دیدگاه (گفت‌وگو/یاداشت)

نظر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای ‌این است که تعدد زوجات جایز است اما ثواب و استحباب ندارد. ‌این نظر نه تنها دارای پشتوانه قوی فقهی است و مطابق نظر مشهور فقهای متقدم و برخی از متاخرین و معاصرین می‌باشد بلکه براین نظر و بر استحباب اکتفاء به یک همسر، شیخ طوسی ادعای اجماع کرده است. شبکه اجتهاد: استاد عباس کعبی عضو …

شبکه اجتهاد: در معارف دینی ما شیعیان بحث «اجتهاد و تقلید» در دو علم «فقه و اصول» جایگاه مهمی دارد. تقلید از فقیهان از آن دسته معارفی است که محدود به کتاب‌های حوزوی نشده و در جامعه به شکل وسیعی مطرح است. از جمله معارف بلندی که از امام عسکری(ع) به یادگار به ما رسیده است، موضوع تقلید است که …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در ابتدای ماه ربیع برخی مؤمنین به فرح و شادی می‌پردازند؛ اما در مقابل عده‌ای دیگر از مؤمنین متذکر ایام بعد از شهادت پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌شوند و اتفاقات بعد از شهادت حضرت که برای تنها یادگارش فاطمه اطهر علیها سلام رخ داده است را مدنظر می‌گیرند، به صورتی که دهه محسنیه و یا عسکریه برایش می‌گیرند …

بررسی تصمیمات و دیدگاه‌های امام خمینی در مواجهه با رویداد تاریخیِ تسخیر لانه جاسوسی نشان می‌دهد الگوی تصمیم‌گیری امام در این رابطه، از فقه سیاسی نشأت می‌گرفته است. بررسی مجموعه بیانات امام خمینی(ره) در این رابطه و نیز سیره عملی ایشان، نشان می‌‌دهد که موضع و تصمیم امام(ره) در مسئله تسخیر لانه جاسوسی، برگرفته از دو قاعده فقهی «لاضرر» و …

شبکه اجتهاد: مرحوم سید جعفر مرتضی عاملی لبنانی از خانواده‌ای اهل علم بود، گرچه پدر ایشان ملبس نبود، اما از طلاب فاضل معمم چیزی کم نداشت، دارای کتابخانه بسیار مفصلی بوده و اهل مطالعه بود. لذا، توانسته بود که رضایت دو فرزندش را برخلاف محیط زمانی و مکانی آن زمان لبنان به دست آورد. به ویژه در دوره قبل از …

شبکه اجتهاد: بحث‌هایی در فقه و اصول رایج است، مثل حجیت خبر واحد، استصحاب و بحث‌های فقهی متعارف. اما گاهی اوقات مباحثی هست که متأسفانه کمتر مورد بحث قرار گرفته است، در حالیکه در موارد زیادی از مباحث فقهی و اصولی ردّ پایش مشاهده می‌شود و چه‌بسا توجه به آن ممکن است تحوّلی را ایجاد کند و یکی از این …

کلمه استکبار و مستکبرین و مقابله مستکبرین با مستضعفین و مقابله مستضعفین با مستکبرین ریشه در فرهنگ مبارزات انبیا و دشمنان آن‌ها دارد و بلندترین و مهم‌ترین درس‌های قران کریم مربوط به مقابله حضرت موسی و فرعون است که فرعون نماد استکبار و فساد فی‌الارض است و موسی نماد مبارزه با استکبار و مبارزه با مفسدین فی‌الارض است. اختصاصی شبکه …

آیات و روایاتی که دفاع از مستضعفین را بر عهده ما می‌گذارد، مقید به مسلمین نشده و ما در هرکجای دنیا که ببینیم یک سیاست استکباری از سوی کشوری در پیش‌گرفته شده است درصورتی‌که قدرت آن را داشته باشیم و مصلحت در آن باشد و شرایط نیز برای ما فراهم باشد باید ورود پیداکرده و از آن‌هایی که تحت ظلم …

