اختصاصی شبکه اجتهاد: مدتها پیش درباره داوری جالبتوجه امام خمینی(ره) در خصوص جناب محمد بن اسماعیل (از روات کثیرالروایه در کتاب شریف کافی) نوشته بودم. محمد بن اسماعیل(ره) کسی است که هیچ مدح و ذمی دربارهاش از سوی رجالیون و محدثین بهدست ما نرسیده است. در واقع در سنجش و داوری او – به اعتباری- دستمان خالی است؛ اما مرحوم امام(ره) در خصوص او رای و نظری قاطع ابراز میکنند. ایشان در کتاب الطهاره چنین آوردهاند: «ولیس فی طریقها من یتأمّل فیه إلاّ محمّد بن إسماعیل النیسابوری الذی لم یرد فیه توثیق، وإنّما هو راویه الفضل بن شاذان، لکن من …
توضیحات بیشتر »ملاحظاتی پیرامون سخنان اخیر جناب استاد علیدوست/ علی محمدی
شبکه اجتهاد: استاد ابوالقاسم علیدوست در همایش «فلسفه فقه نظام ساز» سخنانی ایراد داشتند که خلاصه آن در «شبکه اجتهاد» منتشر شده است (بخوانید). دغدغه جناب استاد در تدقیق اصطلاحات و عناوین بسیار ستودنی است و استواری بخش زیادی از مباحث نوین ایشان نیز مرهون همین تدقیقهای مفهومی است. شاید انتخاب عنوان «همهدانها بار سنگین بر دوش فقه نگذارند!»، این تصور را تقویت میکند که ایشان نگاه حداقلی به فقه دارند و از ورود فقه به عرصههای جدید ابا دارند، در حالیکه جناب استاد علیدوست بیتردید جزو اساتیدی هستند که هم عرصه وسیعی برای کار فقیهانه قائل هستند و هم …
توضیحات بیشتر »«برای همسایه» و مسألهای «برای خوانندگی زنان»!/ سید جواد مدنی
اختصاصی شبکه اجتهاد: انتشار نماهنگ «برای دختر همسایه» با موضوع پیام دختران افغانستانی به دختران ایرانی بازتاب گستردهای در شبکههای اجتماعی داشت و توجه بسیاری از کاربران را به خود جلب کرد. بههمین بهانه در یادداشتی کوتاه به خوانندگی زنان بعد از انقلاب و تبیین ابعاد فقهی این مساله پرداخته میشود. ۱. غنای حرام یا موسیقی لهوی حرام چه برای مرد و چه زن ممنوع است. بهجهت ظرافت و پیچیدگی این مفاهیم و اختلاف فتوای مراجع اکنون از شرح آنها صرف نظر میکنیم. ۲. ولی اگر بخواهیم بطور خلاصه اشارهای به نظر اغلب مراجع داشته باشیم، بهتر است از عنوان …
توضیحات بیشتر »آیا میتوان کلینی را از جریان مفضل بن عمر دانست؟/ عباس مفید
شبکه اجتهاد: اخیراً جناب دکتر محمدهادی گرامی در گفتگویی با شبکه اجتهاد (بخوانید) سعی دارد مرحوم کلینی را در جریان احمد برقی و برقی را نیز متأثر از جریان مفضل بن عمر به واسطه محمدبن سنان معرفی کند. وجود جریانهای فکری مختلف در میان شیعیان متقدم قابل انکار نیست اما انتساب هر یک از محدثان قم به هر یک از این جریانها نیاز به مستندات قابل دفاع دارد. اگر تعداد روایات محمد برقی از محمدبن سنان (و یا رتبه دوم استادی محمدبن سنان برای برقی) میتواند معیار مفضلی دانستن محمد برقی باشد، با همین معیار میبایست احمد اشعری را به …
توضیحات بیشتر »ماهیتشناسی الگوریتم اجتهاد/ عبدالحمید واسطی
