دیدگاه (گفت‌وگو/یاداشت)

شبکه اجتهاد: بی‌تردید از آغازین روز‌های پیروزی انقلاب ‌اسلامی، مواجهه نرم و سخت با روحانیت، به عنوان مؤثر‌ترین نیرو در این حرکت عظیم و تاریخی، مطمح نظر دشمنان و بدخواهان بوده است. این حرکت در دهه نخست استقرار نظام، عمدتاً از طریق گروهک‌های رانده شده از سوی مردم و به صورت حذف فیزیکی نمایان شد و بسا چهره‌های نمادین علم …

شبکه اجتهاد: میزان استفاده از کلمه «اجماع» و ترکیب‌های دیگر آن، در کتب فقهی و اصولی فراوان است. دسته‌بندی این حجم که بالاتر از صدهزار استعمال را شامل می‌‌شود، کار یک گروه تحقیقاتی است. اما این مسیر صعب، سبب‌‌‌ نمی‌شود که مسئله اجماع مورد پژوهش و کاوش قرار نگیرد. در یک کار پژوهشی پیرامون «اجماع مدرکی» به بررسی اجماعات مورد …

شبکه اجتهاد: عصر صفوی، عصر هم‌نشینی و تعامل عالمان محدّث و اخبارگرا و نیز اصولیان با سیاست‌مداران است. ما نمی‌توانیم به کنش‌های فقه‌الحدیثی و عملی دانشمندان روایت‌دان بی‌اعتنا باشیم. گرچه ممکن است برداشت‌ها و رفتارهای سیاسی یک عالم از تراث حدیثی متفاوت از عالمی دیگر باشد، اما وقتی در دو سوی این جدال نامدارانی ایستاده باشند، با اختلافی وجیه و …

شبکه اجتهاد: تعبیر «امامت امت» از امام خمینی (ره) است. ایشان برای معرفی روز ۱۲ فروردین عبارت «امامت امت» را برگزیده و فرموده است: «من در این روز مبارک که روز امامت امت است… جمهوری اسلامی ایران را اعلام می‌کنم.»(صحیفه امام، جلد۶، صفحه۴۵۲). نکته مهم و قابل دقت در این جمله این است که امام نفرمودند روز امامت و امت، …

شبکه اجتهاد: آغاز سخن، ۱۲ فروردین، روز جمهوری اسلامی را به همه انقلابیون واقعی و حوزه علمیه انقلابی تبریک عرض می‌کنم و چون تئوری جمهوری اسلامی را حضرت امام خمینی رضوان الله تعالی علیه اعلام کردند؛ نه یک کلمه کم و نه یک کلمه زیاد؛ لذا لازم دانستم مطلبی در باب صیانت اندیشه‌ای از جمهوری اسلامی به عنوان الگوی حکمرانی …

شبکه اجتهاد: برخی مخالفان ورود زنان به ورزشگاه، این ورود را حرام می‌دانند و از منظر شرعی بر این ممانعت تاکید می‌کنند. باید دید که آیا دلیل شرعی بر حرمت ورود بانوان وجود دارد یا خیر؟ نکته مقدماتی آنکه اصل بر حلیت است و مدعی حرمت ورود، باید دلیل بیاورد و الا بانوان به حکم اولی حق ورود به ورزشگاه …

شبکه اجتهاد: مرحوم آیت‌الله بروجردی از زمان تحصیل چه در اصفهان و چه در نجف اشرف یک شخصیت مبرز بوده‌اند. بعد هم که از نجف برمی‌گردند به بروجرد می‌روند و سال‏ها در آنجا تدریس می‌کردند. حاشیه کفایه ایشان که در واقع تقریر است اما به عنوان حاشیه کفایه چاپ شده است، ملخص درس اصول ایشان در بروجرد است. بعد هم …

