یادداشت فقهی و اصولی

شبکه اجتهاد: اخیراً بحثی در برخی فضاهای مجازی راجع به موضوع فوق (حکم روزه در ماه رمضان بر فرض خوف روزه‌دار از گرفتن یا تشدید مرض ناشی از ویروس کرونا به‌واسطه روزه گرفتن) صورت گرفته است. مطالب خوبی گفته شده است لکن سخنان غیر فنی هم کم گفته نشد. برخی هم به‌طور غیر جامع حکم به جواز روزه نگرفتن کردند. …

روایات نشان می‌دهد که شاد زیستن به آن معنای مثبتش، یک اصل کلی است. مثلاً پیغمبر ذاتاً یک انسان بانشاط و متبسم بود؛ آن حالت حزن و بکاء و غم پیغمبر، برای حالات خاص بوده است؛ ولی پایه شخصیتی پیغمبر در تعاملات اجتماعی، به‌عنوان یک انسان مبتهج، مسرور، بانشاط، متبسم و خوش‌رو بود. در مورد ائمه علیهم‌السلام هم همین است. …

شیعه باید بیشتر به این مسئله پاسخ دهد که جایگاه شادی و تفریح کجاست. چرا مناسک شادی کمتر خودش را در مذهب شیعه نشان می‌دهد؟ از طرفی، سؤالی متوجه همه مسلمانان اعم از شیعه و سنی و مذاهب مختلف، هست که مسلمانان گویا به لحاظ روحی گرفته‌ هستند و نسبت به مسیحیت و ادیان و مذاهب دیگر، مناسک شادی کمتری …

اختصاصی شبکه اجتهاد: مسئله بحرانی امروز کرونا در کشور تلاقی کرونا با نوروز است. نوروز چه خبر است؟ هرساله در نوروز ده‌ها میلیون نفر مسافر در کشور داریم. بنا به گزارش مرکز آمار[۱] در بهار سال ۹۷، ۶۹درصد جمعیت کشور به سفر رفته و از ۲۵ میلیون خانوار، در این مدت حدود ۱۷ میلیون خانوار حداقل یک سفر داشته‌اند و …

شبکه اجتهاد: اخیراً یک قطعه فیلم شش دقیقه و چهار ثانیه‌ای به تاریخ جمعه ۲۳ اسفند به صورت رسمی از سوی پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر شیخ الاسلام مولوی عبدالحمید در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است که در آن جناب مولوی عبدالحمید سخنانی به این مضمون بر زبان آورده‌اند: «معروف است که ویروس کرونا از سوی طلاب چینی جامعه المصطفی وارد ایران …

شبکه اجتهاد: اخیرا از مولوی عبدالحمید اسماعیل‌زهی امام جمعه اهل‌سنت زاهدان کلیپی منتشر شده است که وی در آن گسترش بیماری کرونا در قم و ایران را به طلاب چینیِ جامعه المصطفی نسبت می‌دهد و این تشکل علمی و تبلیغی را به شستشوی مغزی طلاب اهل‌سنت و شیعه کردن آنها متهم می‌کند. وی این اقدامات را برخلاف استراتژی وحدت اسلامی …

شبکه اجتهاد: این یکی دو روزه فرصتی دست داد تا کتاب «مُسَکِّن‌ الشُجُون ‌فی حُکم الفِرار من الطاعُون» سید نعمت‌الله جزائری (م ۱۱۱۲ق) از شاگردان معروف علّامه مجلسی (ره) و عالمان سرشناس عهد صفویه را مطالعه کنم. این کتاب که در سال۱۱۰۳. ق، و در شهر شوشتر نوشته شده و به طاعون فراگیر سال ۱۱۰۲. ق، اشاره دارد که از …