شبکه اجتهاد: اگر استنباط (اجتهاد در اصطلاح فقهی)، تلاش معرفتی روشمند برای کشف موجّه «حُکم» در مورد «فعل مکلف» باشد و اگر عملیات استنباط و اجتهاد (فرآیند استنباط)، فعل و انفعالاتی باشد که فقیه برای کشفِ نظر شارع، به صورت مرحله به مرحله انجام میدهد تا از نقطه شروع (مواجه با مسئله)، به نقطه پایان (صدور فتوا) برسد؛ و اگر روششناسی و ارائه الگوریتم که تعیین و توصیف دقیقِ مرحله به مرحله و قدم به قدمِ عملیات حلّ یک مسئله است، به طوری که نقطه آغاز و پایان، تعداد مراحل، ترتّب منطقی مراحل، دستورالعملهای اجرایی در هر مرحله بدون حفره …
توضیحات بیشتر »محقق کرکیام آرزو است!/ محمد عشایری منفرد
اختصاصی شبکه اجتهاد: امیرالمؤمنین علیه السلام (در خطبه_۵۵) در پاسخ به این پرسش فرماندهانش که چرا شروع جنگ را به تأخیر میاندازی فرمود: میخواهم ابتدا دعوت و هدایتشان کنم بعد جنگ و خونریزی را شروع کنم چون هدایت شدنشان را از کشته شدنشان بیشتر دوست دارم (…فَوَاللَّهِ مَا دَفَعْتُ الْحَرْبَ یَوْماً إِلَّا وَ أَنَا أَطْمَعُ أَنْ تَلْحَقَ بِی طَائِفَهٌ فَتَهْتَدِیَ بِی … وَ ذَلِکَ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ أَنْ أَقْتُلَهَا عَلَى ضَلَالِهَا ….)! در خطبه ۲۰۶ از یارانش خواست به جای اینکه شامیان را دشنام بدهند دعا کنند که خدا آنان را هدایت کند و دست از انحرافشان بردارند تا خونشان …
توضیحات بیشتر »نقدی گذرا بر وداد قاضی و مقالۀ او دربارۀ عهدنامه مالک اشتر/محمد عافی خراسانی
اختصاصی شبکه اجتهاد: خانم وَداد القاضی (زادۀ ۱۹۴۳م) از پژوهشگران معاصر لبنانی-آمریکایی است که به طور تخصصی در رشتۀ ادبیات عربی تحصیل نموده و نگاشتههای مطرحی را به رشتۀ تحریر درآورده است؛ از جمله: تصحیح انتقادی برخی از آثار ابوحیان توحیدی و قاضی نعمان، و نیز پژوهشهایی دربارۀ تاریخ و ادبیات کیسانیه و… . در میان مقالههای وی باید از مقالهای شایانتوجه با عنوانِ “An Early Fāṭimid Political Document” یاد نمود.[۱] وی در بخش نخستِ این مقاله، ادعا میکند که انتساب عهدنامۀ مالک اشتر (نامۀ ۵۳ نهج البلاغه به تحقیق صبحی صالح) به امام علی (ع) نادرست بوده و سپس، …
توضیحات بیشتر »حکمرانی ولایی با ابزار هوش حکیمانه/ عبدالحسین خسروپناه
شبکه اجتهاد: این نوشتار با تبیین فرایند حکمرانی در غرب و بدیل آن در حکمت اسلامی به ضرورت حکمرانی ولایی اشاره میشود. غرب پنج مرحله حکمرانی را طی کرد: اول: حکمرانی هرمی با رویکردی مستبدانه و ارباب و رعیتی و اقتدار مطلق و بی قید و شرط که منجر به توزیع ظلم و جور در مردم شد. دوم: حکمرانی بازاری از طریق تفکیک قوا؛ گرچه تقسیم قدرت با این الگوی حکمرانی شکل گرفت؛ اما اختاپوس قدرتها، جایگزین حکمرانی هرمی شد و در واقع اقتدار ظلم و جور توزیع گردید. سوم: حکمرانی حزبی؛ این الگو توانست احزاب متعدد و شفاف را …
توضیحات بیشتر »الزامات و اقتضائات دانشی و روشی فقههای تخصصی/ احمد مبلغی
