شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
استفتائات جدید مطابق با فتوای رهبر معظم انقلاب از جمله «بخشیدن مهریه در ازای حضانت دائم فرزند»، «استفاده از تسهیلات بانکی در غیر مورد قرار داد»، «اقدامات درمانی برای استفاده کننده از بیمه دیگری» و «واگذاری نوشتن پایان‌نامه و مقاله به دیگران» منتشر شد.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، جدیدترین استفتائات مطابق با فتوای حضرت آیت‌الله خامنه‌ای منتشر شد. متن ذیل، ۲۰ سؤال و جواب در موضوع عبادات و معاملات است که توسط بخش استفتائات دفتر مقام معظم رهبری پاسخ داده شده است.
استفتائات بهمن‌ماه
بخشیدن مهریه در ازای حضانت دائم فرزند
سؤال۱: خانمی هنگام طلاق ذمه زوج را از مهریه ابراء نموده است، مشروط به اینکه زوج بچه‌ها را از وی جدا نکند؛ ولی مدتی بعد از طلاق زوج به شرط پایبند نمی‌ماند و بچه‌ها را از او جدا می‌کند، آیا مهریه به ذمه زوج عودت می‌کند؟
جواب: اگر ابراء مشروط بوده است، زوج نسبت به مهر مشغول الذمه می‌شود.
استفاده از تسهیلات بانکی در غیر مورد قرار داد
سؤال۲: آیا استفاده از وام کالا در رهن خانه یا تهیه مسکن جایز است؟
جواب: به طور کلی در تسهیلات بانکی ـ غیر از وام قرض الحسنه ـ پول در ملکیت بانک است و مشتری از طرف بانک وکیل است آن را در محل معین شده در قرارداد مصرف کند، بنابراین، صرف آن در محل دیگر، تصرف غاصبانه و شرعا غیر مجاز و موجب ضمان است.
توصیه‌ای برای برآورده شدن حاجات
سؤال۳: برای برآورده شدن حوائج مهم چه عملی را سفارش می‌فرمایید؟
جواب: توصیه می‌شود به خواندن نماز جناب جعفر طیار (علیه‌السلام) که سندی معتبر دارد و مجرب است و همچنین خواندن نماز امام زمان (علیه الصلاه و السلام) با کیفیتی که در مفاتیح الجنانِ محدث قمی (رحمه الله) در بخش نمازهای ائمه معصومین (علیهم السلام) آمده است.
اتصال جماعت از طریق خانم‌ها
سؤال: ۴اگر در نماز جماعتی، نمازگزاران زن بین دو گروه از نمازگزاران مرد قرار بگیرند و مردان به واسطه زنان به یکدیگر وصل شوند؛ آیا وجود پرده و مانند آن، اتصال بین این دو گروه مردان را قطع می‌کند؟ آیا در اینکه پرده در محل اتصال خانم‌ها به آقایان باشد یا بر عکس، تفاوتی هست؟
جواب: بنابر احتیاط واجب در هر دو صورت مانع اتصالِ گروه دوم از نمازگزاران مرد است.
اقدامات درمانی برای استفاده کننده از بیمه دیگری
سؤال۵: با توجه به اینکه از لحاظ قانونی فقط صاحبِ بیمه درمانی، می‌تواند از مزایای آن استفاده کند؛ اقدامات درمانی (توسط پزشک یا کادر درمان) برای بیمارانی که از خدمات بیمه‌ای شخص دیگری استفاده می‌کنند، چه حکمی دارد؟
جواب: جایز نیست و موجب ضمان است.
خمس پول پیش خانه
سؤال۶: از آنجایی که پول پیش خانه که مستأجر به موجر می‌دهد با شرائطی خمس ندارد، آیا پس‌انداز کردن به جهت همین منظور، در صورتی که زمان انعقاد قرارداد جدید نزدیک باشد ( مثلا سه – چهار ماه دیگر) خمس دارد؟
جواب: مشمول خمس می‌گردد.
نشسته خواندن نماز
سؤال۷: کسی که می‌داند اگر در رکعت اول نماز روی زمین سجده کند در رکعات بعدی قادر به ایستادن نخواهد بود، وظیفه او نسبت به نماز چگونه است؟ آیا بر زمین سجده کند و نماز را نشسته ادامه دهد یا آنکه می‌تواند سجده خود را روی صندلی انجام دهد تا قادر به قیام رکعات بعدی باشد؟
جواب: باید روی زمین سجده کند و اگر نتوانست برای رکعات بعد بایستد، نماز را نشسته ادامه دهد.
واگذاری نوشتن پایان‌نامه و مقاله به دیگران
سؤال۸: واگذاری انجام مقاله و پایان نامه به دیگران چه حکمی دارد؟
جواب: به طور کلی کیفیت انجام تکالیف و کارهای پژوهشی و تألیف پایان نامه و امثال آن، تابع مقررات مربوط است؛ اگر طبق مقررات، باید توسط خود دانشجو تألیف شود، واگذاری آن به دیگری جایز نیست.
نماز دانشجو در دوران اقامت در محل تحصیل
سؤال۹: دانشجویی که قصد دارد به مدت ۴ سال در شهر محل تحصیل زندگی کند و هر چند ماه یکبار چند روزی به شهر محل تولد بر می‌گردد؛ آیا هنگام رفتن به محل تحصیل، نمازش کامل است؟
جواب: در محل تحصیل که محل اقامت اوست و مسافر محسوب نمی شود، نمازش کامل است اما در مسیر رفت و برگشت، نمازش شکسته است.
