دیدگاه (گفت‌وگو/یاداشت)

شبکه اجتهاد: شیخ احمد بدرالدین حسون مفتی اعظم سوریه در گفتگوی مکتوب با بخش عربی «اجتهاد» به سؤالاتی پیرامون «تحقق همزیستی در پیروان مذاهب اسلامی» پاسخ داده است که از منظر شما می‌گذرد. همزیستی میان مذاهب بر چه اصولی استوار است؟ چه زمانی می‌توان گفت مذاهب با یکدیگر همزیستی دارند؟ شیخ حسون: قرآن کریم از تفاوت‌های فردی بین آحاد بشر …

شبکه اجتهاد: اینکه متن یک استفتاء و ادعای افتاء شورای نگهبان از سوی پرسش‌کننده، بتواند چنین چالشی را بین تعدادی از فقها و آن‌هم در این سطح ایجاد کند، خود بدون اینکه لازم باشد به دنبال مقصر باشیم، عبرت‌آموز است. هرچند طرفین این بحث به‌اصطلاح شأنشان أجلّ از دامن زدن به مناقشات است و از همین‌رو آیت‌الله مؤمن، از فقهای …

معتقدیم که اگر قول اعلم در یک طرف قرار گرفت، اما اکثر افراد شورا فتوای دیگری دادند، باز طبق این مبنا که اعلمیت را ملاک می‌دانیم. همچنین اگر در مقابل این اعلم اکثر معاصرین فتوایی دادند، این امر توانایی ضربه زدن به اعتبار قول اعلم را ندارد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی، استاد درس خارج حوزه علمیه …

شبکه اجتهاد: در مورد زوائد دانش اصول‌فقه و تحوّل ساختاری در این دانش، چند نکته به ذهن می‌رسد: یک: توسعه، تورّم یا نوسازی؟ در مورد علم اصول، سه پیشنهاد را مطرح می‌کنیم.  پیشنهاد اوّل، توسعه علم اصول است. پیشنهاد دوم، مختصر کردن علم اصول است که درست نقطه مقابل پیشنهاد اوّل می‌باشد. پیشنهاد سوم، نوسازی و متحول کردن علم اصول …

شبکه اجتهاد: در روزهای گذشته، انتشار یک استفتاء از سوی دفتر یکی از مراجع بزرگوار تقلید (ادام الله ایام عزهم) در مورد بازاریابی شبکه‌ای خبرساز شد؛ استفتائی که حاوی تذکری بی‌سابقه به شورای محترم نگهبان برای تقید این شورا به حدود قانونی و خودداری از ورود به قلمرو اختصاصی نهاد مرجعیت، یعنی افتاء بود. متن استفتاء و پاسخ آن به …

شبکه اجتهاد: علیرضا اسدی دانش پژوه خارج فقه و اصول حوزه علمیّه قم و دانشجوی ارشد فلسفه دین، دانشگاه تهران چندی پیش، در یادداشتی با همین عنوان، از رابطه بین فقه و تمدّن و کاستی های روشی دانش فعلی فقه برای رسیدن به «فقه تمدّنی» سخن گفته بود. او در این نوشتار، به بررسی دقیق‌تر مدّعای خود پرداخته و مثال‌های …

وظیفه شورای نگهبان تطبیق امور ثابت شریعت بر امور متغیر است؛ چرا که شورای نگهبان ابزار حاکمیتِ شریعت برای شرعی شدن قوانین عرفی است. به‌بیان دیگر شورای نگهبان حق جعل قانون ندارد. شبکه اجتهاد: به نظر می‌رسد اصطلاح «ثابت و متغیر» به‌عنوان یک مبنای مصرّح جهت حضور فقه شیعه در امور سیاسی و اجتماعی، به اندیشه محقق نائینی در کتاب …

عضو هیئت‌علمی دانشگاه امام صادق(ع) اظهار کرد: با توجه مستحدثه بودن پدیده خلق پول و اهمیت بسیار آن در اقتصاد کشور، لازم است فقها و حوزه‌های علمیه به میدان بیایند و ابعاد فقهی و شرعی و رابطه آن با ربا را مورد بررسی قرار داده و نتیجه کار را اعلام کنند. به گزارش شبکه اجتهاد، یکی از مشکلات جدی که …

شبکه اجتهاد: رشته فقه مقارن با تمام مقدمات و مؤخرات آن چند سالی است به‌صورت جدی و رسمی در برخی نهادهای حوزوی و نیمه حوزوی تدریس می‌شود. این نوع مطالعه فقه، حتی مورد توصیه برخی مراجع نیز واقع شده است. ولی این‌گونه مطالعه فقه، نتوانست در حوزه‌های علمیه ایران، جای خود را باز کند و در همان نهادهای نیمه‌دولتی و …

گروهی از اهل سنت مانند اشاعره که اساساً به دلیل انکار تبعیت احکام از مصالح و مفاسد می‌گویند وقتی حکمی از طرف شارع صادر می‌شود آن صدور حکم ایجاد مصلحت می‌کند و مصلحت به خودی خود وجود ندارد؛ در حالی که در فقه امامیه وقتی می‌گوییم که احکام تابع مصالح و مفاسد هستند، یعنی خود آن احکام مصلحت ذاتی دارد …