شبکه اجتهاد: روششناسیِ معطوف به مسائل مستحدثه اساساً نمیتواند چیزی جدای از روش فقه جواهری باشد؛ یعنی روش جواهری به دلیل انعطاف، جامعیت، گستردگی و هوشمندی خاص خود توانسته در میان روشهای دیگر، حتی در نسبت با روش شیخ انصاری، خود را نشان دهد و به همین دلیل مرکز توجه حضرت امام (ره) قرار گرفته است. روش صاحب جواهر بهترین روش از حیث توانایی ظرفیتی است؛ یعنی ظرفیت کششپذیری و امتدادپذیری و پویاییپذیری دارد؛ بدینسان درعینحال که اصالتش را حفظ میکند، انعطاف و ظرفیتی دارد که قابلیت فعالترشدن و تطبیقیافتن را در نسبت با مسائل مستحدثه دارد. البته نمیتوان این …
توضیحات بیشتر »بررسی حکم فقهی اعتراضات خیابانی/ کاظم قاضیزاده
شبکه اجتهاد: اعتراضات در دنیای معاصر نقش مهمی در زندگی سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و مدنی انسانها بازی میکند و معمولاً تغییرات مثبت اجتماعی و پیشرفت بشر ناشی از همین اعتراضات در دنیای معاصر بوده است و در مجموع رویکرد دنیای معاصر به اعتراضات مدنی مثبت است و میتوان توسعه شهروندی متعهدانه در زمینه پذیرش اعتراضات را بهعنوان رکنی از ارکان دموکراسی در دنیای معاصر مورد توجه قرار داد. دولتها گاهی با اعتراضات خیابانی موافق نیستند؛ چون نقص حکومتها در این اعتراضات بیان میشود و معترضانْ مقامات و مسئولان را آشکارا به چالش میکشند و آنها را وادار به پاسخگویی …
توضیحات بیشتر »حواشیِ انتقادیِ شیخ حر عاملی بر روایات الکافی/ مصطفی قناعتگر
اختصاصی شبکه اجتهاد: شیخ حر عاملی در یک تقسیمبندی ابتدایی، در حلقهی اخباریان قرار میگیرد. اما بیتوجهی به طیف بودن و یکنواخت نبودن جریان اخباریگری، تصاویر غیر واقعی از وی برساخته است. توجه نکردن به منهج وی در شرح و فهم و اعتبارسنجی برخی روایات نیز به پررنگ شدن آن تصویر غیر واقعی کمک کرده است. در این مجال به نگاشتهای از ایشان اشاره خواهد شد. شیخ در این نگاشته به ضعف روایتی از کافی کلینی اشاره، آن را مستدل و بر آن پافشاری میکند. پژوهش شیخ، رسالهای است با عنوان «رساله فی الغناء». این رساله با محوریت یکی از …
توضیحات بیشتر »وقایع اخیر و غفلت از یک قاعده فقهی/ هادی عجمی
اختصاصی شبکه اجتهاد: اغتشاشات و وقایع اخیر، با موجسواری و ایجاد فضای احساسی میان نوجوانان و جوانان شکل گرفت و باعث خسارات مادی و معنوی بسیاری شد. تحلیلگران معتقدند این وضعیت پایدار نیست؛ اما مسأله مهم و ماندگار، نگرش دانشآموز دهه هشتادی آیندهسازان کشور و حتی مسئولان دهههای بعدی نظام است! براساس دادهها، وجه مشترک اغلب دستگیرشدگان، جهل ایشان نسبت به تحلیل صحیح از اوضاع کشور است. نگاه نادرست این افراد نسبت به مسئله انقلاب، حکومت اسلامی، احکام دینی، جایگاه انسانی و ایمانی انسان در نگاه دینی و نزد خداوند متعال، پوشش اسلامی و فلسفه آن، علت گرفتاریها و کاستیهای …
توضیحات بیشتر »نقش فقه سکولار در بحرانهای اجتماعی/ صالح رحمتی
شبکه اجتهاد: فقه سکولار، گرایشی است که، مأموریت فقه را «تحقق حاکمیت اسلام» ندانسته و نه تنها برای اقامه دین در سطح جامعه، برنامهای ندارد، بلکه سعی دارد از تمام ظرفیت فقه برای مقابله با این هدف استفاده نماید. این گرایش، چنین القاء میکند که، به دلیل اعراض و چشم فروبستن از جامعه پردازی، نقشی در حوادث و بحرانهای اجتماعی ندارد؛ اما به نظر می رسد که چنین نباشد. توضیح مطلب اینکه: فقه سکولار، دوگونه موضعگیری دارد: ۱. موضعگیری در صحنه جهانی این گرایش، در صحنه جهانی، توصیه به سپرانداختن در برابر نظام سلطه و کنارگذاشتن «اندیشه مقاومت» میکند. این …
