دیدگاه (گفت‌وگو/یاداشت)

نگارنده‌ی این سطور درصدد اثبات جواز قمه‌زنی نیست؛ بلکه هدف صرفاً بحثی علمی است و رد مسأله‌ای که به نظر این‌جانب به‌صورت غیرصحیح به بزرگان نسبت داده شده است.

  به گزارش خبرنگار اجتهاد، در راستای گسترش و توسعه حوزه اطلاعات و ارتباطات علمی استادان و محققان فقه و علوم وابسته، نشست تخصصی «اقتضائات فقه‌پژوهی در جهان معاصر» با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی استاد خارج فقه حوزه علمیه قم و رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی، چندی پیش در دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد. گزارش این نشست تقدیم خوانندگان «شبکه اجتهاد» می‌گردد. مبلغی: در یک جلسه نمی‌توان به طور کامل در رابطه با فقه پژوهی معاصر و اینکه فقه پژوهی چه تحولی را باید از سر بگذراند صحبت کرد، من فقط زوایایی از …

دفتر مطالعات رسانه‌ای اقتصاد اسلامی: یک مسئله حل ناشده مهم در نوشته‌های مربوط به بانکداری بدون بهره، مسئله وام‌های بسیار کوتاه‌مدت است. می‌دانیم با وجود تغییرات ساختاری که در بانکداری رخ داده، بخش مهمی از فعالیت‌های بانکداری تهیه وام‌های کوتاه‌مدت یا اضافه برداشت‌ها است. گاهی ممکن است مدت این وام‌ها بسیار کمتر از سه ماه یا معاملات مرسوم نود روزه باشد. سؤال اساسی در اینجا این است که بانک‌ها در ازای این وام‌های کوتاه‌مدت که تعیین سود برای آنها غیر عملی و حتی نامناسب است، چگونه پاداش می‌گیرند؟ بعضی از نویسندگان گفته‌اند این کار باید خدمتی رایگان از سوی بانک‌ها …

این نوشته نقدی است بر یادداشت «تغییر معنای وهن تحت تأثیر عرف غربی». این نقد تنها به تعریف نگارنده از وهن نگاه دارد و در تشخیص این‌که آیا قمه زنی مصداق وهن است یا نه، ساکت است.

اجرای حکم سنگسار بخاطر لواط در استان رقه توسط داعش، تقریبا این فرض را تقویت کرد که این گروه گرچه از میان اهل سنت سلفی برخواسته، اما از فقه سلفی هم عبور کرده است.

معاون پژوهشی مدرسه اسلامی هنر از برگزاری همایش فقه و هنر در دی ماه توسط مدرسه اسلامی هنر خبر داد.

زمانی که از فقه به عنوان کاشف شریعت یاد می شود یعنی دغدغه آن کشف شریعت الهی است نه استفاده از اصول برائت یا احتیاط، بر همین اساس فقهی که کاشف شریعت باشد می تواند پاسخگوی مسایل امروز باشد.

در این نوشتار که از سوی مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم تهیه شده، به یکی از شبهاتی که با تکیه بر آموزه تعبد دینی، مسئله تقلید از عالمان دین را زیر‌سوال برده است، توجه کرده و به بررسی و نقد آن خواهیم پرداخت.

مباحثات: مقصود از عنوان وهن اسلام که در ایام محرم زیاد به‌گوش می‌رسد و بعضاً و به حمل شایع، شور حسینی را تحت‌الشعاع شعور حسینی تضعیف می‌کند چیست؟ مرحوم آیت‌الله خویی در صراط‌النجاه در پاسخ به همین سؤال می‌فرمایند: «مراد از وهن، وهن نزد عرف سائد است». ‏[۱]‎ عرف سائد در اصطلاح یعنی این‌که خود عرف فی نفسه و بدون تأثیرپذیری از جایی دیگر این را مصداق وهن بداند؛ مثلاً عرف هیچ‌گاه قبول نمی‌کند که عالم طراز اولی به سینما برود و سامع موسیقی و لو غیرلهوی باشد؛ این عمل را برای او وهن می‌شمرد؛ یا این‌که عرف به هیچ …

حجت الاسلام و المسلمین عالم زاده نوری بیان کردند که موضوع جلسه مقایسه ای است در روش شناسی فقه و اخلاق، و در واقع ما به دنبال این هستیم که نقاط افتراق و اشتراک تفقه در گزاره های اخلاقی و گزاره های فقهی را کشف کنیم.

حج امروز در اسارت آل سعود است، اگر حج اسیر نبود و به درستی اقامه می‌شد، عظمت و شکوه حقیقی آن به روشنی، چشم همه جهان را خیره می‌ساخت چرا که حج به تنهایی آن قدر جذابیت دارد که می‌تواند منادی اسلام در همه جهان باشد.

