همه مطالب

مهدی مهریزی می‌گوید: از منظر امام موسی صدر، اسلام بر اساس شریعت اصولی را وضع کرده که با توجه به تحول جامعه می‌توان قوانین شریعت را نیز متحول کرد و به باور امام صدر باید قوانین رایج اسلامی درباره زنان را بازخوانی کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست تخصصی «زن در دیدگاه امام موسی صدر» با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر مهدی مهریزی استاد حوزه و دانشگاه، عصرچهارشنبه هفتم مهر، به همت انجمن زنان پژوهشگر تاریخ با همکاری پژوهشکده اسناد و اندیشگاه فرهنگی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد. دراین نشست حجت‌الاسلام مهریزی مطالعات دینی درباره زنان را به …

عضو جامعه مدرسین به تبیین نقش عدالت در کشف احکام و اجرای احکام مکشوف پرداخت و گفت: عدالت در فقه حداقل چهار کارکرد دارد که نیاز است به این قواعد توجه شود. به گزاش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، در مراسم پاسداشت مقام علمی شهید حاج ناصر قربان‌نیا که در دانشگاه مفید برگزار شده بود، اظهار داشت: عدالت در کشف احکام و اجرای احکام مکشوف نقش بسیار مهمی دارد. عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ابراز داشت: به‌طور یقین عدالت می‌تواند به عنوان یک قاعده در استنباط و اجرای احکام اثر …

در قرآن کریم کسانی را که مال ربوی می‌خورند به جنگ با خداوند و رسولش فرا خوانده است و همچنین در روایات، با تعابیری خاص از آن نهی شده است. در کنار این تشدیدات، روایاتی وجود دارند که برای حل شدن مشکل ربا در موارد مختلف راه حل‌هایی ارائه داده‌اند که در لسان فقها از آنها به حیل ربا تعبیر می‌شود. اما سندهای این روایات تا چه اندازه قابل قبول است؟ شبکه اجتهاد: از جمله محرماتی که در دین مبین اسلام به شدت از آن نهی شده است رباست که در قرآن کریم کسانی را که مال ربوی می‌خورند به …

اعتقاد به ولایت فقیه از اندیشه‌هایی نیست که فقط مذهب امامیه اثناعشریه در دوره‌های اخیر فقهی به آن اعتقاد یافته باشد؛ بلکه از اعتقادات اصیل و ریشه‌داری است که از دوره‌های اولیه اجتهاد و استنباط احکام به کتاب‌های فقهی راه پیدا کرده‌اند و فقیهان بزرگ مذاهب اسلامی آن را به عنوان دیدگاه اسلام مطرح ‌کرده و به آن معتقد بوده‌اند. شبکه اجتهاد: یکی از اصیل‌ترین فکرهای اسلامی که همه مذاهب فقهی به آن باور دارند، اعتقاد به «ولایت فقیه» است. ریشه این باور مشترک اصل دیگری است که در همه مذاهب فقهی مطرح شده و آن این است که شرعیت …

مجله ویژه «فقه و مصرف» با آثار و گفتارهایی از محمدعلی گرامی قمی، محمّد قائینی، علی‌اکبر کلانتری، عبدالهادی مسعودی، محسن غرویان، علی‌رضا پیروزمند، محمدتقی اکبرنژاد، مهدی مهریزی، مرتضی اسکندری و دیگر اساتید و فضلا به همت «شبکه اجتهاد» منتشر شد. شبکه اجتهاد: مجله الکترونیکی ویژه «فقه و مصرف» که برای اولین بار در فضای مجازی به این موضوع کاربردی، با آثار و گفتارهایی از اساتید مطرح حوزه علمیه و دانشگاه پرداخته، از سوی شبکه اجتهاد منتشر گردید. این مجله دربردارنده آثار و گفتارهایی از آیات، حجج‌اسلام و آقایان: محمدعلی گرامی قمی، محمّد قائینی، علی‌اکبر کلانتری، عبدالهادی مسعودی، محسن غرویان، علی‌رضا …