شبکه اجتهاد: از چند سال گذشته که جریان نواندیشی دینی در جهان عرب توجهم را به خود جلب کرد‌ و مطالعه نوشته‌های پیشگامان آن همواره یکی از علاقه‌هایم بوده است دریافتم که نقد برخی آثار و شخصیت‌ها و یا دفاع از آنها در بیشتر موارد به نماد نواندیشی و سنت گرایی تبدیل شده است.(گرچه استثنائاتی همچون مصطفی عبدالرازق هم دارد که …

در جامعه‌ای که دارای شرایط و حالات مختلفی است، نباید تنها شعائری خاص مورد توجه قرار گیرد؛ مثلاً چرا امروزه به عزاداری و سوگواری با تمام ارزشی که دارد، بیشتر از امور دیگری که آن‌ها هم برای حیات جامعه لازمند توجه می‌شود؟ چرا درباره شادی فتاوای جدی نداریم؟ چرا فقه شادی، تئوریزه نشده و خروجی‌های اثربخش در اختیار جامعه قرار …

اختصاصی شبکه اجتهاد: تاریخِ علوم، تاریخی است پُر از تطوّر و دگرگونی. علومِ برخاسته از اندیشه‌ی بشری، جز به این صورت، راهِ تکامل را طی نخواهد نمود. علومِ حدیث نیز با زیرمجموعه‌هایی مانند رجال الحدیث، درایه الحدیث و فقه الحدیث، همین مسیر را ناگزیر طی می‌کند. «اعتبارسنجیِ حدیث»، کاربستِ خوبی برای دربرگرفتن هر سه مفهوم یادشده است که مدتی است …

شخصیت شلتوت را باید از طرفی شخصیت قرآنی و از طرف دیگر شخصیت کلامی و از طرفی هم شخصیت اجتماعی محسوب کرد. این سه شخصیت اگر کنار هم قرار بگیرند، هم نگاه انسان به قرآن و هم نگاه او به اصلاح جامعه درست می‌شود و هم انسان در زمین کلام اساسی اسلام حرکت می‌کند. اختصاصی شبکه اجتهاد: محمود شلتوت با …

اصطلاح غلطی رایج شده است تحت این عنوان که «موضوع‌شناسی کار کارشناسانه هست و حکم شناسی کار فقیه» و با همین دیدگاه اکنون وقتی می‌خواهند موضوع‌شناسی کنند فقیه می‌گوید کار من نیست کارشناسی بیاورید تا آن را توصیف کند و چون کار من حکم شناسی هست روی توصیف او حکم صادر می‌کنم. اختصاصی شبکه اجتهاد: ۸ آبان‌ماه، روز پدافند غیرعامل …

همه حوزه‌ها دچار خسارت شده‌اند و این امر منحصر به حوزه خراسان نیست. شخصیت‌های بزرگی در نجف مثل مرحوم نائینی، کمپانی و…بوده‌اند و اکنون چنین اشخاصی در آن سطح نداریم. در قم هم شخصیت‌هایی چون آیت‌الله محقق داماد، آیت‌الله بروجردی، سید محمدتقی خوانساری بوده‌اند، ولی اکنون در آن سطح چنین بزرگانی را نداریم. حوزه دچار فقر نیروی انسانی به‌طورکلی هست. …

حوزه خراسان از جهت استعدادها و امکاناتی که در اختیار دارد حوزه بسیار خوبی است. همچنان که طلبه‌هایی که از مشهد به قم هجرت می‌کنند، جایگاه بسیار خوبی در حوزه علمیه قم پیدا می‌کنند و این نشان می‌دهد که به لحاظ کیفی حوزه مشهد در وضعیت خوبی قرار دارد. اختصاصی شبکه اجتهاد: حوزه علمیه خراسان با پیشینه کهن خود از مهم‌ترین …