شبکه اجتهاد: این متن جهت بررسى فقهى ویروس کرونا و نحوه مواجهه با آن از منظر فقه تدوین می‌گردد. مباحث در سه محور زیر عرضه خواهد شد: ۱- شناخت موضوع: ویروس کرونا ۲- اصول حاکم بر شناخت موضوع، از نگاه شریعت ۳- بیان حکم فقهى موضوع. محور نخست؛ شناخت موضوع کرونا: برخی از ویژگی‌های این ویروس که از مراجعه به …

نظام آفرینش برمدار اسباب و مسبّبات است و اراده خدا نیز از مجرای همین نظام آفرینش محقق می‌شود. طبعاً معجزات، استثناست و جز در مواردی که حکمت الهی اقتضا کند، صورت نمی‌گیرد و گرنه خانه کعبه توسط سپاه یزید ویران نمی‌شد و ائمه با زهر مسموم نمی‌شدند و زائران حرم امام هشتم (ع) در انفجار حرم تکه‌تکه نمی‌شدند. اختصاصی شبکه …

شبکه اجتهاد: فقه اسلامی حاوی قواعدی است که بر اساس آن قواعد کلی، فقیهان حکم مصادیق و فروعات را استخراج می‌کنند. در میان این قواعد کلیه قواعدی که بیانگر احکام ضمانات است، نه تنها برگرفته از منابع نقلی است، بسیاری از آنها مستندبه احکام مسلّمه عقلیه می‌باشد. مبحث ضمانات قهریه فقه اسلامی انصافا عقلائی و بسیار پیشرفته و عمیق است. …

شبکه اجتهاد: اخیرا یادداشتی در کانال تلگرامی مدرسه آزادفکری منتشر شده با عنوان «خرافات و ویروس کرونا» ناظر به رفتار ناپسند شخصی در حرم امام رضا (ع). نویسنده محترم ضمن اعتراض بر حوزویان که چرا در برابر این خرافات سکوت می‌کنید، به بهانه نقد این رفتار، مقدس بودن زیارتگاه‌ها و شفادهی اولیای خدا را منکر شده است. از اشتباهات بزرگ …

شبکه اجتهاد: شیوع جهانی ویروس کرونا جان انسان‌ها و سلامتی بشر را در معرض تهدید قرار داده است. در جمهوری اسلامی ایران با تشکیل ستاد ملی مبارزه با کرونا و اعلام بسیج ملی دولت و ملت در مبارزه با این ویروس سریع الانتشار و خطرناک اقدامات لازم صورت گرفته است. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تأکید بر رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و …

شبکه اجتهاد: شیوع ویروس کرونا (کووید۱۹) در این روزها مهم‌ترین موضوع در جامعه و محافل مدیریتی، علمی و در رأس اخبار کشورمان و بلکه جهان قرار گرفته. عامل یا عوامل انتشار ویروس و ورود به کشورمان و نحوه‌ی مواجهه با آن در بخش‌های مختلف مدیریتی، اجتماعی و اطلاع‌رسانی و هم‌چنین آثار جسمانی و روانی، از مباحث داغ این روزهای جامعه …

شبکه اجتهاد: لقب دادن و ملقب شدن در میان ایرانیان، همانند دیگر اقوام سابقه زیادی دارد و گویا در همیشه تاریخ به عنوان یکی از شاخصه‌های شناخت افراد از آن استفاده می‌شد. لقب‌ها گاه وجه سیاسی،‌ گاه دینی،‌ گاه اجتماعی و حتی گاهی اخلاقی داشته و جنبه‌های تفالی آن نیزمورد توجه زیاد برخی از حاکمان و قدرتمداران بود، چنان که …

اختصاصی شبکه اجتهاد: نوشتار در صدد است به تبیین نسبت فقه حکومتی و مردم‏‌سالاری دینی بپردازد. بدین منظور طیّ چندین نکته به صورت گام به گام به اصل موضوع نزدیک و به تبیین آن پرداخته است. در نکته اول به تبیین تفاوت الگوی مردم‌سالاری غربی با الگوی مردم‏‌سالاری دینی و اسلامی پرداخته است. در نکته دوم با تکیه بر تفاوت …