با توجه به اینکه مراسم رمی جمرات بارها جان حجاج را به خطر انداخته است لزوم این مساله حس می‌شود که فقهای عالم اسلام از شیعه تا سنی در یک هم‌اندیشی تلاش کنند زمان و مکان این بخش از مناسک حج را گسترش دهند تا...

در اعلامیه جهانی حقوق، هیچ نمودی از تأثیر معنویت و امور اخروی در زندگانی دنیای انسان مورد اعتراف و تأکید نیست و در این رابطه خود را کاملاً بی‌طرف نشان داده است؛ برای اعلامیه‌نویسان هیچ رسالتی برای حمایت از حق حیات ابدی انسان‌ها در دنیای پس از مرگ وجود نداشته است. شاید بتوان گفت هدف آنها این بوده که تنها سعادت «دنیای» انسان را تأمین کنند.

جمعى از برادران روحانى از اینجانب خواستند که نظر خود را در باره مسائل مربوط به رؤیت هلال با ذکر دلیل کوتاه و مختصر بیان کنم.این نوشتار به عنوان اجابت دعوت این عزیزان و انجام وظیفه در این شرایط خاص، تنظیم شده است،

یکی از تالی فاسدهای قولِ «شرط نبودن اتحاد افق» این است که باید ملتزم شویم که مسلمانان مدت‌های طولانی و در قرن‌های متمادی اکثراً روز عید فطر را روزه گرفته و فردای عید را عید دانسته‌اند. حتّی در زمان ائمه (ع) مسلمانان سرزمین‌هایی که در شرق حجاز قرار دارند، مثل اهالی ایران عملاً روزی را که در مدینه عید بوده، به حکم «با دیدن ـ هلال ـ روزه بگیر و با دیدن ـ هلال ـ افطار کن». روزه می‌گرفتند.

گرچه دشمنان منتظر هستند تا کوچکترین اختلافی را علم کنند اما باید دید اختلافات معقول است یا نامعقول؛ در سایه حکومت اسلامی وقتی حاکم شرع اعلام کرد عید است مردم باید بپذیرند.

فتوایی که به نام «فتوای آیت‌الله خویی» مشهور شده این است که ما یک رؤیت هلال می‌خواهیم حالا مهم نیست که در کجای کره زمین باشد، با این شرط که چون هلال باید در شب دیده شود لذا زمان رؤیت در آن منطقه باید در شب شما واقع شده باشد.

حجت‌الاسلام موحدنژاد گفت: مراجع و مقام معظم رهبری تشخیص روز عید فطر را یک امر حکومتی نمی‌دانند و آقا نیز در یکی از خطبه‌های عید فطر اشاره کردند که این یک موضوع فقهی است و هرکس باید به فتوای فقیه خود رجوع کند.

در این نوشتار، پس از بررسی مختصر درباره تولد و رؤیت هلال ماه، به مواضع اختلافی و فتوای مراجع مشهور اشاره می‌شود، تا ضمن تبیین نظرات این متخصصان دینی، جلوی انحراف و اختلاف در میان مردم و مقلدان مراجع عظام تقلید گرفته و برای همگان روشن شود که این مسئله، از غوامض امور شرعی است که با تحلیل‌های روزمره نمی‌توان آن را بررسی کرد و نتیجه گرفت.

کسانی که رؤیت با چشم مسلّح را کافی می‌دانند، به «أصاله الإطلاق» در مورد رؤیت استدلال نموده‌اند؛ علاوه آنکه در هیچ‌یک از روایات، دلیل و قرینه‌ای بر اعتبار رؤیت با چشم معمولی و عادی وارد نشده است کسانی که رؤیت با چشم غیرمسلح را معتبر می‌دانند، از روایات فراوانی استفاده می‌کنند که رؤیت هلال با چشم عادی ملاک است و در غیر این صورت، اطلاع از اول ماه تنها مخصوص عدّۀ معدودی خواهدشد.

شهید صدر ادعا دارد که ما حتی یک حکم فقهی جزئی هم نداریم که منبع تولید آن، عقل بوده باشد و در نهایت نتیجه می‌گیرد که با ارجاع اجماع به قول معصوم، تنها منابع تولید معرفت شرعی کتاب و سنت است و یگانه منابع ما را کتاب و سنت می‌داند.