شبکه اجتهاد: به دلیل تشابهات فراوان زبان فارسی و عربی، به ویژه در سده‌های اخیر، بعضاً مشاهده می‌شود برخی از افراد حتی در ترجمه آیات و روایات معنای فارسی و عربی برخی از واژگان را خلط می‌کنند و بعضاً‌ به خلط و خطاهای بزرگی دچار می‌شوند. فی‌المثل، در حدیث بسیار مشهوری از امام علی(ع) درباره زنان می‌خوانیم: «فَإِنَّ الْمَرْأَهَ رَیحَانَهٌ، …

شبکه اجتهاد: یمن بعد از اسلام سهم مهمی در فرهنگ و تمدن اسلامی داشته و دارد. بسیاری از صحابه و تابعین و علمای صدر اول از مفسران و فقیهان و محدثان از یمن بوده اند. در یمن البته مذاهب مختلف فقهی و کلامی همواره حضور داشته، از مذهب شافعی که همینک نیز در جنوب یمن مذهب فقهی غالب است تا …

شبکه اجتهاد: «قبسات من علم الرجال» تقریری از بحث‌های رجالی استاد سیدمحمدرضا سیستانی؛ فرزند آیت‌الله‌ سید علی سیستانی است که جلد اول و دومش در سال ۲۰۱۶ منتشر شد و جلد سوم نیز در سال ۲۰۲۲ انتشار یافته است. این کتاب به قلم سیدمحمد بکاء شاگرد سیدمحمدرضا سیستانی نوشته شده و همان‌گونه که مقرر کتاب در مقدمه اشاره می‌کند، این …

شبکه اجتهاد: در اولین روز از قرن پانزدهم هجری شمسی، مردی از میان ما رفت که خدمات وی به انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی، بسیار گرانقدر و ارزشمند بوده است و همین خدمات بود که وی را به شخصیتی کم‌نظیر در دوران بعد از انقلاب مبدل ساخت. «محمد محمدی ری‌شهری» روحانی انقلابی خستگی‌ناپذیری بود که از همان ابتدای پیروزی …

شبکه اجتهاد: استاد محسن اراکی در کتاب خود با عنوان «فقه عمران شهری» بر این باور است که ساختن ساختمان‌های بلند با نظام عمران شهری اسلامی سازگار نیست و بلندسازی دارای مبغوضیت بوده و خط افقی در ساختمان شهری مورد تایید است نه خط عمودی. یکی از دلایل ایشان روایات نشانه‌های منفی آخر الزمان و ظهور دجال است که از …

شبکه اجتهاد: آیت‌الله محمد محمدی ری‌شهری استادی دلسوز و متعهد بودند که تربیت شاگرد را ارزش می‌دانست و برای آن وقت می گذاشتند. آرزوی ایشان، تربیت علامه مجلسی‌ها و شیخ کلینی‌ها بود و در همین مسیر با جدیت گام برداشتند. او فردی انقلابی و ولایی بود که عمر خود را برای خدمت به انقلاب اسلامی در عرصه عمل و نظر، …

شبکه اجتهاد: آیت‌الله محمدی ری‌شهری در‌ طول دوران حیات خود خدمات ارزنده‌ای به نظام اسلامی کرده است؛ از فعالیت‌های مبارزاتی و سیاسی گرفته تا اقدامات فرهنگی و تلاش‌های علمی. اما بنظر نگارنده برجسته‌تر از همه، احیای هویت علمی شهر ری بوده است. شهرری در دوره‌ای از تاریخ، مهد علم و حوزه دانش پژوهی بوده است و عالمان بزرگی از این‌ …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین علی صفوی شاملو، مجاهد فرهنگی و مؤسس مجموعه کتاب رسان و عضو مؤثر جبهه روحانیت مردمی بر اثر سانحه رانندگی در ۴۰ سالگی آسمانی شد؛ مردی که رشادت‌هایش در حوزه فرهنگ با مجموعه کتاب رسان اوج گرفت و در واپسین روزهای سال خبر درگذشتش باد خزانی بود که در بهار حوزه فرهنگ وزیدن گرفت. او …