شبکه اجتهاد: در شمارش فقیهان صحابه، همواره نام امام علی (ع) در رأس آنان دیده می‌شود(۱). قرارگرفتن حضرت در مقام خلافت طی چند سال شرایطی را فراهم آورد که آن حضرت هم در معرض قضا و هم استفتا قرار گیرد و اقوال منقول از او نقش مؤثری در فقه پسین برجای گذارد(۲). در منابع سخن بسیار است از این که …

شبکه اجتهاد: با توجه به فراگیری ویروس کرونا در کشور عزیزمان ایران و نیز با عنایت به تدابیر بهداشتی متولیان خدوم حرم مطهر رضوی در ایجاد محدودیت برای زوار علی بن موسی الرضا(ع)، سوالی در ذهن برخی پدید‌ می‌آید که آیا پاکیزگی حرم امامان(ع) با پاکی اهل بیت(ع) منافات دارد؟ آیا نظافت و پاکسازی حرم اهل بیت(ع) از آلودگی‌‌ها و …

شبکه اجتهاد: حوادثی مانند همین شیوع بیماری ویروسی کرونا که پیش می‌آید، برای انسان درس‌های فراوانی دارد. مؤمن دنیا را کلاس درس می‌داند و انسان، دانش‌آموز مدرسه هستی است؛ به این دنیا آمده‌ایم تا چیزهایی را یاد بگیریم تا در عالم دیگر، از این آموخته‌ها استفاده کنیم و یک زندگی شاد و نورانی داشته باشیم و هر چیزی را باید …

اختصاصی شبکه اجتهاد: وقتی به سیره امیرالمومنین(ع) در رابطه با نحوه برخورد ایشان با کارگزاران برسی اجمالی داشته باشیم به این نکته مهم می‌رسیم که امام برای برقراری عدالت اجتماعی در سطح جامعه از هیچ تلاشی فروگزار نبودند یعنی حضرت امیر نه تنها در میدان جنگ به دنبال اجرای حق بود و با کسی تعارفی نداشت، در عرصه جامعه هم …

شبکه اجتهاد: یکی از عومل جعل حدیث محبت برخی نسبت به شهر یا قبیله خود و یا بغض و عداوت نسبت به شهر و قبیله دیگران است که پیشینه‌ی زیادی دارد و اکنون هم کم و بیش مشاهده می‌شود، وجود این مطلب عاملی است که محقق را در پذیرش این گونه احادیث دچار تأمل می‌کند، و هیچ بعید نیست این …

شبکه اجتهاد: تاریخ معاصر ایران نام‌ها و یادهای بزرگی را به خود دیده است، اما بسیار نیستند نام‌هایی که هم به اتفاق ملاحت، دل‌ها و نظرهای گوناگون را به خود جلب کردند و هم برد و نفوذی فراتر از ایران و تشیع پیدا کردند، نام‌هایی که هم در حوزویان و بیوت مراجع و هم در میان دانشگاهیان و همه اهل …

شبکه اجتهاد: در مورد این ابتلاء بزرگ به ویروس کرونا که در کشور اتفاق افتاده و مردم عزیز ما خصوصا مردم عزیز و انقلابی قم به آن مبتلا هستند لازم است نکاتی را همه ما مورد توجه قرار دهیم: اولین نکته این است که بدانیم تمام این گرفتاریها امتحان الهی است. اگر یک انسان یا افراد متعددی مبتلا به کسالت …

