دیدگاه (گفت‌وگو/یاداشت)

شبکه اجتهاد: به‌مناسبت هفتم تیر سال‌روز شهادت آیت‌الله بهشتی و هفته‌ی قوه‌ی قضاییه با حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالمجید یزدی، معاون اجتماعی و فرهنگی دادگستری استان قم و فرزند آیت‌الله محمد یزدی به گفت‌وگو پرداختم. او درباره بایدهای عمل‌کرد قضات می‌گوید: درعرصه قضاوت، رضایت وقتی ایجاد می‌شود که عدالت ایجاد شود؛ نه فقط عدالت که احساس عدالت و امنیت قضایی بین مردم …

اختصاصی شبکه اجتهاد: روز سه‌شنبه نامه انتقادی و کم‌سابقه‌ای از شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی کشور در رسانه منتشر شد مبنی بر اینکه انتظار نداریم مراجع به اوضاع کشور بی‌تفاوت باشند! در این بیانیه آمده است: “متأسفانه در سال‌های اخیر شاهد نقش کمرنگ مراجع عظام تقلید در عمده بحران‌های اقتصادی و سیاسی بوده‌ایم، به این‌گونه که گا‌هاً امر بر این …

اختصاصی شبکه اجتهاد: پیش از اسلام و در فرهنگ مردم حجاز، عنوانی با نام قاضی وجود نداشته است بلکه آنچه مطرح بوده شخصیتی به عنوان حَکَم بیان شده که می‌بایست در اختلافات ورود پیدا می‌کرد و بی‌طرفانه نسبت به حل مشکلی اظهارنظر می‌نمود. از خصوصیات این حَکَم آن بوده که معمولاً از روسای قوم انتخاب نمی‌شده زیرا آنان موظف به …

شبکه اجتهاد: عملکرد کلی نهادهای سیاسی حوزه علمیه، اینکه اساساً تشکیل تشکل‌های سیاسی حوزوی نیاز امروز است؟ طبیعتاً اعضای این تشکل‌های سیاسی دچار محدودیت در بیان عقاید و مطالب خود می‌شوند و آیا همین امر به اعتماد عمومی نسبت به روحانیت لطمه وارد نمی‌کند؟ تشکل‌های سیاسی تا به امروز تا چه میزان در زمینه‌های مختلف موفق عمل کردند و با …

شبکه اجتهاد: نهاد مرجعیّت از جمله مقوّمات و شاید بتوان گفت مهم‌ترین نهاد مذهب تشیّع است. بررسی تاریخی این مذهب نشان می‌دهد که این نهاد از نتایج باورداشتن به وجود امام غایب است. حامد الگار در این زمینه می‌نویسد: «یک‌پارچه شدن عالمان را درواقع (می‌توانیم) به‌عنوان یک نتیجه حتمی دراز مدت غیبت کبرا توصیف کنیم. چنین می‌نماید که امّت شیعه …

شبکه اجتهاد: در این نوشتار می‌کوشیم با محور قرار دادن مفهوم جهاد ابتدایی، پاسخ این پرسش را بیابیم که فقه شیعه اصالت را با صلح می‌داند یا جنگ؟ جهاد در دین اسلام دارای جایگاهی ویژه و مهم است؛ به‌گونه‌ای که یکی از ده فرع[۱] مهم دین شناخته شده است. علاوه بر آیات قرآن کریم، سنت نبوی و روایات معصومین (ع) …

آینده مرجعیت پویا و تأثیرگذار، از آنِ مرجعیتی است که فرا فرقه‌ای، وحدت‌گرا، دارای زبان تفاهمی و ارتباطی مناسب، آشنا با تحولات فکری – اجتماعی و فرهنگی جهان و مستقل از نهاد قدرت‌ باشد. شبکه اجتهاد: به باور بسیاری «مرجعیّت» به معنا و مفهوم امروزی‌اش از قرن دوازدهم هجری و با فقیه بزرگ مرحوم محمدحسن نجفی، معروف به «صاحب جواهر» …