جدیدترین شماره فصلنامه نقد کتاب «فقه و حقوق» با مقالات علمی و متنوعی با موضوع «فقه و حقوق» در بخش‌های مختلف، به‌همراه ویژه‌نامه‌ای برای بزرگداشت استاد فقید دکتر مهدی شهیدی با عنوان «پرواز در آسمان فقاهت و حقوق»، از سوی موسسه خانه کتاب روانه بازار نشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نقد کتاب‏‌های فقهی و حقوقی اگر سنجیده و عالمانه صورت بگیرد می‌‏تواند نقشی بسزا در تقویت کیفی آثار پژوهشی این حوزه داشته باشد. فصلنامۀ نقد کتاب فقه و حقوق تلاش دارد با بهره‏‌گیری از دیدگاه ‌های استادان و صاحب‏‌نظران به نقد آثار این حوزه‌ ها پرداخته و با تبیین …

مراسم رونمایی از موسوعه «السنه النبویه فی مصادر المذاهب الاسلامیه» با حضور مراجع، علما، اساتید و فضلای حوزه علمیه قم و نیز جمعی از علمای اهل سنت در سالن اجتماعات مدرسه دارالشفا برگزار شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، مراسم رونمایی از موسوعه نفیس «السنه النبویه فی مصادر المذاهب الاسلامیه» با حضور آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی از مراجع عظام تقلید و شخصیت‌های مطرح حوزوی برگزار گردید. ضرورت مفاهمه و حوار اسلامی، گامی در جهت وحدت عملی در ابتدای مراسم، حجت‎الاسلام والمسلمین محمدحسین مختاری، رئیس پژوهشگاه مطالعات تقریبی، با ذکر گزارشی از فعالیت‌های مجموعه خود، اظهار داشت: پژوهشگاه مطالعات تقریبی دارای اهداف …

گاهی ممکن است سؤال شقوق متعددی داشته باشد که امام(ع) بدون تفصیل به آن شقوق، حکمی کلی را بیان می‌کند. در چنین مواردی آیا می‌توان گفت که منظور نظر امام(ع) تمام شقوق بوده است؛ حتی شقوقی که تصریحی بدان نشده است؟ شبکه اجتهاد: از جمله مواردی که فقها برای استفاده اطلاق بدان استناد می‌کنند، ترک استفصال است که متاسفانه با توجه به کاربرد معتنابه آن، در کتب اصول کمتر به تبیین حدود و ثغور آن پرداخته شده است. در بین فقهای امامیه، اولین فقیهی که به صورت گسترده از این قاعده بهره برده، علامه حلی می‌باشد[۱] و اولین کسی که …

ثبت‌نام داوطلبان آزمون وکالت از روز یازدهم مهر آغاز و تا روز ۲۲ مهرماه ادامه خواهد داشت. به گزارش شبکه اجتهاد، کار ثبت‌نام داوطلبان آزمون وکالت از روز یازدهم مهر آغاز می‌گردد و کسانی که دارای دانشنامه لیسانس یا بالاتر حقوق (از دانشکده‌های حقوق داخل یا خارج کشور که مورد تائید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری باشد) یا دانشنامه لیسانس فقه و مبانی حقوق اسلامی یا معادل آن از دروس حوزوی و دانشگاهی با تائید مرجع صالح باشند می‌توانند در این آزمون شرکت کنند. داوطلبان در تاریخ یادشده می‌توانند به سایت سازمان سنجش مراجعه کرده و از طریق این درگاه …

آیت‌الله طاهری خرم آبادی با اشاره به حدود و اختیارات ولی فقیه در قانون اساسی می‌نویسد: از نظر اسلام محدودیتی در اختیارات ولی فقیه وجود ندارد و آنچه در قانون اساسی به عنوان وظائف رهبری مطرح شده بر اساس ضرورتی است که در نظام جمهوری اسلامی احساس می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، مسأله ولایت فقیه از مهمترین مسائل اسلامی است که در طول تاریخ شیعه مورد توجه فقها و اندیشمندان قرار گرفته است که اهمیت و ضرورت بحث از آن را تردید ناپذیر کرده است ولی پاره‎ای از اشکالات و ایرادها که در اذهان عده‎ای از طرف مخالفین وارد شده …