شبکه اجتهاد: استاد عزیز مرحوم علامه سید جعفر مرتضی در سال ۱۳۶۴ ق / ۱۳۲۴ش در روستای عیتا الجبل در جنوب لبنان به دنیا آمد. در هیجده سالگی در نجف، طلبگی را آغاز کرد و بعد از شش سال، یعنی سال ۱۳۸۸ ق / ۱۳۴۷ به ایران آمد. این اقامت تا سال ۱۳۷۱ ادامه داشت و در این سال به …

اگر به امام حسین(ع) اجازه می‌دادند که میدان جنگ را بدون اسیری ترک کند و برود بی‌تردید این کار را می کرد، اما فرمانده دشمن چنین موافقتی نکرد. می‌گفتند یا تسلیم و اسارت و بیعت و یا جنگ که نتیجه آن با محدودیت بسیار نیروهای امام روشن بود. راه سومی وجود نداشت. اختصاصی شبکه اجتهاد: صلح امام حسن(ع) به عنوان …

اگر تلاش کنیم کسی که تازه ‌مسلمان است را عقیده‌مند کنیم، اصلاً بحث تدرجی بودن احکام دیگر مطرح نخواهد شد. مشکل این است که فقه را اولین رتبه دین‌داری قرار می‌دهیم و بعد دچار این مشکل می‌شویم که کسی که هنوز اعتقادات و اخلاقش کامل نشده را می‌توان به ‌صورت تدرجی به انجام فرایض دعوت کنیم یا خیر. اختصاصی شبکه …

تفاوت رویکرد امام حسن (ع) و امام حسین (ع) را نه در تفاوت حکم شرعی از جانب آن‌ها، بلکه تفاوت موضوع، اقتضای شرایط و زمانه و اقتضای جنگ و صلح به‌مثابه امری عقلایی و استراتژیک باید معنا کرد. اختصاصی شبکه اجتهاد: از مهم‌ترین حوادث زندگی امام حسن(ع) صلح او با معاویه است که نفاق‌ها و خیانت‌های سپاه امام علیه‌السلام موجب …

اختصاصی شبکه اجتهاد: تا سالهای سال ایرانیان شهادات امام حسن مجتبی را در ۲۸ ماه صفر می‌گرفتند و عراقیها هم در ۷ این ماه. در سالهای اخیر اما زمزمههایی مبنی بر قوی بودنِ قول هفتم صفر رخ داده است، تا آنجا که چند سالی است حوزه های علمیه نیز در این روز تعطیل می‌شوند. در این رابطه حجت‌الاسلام یاسر امینیان، …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در یادداشت پیشین عرض شد که ریشه بسیاری از سردرگمی‌های اندیشمندان ما در باب تحول حوزه، آموزش و پرورش و نیز نظام دانشگاهی، در فقدان بصیرت‌های مربوط به «اقتصاد آموزش»[۱] یا «حکمرانی آموزش» نهفته است؛ سردرگمی‌هایی در مواجهه با انقراض سنت‌های کارامد حوزوی، مسأله کنکور، ارتباط صنعت و دانشگاه و … . از منظر دانش اقتصاد، آموزش …

نوشتار پیش رو در دو جهت به نقد مدعیات دکتر محمد مجتهد شبستری دراین‌باره پرداخته است؛ ابتدا نقطه نظرهای وی درباره نظریه پشتیبان اجتهاد فقهی به نقد کشیده خواهد شد سپس نتیجه‌گیری وی مبنی بر عدم کارایی این نظریه مورد واکاوی قرار گرفته و ضمن نشان‌دادن مغالطه‌ها و اشتباه‌های فاحش علمی وی، به اثبات این مسئله می‌پردازد که علم اصول …

اختصاصی شبکه اجتهاد: چند صباحی است که هجمه‌های متعددی علیه شبکه اجتهاد و در قیاس بزرگ‌تر، مجموعه دفتر تبلیغات اسلامی به راه افتاده است. یک بار به بزرگداشت یک شخصیت در دفتر تبلیغات حمله می‌کنند و بار دیگر، حضور یک فقه‌پژوه در یکی از برنامه‌های دفتر را بهانه می‌کنند. اگر از سنتی‌ها بگوید، عقب‌مانده و حامی وضع موجود می‌خوانندش و …