اختصاصی شبکه اجتهاد: امسال جام جهانی فوتبال با یک تفاوت ویژه برگزار می‌شود: استفاده از تکنولوژی کمک‌داور ویدیویی (VAR). این تکنولوژی چنان‌که از نامش پیداست، به داور مسابقه کمک می‌کند که در موارد مشکوک با استفاده از تصاویر ضبط‌شده توسط دوربین‌های مخصوص و با همکاری یک تیم داوری مستقر در اتاق بررسی ویدیویی به‌شکلی درست و دقیق تصمیم بگیرد. این …

اختصاصی شبکه اجتهاد: متن پیش‌رو نمایه مقالات «فقه و چالش‌های سیاسی نظام اسلامی» است که به معرفی ۲۰ مقاله چالشی می‌پردازد. ۱- عنوان مقاله: مبانی فقهی نظام جمهوری اسلامی؛ امنیت سیاسی نظام اسلامی از منظر فقه شیعه نویسنده: محمد اسماعیل نباتیان (استادیار دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، گروه تاریخ و تمدن و انقلاب اسلامی دانشگاه تهران) منبع: فصل‌نامه علمی-پژوهشی مطالعات …

شبکه اجتهاد: سال‌ها از درگذشت علی شریعتی می‌گذرد. هر سال به بهانه درگذشت او بسیاری دست به ‌قلم می‌شوند و می‌نویسند. سمینارها برگزار می‌شوند و مطبوعات پرونده و گزارش آماده می‌کنند. در این سال‌ها به فراخور نیازهای زمانه، وجهی از شریعتی مورد توجه قرار گرفته است. حالا در خرداد سال ۹۷، در دل چالش‌ها و در دوره افول عاملیت سیاسی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: متن پیش‌رو نمایه مقالات «فقه و چالش‌های اجتماعی  و فرهنگی نظام اسلامی» است که به معرفی ۱۹ مقاله چالشی می‌پردازد. ۱- عنوان مقاله: چالش‌های اجتماعی انقلاب اسلامی در ایران: بررسی تغییرات جمعیتی بعد از انقلاب و پیامدهای آن بر مشروعیت نظام سیاسی نویسنده: یحیی فوزی منبع: مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره ۵، شماره ۳، ۱۳۸۳ چکیده: میزان مشروعیت …

نائب رئیس دوم مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم کارآمدی فقه حکومتی را در گروه نظارت همگانی مستمر دانست و گفت: نظارت دولت در این عرصه ضعیف است و چون نظارت درستی صورت نمی‌گیرد احکام حکومتی نیز نادیده گرفته می‌شود. اگر نظارت بخواهد عملی شود همه جامعه باید متصدی پیاده شدن احکام باشند. به گزارش شبکه اجتهاد، فقه حکومتی …

باغستانی در خصوص ثمره بحث از فقهی یا کلامی بودن بحث ولایت فقیه گفت: اگر ولایت فقیه را صرفا یک امر فقهی دانستیم، انتخاب ولی فقیه هم به عهده مردم خواهد بود؛ اما اگر بحث کلامی دیدیم، همان طور که در نصب پیامبر و امام معصوم، مردم نقشی ندارند و اذن خدا هست، این جا هم مشروعیت ولایت فقیه برعهده …

اختصاصی شبکه اجتهاد: متن پیش‌رو نمایه مقالات «فقه و چالش‌های اقتصادی نظام اسلامی» است که به معرفی ۱۴ چالشی مقاله می‌پردازد. ۱- عنوان مقاله: چالش‌های موجود نظام آموزش اقتصاد اسلامی نویسنده: علی محمد احمدی منبع: فصلنامه اقتصاد اسلامی، شماره ۱۸، ۱۳۸۹ چکیده: باگذشت نزدیک به سه دهه از پیروزی انقلاب اسلامی، هنوز مبانی اقتصاد اسلامی در اقتصاد جامعه به کار …