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین علی رحمانی، مدیر مرکز تخصصی آخوند خراسانی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی است. مرکزی که سال‌ها پیش اولین رشته اصول و فقه مقارن را در کشور راه‌اندازی کرده است، رشته‌ای که اکنون، سومین دوره خود را پشت سر می‌گذارد. با ایشان، از توفیقات و چالش‌های این رشته گفتیم. اجتهاد: ایده راه‌اندازی رشته فقه مقارن در دفتر …

تکامل فقه و پویایی اجتهاد شیعه در همین است که به مسائل مستحدثه در ابواب مختلف پزشکی، اقتصادی، قضائی و سیاسی پاسخ می‌دهد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله‌ محمدجواد فاضل لنکرانی در دیدار با «عمر اواز» استاد دانشگاه آمریکا، به سوالات او پیرامون فقه شیعه و پاسخگویی فقهای شیعه به مسائل عصر حاضر پاسخ گفت که در ادامه می‌خوانید. نحوه …

شبکه اجتهاد: با شکل‌گیری انقلاب اسلامی بر مبنای توسعه دین‌داری در تمام ساحت‌های زندگی بشر و سردادن نوید پایه‌ریزی تمدن اسلامی، اندیشه دینی خود را مواجه با تمدن نوین غرب و تعیین موضع‌گیری فکری در برابر آن دید. در منظومه اندیشه دینی، فقه اسلامی پس از تشکیل حکومت اسلامی، از زاویه فرد و رویکرد خُرد بیرون آمد و در مقیاس …

شبکه اجتهاد: شهید صدر در مقدمه کتاب «حلقات‌الاصول»، چرائی ساختار خود و سبب برتری آن بر ساختارهای دیگر و ازجمله ساختار مرحوم آخوند را مطرح می‌کند. مهم‌ترین مشکل کتب رایج درسی پیش ازحلقات، این است که دانش‌پژوهان این عرصه را با نظریات مثل مرحوم نائینی و اصفهانی آشنا نمی‌سازد و در درس خارج، ناگهان با این انظار آشنا می‌شوند؛ درحالی‌که …

رئیس مؤسسه کتابشناسی شیعه، اگرچه با تمام وجود، نیاز به تدوین کتب جدید در تمام رشته‌های حوزوی را تصدیق می‌کند؛ امّا از مبالغه‌هایی که به‌زعم وی در رابطه با بی‌ثمر بودن برخی مباحث اصولی انجام می‌شود نیز ناخرسند است. با توجه به تجربیات حضرت‌عالی در مرکز تدوین متون درسی حوزه، بایسته‌های کتب درسی و آموزشی را در چه اموری می‌دانید؟ …

از حیث نظری و عملی شهید صدر بانک اسلامی را مطرح نمود و در جهان اسلام انعکاس پیدا کرد و دانشمندان اهل‌سنت آن را بارور ساخته، ولی حوزه نجف و حوزه قم این امر را آنگونه که باید دنبال نکردند. به گزارش شبکه اجتهاد، عمران و آبادانی زمین دستور خداوند به انسانها بوده و همه ما وظیفه داریم در این …

شبکه اجتهاد: اعلام صریح و علنی نظرات فقهی برخی از مراجع بزرگوار تقلید در مورد کارکرد بانک‌ها بار دیگر این مسئله حساس و مهم را به صورت جدی و برای عموم مردم مطرح ساخت. از سویی خطر ربا و نقش تعیین کننده نظام ربوی در تخریب بنیان‌های اجتماعی چنان است که نمی‌توان به آسانی از کنار این تهدید گذشت و …

رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه اظهار کرد: در طول بیش از سه دهه گذشته، اقتصاد و نظام بانکی ایران دولتی بوده و همین امر مانع بزرگی بر سر راه تحقق کامل بانکداری اسلامی در کشور است. به گزارش شبکه اجتهاد، پیروزی انقلاب اسلامی ایران در بهمن‌ماه ۱۳۵۷ منجر به تحولاتی اساسی در تمام ساختارهای کشور و از جمله در اقتصاد …

اصولا تعامل دو سویه است، یا باید حوزه وارد تعامل نشود و اگر وارد تعامل شد باید به اقتضائاتش تن بدهد. از اصلی ترین اقتضائات تعامل این است رابطه نباید یک جانبه باشد، اگر شما خواهان برگزاری کرسی فقه شیعه در الازهر مصر شدید به همان اندازه باید کرسی فقه اهل سنت را در قم بپذیرید. به گزارش شبکه اجهاد، …

آیت‌الله میرزا علی فلسفی، یکی از برجسته‌ترین درس آموزان مکتب آیت‌الله خوئی است که پیوسته تقریرات درس وی را می‌نوشت و استاد گاه خود با قلم خویش، مهر تائیدی بر پایان آن می‌نهاد یا کسانی را که مباحث مکتوب فقهی او را می‌خواستند به جزوه‌های آن شاگرد برجسته اش ارجاع می‌داد. همین ویژگی‌های علمی و مراتب فضل و کمال بود …