در بررسی قواعد و اصول موجود در فقه اسلامی می‌توان به قواعدی دست یافت که می‌تواند مبنای محکم و قاطعی برای حمایت از محیط زیست در حکومت اسلامی باشد که در این مقاله به بررسی برخی از این قواعد می‌پردازیم. شبکه اجتهاد: براساس احکام اسلامى رابطه نزدیکى میان انسان و طبیعت‌ وجود‌ دارد «و لو أنّ أهل القرى*آمنوا و اتّقوا لفتحنا علیهم برکات مّن السّماء و الأرض» و چنانچه مردم شهر و دیار همه ایمان آورند و پرهیزکار شوند، همانا‌ درهاى‌ برکات آسمان و زمین را برروى‌ آنها‌ مى‌گشائیم؛ بر همین اساس فقه اسلامی به عنوان دستورالعمل حیات انسان باید …

قواعد فقهی در کتب شیعه به تدریج نوشته و رشد کرد؛ قله تدوین قواعد فقهی، کتاب قواعد فقهی هفت جلدی مرحوم بجنوردی است. قواعد فقهی از عدد۳۰ شروع شده بعد به ۴۰ رسیده است. در مرحله بعد تعداد این قواعد به ۱۰۰ قاعده رسیده وحتی در کتاب فرهنگ فقه در جلد شش، حدود ۲۰۰ قاعده فقهی را بیان کرده است. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله سید احمد خاتمی، عضو شورای عالی حوزه‎های علمیه کشور، در گفتاری به تاریخچه تدوین قواعد فقهی پرداخته است و دوره دوم تاریخچه قواعد فقهیه را دوره تدوین کتب قواعد فقهی معرفی کرد و افزود: در …

احکام اسلام تابع مصالح و مفاسد واقعی‌اند که کشف ملاکات احکام، تابع قواعد و روش‌های فقهی خاصی است؛ حکم حکومتی هم که پاسخگوی بخش زیادی از مسائل مستحدثه اجتماعی سیاسی است، از این قاعده مستثنا نیست. شبکه اجتهاد: بر اساس مبانی دینی همە احکام شریعت تابع مصالح  و مفاسد واقعی‌اند؛ بنابراین احکام حکومتی نیز به عنوان بخشی از شریعت تابع مصالح و مفاسدی‌اند که فقیه حاکم تشخیص می‌دهد؛ از جمله موضوعات برای فهم بهتر ابعاد احکام حکومتی بحث از ملاک این احکام می‌باشد. براساس یافته‌های این مقاله، حکم حکومتی از یک‌سو از ملاک عام برخوردار است، مانند مصلحت که زمینە …

مصلحت سکولار به معنای فرصت طلبی و مصلحت اهل سنت به معنای مصالح مرسله، استحسان و سد ذرایع با مصلحت در فقه شیعه متفاوت است، بنابراین باید مشخص شود که مصلحت شیعی در گرو چه ضوابطی است و گستره و قلمرو مصلحت در فقه شیعه تا کجاست؟ شبکه اجتهاد: قاعده مصلحت در فقه شیعه، مبتنی بر نظریه فقهی احکام حکومتی است که بسیاری از فقها آن را در اجرای امامت نیابی در زمان غیبت پذیرفته‌اند و به تعبیری دقیق‌تر، اسلام مبانی، اصول، ارزش‌ها و چارچوب‌های ضابطه‌مندی برای سامان دادن مصلحت ارائه داده است که قابلیت سامان یافتن تحت قواعد کلی …

فقه رسانه فقط قرار نیست احکام فردی مکلفان را مشخص و بیان کند بلکه موضوع فقه رسانه اعم از افراد حقیقی و حقوقی و موضوعات کلانی است که سازمان رسانه‌ها را پوشش می‌دهد و جهت و رویکرد رسانه‌ای کشور و حتی جهان را می‌تواند تغییر دهد. به گزارش شبکه اجتهاد، دکتر کمال اکبری، عضو هیئت مدیره انجمن ارتباطات و تبلیغ حوزه علمیه، در سلسله نشست‌های فقه رسانه که در انجمن علمی حوزه علمیه برگزار شد، با اشاره به این که سختی کار در موضوعاتی مانند فقه رسانه ورود به بحث و طراحی ساختار بحث است، گفت: ما مقدمات بحث را …