توضیحات بیشتر »بررسی طرح تحول متون اجتهادی حوزه/ غلامعباس هاشمی
شبکه اجتهاد: در تاریخ حوزههای علمیه ساختار فرایند قوه اجتهاد و استنباط همواره شاهد تحولات گوناگون بوده و این تحولات ناگزیر ادامه خواهد داشت. آخرین نمونه این تحول در عرصه آموزش سطوح عالی حوزه با عنوان بزرگترین طرح تحول اجتهادی در حال اجراست. به دلیل آثار و تبعات مهم این طرح، لازم است نظرات موافق و مخالف مورد عنایت جدی مسئولان محترم حوزه قرار گیرد و در نهایت به آنچه در جهت تقویت علمی حوزههای مقدسه است عمل شود.در این نوشته کوتاه از نگاهی مخالف با طرح، ضمن تحلیل یافتهها، با ارائه راهکارهایی سعی در کمک به روشنتر شدن ابعاد …
توضیحات بیشتر »امتناع اجتهاد در باب تحول حوزه بدون اقتصاد/علی نعمتی
اختصاصی شبکه اجتهاد: پوشیده نیست که تحول حوزه، مطالبه بسیار قدیمی مقام معظم رهبری، دغدغه دوسویه مراجع معظم تقلید و بزرگان حوزه (چه نبودش و چه بودش)، شعار مسئولان حوزههای علمیه و رؤیای اساتید و فضلا و طلاب حوزه است. اما اینکه تحول حوزه چیست و چگونه است، با گذشت دههها از آغاز حرکات اصلاحی و تحولی (اگر آغازی مانند دوره زعامت مرحوم آیتالله بروجردی را برای آغاز آن در نظر بگیریم) هنوز رازی سر به مهر است که حوزویان بهای گزافی را بابت آزمون و خطاهای این عرصه و تأخیر در اصلاحات میپردازند. هیچ از فضل و دانش پزشکان …
توضیحات بیشتر »شخصیّت علمی سیدمصطفی خمینی در سه ساحت تحصیل، تدریس و تألیف/ محمدکاظم تقوی
شبکه اجتهاد: اول آبان ماه هر سال یادآور غم سنگین و جانسوز شهادت او در غربت تبعید میباشد. شهادت مظلومانه و غریبانه او در پاییز طبیعت، بهار آزادی ملت ایران از استبداد و استعمار را ثمر داد. اما چون فرزند امام خمینی بود، در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی بسیار کم از او و شخصیت چند بُعدی او سخن گفته شد و به همین خاطر ناگفتهها درباره ابعاد شخصیتی او فراوان است. آیتالله سید مصطفی خمینی در همان حال که شخصیتی علمی در حوزه علمیه قم و حوزه علمیه نجف بود با آغاز نهضت امام خمینی و در مدت …
توضیحات بیشتر »روش شناسی رفع تعارض در جواهر الکلام
اختصاصی شبکه اجنهاد: گفتگوی پیش رو عصارهای از برون داد کرسی ترویجی پیرامون روشناسی رفع تعارض اخبار در جواهرالکلام هنگام تعارض خبر ضعیف منجر با صحیح شاذ است که در خلال چند سوال و جواب مکتوب از حجتالاسلام مرتضی پژوهنده نویسنده این نوشتار ارایه میشود. اجتهاد: جایگاه سنت در دریافت معارف الهی را قدری تبیین بفرمایید؟ پژوهنده: قرآن معجزه وحیانی پیامبر اکرم (ص) در هدایت بشر، مسئولیّت سنگین تبیین خود را به دوش معصومان (ع) نهاده است. اجتهاد: رخداد تعارض در میراث ما متاثر از چه عواملی است؟ پژوهنده: امروزه سنت محکیّه (نفس قول، فعل و تقریر معصوم(ع)) نایاب و …