شبکه اجتهاد: قابل توجه پزشکان متعهد و خدمتگزار کشور عزیزمان ایران؛ ۱- اینجانب مکرر گفته و نوشته‌‌ام که حرفه پزشکی ازچنان قداستی برخوردار است که اگر بگوییم این دست خداست که از آستین پزشک برای درمان انسان‌ها بیرون‌ می‌‌آید گزاف نگفته‌ایم، پزشک دوا‌ می‌‌دهد و خداوند شفا. فاذا مرضت فهو یشفین/(بقره/۸۰) و چون بیمار شوم اوست که بهبودی‏ام می‏بخشد. ۲- …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بعد از شیوع ویروس خطرناک کرونا در کشور، رسانه‌ای که ناشر اصلی نسخه‌های یکی از مدّعیان طب اسلامی به شمار می‌رود، با انکار مُسری بودن ویروس مزبور، در یک اقدام قابل پیگرد قضایی، به مردم توصیه کرده است که به دستورات بهداشتی اعتناء نکنند و در جمع‌های فامیلی و مذهبی حاضر شوند! با وجود آنکه دیدگاه حقیر …

شبکه اجتهاد: در شرایط فعلی، به رغم تلاشی که مراکز رسمی دولتی و به طور کل حاکمیتی در مسیر تأمین سلامت مردم بر اساس اصول علمی‌ می‌کنند، همچنان مداخلاتی از سوی افراد غیر مسئول و از جمله کسانی که خود را حکیم سنتی از میان روحانیون و جز آنها‌ می‌خواهند، صورت‌ می‌گیرد. بسیاری از این مدعیان طب سنتی، با استفاده …

شبکه اجتهاد: حضور به هنگام روحانیت در پیشامد‌ها و بلایای طبیعی و ارائه خدمات اجتماعی مفید و حضور فعال و جهادی در همه عرصه‌ها، به عنوان وظیفه شرعی خدمت به مردم و همدردی و همراهی با مردم اقتضاء دارد که در مسئله مبارزه با کرونا نیز روحانیت پیش‌گام و فعال باشد؛ زیرا تلاش برای حفظ جان و هدایت مردم از …

شبکه اجتهاد: نوع تلقی برخی از عزیزان ما در این‌گونه موارد حساس، کم‌اهمیت انگاشتن توصیه‌های پزشکی، بهداشتی و حتی مسلمات عقلی به بهانه شفابخش یا منزه بودن فضاهای مرتبط با اهل‌بیت (ع) است. اخیراً دوستی تعریف می‌کرد در یکی از مجالس عزای حضرت زهرا (س) به کسی که با دست‌های بدون دستکش کفش‌های عزاداران را مرتب کرده بود و با …

شبکه اجتهاد: متأسفانه این روزها مردم کشورمان به شکل گسترده‌ای نگران و درگیر ویروس کرونا هستند و اعلام دیرهنگام هشدارهای لازم و کوتاهی برخی نهادهای مسؤول نیز بر وخامت اوضاع افزوده است. طبیعی است که در چنین شرایطی هرکسی از زاویه و منظر خود به موضوع بپردازد و بر اساس مسؤولیت خود وظیفه‌ای را بر عهده بگیرد و در این …

شبکه اجتهاد: خبر کرونا وقتی که در قم آمد، روحانیت حتی اگر می‌خواست واکنشی هم نشان ندهد، نمی‌توانست. آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی به مردم توصیه کرد که در مراکز عمومی حاضر نشوند. وی گفت که زیارت عاشورا و حدیث کسا را در خانه بخوانید؛ چرا که این دو روحیه می‌دهد و آثار گران‌بهایی دارد. آیت‌الله جعفر سبحانی هم گفت که …

شبکه اجتهاد: مدتی است برخی از نویسندگان عادت کرده‌اند بر تهدید نظام به عدم مشارکت در انتخابات (تحریم انتخابات)؛ این عده مشارکت خود را منت و عدم مشارکت خود را تهدید جمهوری اسلامی می‌دانند. در حالی که این مشارکت بیش از آنچه برای نظام مهم باشد، برای همین دسته از روشنفکران به‌اصطلاح آزادی‌خواه اهمیت دارد. البته بعید نیست کسی از …