شبکه اجتهاد: در پیام تمدنی رهبر معظم انقلاب به مناسبت یکصدمین سالگرد تأسیس حوزه علمیۀ قم، کیان و شکلگیری حوزه علمیه به مثابه یک پاسخ راهبردی به بحرانهای تمدنی پیرامونی در غرب آسیا و واکنشی ضد استعماری در برابر نظام سلطۀ غرب تعریف و تفسیر شده است. از این منظر، حوزه علمیه یک بازیگر فعال در فرایند احیای تمدن اسلامی …
Read More »دیدگاه (گفتوگو/یاداشت)
حوزه پیشرو و سرآمد؛ ضرورت بازنگری در اسناد راهبردی و الگوهای برنامهریزی حوزههای علمیه/ سید کاظم کاظمی
اختصاصی شبکه اجتهاد: پیام راهبردی مقام معظم رهبریمدظلهالعالی به همایش بینالمللی یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم، نقشه راهی دقیق و مسئولیتآفرین را پیشروی نخبگان، مدیران و برنامهریزان حوزههای علمیه گشود. واژههای کلیدیای چون «حوزه پیشرو و سرآمد»، «پاسداری از میراث عظیم»، «افقگشایی و تمدنسازی» و «استفاده از ابزارهای متناسب با زمان»، بهخوبی نشان میدهند که حوزه امروز نهتنها نیازمند …
Read More »حوزهای مختص مذهب حقه یا برای تمدن اسلامی؟/ محسن قنبریان
شبکه اجتهاد: حوزههای تشیع از مدینه تا کوفه تا خراسان و قم و نجف در مقابل دیگریای تشکیل شده که: مذهب عامه (از حیث علمی) و سلاطین جور (از حیث عملی) بوده است. حفاظت از اصول و فروع مذهب حقه به لحاظ علمی و گسترش شعائر آن به لحاظ تبلیغی، اصلیترین و مستمرترین وظیفه حوزههای شیعی در تاریخ بوده است؛ …
Read More »ادورا و تطوّرات مختلف حوزههای علمیه و رسالت پیشرو/ محسن رضایی
شبکه اجتهاد: حوزههای علمیه که مهمترین نهاد دینداری جامعه محسوب میشوند و وظیفه آنها صیانت از دین، تبلیغ آن و اقامه احکام الهی در جامعه است، پدیدهای جدید و صرفا مربوط به عصر حاضر نیستند بلکه قدمت آنها به عصر حضور ائمه معصومین(ع) میرسد. البته در آن دوران این نهاد به شکل «سازمانی و تشکیلاتیِ امروزی» نبود بلکه مسائل مربوط …
Read More »ابن تیمیه: اجتهاد یا انسداد؟/ حسن انصاری
شبکه اجتهاد: چند سالی است که در مطالعات اسلام شناسی اقبال مجددی به ابن تیمیه و افکار و آثار او دیده میشود. ابن تیمیه زندگی کم و بیش جالب توجهی داشته و به دلیل موقعیت ممتاز تاریخی که در آن بسر میبرده و نیز پارهای از موضعگیریهای سیاسی و دینی او و همچنین تعدد آثارش میتواند موضوع جالب توجهی برای …
Read More »مکتب فقهی آیتالله خویی و مسأله ولایتفقیه/ محمدباقر ربانی
شبکه اجتهاد: حضرت آیتالله سید ابوالقاسم خویی از مراجع و بزرگان حوزه علمیه نجف اشرف، ازجمله اعاظمی هستند که دارای مکتب فقهی میباشند. نص گرایی، متن محوری، اصل قدرمتیقن، اصل عدم نفوذ کسی در حق دیگری و عدم توجه شهرت و آرای علمای سلف، ازجمله مبانی آرای فقهی ایشان به شمار میرود؛ اما علاوه بر مبانی فقهی ایشان، قرائنی وجود …
Read More »بررسی نسخهای تازهیاب از میراث حدیثی زیدیه یمن و مقایسه درونمایه آن با حدیثی از امام باقر (ع) در الکافی/ محمد عافی خراسانی