توضیحات بیشتر »بازشناسی احکام اولیه، ثانویه و حکومتی از منظر امام خمینی/ رشید داودی
شبکه اجتهاد: از نظر اندیشمندان فقیه شیعه، احکام شرعی در یک نگاه کلی به احکام اولیه و ثانویه تقسیم میشوند [کما اینکه از جهات دیگر تقسیم بندیهای گوناگونی برای حکم شرعی بیان شده است]؛ این نحو از تقسیم بندی میان احکام که کاربردهای فراوانی نیز به دنبال دارد، عمری به بلندای فقه شیعه دارد؛ و در این نوشتار به دنبال تبیین این دو نوع حکم شرعی هستیم. لازم به ذکر است که در کنار احکام اولیه و ثانویه، ما با نوع دیگری از احکام بنام احکام حکومتی مواجه هستیم که در اندیشه فقهی و سیاسی شیعه یکی از مهمترین مسائلی …
توضیحات بیشتر »از ترمیم فقاهت تا بالندگی فقاهت!/ علی محمدی
شبکه اجتهاد: اینکه فقه حکومتی و فقه نظامات اجتماعی اسلام از ضروریات انقلاب اسلامی است، شکی نیست. حضرت آیتالله خامنهای دهها فیش صریح در خصوص تحول فقاهت موجود و لزوم ارتقای آن به فقه حکومتی و فقه اداره نظامات اجتماعی دارد: «… استنباط فقهی، بر اساس «فقه ادارهی نظام» باشد؛ نه فقه ادارهی فرد…. فقه ما از طهارت تا دیات، باید ناظر به «ادارهی یک کشور»، «ادارهی یک جامعه و ادارهی یک نظام» باشد. شما حتّی در باب طهارت هم که راجع به ماء مطلق یا فرضاً ماءالحمام فکر میکنید، باید توجه داشته باشید که این در یک جا از …
توضیحات بیشتر »بازتولید نظم شرعی جامعه!/ محسن قنبریان
شبکه اجتهاد: در جامعه سنتیای که ظرف تشریع اسلام شد، “نظم اجتماعی”ای بود که “حکمرانی” را مدد میرساند. آمدن “ولایت مطلقه رسول الله”(ص) و “تشکیل حکومت مرکزی” توسط حضرت، همه این نهادها و سلسله مراتب آن را از بین نبرد. “دولت فراگیر و مداخله گر”(لویاتان) جای نهادهای اجتماعی حکمرانی ننشست. برخی نمونههای آن نظم و نهادهای اجتماعی: ۱. ترتیب اولیاء: در تجارت و نکاح و… مطرح بود. متصرف به ترتیب: مالک (خود فرد)، پدر و جد، وصی و وکیل و دست آخر حاکم شرع بود. یعنی حاکم و حکومت جایی که خللی در نهادهای قبل بود (مثل سفاهت بازاری یا …
توضیحات بیشتر »میراث اباضیه به چه کار پژوهشهای اسلامشناسی میآید؟/ حسن انصاری
شبکه اجتهاد: شاید هیچ یک از فرق و مذاهب اسلامی از نقطه نظر حفظ آثار و میراث مذهبی کهنسالشان خوش اقبالتر از مذهب اباضیه نبوده است. این حکم اگر سدههای اول و دوم قمری را در نظر بگیریم حتی بر مذهب غالب و مسلط اهل سنت و جماعت/ اسلاف اهل سنت و جماعت هم صادق است. یکی از مهمترین اسباب آن هم این است که اباضیه فرقهای محدود و در حاشیه بوده و توانسته بود به دلیل پراکندگی حاشیهوارش نسبت به مراکز اصلی جهان اسلام که مستقیم زیر نظر خلافتهای اموی و عباسی بود به حیات مذهبی و علمی خود …
توضیحات بیشتر »بازخوانی دو مفهوم ربا و بهره، پیش شرط طرح بانکداری بدون ربا/ محمدرضا یوسفی