شبکه اجتهاد: مراد از ظرفیت تمدنی اربعین این است که با هر تعریفی از تمدن و مؤلفه‌های تشکیل‌دهنده آن مانند خرد جمعی، نظم اجتماعی، انسجام اجتماعی، هم‌افزایی دانشی، فداکاری، کلان‌نگری، تولید علم، تولید ثروت، رواداری و پذیرش تنوع دیدگاه‌ها و جز آن می‌توان در مناسک بزرگ اربعین، نمونه‌های بسیاری از آن‌ها را در سطح خرد مشاهده کرد، آن‌ها را برجسته …

بدعت آن چیزی است که در دین وجود ندارد و انسان آن را در دین داخل کند و هیچ پشتوانه روایی و دلیل شرعی نداشته باشد. یا یک‌چیزی که در دین واجب است آن را حرام اعلام کند مانند کاری که خلیفه دوم انجام داد که متعه را حرام اعلام کرد و این بدعت بود؛ اما اگر اطلاقاتی داشته باشیم …

شبکه اجتهاد: حقوق عامه تعبیر دیگری از حقوقی است که همه مردم از آن برخوردارند و امروزه حقوق بشر و شهروندی نامیده می‌شود. می‌گویند: همه‌ی افراد، فارغ از اینکه چه دین و چه مرامی داشته باشند، چه سن و جنسی داشته باشند، و مثلاً از کدام طبقه‌ی اجتماعی و سیاسی باشند از حقوق مشترک و اولیه‌ای برخوردارند که حکومت موظف …

شبکه اجتهاد: «امت‌سازی» در تقسیم کلان آن به دو گونه است که هر کدام الزامات و امکانات خود را می‌طلبد. یکی امت‌سازی در جبهه‌ی باطل است که بر محور حیات دنیاست و به تعبیر قرآن «اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیَاهُ الدُّنْیَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِینَهٌ وَتَفَاخُرٌ بَیْنَکُمْ وَتَکَاثُرٌ فِی الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ»(۱) و به تعبیر روایات «محیط ولایت دشمنان اهل بیت علیهم‌السّلام حیات دنیاست …

در تاریخ شیعه تا زمان علامه حلی و سید بن طاووس، چندان بهایی به علم رجال داده نمی‌شد. شیعه کتاب رجالی ندارد. کتاب‌هایی هم که از گذشتگان به ما رسیده هیچ رنگ و بوی رجالی در آن‌ها نیست؛ اما سنیان کتاب‌های رجالی بی‌شماری دارند مانند لسان المیزان و تهذیب التهذیب ابن‌حجر عسقلانی یا کتاب ذهبی، میزان الاعتدال و نمونه‌هایی مثل …

این کتابها، کتابهای رجالی اصطلاحی نبوده‌اند بلکه کتابهای تراجم یا به عبارت دیگر کتابهای فهرست کتابها بودند. یک نکته دیگر اینکه این کتابها توسط مستشرقین در کمپانی هند شرقی چاپ شد. آنها دنبال فهرست نگاری بودند تا شخص شناسی. همه اینها قرائنی هست که آن متقدمانی که در باب رجال کتاب نوشتند اصطلاح علم رجال یا رجال اصطلاحی بیشتر مورد …

شبکه اجتهاد: پرداختن به بیانیه گام دوم و فهم و تبیین آن و سپس فرهنگ‌سازی برای اهتمام عمومی به آن و سرانجام مشارکت در تحقق آن یک وظیفه همگانی است ولی اگر سهم و نقش اقشار و گروه‌های مختلف به تفکیک مورد توجه قرار گیرد چه بسا بتوان تفاوت‌ها و تمایزهایی را در این زمینه برای هر یک از این …