قولی

فهرست مندرجات
۱ – تعریف
۱.۱ – مثال
۲ – انواع گفتار در بیان قولی
۳ – انواع بیان قولی
۴ – پانویس
۵ – منبع

تعریف
هر گفتاری که توضیح دهنده کلام مجمل باشد، بیان قولی یا به عبارتی مبین قولی نامیده می‌شود، که هم شامل سخن خدای متعال است.

← مثال
در سوره بقره در ماجرای گاو بنی اسرائیل، ابتدا به اجمال دستور به ذبح آن داد و سپس در ادامه آیه تمام خصوصیات گاو مزبور را بر شمرد، و هم شامل سخن پیامبر (ص) است، چنان که در مورد زکات فرمود:” فیما سقت السماء العشر ” که مبین مقدار زکات واجب از زراعت دیم است.

انواع گفتار در بیان قولی
گفتار تام : در بیان قولی ممکن است گفتار تام باشد، مانند این که اول گفته شود:” اکرم العلما ” و سپس گفته شود:” اکرم الزهاد منهم “.
گفتار غیر تام : یا ممکن هست غیر تام باشد، مانند:” اکرم العلما الزهاد منهم “.

انواع بیان قولی
بیان قولی دو گونه است:
نص : اولی نص هست که آن را محکم نیز می گویند، و عبارت است از دلالت صریح کلام بر معنای مراد، به طوری که در آن احتمال معنای دیگر داده نشود، مانند:” الله خالق کل شی ء “.
ظاهر : دومی ظاهر هست و آن وقتی هست که دلالت کلام بر معنای مراد و روشن باشد، اما غیر آن نیز احتمال داده شود، یعنی در آن، دو معنا احتمال داده شود، یکی راجح و دیگری مرجوح، در این صورت، طرف راجح را ظاهر و طرف مرجوح را مؤوّل می‌گویند. [۱] [۲] [۳] [۴] [۵] [۶] [۷]

پانویس
۱. ↑ محقق حلی، جعفر بن حسن، معارج الاصول، ص۱۰۹.
۲. ↑ معالم الدین وملاذ المجتهدین، صاحب معالم، حسن بن زین الدین، ص۱۵۷.
۳. ↑ قوانین الاصول، میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمد حسن، ج۱، ص۳۴۰ و ۳۴۱.
۴. ↑ الفصول الغرویه فی الاصول الفقهیه، اصفهانی، محمد حسین، ص۲۲۶.
۵. ↑ اصول الفقه الاسلامی، زحیلی، وهبه، ج۱، ص۳۲۸.
۶. ↑ تحریرالمعالم، مشکینی، علی، ص۱۴۰.
۷. ↑ فرهنگ معارف اسلامی، سجادی، جعفر، ج۴، ص۱۲۰.
منبع:
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۲۷۶، برگرفته از مقاله «بیان قولی».