شبکه اجتهاد: چندی است که طرح بانکداری بدون ربا در مجلس مطرح است و ازطرف دیگر نیز بحث نظارت شرعی مورد توجه قرار گرفته است. اما به نظر میرسد مشکلات بانکداری موجود بیش از اینهاست که با طرح بانکداری بدون ربا و نظارت مصوب در شورای فقهی، سامان یابد. زیرا آنچه که در این مقطع مهم است بررسی دلایل تلقی غیرشرعی بودن معاملات بانکی از سوی گروههایی از مردم، کارشناسان و علماء است. در این یادداشت بدور از هرگونه ارزشگذاری به بررسی تلقی یکسان انگاری بهره بانکی و ربا و تحولات دیدگاهها پرداخته میشود که در طرح و مصوبه مفروض …
توضیحات بیشتر »لزوم تخصصگرایی، تجزّی در اجتهاد و ایجاد رشتههای تخصصی در حوزه علمیه/ علیاکبر نوایی
شبکه اجتهاد: حوزه علمیه یک جریان پاک و نشأت گرفته و بالیده از روح آموزههای اسلامی است که بر این اساس یک رسالت بسیار مهم و سنگین و پیامبرانه دارد؛ رسالت حوزه علمیه این است که شریعت را بیان و لایههای پنهان آن را استخراج کند، فهم عمیقی از معارف دینی به دست آورد و برای پاسخ به نیازهای روز مکلّفان جامعه، پاسخ به نیازهای درونی خود، حکومت و جهان، پیش برود و اجتهاد کند. پس فلسفه شکلگیری حوزههای علمیه، اجتهاد، با رویکردهای مختلف و متنوع آن است. ضرورت تخصصگرایی در مسائل دینی دو نکته خیلی ضرورت دارد؛ یکی تخصصی …
توضیحات بیشتر »سه رویکرد فقهی در تبیین «دولت اسلامی»/یحیی عبداللهی
شبکه اجتهاد: رویکرد «فقه موضوعات»، هسته مرکزی دین را دستورات و فرامین الهی میداند که فقه، آنها را در قالب احکام شرعی استنباط کرده و به مکلفین ارائه میکند. طبق این نگرش، هریک از افعال مکلفین، بهصورت یک عنوان کلی، موضوع برای یکی از احکام تکلیفی قرار میگیرد و تکلیف او را مشخص میکند. براین اساس، رویکرد «فقه موضوعات» در مواجهه با مقوله «دولت اسلامی»، بر عمل به احکام شرعی تأکید میورزد؛ طبق این نگرش، از آنجا که «دولت اسلامی»، مجری احکام شریعت است، در عرصههای مختلف بر ضرورت انطباق قوانین، مناسبات اجتماعی وتصمیم گیریهای مدیریتی بر «احکام شرعی» و …
توضیحات بیشتر »تاملی در فرازی از آثار فقهی امام خمینی(ره)/ حمیدرضا میررکنیبنادکی
شبکه اجتهاد: با انتشار مواضع جناب استاد قائنی نجفی درباره طرح تحول متون درسی حوزههای علمیه، به یاد جملاتی از مرحوم امام خمینی(ره) افتادم که خواندنی و نسبت به این مسئله آموزنده است. ایشان در اوائل کتاب الاجتهاد و التقلید درباره مقدمات و شرایط اجتهاد مواردی را آوردهاند. از جمله این بیان: «الفحص الکامل عن کلمات القوم، خصوصاً قدماؤهم الذین دأبهم الفتوی بمتون الأخبار، کشیخ الطائفه فی بعض مصنّفاته، والصدوقین ومن یحذو حذوهم، ویقرب عصره [من] أعصارهم، لئلاّ یقع فی خلاف الشهره القدیمه التی فیها ـ فی بعض الموارد ـ مناط الإجماع. ولابدّ للطالب [من] الاعتناء بکلمات أمثالهم، وبطریقتهم فی …
توضیحات بیشتر »پاسخ به منتقدان بیانیه «ادب تحول»/ ابوالقاسم علیدوست
اختصاصی شبکه اجتهاد: چند روز قبل، بیانیهای از اینجانب با عنوان «ادب تحول» منتشر شد. در ضمنِ آن بیانیه، طرح خاصی که بنابر اجرای آن در سال تحصیلی جدید در حوزه است، مورد نقد قرار گرفت. البته بر حفظ حرمت ارائه دهندگان طرح، شورای عالی حوزههای علمیه، مدیریت محترم حوزه و موافقان آن تأکید شد. چنانکه بر جایگزینی حلقه ثالثه از شهید بزرگوار سید محمدباقر صدر بهجای کفایه الاصول – هرچند بهعنوان بدل تخییری – نقدی وارد و بر زمان کوتاه تألیف این کتاب (بهعنوان یک اماره و نه دلیل) انگشت حساسیت گذاشته شد. جدا از موافقت موافقان بیانیه، نقدهایی …