آیت‌الله سید احمد علم‌الهدی در اولین جلسه درس خارج فقه حکومتی، که همزمان با آغاز سال تحصیلی جدید در مدرسه علمیه سلیمانیه مشهد برگزار شد، بررسی نظریه ولایت فقیه از نگاه مجتهدان اعصار مختلف را، به عنوان یک مسئله فقهی برای مباحث پیش‌روی سال جدید تحصیلی انتخاب کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله سیداحمد علم‌الهدی، امام جمعه مشهد و استاد حوزه، در جلسه درس خارج فقه که صبح امروز، سوم مهرماه در مدرسه علمیه سلیمانیه مشهد برگزار شد، ضمن یادآوری مباحث مطرح شده در سال گذشته گفت: بحث مشروعیت اقامه حکم و قیام در عصر غیبت را در ۷۰ جلسه …

گرچه آیت‌الله سیستانی قائل به مطلقه بودن ولایت فقیه نیست، اما با توسعه گستره دایره امور حسبیه و نظر به إعمال ولایت در امور عامه، که نظم جامعه اسلامی بر آنها متوقف است، بسیار به نظریه ولایت مطلقه فقیه نزدیک می‌شود. تأکید این مقاله کنکاش در آثار فقهی و اقدامات عملی آیت‌الله سیستانی در این‌باره است. شبکه اجتهاد، آیت‌الله سیستانی، از جهت مبنای نظری معتقد به پیوند دین و سیاست، و قائل به ولایت فقیه، در سه حوزه افتاء، قضاء و امور حسبیه به معنی موسّعآن، بلکه برخی دیگر از شئون امام معصوم و حاکم اسلامی است. از‌این‌رو، در زمینه …

فقه یعنی دستاوردهای علمی فقیهان. دستاوردهای علمی فقیهان در حال تکامل است و کامل نیست. آنچه کامل است «منابع» فقه یعنی کتاب، سنت و عقل است. لذا اینکه فقه موجود دارای خلأ است به معنای نارسایی فقه شیعه نیست. باید بین «فقه» و «منابع فقه» تفکیک کرد. ما باید از این فقه موجود به سمت فقه مطلوب حرکت کنیم. شبکه اجتهاد: وجود بعضی نارسایی‌ها در فقه موجود برای اداره امور جامعه مساله‌ای نیست که از دید دلسوزان دین‌شناس قابل انکار باشد. اینکه خلأهای فقه موجود چیست و چگونه باید به فقه مطلوب برسیم، موضوع گفت‌وگوی «روزنامه صبح نو» با حجت‌الاسلام …

رسالت متن آموزشی طرح معما نیست و طرح معما الزاماً خروجی‌اش ملاشدن نیست. چه اشکال دارد که بتوانیم با بهره‌گیری از فناوری آموزشی هم دقت‌های متنی را اعمال کنیم و هم زجر آموزشی به یادگیرنده تحمیل نکنیم. نباید فکر کنیم که زجر آموزشی و سخت یاددادن همواره با باسوادشدن و ملاشدن ملازمه دارد یا برعکس، یادگیری باسهولت با بی‌سوادی ملازم است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، یکنواختی کتب درسی حوزه و فاصله آن با زمان حاضر، سبب شد تا ایده تغییر و تحول نظام آموزشی خصوصاً متون درسی، تولد یافته و بعد از بحث و بررسی در مواردی هم به مرحله …

حجت‌الاسلام یوسفی، عضو هیئت‌ علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: باید در اصلاح قانون بانکداری اسلامی، جامعه مدرسین حوزه و مدیریت حوزه علمیه قم فقهای شورای فقهی را معرفی کند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر احمدعلی یوسفی عضو هیئت‌ علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در خصوص اصلاحیه‌هایی که قرار است در نظام بانکداری اسلامی کشور با تغییرات در قانون بانکداری اسلامی مصوبه سال ۱۳۶۲ ایجاد شود، به پایگاه خبری طلیعه گفت: از جمله این تغییرات ایجاد شورای فقهی ناظر در بانک مرکزی است که گفته می‌شود به امر اسلامی‌تر شدن بانکداری ایرانی و به کارگیری نظرات …

