اجتهاد و اصول فقه

شبکه اجتهاد: «اسامه محمّد عبدالعظیم حمزه»حافظ قرآن، استاد طراز اول علم اصول در جامعه الازهر الشریف و تئوریسین نقش قصص قرآنی در فقه و از چهره‌های برجسته دعوت گر سلفی مصر در آستانه هفتاد سالگی در قاهره از دنیا رفت. به همین مناسبت در یادداشت پیش رو، به نکاتی در مورد شخصیت علمی و روش شناسی او در استنباط احکام …

پس از واقعه گوهرشاد در سال ۱۳۱۴ خورشیدی برخی از علمای آن روز محفلی علمی برای مباحثه مسائل فقهی و اصولی برپا ساختند. این محفل علمی در بین اهل علم حوزه خراسان به حلقه «کمپانی» مشهور بود. اعضای این جلسه آیات سید علی علم‌الهدی، سید علی‌اکبر خویی، سید جواد خامنه‌ای، میرزا حبیب‌الله ملکی تبریزی، غلامحسین عبدخدایی، سید جلیل‌الدین حسینی، شیخ …

شبکه اجتهاد: شاید هیچ یک از فرق و مذاهب اسلامی از نقطه نظر حفظ آثار و میراث مذهبی کهن‌سالشان خوش اقبال‌تر از مذهب اباضیه نبوده است. این حکم اگر سده‌های اول و دوم قمری را در نظر بگیریم حتی بر مذهب غالب و مسلط اهل سنت و جماعت/ اسلاف اهل سنت و جماعت هم صادق است. یکی از مهمترین اسباب …

یکصدو دهمین شماره فصلنامه علمی ـ پژوهشی فقه از سوی اساتید و محققان حوزه فقه و اصول در ۲۰۸ صفحه نمایه و از سوی اداره نشریات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، یکصدودهمین شماره فصلنامه علمی ـ پژوهشی «فقه» (تابستان ۱۴۰۱) با مدیر مسؤولی عبدالرضا ایزدپناه و سردبیری رضا اسلامی، به صاحب امتیازی پژوهشگاه علوم …

کتاب «حاشیه بر رساله ارث ملا‌هاشم خراسانی» یکی از کتاب‌های فقه فتوائی امام خمینی (ره) است. ایشان پس از نگارش تعلیقه بر کتاب «وسیله النجاه» سید اصفهانی از آنجایی که کتاب الارث آن کتاب تنها دربردارنده مسائل اولیه آن بوده؛ فتاوای خود در مبحث ارث را در حاشیه رساله ارث ملا‌هاشم خراسانی نگاشته است. شبکه اجتهاد: ملامحمدهاشم خراسانی، معروف و …

حجت‌الاسلام سیدمحمدکاظم طباطبایی، استاد دانشگاه قرآن و حدیث، گفت: ما چاره‌ای جز عصری‌سازی سنت و سیره معصومین(ع) برای الگوگیری در زندگی امروز نداریم البته عصری‌سازی باید همراه با روش مناسب و تحلیل درست و استخراج معیارها و ملاک‌ها باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدکاظم طباطبایی، استاد دانشگاه قرآن و حدیث، در نشست علمی «عصری‌سازی سیره پیامبر(ص)؛ چیستی و …

مدیر حوزه‌های علمیه در دیدار اساتید، فضلا، مسئولان و کارشناسان آموزشی «نکات تحلیلی پیرامون طرح جدید آموزش حوزه» را مطرح کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه در دیدار اساتید، فضلاء، مسئولان و کارشناسان آموزشی حوزه به طرح «نکات تحلیلی پیرامون طرح جدید آموزش حوزه» پرداخت که در ادامه متن کامل آن را‌ می‌‌خوانید: بسم الله …