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به عنصر مصلحت در حکومت دینی اشاره کرد و گفت: مصلحت در واقع یاری‌گر حاکم در صدور احکام حکومتی جهت حفظ اصل نظام است و عمل به مصلحت و تشخیص ولی فقیه و مقدم کردن مصلحت جمعی نظام، لازمه عقلی سیاست است. به گزارش شبکه اجتهاد، واژه مصلحت گرچه قدمتی به قامت …

تشخیص موقعیت تقیه بستگی به زمان و مکان و شرایط سیاسی و اجتماعی دارد. امروزه بسیاری از آزادی‌های دینی، فکری و بیان افکار تأمین می‌شود. البته بعضی از جوامع اسلامی هنوز گرفتار سخت‌گیری در آرا و نظرات هستند و نظر مخالف را تحمل نمی‌کنند. سزاوار است فرهنگ اختلاف نظر و آزادی فکر و تحمل نظر مخالف در این جوامع ترویج …

الویری با اشاره به مباحث فقه حکومتی در ساحت ثبوتی و اثباتی جامعه و موضوع ساختارها و روابط اجتماعی گفت: صرفنظر از جامعه ایران، یک سری پرسش وجود دارد که پاسخ فقهی می‌طلبد؛ به‌ویژه از فقه فردی که فاصله بگیریم و از منظر حکومتی نگاه کنیم، این‌ها باید خیلی شفاف پاسخ داده شود. به گزارش شبکه اجتهاد، یکی از بایسته‌های …

مرحوم امام علاقمند بود که از طرف حاضران در درس سخن گفته شود و سکوت افراد را شایسته نمی‌دانستند، حتى روزى که سکوت بر مجلس درس حاکم بود ناراحت شدند و گفتند من روضه نمی‌خوانم، چرا سکوت کرده اید. به گزارش شبکه اجتهاد، همزمان با ایام الله دهه فجر، پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت‌الله شیخ جعفر سبحانی خاطراتی از حضرت …

شبکه اجتهاد: در استنباط حکم موضوعات نوظهور و مستحدث، معمولا دست فقیهان، خالی از نصوص است؛ لذا غالبا احکام شرعی را در لابه‌لای اطلاقات و عمومات و قواعد فقهیّه می‌جویند و هرگاه این تلاش به نتیجه مطلوب نرسد، دست به دامان اصول پر برکت عملیه می‌شوند. نکته مهمّ امّا در انطباق مقدّمات حکمت در تمسّک به اطلاق در این‌گونه مسائل …

شبکه اجتهاد: آیت‌الله سیدمحمد حسینی زنجانی، فرزند مرحوم آیت‌الله سیّد عزّالدین حسینی زنجانی است. او با فوت پدر و بازگشت به مشهد، درس فقه و اصول خودرا دوباره برپا کرده است. در این میان، ارادت قدیمی او، به سان پدرش، به محقّق اصفهانی، موجب شده تا علاوه بر دروس روزانه خود، تدریس نهایۀالدرایه را نیز به صورت اختصاصی با برخی …

بحث مشروعیت و مقبولیت که در اواخر دهه‌ی ۶۰ تا اوایل دهه‌ی ۷۰ مطرح شد، اساساً یک انحرافی در بحث‌ حکومتی در ایران به وجود آورد. شما اگر همه‌ی ادبیات امام(ره) را جست‌وجو کنید، یک بار واژه‌ی مقبولیت را پیدا نمی‌کنید. این خطایی بود که در بحث مشروعیت و مقبولیت، توجیهی از حکومت دینی درست شد. به گزارش شبکه اجتهاد، …

شبکه اجتهاد: تغییر چه در ساختار دانش اصول باشد، چه در متون آموزشی و چه در ساختار سیاسی و اجتماعی، آدابی دارد. بی‌رعایت این آداب، یا تغییر محقّق نمی‌شود و یا ابتر می‌ماند. ۱- برای تغییر باید تلاش کرد. آن‌که می‌خواهد ساختار اصول را تغییر دهد، باید فکر کند و فکر کند، طرح بدهد و بیندیشد، بنویسد و به انتظار …

اینکه حضرت امام فرمودند زمان و مکان در حکم مؤثرند، در خصوص احکام اضطراری موضوع نیست، بلکه زمان و مکان، موضوع سازی می‌کنند به همین جهت مجمع تشخیص مصلحت نظام به دو بخش اجتهاد در خصوص موضوع و دیگری شناخت حکم آن بر اساس روش اجتهاد فقه جواهری نیازمند است. شبکه اجتهاد: عنصر زمان و مکان و شرایط جامعه اسلامی …

شبکه اجتهاد: زمانی -نه چندان دور- بود که اگر طلبه اقتصادخوانده‌ای قصد بیان احکام شرعی بانک را در منبر خود داشت، به علت سکوت سنگینی که بر این فضا حاکم بود، یا در صحت یافته‌های عینی خویش تردید می‌کرد و یا احساس می‌کرد بیان حقایق بانکی موجب اختلال نظام و از دست رفتن اعتماد مردم به حکومت اسلامی می‌شود! اما …