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام رضا مختاری، مدیر موسسه کتابشناسی شیعه، محقق و گردآورنده میراث فقهی «رویت هلال» در گفت‌وگویی، مبانی اختلاف نظر مراجع در رویت هلال و نیز راه رسیدن به نظر واحد را بیان کرده است. مردم از اختلاف در مسئله رویت هلال دچار حیرت شده‌اند. خوب است در آغاز، اشاره‌ای به این اختلاف‌ها داشته باشید. مختاری: بله همین‌طور است! …

چگونه می‌توان تصور کرد، اعلام ماه، حکومتی نباشد، معنا ندارد که خود آغاز و پایان ماه اختلافی باشد. این مسائل در حوزه مسائل حکومتی هستند و تنها حاکم اسلامی باید ورود کند. مقصودم از ورود این است که، در این موارد مردم باید عملا از یک نفر تقلید کنند. بنابراین فتوا و تشخیص حاکم اسلامی ملاک عمل قرار می‌گیرد. اگر …

اختصاصی شبکه اجتهاد: پژوهشگر محترم، جناب امیرحسین ترکاشوند اخیراً نظری در باب روزه‌داری مطرح کرده و بازخوانی‌ای در آیات روزه صورت داده است که به‌طور خلاصه بیان می‌دارد ایام روزه‌داری جمعاً ۳۶ روز در سال است که به‌شکل «سه روز در هر ماه» ادا می‌شود و این همان معنای عبارت «ایاماً معدودات» در آیۀ ۱۸۴ می‌باشد که راجع به مدت …

اختصاصی شبکه اجتهاد: با وقوع انقلاب اسلامی و تشکیل نظام جمهوری اسلامی، این پرسش به وجود آمد که آیا اسلام، نظام خاصی برای اداره جامعه در عرصه‌های مختلف دارد؟ در طول این سال‌ها اما اگرچه ایده‌های مختلفی در رابطه با نظام سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اسلام ارائه شد؛ ولی کمتر کسی به صرافت بیان رابطه بین اسلام و روانشناسی …

شبکه اجتهاد: وقتی یک جامعه دینی شعارگرا شود کمتر می‌تواند به عمق معانی و مفاهیم آموزه دینی و قرآنی رجوع کند؛ پس از آن است که اخباری مانند اختلاس، آزار جنسی، خیانت و…. هر روز بیشتر و بیشتر شنیده می‌شود و گوش به گوش می‌پیچد این جمله که «در برخی جوامع که مسلمان نیستند اسلام دیده می‌شود، اما در جوامع …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله سیدفاضل حسینی میلانی، رییس کالج بین‌المللی مطالعات اسلامی، استاد حقوق و فلسفه اسلامی در کالج اسلامی لندن است. او متولد ۱۳۲۳ شهر کربلاست و علوم اسلامی را زیر نظر پدربزرگش آیت‌الله سید محمدهادی میلانی و آیت‌الله سید ابوالقاسم خویی در حوزه نجف و خراسان فرا گرفته است. وی که دکترای فلسفه از دانشگاه آکسفورد دارد، اکنون …

شبکه اجتهاد: موضوع استهلال و احراز حلول ماه قمری برای به جا آوردن تکالیف دینی امری ضروری است؛ از این رو، بحث و بررسی پیرامون این موضوع اهمیت زیادی دارد. در این نوشتار که مطابق نظرات حضرت آیت‌الله جوادی آملی است، سعی شده است تا نحوه شکل‌گیری هلال ماه و شرایط استهلال و موضوع اثبات اول ماه، با مبانی فقهی …

‌‌ای مسلمان، اسلام از تو‌‌ می‌‏خواهد که شبِ تارِ همسایه‏‌ات را روشن کنی، پیش از آنکه خانه ‌ات را روشن کنی. از این رو، به تو‌‌ می‌گوید پیش از آنکه نماز عید بخوانی و به خانه بازگردی و عید را جشن بگیری، زکات بده.‌‌ می‌خواهد شادی را به خانۀ همسایه‏‌ات ببری، پیش از آنکه خودت شاد باشی؛ و این نماد …