شبکه اجتهاد: بلافاصله پس از اعلام خبر درگذشت شیخ یوسف قرضاوی، شخصیت‌ها، فعالان و جریآن‌های گوناگون مذهبی و سیاسی جهان اسلام، واکنش‌های متفاوتی از خود نشان دادند و رسانه‌های گروهی و سایت‌های فضای مجازی در مصر و سایر کشورهای عربی و اسلامی به طور وسیع و گسترده‌ای آن را به شیوه‌های مختلف و متفاوت، منتشر و پوشش دادند. شیخ قرضاوی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: راهبردهای چهارگانه حضرت رضا (ع) برای عبور از جهان پر از ظلم و جور به جهانی آکنده از عدل و قسط، الگویی برای اتخاذ راهبردهای جهان تشیع و پیروان اهل بیت علیهم‌السلام و مجموعه مسلمین، برای رهایی از بی‌عدالتی به سوی عدالت فراگیر است. مقدمه: آینده موعود الهی برای عدالت جهانی امام رضا (ع) به روشنی آینده …

آزمون پذیرش دروس خارج سطح چهار حوزه علمیه خراسان برای طلاب برادر و خواهری که برای اولین سال در درس خارج شرکت می‌کنند، برگزار می‌شود. به‌گزارش شبکه اجتهاد، آزمون سطح‌بندی و توانمندسازی طلاب ورودی جدید به سطح عالی این حوزه در جهت ارتقای کیفیت دروس خارج و در راستای نظرات اساتید این دروس برگزار می‌شود. بنا بر این گزارش، شرط …

مشکل این نیست که طلبه کم می‌خواند، مشکل این است که بد می‌خواند؛ یعنی مشکل جای دیگری است. لذا پیشنهاد ما جایگزین شدن یک متن دویست‌صفحه‌ای از کتاب‌های مختلف(نه از یک متن، بلکه از متون مختلف) و دوره‌ها و کارگاه‌های مخصوص متن‌خوانی است. یعنی حوزۀ متن‌خوانی را از حوزۀ مفاهیم باید تفکیک بدهیم، آن جایی که بحث مفاهیم است در …

کتاب «البحوث الاصولیه»، تقریر درس اصول مرحوم آخوند خراسانی با حضور جمعی از علما و فضلای حوزه علمیه در موسسه آل البیت رونمایی شد. به گزارش شبکه اجتهاد، با حضور جمعی از علما و فضلای حوزه علمیه قم از کتاب «البحوث الاصولیه» تقریر درس اصول مرحوم آخوند خراسانی به قلم استاد آقامیرقزوینی در موسسه آل البیت (ع) در قم رونمایی …

استاد حوزه و دانشگاه در دفاع از تغییرات متون آموزشی گفت: متن آموزشی باید ترسیم کلی از علم ارائه دهد و حلقات برای این امر عالی است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی رنجبر استاد حوزه و دانشگاه، در خصوص تغییرات متون درسی حوزه به «رسا» گفت: برای یک مقطع آموزشی لازم است کتب آموزشی برای دانش پژوه و …

شبکه اجتهاد: حوزه علمیه یک جریان پاک و نشأت گرفته و بالیده از روح آموزه‌های اسلامی است که بر این اساس یک رسالت بسیار مهم و سنگین و پیامبرانه دارد؛ رسالت حوزه علمیه این است که شریعت را بیان و لایه‌های پنهان آن را استخراج کند، فهم عمیقی از معارف دینی به دست آورد و برای پاسخ به نیازهای روز …

استاد حسینی فقیه که کتب «رسائل، کفایه و حلقات» را چندین دوره تدریس کرده معتقد است: حلقه دوم و سوم جای رسائل و کفایه را نمی‌تواند بگیرد بلکه برای تکمیل دراسات اصولی بسیار نافع و مفید هستند؛ خصوصاً اینکه درس‌های خارج کنونی بیشتر بر مبنای کفایه الاصول برگزار می‌شود و این جهت علاوه بر محسنات متعدد دیگر، مزید بر علت …