نشست علمی با موضوع «حاکمیت قانون و بررسی تعارض آن با ولایت فقیه» با حضور دکتر کدخدایی در دبیر خانه خبرگان رهبری در قم برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، مرکز تحقیقات علمی حکومت اسلامی وابسته به دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری، نشستی علمی با موضوع «حاکمیت قانون و بررسی تعارض آن با ولایت فقیه» را با حضور جمعی از طلاب ممتاز حوزه علمیه قم و سخنرانی  دکتر عباسعلی کدخدایی؛ عضو حقوقدان و سخنگوی محترم شورای نگهبان در سالن اجتماعات دبیرخانه این مجلس در قم برگزار کرد که در پایان نیز برنامه پرسش و پاسخ  صورت پذیرفت. بر اساس این گزارش: …

معاونت پژوهش و طرح و برنامه دفتر آیت‌الله اراکی، باهدف گسترش و ارتقای کمی و کیفی مطالعات فقه نظام از فضلا و اندیشمندان حوزه و دانشگاه با رویکرد پژوهشی دعوت به همکاری کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، معاونت پژوهش و طرح و برنامه دفتر آیت‌الله شیخ محسن اراکی، (دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و عضو شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت(ع))؛ باهدف گسترش و ارتقای کمی و کیفی مطالعات فقه نظام از فضلا و اندیشمندان حوزه و دانشگاه با رویکرد پژوهشی دعوت به همکاری کرده است. بنابراین گزارش، صاحب‌نظران و پژوهشگران که صاحب تألیفات و مقالات علمی ـ پژوهشی یا …

چندی است زمزمه‌های نقادانه‌ای نسبت به برنامه‌های آموزشی حوزه و کتاب‌های درسی موجود، از گوشه و کنار شنیده می‌‌شود. اگرچه افعال و اغراضشان را سعی می‌کنم حمل بر صحت و احسن الوجوه کنم، اما بیان این سطور را خالی از لطف نمی‌دانم. شبکه اجتهاد: زیاد روشن نیست چرا طلاب جوان اجتهاد را این قدر امری بعید می‌شمارند و از اعتماد به نفس لازم برخوردار نیستند. مگر اجتهاد چیست؟ با همین روش موجود، طلبه دارای استعداد متوسط به بالا ولی کوشا بعد از گذراندن ده پایه سطح در شش هفت سال (که در حال کمتر شدن است) و ۶ تا ۱۰ …

احمد مبلغی با بیان اینکه در فقه عمران باید به‌دنبال شناخت و ایجاد قواعد جدید باشیم، افزود: برخی از قواعد نگاه را به محیط‌زیست و وضعیت‌های نسلی و فرانسلی تغییر خواهد داد و باب گفت‌وگو و معاصراندیشی را بر روی ما باز می‌کند. او تأکید می‌کند قواعد فقهی قابلیت‌های عظیمی دارد برای اینکه فقه را در گستره زمان در موضوعات مستحدثه و جدید، جاری کند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، چهارمین نشست از سلسله نشست‌های «فقه شهر و شهرنشینی» در قالب کرسی نقد با عنوان «قواعد فقهی شهرسازی اسلامی»، به همت گروه پژوهشی فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدّنی، با ارائه حجت‌الاسلام …

آیت‌الله فاضل لنکرانی اظهار کرد: اگر چارچوب را عوض کنیم و متون فقهی خود را کنار بگذاریم همانند برخی از مذاهب اهل سنت خواهیم شد که در برهه‌ای متون خود را کنار گذاشتند و پس از آن بود که فتواهایی عجیب و دور از انتظار از فقها و بزرگان آنها صادر می‌شد. به گزارش شبکه اجتهاد، مراسم افتتاحیه مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) در سال تحصیلی ۹۶-۹۵ ظهر امروز در سالن همایش‌های این مرکز برگزار شد. آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی در این مراسم با بیان این که مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) از روز نخست بر مباحث عمیق فقهی بنیان نهاده شده …