شبکه اجتهاد: پس از گذشت کمتر از دو ماه از ارتحال مرحوم آیت‌الله صافی گلپایگانی؛ فقیهی نیک مرام و خیر اندیش؛ مرحوم آیت‌الله علوی گرگانی چشم از این خاکدان فروبست و به خیل فقیهان درگذشته شیعه پیوست. آن چه بیش از هر چیز دیگر در کنار فضل، دفاع از ولایت اهل بیت (ع) و همراهی با نظام اسلامی در زندگی …

شبکه اجتهاد: آنچه از مطالب مسلم در سیرۀ امام زمان است این که او برای اجرای قسط و عدالت قیام می‌کند و در رفتار و گفتار او به جز عدالت همراه با رحمت چیز دیگری نیست، بنابراین بدیهی است هر آنچه به او در روایات منتسب شود و از جاده عدالت خارج باشد، جعلی و کذب است. امام برای برپایی …

شبکه اجتهاد: الگوی اسلامی‌ایرانی پیشرفت به منزله سندی بالادستی برای برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری در سطوح کلان مدیریت کشور از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. ازآنجاکه الگوی اسلامی‌ایرانی پیشرفت، در مرحله طراحی و تدوین باید هم بر مبنای شاخص‌های اسلامی طراحی می‌شد و هم به منابع موجود کشور توجه می‌کرد از قواعد فقهی (که از منابع ناب مکتب اسلام یعنی کتاب، …

شبکه اجتهاد: اصطلاح موسوعه در عصر حاضر به دو معنی اطلاق می‌شود: اول، کتاب‌هایی که به طور وسیع و گسترده تدوین شده‌اند، مانند کتاب‌های جواهر و غدیر و مانند ‌‌آن‌ها که ‌‌آن‌ها را موسوعه الجواهر و موسوعه الغدیر و … می‌نامند. دوم، به کتاب‌هایی که به شکل معجم و الفبایی و دائره المعارفی نوشته می‌شوند، خواه برای عموم علم‌ها باشد، …

شبکه اجتهاد: قریب به پانزده سال بود که هر روز عصر، زانوی ادب در برابر فقیهی عظیم الشأن و مرجعی فانی در ولایت اهل‌بیت علیهم‌السلام می‌زدم و خود متوجه نبودم که چه درّ نایاب و گهر ارزشمندی را زیارت می‌کردم. یک قرن تاریخ، نزدیک به سی و هشت هزار روز بندگی و اطاعت از خداوند، بزرگمردی که جز اندیشه دفاع …

آیا پرداختن به مسائل فقهی و شرعی در سینمای امروز و با فرم‌های موجود آن امکان‌پذیر است یا خیر؟ در واقع ابتدا باید بررسی کنیم که بیان مضامین دینی در قالب این معدود فرم‌های معرفی شده در سینمای ایران قابل تحقق است؟ به گزارش شبکه اجتهاد، اظهارات یکی از خانم‌های دست‌اندرکار فیلم در حاشیه جشنواره فیلم فجر واکنش‌های زیادی را …

شبکه اجتهاد: الگوی حکمرانی شیعه در عصر غیبت، ولایت فقیه است و فقه شیعه، «فقه ولایی» است؛ اما الگوی حکمرانی اهل‌سنت، واگذاری کامل امر ولایت و حکومت به حاکم فاسد را شامل می‌شود و از این رو، علمای اهل‌سنت هیچ ادعایی درباره «مسئله حکومت» نداشته‌اند استاد سیداحمد مددی یکی از اساتید دروس خارج فقه و اصول در حوزه علمیه قم …