به نظر می‌رسد، این روش، از انگیزه‌های دیگری که در این سال‌ها برای ترویج پژوهش به کار می‌رفته است مثل تشویق‌های مالی یا اجبارهای مدیریتی، روش بهتری باشد؛ یعنی کسانی که تابه‌حال وارد عرصه پژوهش شدند کمتر به دلیل جهات مالی یا اجبارهای مدیریتی بوده است. بلکه خودشان، علاقه پیدا کردند. ما هم در این کارگاه‌ها به دنبال علاقه‌مند کردن …

شبکه اجتهاد: فطریه نوعی زکات است که به میزان حدود سه کیلو -مواد غذایی متعارف- در سال پرداخت می‌شود و بمصرف فقرا می‌رسد. ولی با توجه به گستردگی فقر و فراوانی نیازمندان، این بودجه چه تاثیر قابل توجهی در رفع نیازهای آنان دارد؟ و آیا میتوان آن را روشی کافی و کارآمد برای فقرزدایی دانست؟ روشن است که پاسخ این …

شبکه اجتهاد: عالم نامدار زنده‌یاد آیت‌الله حاج حسین راستی کاشانی، از شاگردان مبرز حضرت امام خمینی در نجف بود. ایشان در گفت‌وشنودی که پیش روی شماست، به شمه‌ای از خاطرات خویش از سالیان حضور امام خمینی درنجف اشاره کرده است. شایان ذکر است که این گفت وشنود در دهه ۷۰ انجام شده وهم اینک به شما تقدیم‌ می‌شود. ‌‌به عنوان …

شبکه اجتهاد: یادداشت پیش‌روی در تحلیل فتوای حرمت ورزش‌‌های حرفه‌ای که چندی پیش توسط برخی از علما و بزرگان اهل سنت صادر شد، نگارش شده است. نگارنده بعد از تحلیل این فتوا، نقدی بر ساختار پاسخ گویی به استفتائات حوزه سلامت در درون مکتب تشیع داشته است تا با بیان نقاط ضعف این نحوه پاسخ گویی مسیری روشن را پیش …

شبکه اجتهاد: اساس دین‌داری و بنیان نظام اجتماعی مذهب در موقعیت‌های دور از خاندان پیامبر(ص)، بر حضور فعال و نقش‌آفرین مراجع تقلید است که حلقه‌ٔ ارتباط فکری و معنوی مردم با اولیای معصوم هستند. گاه این فاصله مکانی و جغرافیایی است، همچون عصر حضور مادی خاندان رسالت که مردم در مناطق دور به نمایندگان امامِ خود مراجعه می‌کردند و گاه، …

شبکه اجتهاد: چند روز پیش مقاله‌ای در برخی جراید تحت عنوان «صدای جمهور، صدای معصوم»(۱) انتشار یافت که در آن نویسنده با مقدماتی از فقه شیعه و فقه اهل سنت و بحث ولایت مطلقه فقیه توسط حضرت امام به این جمع‌بندی‌ می‌رسد که صدای جمهور همان صدای معصوم است و اهل تسنن قرن‌‌ها‌ پیش از شیعه به این نتیجه رسیدند …

اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از مباحث مهم که امروزه از تریبون‌ها و افراد مختلف حول آن مطالب بسیاری می‌شنویم، عنوان مسائل نوپدید در مقابل فقه است. امروز فقه یک آزمون بسیار بزرگ دارد و آن رفع مشکلات نظام اسلامی در حوزه‌های مختلف است. در همین‌باره و برای واکاوی چگونگی حل مشکلات فقهی نظام اقتصادی، به سراغ حجت‌الاسلام دکتر امین‌رضا عابدی‌نژاد، …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی فقه فرصت پیدا کرد وارد عرصه اداره و حکومت شده و ادعاهای خود را در این زمینه به اثبات رساند. با گذشت زمان فقه در عمل چالش‌های متفاوتی را پیش‌روی خود دید که باید به آن‌ها پاسخ می‌داد. در ارتباط با همین چالش‌ها و میزان موفقیت فقه در …