شبکه اجتهاد: آیت‌الله فاضل مالکی در میان فارسی‌زبانان، شخصیت کم‌آشنایی است. وی سال‌ها به همراه پدر همسرش، مرحوم آیت‌الله سید محمدباقر حکیم، شاگردی اشخاصی همچون آیت‌الله شهید صدر در نجف و آیت‌الله شیخ جواد تبریزی در قم را نموده است و پس از اتمام دوران تحصیل، سال‌هاست که به تدریس خارج فقه و اصول با حضور طلاب عرب‌زبان می‌پردازد. وی همچنین با تحصیل در دانشگاه سوربن، مدرک دکترای خود را دریافت کرده است. مالکی علیرغم شهرت به خطابه در میان اعراب، در زمینه فقه و اصول، کلام و تاریخ نیز تألیفات متعدد و قابل توجهی دارد. برای تکمیل مباحث شماره …

چندی پیش مؤسّسه گالوپ در نظرسنجی‌ای که در کشورهای دنیا انجام داده بود، ایران را پس از عراق، به عنوان دومین کشور غمگین دنیا معرّفی کرد. پس از ایران نیز کشورهای مصر، یونان و سوریّه قرار داشتند. این آمار البتّه به نظر غیرواقع‌بینانه می‌رسید؛ زیرا اگرچه وضع اقتصادی کشور ما آنچنان به سامان نیست، امّا به هر حال بدتر از زیمبابوه‌ای نیستیم که سال‌هاست با تورّم چندصد درصدی دست و پنجه نرم می‌کند.

تقارن میان عید نوروز و عزا، برای نخستین بار نیست که اتفاق می‌افتد، بلکه پیش از این نیز در مواردی غیر از تقارن ایام عزاهای مذهبی، این اتفاق رخ داده است؛ برای نمونه در روز ۲۸ اسفند ۱۳۴۱ امام خمینی و حضرات آیات: شریعتمداری، میلانی، روحانی، بهبهانی، تنکابنی (فلسفی)، آشتیانی و آملی جشن نوروز را تحریم کردند. در آن سال، مردم که بنا به سنت گذشته همه‌ساله حلول سال نو و آغاز بهار را جشن می‌گرفتند، در اعتراض به برگزاری رفراندوم انقلابِ سفیدِ شاه، به پیروی از حکم مراجع و علما نوروز را جشن نگرفتند. در مدرسه‌های علوم دینی به همین مناسبت پرچمی سیاه به اهتزاز درآمد که بر روی آن قید شده بود: «امسال مسلمین عید ندارند». بسیاری از روحانیان نیز نوار سیاه رنگی به نشانه عزا بر سینه خود نصب کرده بودند.

بعضی اساتید گروه گفته بودند اصلاً امام موسی صدر مگر اندیشه اقتصادی دارد؟ درحالی‌که اولین مقالات در اقتصاد اسلامی را در مجلات «مکتب تشیع» و «مکتب اسلام» در سال ۴۰ و ۴۱ ایشان نوشته است و معتقدم که اقتصادنا مبتنی بر این مقالات نوشته شده است.

جامعه‌ای که در آن مذهب و نظام اقتصادی اسلام تحقق یافته است، موضوع علم اقتصاد اسلامی مشروط است و اسلام دارای علم اقتصاد اسلامی مطلق نیز هست که موضوع آن جامعه انسانی است. فایده این علم تبیین صحیح رفتارهای اقتصادی حتی در جامعه غیراسلامی است.

من با نظر شما موافقم که یک مقدار نسبت به اعیاد، کم‌لطفی داریم. این را باید قبول بکنیم که ما مسلمان‌ها، کم‌لطف هستیم. برای خیلی مسائل دیگر که اهمّیّت چندانی ندارد کارهای مفصّلی انجام می‌دهیم؛ امّا در مورد این گونه مناسبت‌ها که از همه چیز مهمّ تر هستند، ارزش کمتری قائل هستیم و مثلا دهه شادی نمی‌گیریم.

به نظر می‌رسد که ما در حوزه مسائل اجتماعی و حقوق انسان‌ها، خواه دماء باشد، خواه امور مالی و خواه آزادی‌های انسان، باید احتیاط کنیم. یعنی احتیاط مرحوم خوانساری را مقداری گسترش بدهیم. سیره عقلا هم این است که اگر با خبری مواجه شوند که حتی از نظر فقهی صحیح و موثق است اما مربوط به دماء یا حقوق اولیه انسان‌ها می‌شود، احتیاط کنند.

یکی از مبانی مرحوم آیت‌الله بروجردی این بود که ایشان می‌فرمود: در نقل روایات، اصل اوّلی رُوات بر نقل روایاتی بوده که به آن‌ها فتوا می‌داده‌اند، تنها اصحاب الجمع و حشویه بوده‌اند که هر روایتی را نقل می‌کرده‌اند.

یکی از مباحث مهمی که در کتب فهارس از آن سخن می‌رود، بحث از طرق دستیابی به کتاب‌ها و ارزشگذاری آن طرق است.