واقعیت آن است که گرچه ایران از جمله کشورهای اسلامی پیشرو در زمینه تصویب قانون مرجع در حوزه بانکداری اسلامی است و کل نظام بانکی (شامل ۲۱۳۰۰ شعبه) اسلامی به حساب می‌آیند، اما با این حال هنوز هم مشکلاتی در اجرای صحیح بانکداری اسلامی با قابلیت ایجاد اقناع عمومی در داخل و سطح بین‌المللی نسبت به اسلامی بودن آن وجود دارد. به گزارش شبکه اجتهاد، علی دیواندری رئیس پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، طی یادداشت تحلیلی آورد: بانک‌ها و موسسات مالی اسلامی، لازم است ویژگی‌های خاصی داشته باشند و مقام ناظر وظیفه دارد همواره وجود این ویژگی‌ها را مورد …

نمایه دروس حوزه علمیه مشهد در سال تحصیلی ۹۶-۹۵ از سوی روابط عمومی حوزه علمیه خراسان اعلام شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نمایه دروس عمومی حوزه علمیه مشهد در سال تحصیلی ۹۶-۹۵ تهیه و به‌ منظور برنامه‌ریزی و انتخاب درس مورد نظر طلاب، منتشر شد. بنابراین گزارش، در این نمایه ۲۴ صفحه‌ای، دروس تفسیر، خارج فقه، خارج اصول، کفایه۱، کفایه۲، رسائل، مکاسب و دروس اعتقادی، کلامی و اخلاقی با ارائه نام استاد، نام و محدوده، زمان و مکان برگزاری درس مربوطه به اطلاع طلاب رسیده است. بر همین اساس، ۱۰ کرسی تفسیر، ۱۹ کرسی خارج فقه، ۱۷ کرسی خارج اصول، …

همه فقه اسلام، فقه ساختاری است یعنی ریشه‌ها و بستر احکام فردی اسلام یک نظام اجتماعی است. یکی از کارهایی شهید صدر انجام داد این بود که از احکام فقه فردی یک نظریه استخراج کرد و فقه را به ساختارهای روبنایی و ساختارهای زیربنایی تقسیم کرد و خیلی از احکام فقهی را روبنا دانسته و از آن‌ها عبور کرده و به زیربنا دست یافته‌ و این زیربنا همان تئوری جامعی است که می‌تواند آن ساختار اجتماعی فقه را تبیین کند. به گزارش شبکه اجتهاد، مسئله فقه حکومتی با رویکرد فقه نظام چند سالی است که به شدت مورد دغدغه امام …

مدیر حوزه‌های علمیه کشور گفت: در پرتو نگاه اجتهاد اصیل و روشمند و همچنین شناخت عرصه‌های جدید و سؤالات نو باید به تعمیق ابواب موجود فقهی پرداخت و در این راه باید ابواب فقهی موجود را در پرتو سؤالات نو و مسائل مستحدثه روز گسترش داد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله علیرضا اعرافی امروز در مراسم افتتاحیه سال تحصیلی مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) ضمن تبریک میلاد امام‌هادی(ع) به نقش ایشان و ائمه متاخر(ع) در فضاسازی جهت آمادگی مردم برای ورود به دوران غیبت اشاره کرد و اظهار داشت: ما در حوزه‌ای قرار داریم که به‌رغم آنکه باید به تمام رشته‌های …

آنچه از بررسی اقوال فقهای مذاهب اسلامی‌ به دست می‌‌آید، آن است که مذهب جعفری، با تفصیل بین موارد لوث و عدم لوث، دیه قتیل الزحام در فرض عدم لوث را بر عهده بیت‌المال می‌‌داند، اما فقهای دیگر مذاهب فقهی در این زمینه اختلاف نظر دارند. به گزارش شبکه اجتهاد، همایش نیم روزه «فاجعه منا از منظر فقه و حقوق» با حضور جمعی از پژوهشگران، اساتید و طلاب حوزه علمیه، به همت گروه حقوق مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با همکاری پژوهشکده حج و زیارت در سالن نشست‌های مؤسسه امام خمینی(ره) برگزار شد. سخنرانان این همایش حجج‌اسلام والمسلمین عزیزالله …