حجت‌الاسلام سیدمحمدحسین نواب، مدیر مدرسه اسلامی هنر گفت: در شرایط کنونی، یکی از مشکلات نشان ندادن آلات موسیقی در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران است اما کدام رساله فقهی چنین موضوعی را مورد اشاره قرار داده است؟ ما با چنین کارهایی ذائقه مردم را از موسیقی سنتی که مورد پسند ‌‌آن‌ها بود به سمت موسیقی مدرن سوق دادیم. به …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آکادمی‌های غربی در اسرائیل، آمریکا، فرانسه و سایر کشورها، دیرزمانی است مطالعات خود را پیرامون حدیث شیعه‌ی امامیه آغاز کرده‌اند. این مطالعات در حوزه‌ی کلیات حدیث، تاریخ حدیث، فقه الحدیث، منابع حدیثی، سندِ حدیث و سایر مطالعات مرتبط صورت گرفته است. از شیعه‌پژوهانی که چند سالی است بیشتر شناخته شده، محمدعلی امیرمعزی است. امیرمعزی، (متولد ۲۶ ژانویه …

شبکه اجتهاد: طلاب بسیاری با کتاب جواهر الکلام مرحوم محمد حسن نجفی آشنایی دارند. این کتاب شرح مبسوطی بر کتاب شرایع الاسلام مرحوم محقق حلی است و دوره کاملی از فقه استدلالی به شمار می‌آید. مرحوم مظفر معتقد بود جواهر الکلام، به لحاظ گستردگی و احاطه بر دیدگاه‌ها و استدلا‌ل‌های علما و دقت علمی، بی‌نظیر است. (مظفر، محمدرضا، مقدمه جواهر …

شبکه اجتهاد: «اسلامی» بودن نظام سیاسیِ مستقر در جمهوری اسلامی ایران، اقتضا می‌کند که مدیریت جامعه در عرصه‌های مختلف، مشروط و مقید به «اسلامی بودن» باشد و الگوی اسلامی‌ایرانی پیشرفت هم با این قید، تهیه و تدوین شده است. در حصر صلاحیت تشخیص و تمیز اسلامی بودن در فقیهان، مناقشه‌ای نیست. ابهام و اشکال از جایی رخ می‌نماید که در …

شبکه اجتهاد: اظهار نظر یک فیلم‌نامه نویس در جشنواره فجر مبنی بر صحت ازدواجی که در آن صیغه ازدواج خوانده نشود، موجی از اظهار  نظرها و واکنش‌ها را در پی داشت و موجب شد یک بحث فقهی دیرینه مجددا بر سر زبان‌ها بیافتد؛ نکاح معاطاتی. معنای نکاح معاطاتی نکاح معاطاتی عبارت است از قصد انشاء نکاح بدون کاربست الفاظ مخصوصی …

شبکه اجتهاد: به بار نشستن نگاه تمدنی به اسلام در میان شیعیان، میوه تلاش‌ها و کوشش‌های چند صدساله امامان معصوم (ع) در جامعه اسلامی است که هر یک به سهم خویش، پرتویی از اسلام ناب محمدی (ص) را با سیره علمی و عملی خود نمایان کرده‌اند. در میان امامان معصوم (ع)، جایگاه امام کاظم (ع) به لحاظ نقش‌آفرینی تمدنی، برجستگی …

شبکه اجتهاد: موضوع‌شناسی در علم فقه و دیگر علوم، پایه و اساس توسعه مسائل می‌شود و در نهایت به اغراض، اهداف و غایات تدوین علوم، منجر می‌شود؛ توجه به «فلسفه علوم» و «پویایی و پاسخگویی علوم» و «گسترش مسائل مورد نیاز» و «فراوانی موضوعات مورد ابتلاء» و «تحول و تبدل موضوعات» از مهم‌ترین پیش‌نیازهای ذهنی و علمی برای کارکرد علوم …

شبکه اجتهاد: «سالی که گذشت دو نقد درون‌گفتمانی در حوزه‌های علمیه صورت گرفت. مورد اول عبارت است از طرح حوزه سکولار در مرکز حوزه علمیه قم و طرح این موضوع که حوزه در نظام سیاسی واجتماعی کارآمدی نداشته و دچار انزوا وکم کاری شده است. از طرف مقابل کسانی که در دفاع از حوزه پرداختند استناد به تولیدات علمی کرده …