توضیحات بیشتر »تحولی که تجربه میکنیم/ علی بهادرزایی
اختصاصی شبکه اجتهاد: حرکت به سمت واقعیت اجتنابناپذیر تحول که این بار در قالب اصلاح متون آموزشی حوزه رخداده، میتوانست بهتر از حرکتهای قبلی باشد، بهشرطی که خلأهای آنها را نداشت. آنچه هم در آیندهی حوزه رخ میدهد میتواند مبارکتر از حرکت فعلی باشد، به شرطی که بدانیم الآن چه چیزی باید رعایت میشد که نشده است! هرچند قضاوت عمیق و همهجانبه در مورد این موضوع فعلاً در وسع نگارنده نیست، اما احتمالاً کاستیهای اقدام فعلی را بتوان در هشت محور جا داد: محور اول: شفاف نبودن موضع مرجعیت متون درسی مهم ـ مانند متون فقه و اصول سطح عالی …
توضیحات بیشتر »تأملی فقهی در مداخلات فیفا در حکمرانی ورزش/ سیدمحمد طباطبائی
اختصاصی شبکه اجتهاد: مبحث فقه ورزش را از حیثهای گوناگون میتوان در ابواب فقهی جای داد؛ مانند فقه اقتصاد ورزش، فقه سیاسی ورزش و از جمله، فقه فرهنگی ورزش که مسأله فوتبال از آن موارد است. نوع دلالتهای فرهنگی ورزش و فراغتهای ورزشی را به لحاظ فقه فرهنگی میتوان مورد تدقیق شرعی قرار داد. با این مقدمه مختصر، باید ببینیم مداخلاتی که فیفا در عرصه حکمرانی ورزش دارد، چه نتایج فرهنگی نامشروعی را به دنبال خواهد داشت؟ این مداخلات بهطور مصداقی شامل ورود زنان به ورزشگاه و داوری زنان در فوتبال مردان است؛ اما این مصادیق نمیتوانند هرکدام موضوع شرعی …
توضیحات بیشتر »ادب تحول !/ ابوالقاسم علیدوست
شبکه اجتهاد: قبل از ورود به اصل بحث به مناسبت تحولات اخیر در برنامههای درسی حوزههای علمیه، یادکرد از نکاتی ضروری مینماید: ۱. تحوّل در هر امری به تحوّل مثبت و منفی تقسیم میشود. ایجاد تحوّل آدابی دارد که اگر آن آداب رعایت نگردد، ارتجاعی مضّر بهحساب میآید. در ادامه به بخشی از این آداب با محوریت ایجاد تحول در برنامههای درسی حوزه اشاره میشود. ۲. گفتوگوی منطقی، منصفانه و مؤدّب، پس از ایجاد هر تحوّل مصداق }إِضْرِبُوا بَعْضَ الرّأی بِبَعْضٍ{ است که میتواند بسیار مفید باشد، چنان که مباحثات فاقد این ارکان کمال، راه به جایی نمیبرد و مایه …
توضیحات بیشتر »تحول در کتب آموزشی حوزه، چرایی و چگونگی/ محمد متقیان تبریزی
شبکه اجتهاد: بهتبع طرح آموزشی جدیدی که از سوی شورای عالی حوزه ارائه شد و در آن، برخی از بخشهای کتب موجود حذف و کتب جدیدی به عنوان متن درسی ارائه گردید، مخالفتهایی مطرح شده است که نیازمند به تدقیق و موشکافی دارد. در این نگاشته ذیل چند عنوان، نکاتی طرح میگردد. الف) چرایی تحول در کتب ۱- ضرورت تحول در کتب، به تبع تحول در علم همگان میپذیرند که کتاب، ظرف دانشی اهل علم بوده و بعد از خلق علم در ذهن و ضمیر دانشمند است که ظرفِ کتاب، موجودیت پیدا میکند. اگر چنانچه علم و دانشی در مسیر …
توضیحات بیشتر »