​امام خمینی که بیش از ۲ دهه در حوزه علمیه قم به‌عنوان فیلسوف و عارف بزرگ و مدرس فلسفه و عرفان شناخته می‌شد از اواسط دهه ۲۰ به بعد بیشتر تألیف و تدریس دروس اجتهادی فقه و اصول را وجهه همت خود قرار داد و در این میان تعلیق بر کتاب وسیله النجاه آیت‌الله ‌‌‌سید ابوالحسن اصفهانی اولین نوشته فقه …

شبکه اجتهاد: نخستین موج با مدرنیته، در حوزه‌های علمیه قربانی گرفت. جدالِ مشروطه درگرفته بود. نزاعی در میان حوزویان هم ایجاد شد. شیخ فضل‌الله نوری به چوبه‌ اعدام سپرده شد. انزوایی بر روحانیت سایه انداخت. این نخستین مواجهه سنت و تجدد، برای روحانیت صعب و سنگین آمد. نسلِ دومِ روحانیت اما به درایت قدم برداشت. آیت‌الله‌ شیخ عبدالکریم حائری یزدی …

شبکه اجتهاد: رویکرد «فقه موضوعات»، هسته مرکزی دین را دستورات و فرامین الهی می‌داند که فقه، آنها را در قالب احکام شرعی استنباط کرده و به مکلفین ارائه می‌کند. طبق این نگرش، هریک از افعال مکلفین، به‌صورت یک عنوان کلی، موضوع برای یکی از احکام تکلیفی قرار می‌گیرد و تکلیف او را مشخص می‌کند. براین اساس، رویکرد «فقه موضوعات» در …

شبکه اجتهاد: با محاسبه تواریخ اجازات و مراجعه به منابع تاریخی شاید بتوان تشخیص داد که علامه حلی حدود یک دهم از عمرش را در ایران گذرانده بود. او در این مدت علاوه بر بحث و مناظره با دانشمندان اهل سنت در شهرهای مختلف در حال نشر و روایت آثارش نیز بود و شاگردان زیادی را تربیت کرد. اجازات فراوانی …

استاد دروس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم گفت: جایگزین کردن این متون با متونی که از استحکام و عمق کافی در متن برخوردار نیستند و چنین قابلیتی برای پرورش روحیه اجتهاد را ندارند وجهی ندارد ولو کتبی که به‌عنوان جایگزین انتخاب می‌شود مشتمل بر آخرین نظریات علما باشد اما با توجه به اینکه از حیث قوت متن مثل …

شبکه اجتهاد: با انتشار مواضع جناب استاد قائنی نجفی درباره طرح تحول متون درسی حوزه‌های علمیه، به یاد جملاتی از مرحوم امام خمینی(ره) افتادم که خواندنی و نسبت به این مسئله آموزنده است. ایشان در اوائل کتاب الاجتهاد و التقلید درباره مقدمات و شرایط اجتهاد مواردی را آورده‌اند. از جمله این بیان: ‏‏«الفحص الکامل عن کلمات القوم، خصوصاً قدماؤهم الذین …

کتاب «الگوریتم اجتهاد» اثر استاد عبدالحمید واسطی تلاش می‌کند تا مراحل قدم به قدم دست‌یابی به فهم موجه از دین را مبتنی بر اصول و فقه جواهری ارائه کند و در هر مرحله شاخص‌های اعتبارسنجی داده‌ها و پردازش‌ها نیز به تفصیل مورد بررسی قرار گیرد. به گزارش شبکه اجتهاد، جلد اول کتاب «الگوریتم اجتهاد؛ روش‌شناسی استنباطی در سه محور مسئله‌یابی، …

اختصاصی شبکه اجتهاد: چند روز قبل، بیانیه‌‌ای از اینجانب با عنوان «ادب تحول» منتشر شد. در ضمنِ آن بیانیه، طرح خاصی که بنابر اجرای آن در سال تحصیلی جدید در حوزه است، مورد نقد قرار گرفت. البته بر حفظ حرمت ارائه دهندگان طرح، شورای عالی حوزه‌ها‌ی علمیه، مدیریت محترم حوزه و موافقان آن تأکید شد. چنان‌که بر جایگزینی حلقه ثالثه …