پس ندادن بیعانه
سؤال۱۰: مدیر شرکت باربری هستم و گاهی کامیون دار پس از رزرو بار، برای حمل آن مراجعه نمی کند؛ آیا برای اینکه مجبور باشد که بار را تحویل بگیرد، می‌توانم با توافق، بیعانه بگیرم و در صورت عدم مراجعه، بیعانه قابل برگشت نباشد؟
جواب: می‌توانید هنگام رزرو، قرارداد حمل بار را با کامیون دار قطعی کنید و مبلغی را از کامیون دار دریافت کنید و شرط کنید در صورتی که از حمل بار انصراف دهد، مبلغ دریافتی به عنوان جریمۀ تخلف از شرط، عودت داده نمی شود.
استفتائات اسفندماه
اطاعت از مادر
سؤال۱: بنده مجرد هستم و با مادر زندگی می‌کنم؛ آیا برای هر نوع سفر مثل اربعین یا بیرون رفتن از منزل و از این قبیل مسائل، باید رضایت مادر را داشته باشم؟
جواب: گرچه در موارد مذکور، اذن مادر لازم نیست؛ ولی سعی کنید همراه با رضایت ایشان باشد و البته باید از هر عملی که موجب ناراحتی و اذیت قابل توجّه ایشان می‌شود، اجتناب کنید.
غسل میت با وجود لاک و مانند آن
سؤال۲: اگر هنگام غسل میت متوجه شویم که میت لاک دائمی یا مانند آن دارد، چه وظیفه ای داریم؟
جواب: اگر بدون حرج و آسیب رساندن به بدن میت، رفع مانع ممکن باشد باید برطرف شود؛ در غیر این صورت احتیاط در این است که هم غسل جبیره ای داده شود و هم تیمم انجام گیرد.
نرسیدن به رکوع امام جماعت
سؤال۳: اگر مأموم، تکبیره الاحرام را بگوید ولی به رکوع امام جماعت نرسد، حکم نماز جماعت او چیست؟
جواب: بهتر است که نیت فرادا کند و نیز می‌تواند در همان حالت ایستاده صبر کند و در رکعت بعد بدون تکبیره الاحرام جدید، به جماعت ملحق شود مشروط به اینکه زمان زیادی فاصله نشود.
تردید در ادامه اعتکاف
سؤال۴: اگر معتکف نسبت به ادامه اعتکاف مردد شود ولی قبل از اینکه کاری که مبطل اعتکاف است را انجام دهد پشیمان شود؛ آیا اعتکافش صحیح است؟
جواب: صحیح است.
قطع نماز به دلیل عذرِ عرفی
سؤال۵: اگر هنگام نماز واجب، عذر عرفی پیش آید مانند تماس تلفن یا زنگ منزل و …؛ آیا می‌توان بدین دلیل، نماز را قطع کرد؟
جواب: در صورتی که عذر عرفیِ مهمی باشد، اشکال ندارد.
مسح پا با نوک انگشتان دست
سؤال۶: آیا می‌توان مسح پا را با انگشت‌های دست انجام داد یا کشیدن کف دست روی پا لازم است؟
جواب: کشیدن مسح با انگشت دست کفایت می‌کند ولی بهتر است که با تمام کف دست، روی پا را مسح کنید.
استشمام بوی خوش در اعتکاف
سؤال۷: در برخی مساجد معمولاً غیر معتکفین عطر می‌زنند؛ احساس بوی عطر آنان، چه حکمی دارد؟ آیا لازم است معتکف، بینی خود را بگیرد؟
جواب: بوییدن مواد معطّر و گیاهان خوش بو برای لذّت بردن، از محرمات اعتکاف است؛ بنا بر این اگر برای لذت بردن نباشد، مانعی ندارد و گرفتن بینی لازم نیست.
کیفیت نیت نماز در آخر وقت
سؤال۸: دو دقیقه مانده به پایان وقت، نماز صبح را شروع کردم اما هنگام خواندن نماز، آفتاب طلوع کرد، حکم نمازم چیست؟ باید قضایش را بجا بیاورم یا نمازم صحیح بوده است؟
جواب: اگر یک رکعت از نماز را داخل وقت خوانده باشید کافی است و نماز، ادا محسوب می‌شود و در صورت شک در این که وقت لااقل به مقدار یک رکعت باقی است یا خیر، نماز را به قصد مافی الذمّه (نه ادا و نه قضا) بخوانید؛ البته نباید عمداً نماز را تا آن وقت به تأخیر بیندازید.
محدودۀ همسایگی مسجد
سؤال۹: از آنجای که همسایۀ مسجد اگر عذری نداشته باشد، مکروه است در غیر مسجد نماز بخواند؛ طبق نظر مقام معظم رهبری (مدظله العالی) تا چند خانه یا چند متر، همسایۀ مسجد به حساب می‌آید؟
جواب: همسایگی، مفهومی عرفی است؛ یعنی کسی است که در عرف جامعه به او همسایه می‌گویند و تعیین حدود آن بسته به نظر عرف است. گاهی در یک شهرک خلوت با فاصله دور، همسایگی مسجد صدق می‌کند اما در یک محله شلوغ ممکن است ساکنان یک یا دو کوچه آن طرف‌تر، همسایه محسوب نشوند.
محرمیت مادرخواندۀ همسر
سؤال۱۰: آیا شوهر و فرزند پسر یک زن با مادر خوانده (همسر جدید پدر) او، محرم است؟
جواب: شوهر آن زن با مادرخوانده او نامحرم می‌باشد ولی فرزندان پسر آن زن با مادرخوانده اش محرم می‌باشند.
