ضرورت توجه به آموزش و معیشت طلاب

بحث نظام ‌آموزشی و مسأله معیشت طلاب باید مورد توجه قرار گیرد؛ طلاب واقعا گرفتار هستند، افرادی هستند که اگر در حوزه بمانند در واقع بعدا مجتهد می‌شوند و سبب افتخار هستند، اما وقتی مشکل دارد و قسط‌های خانه‌اش را ندارد بدهد، طرح هجرت و جای دیگری می‌رود و آنجا ماندگار می‌شود و دیگر برگشت به حوزه نمی‌کند، ما به دلیل مشکلات اقتصادی، مغزهای حوزوی را از دست می‌دهیم.

نظام اسلامی برای تأمین پشتوانه تئوریک خود به منظور تصمیم‌گیری و اجرا باید مبانی علمی لازم را در اختیار داشته باشد و این عرصه‌ای است که حوزه علمیه در کنار دیگر مجامع علمی باید در آن نقش فعال داشته باشد؛ در همین راستا خبرنگار شبکه اجتهاد، مصاحبه‌ای با آیت الله سید رحیم توکل، نماینده مردم مازندران در مجلس خبرگان رهبری داشته است که متن آن تقدیم خوانندگان می‌شود.

اجتهاد: در ابتدا آسیب‌شناسی درباره حوزه علمیه به ویژه در بحث آموزش داشته باشید؟

به این صورت که الآن حوزه جلو می‌آید و این درس‌هایی که باز می‌کند یک مقدار کار حوزه بهتر شده است، کتاب‌هایی که ضرورت نبود، حذف کردند و جای آن هم کتاب‌هایی را جایگزین کرده‌اند؛ البته قبلا مطول بوده آن کنار رفته، مختصر آمده، یک کارهایی انجام شد، اما این کارها به حدی که لازم باشد انجام نگرفته است.

به عنوان مثال، طلبه در ادبیات، ابتدا مقدمات و جامع المقدمات می‌خواند، در جامع المقدمات قبلا عوامل فی النحو بود، هدایه بود، آموزش بود و صمدیه بود، بعد به سیوطی و بعد مغنی می‌آید؛ این همه نیاز نیست و عمر طلبه ارزش دارد.

بله، یک عده متخصص باشند؛ در حوزه علمیه زیاد داریم که یک عده این چند کتاب را ببینند، یک کتاب مستقل عالی برای ادبیات تألیف کنند این کتاب بشود منشأ و مبدأ کار طلاب که یک ساله هم تمام کنند.

مگر ما چه تعداد افراد در فقه و اصول نیازمند هستیم، یک کتاب باشد؛ نه مثل صمدیه که موشکافی دقیق و اصلا موجز که از آن حرف درآوردن مشکل باشد و حرف‌هایی که بحث‌های حاشیه‌ای و زائد باشد؛ یک کتاب درست کنند، طلبه یک سال بخواند در ادبیات قوی شود و بعد وارد فقه و اصول شود.

اجتهاد: خروجی دروس خارج چقدر ناظر به مسائل اجتماعی و سیاسی است؟

در فقه و اصول یک اشتباهی که حوزه دارد این است که دروس خارج طبق کتاب مکاسب شیخ انصاری است که بسیار سنگین است، نگاه کنید از کجا به کجا می‌روند؛ طلبه قبل از مکاسب لمعتین می‌‌خواند که یک کتاب مسأله‌ای است، حالا شهید ثانی یک مقدار آن را توضیح  داده است.

از کتاب مسأله فقه بروند درس خارج شیخ انصاری، ببینید از کجا دارد به حلقه بعدی می‌رود، این انتقال، غلط است، درس خارج شیخ انصاری با آن دقت‌های عجیب شیخ انصاری همراه بوده است که نمی‌شود طلبه بلافاصله به مکاسب برود، باید یک کتاب ما بین و حدفاصل باشد که ابتدا به آن کتاب بروند و بعد از آن کتاب به مباحث شیخ انصاری بپردازند.

درباره کفایه نیز چه نیاز است که طلبه به این صورت بخواهد مطالب سنگین و موجز را یاد بگیرد، بهتر است کاری انجام شود و چند تا از عزیزان جمع شوند، یک کتاب اصولی بنویسند که مفاد کفایه در آن باشد؛ اما اینقدر اصطلاحات سنگین فقهی در آن نباشد؛ یک کتاب اصولی و متقن با بیان روشن و روان درست کنند به جای کفایه تا طلبه بفهمد چه دارد می‌خواند.

اجتهاد: آیا وضعیت آموزش طلاب، کارآمدی لازم را دارد؟

در حوزه یک تحول و تغییراتی به وجود آمده است، اما تا اهدافش خیلی فاصله دارد؛ ما در حوزه افرادی داریم که می‌توانند کار کنند و ظرفیت دارند یک تحولی ایجاد کنند که باید به آنها میدان و فرصت داد و برای آنها مقدمات را فراهم کرد که در آنجا بیاید و به صورت خیلی عالی بحث‌ها را ادامه دهد.

بحث نظام ‌آموزشی و مسأله معیشت طلاب هم باید مورد توجه قرار گیرد؛ طلاب واقعا گرفتار هستند، افرادی هستند که اگر در حوزه بمانند در واقع بعدا مجتهد می‌شوند و سبب افتخار هستند، اما وقتی مشکل دارد و قسط‌های خانه‌اش را ندارد بدهد، طرح هجرت و جای دیگری می‌رود و آنجا ماندگار می‌شود و دیگر برگشت به حوزه نمی‌کند، ما به دلیل مشکلات اقتصادی، مغزهای حوزوی را از دست می‌دهیم، که باید این طلاب شناسایی شوند.

طلبه تنها برای یک بودجه ضعیف از حوزه بیرون می‌رود، به اساتید بگویید که ببینند در بین شاگردانشان چند شاگرد نخبه خوب دارند، آنها را مراقبت کنند، تا به سرعت جلو بروند و برای جامعه اسلامی مثمر ثمر باشند؛ به عزیزان و دلسوزان حوزه بگویید که برای عمر طلاب ارزش قائل شوند.