مرکز نشر‌ هاجر وابسته به مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران چاپ جدید کتاب ۳ جلدی «دروس تمهیدیه فی‌الفقه الاستدلالی علی المذهب الجعفری» نوشته استاد شیخ باقر ایروانی را منتشر و روانه بازار کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، مجموعه کتاب‌های «دروس التمهیدیه فی الفقه الاستدلالی» توسط مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران به چاپ رسیده و شامل یک دوره کامل فقه شیعه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حرکت به سمت واقعیت اجتناب‌ناپذیر تحول که این بار در قالب اصلاح متون آموزشی حوزه رخ‌داده، می‌توانست بهتر از حرکت‌های قبلی باشد، به‌شرطی که خلأهای آن‌ها را نداشت. آنچه هم در آینده‌ی حوزه رخ می‌دهد می‌تواند مبارک‌تر از حرکت فعلی باشد، به شرطی که بدانیم الآن چه چیزی باید رعایت می‌شد که نشده است! هرچند قضاوت عمیق …

شبکه اجتهاد: تاکنون تعدادی از اساتید بزرگوار و صاحب‌نظر حوزه انتقاداتی را دربارهٔ طرح تغییر در متون‌ آموزشی مطرح کرده‌اند، بنده هم به تأسی از آنان مطالبی را تقدیم می‌دارم. ۱. تاکنون سنت زیبای حوزه‌ها بر پایهٔ نقد و بررسی دقیق و عمیق مطالب علمی بوده است نه صرف برخورداری از اطلاعاتی سطحی و بدون قدرت بر تحلیل و نقد، …

شاگرد مبرز مرحوم آیت‌الله میرزا جواد تبریزی که سال‌هاست یکی از مهم‌ترین کرسی‌های تدریس خارج فقه حوزه علمیه قم را در اختیار دارد، با اشاره به نظرات اساتید درباره کتاب حلقات شهید سید محمدباقر صدر، گفت: حلقات خیلی کتاب خوبی است، بسیاری از بحث‌های بعد از کفایه در حلقات است که اگر کسی آن را بخواند چیزی از دست نداده …

در میان کتب معرفی‌شده در برنامه تحولی حوزه، کتاب شریف «دروسٌ فی علم الاصول» تألیف شهید بزرگوار حضرت آیت‌الله سید محمدباقر صدر وجود دارد. برخی از عزیزان حتی با اینکه این کتاب به عنوان عدل تخییری کتاب گرانسنگ کفایه الاصول قرار بگیرد نیز مخالف‌اند!! به نظر می‌رسد این مخالفت وجه روشنی ندارد. یا اینکه گفته شود فهم کلمات علمای بعد …

استاد باسابقه حوزه علمیه قم معتقد است جهت فراگیری علم اصول در سطح عالی لازم است، گزیده‌هائی از متن کفایه الاصول و فرائد الاصول و مطارح الانظار شیخ انصاری، در بخش مباحث ألفاظ به‌صورت متن روان و موجز آماده گردد و به کتاب‌های فوق‌الذکر به‌عنوان مصدر اصلی برای تحقیق و مطالعه ارجاع داده شود. همچنین در انتخاب مواضع و گزیده‌ها …

شبکه اجتهاد: قبل از ورود به اصل بحث به مناسبت تحولات اخیر در برنامه‌های درسی حوزه‌های علمیه، یادکرد از نکاتی ضروری می‌نماید: ۱. تحوّل در هر امری به تحوّل مثبت و منفی تقسیم می‌شود. ایجاد تحوّل آدابی دارد که اگر آن آداب رعایت نگردد، ارتجاعی مضّر به‌حساب می‌آید. در ادامه به بخشی از این آداب با محوریت ایجاد تحول در …