اختصاصی شبکه اجتهاد: سرزمین پر یُمن یَمَن، سرزمین گنجهای با ارزش است. احتمالاً نخستین تصویر از گنجهای یمن در ذهن ما، همان عقیق خوشرنگ یمانی باشد. تصویر ذهنی دیگر ما از یمن، مردمانی دلاور و ظلمستیز است که به رسمِ دیرینهٔ خود، خنجر یمانی را زیر کمربندهایشان میبندند. تردیدی نیست که ارجمندترین گنج این کشور، همین مردم بینظیرند. اما با …
Read More »مرجعیت، آیینهی درد مردم و صدای عدالت/ محمد باقری
شبکه اجتهاد: حادثهی تلخ آتشسوزی در بندر شهید رجایی بندرعباس اندوهی عمیق بر دلها نشاند، اما بار دیگر نقش بیبدیل مرجعیت شیعه را در لحظات بحران نمایان ساخت. واکنشهای دقیق و چندبعدی مراجع عظام نشان داد که مرجعیت دینی، تنها به تسلی قلوب بسنده نمیکند، بلکه در برابر مسئولیتهای اجتماعی، دفاع از حقوق مردم، و نقد بیتعارف کاستیها نیز ساکت …
Read More »امکانهای تمدنی نظام پولطلا برای جمهوری اسلامی ایران/ سید محمدصدرا متولی امامی
اختصاصی شبکه اجتهاد: یادداشت پیشروی به اجمال نشان میدهد نظام پولطلا، ظرفیتهای تمدنی قابل توجهی را پیش پای جمهوری اسلامی قرار خواهد داد و میتواند گسستهای اجتماعی موجود در جامعه ایران را در فضای جدیدی بازسازی کند. نظام پولطلا و عدالت اجتماعی هدف نهایی از تشکیل حکومت اسلامی و مقصد انبیای الهی ایجاد عدالت اجتماعی است. بنابراین تمامی سیاست گذاریهای …
Read More »امام تمدنساز/ علی خسروی
شبکه اجتهاد: راهبردهای امام صادق (علیهالسلام) در پیریزی تمدنجهانی اسلام و برپایی حکومت صالحان را میتوان در سه سطح تحلیل کرد: ۱- احیاء فقه شیعه به عنوان فقه برتر و استدلالی، و نه فقه مبتنی بر قیاس و استحصان. فقهی که نرمافزار حکومت، و در نهایت تمدن دینی است، و اگر چنین نباشد چیزی جز لغو نیست. فقهی که تا …
Read More »تمایزهای کتاب «کلمات سید العرب» با «نهج البلاغه» نمونهٔ مطالعات مقایسهای حدیثی/ سیدحسن موسوی بروجردی
شبکه اجتهاد: یکی از ابعاد مهمی که باید از نگاه حدیث پژوهان در مسیر اصالتسنجی نصوص احادیث مخفی نماید، پژوهشهای مقایسهایِ مشابهتهایِ لفظی و معنایی بین احادیث است. البته این دست پژوهشها امر جدیدی نیست و از دیرباز مورد توجه دانشمندان اسلامی بوده است. برخی نیز تلاشهای خوبی برای دستیابی به چهارچوبی مشخص در این زمینه انجام دادهاند. البته باید …
Read More »پاسخ تمدنی به تهدید تمدنی؛ بازخوانی راهبرد امام موسی صدر در مواجهه با اسرائیل/ شریف لکزایی
شبکه اجتهاد: بنا دارم گوشهای از بحثهای امام موسی صدر را با توجه به تجاوزات رژیم صهیونیستی به لبنان پس از عملیات توفان الاقصی و حمایت حزبالله از مردم غزه بررسی کنم که ایشان چه مواجههای با پدیدهای مثل اسرائیل داشته است. اگر اندیشمندی واجد یک منظومه فکری باشد، این منظومه فکری میتواند در قالب یک طرح تمدنی ارائه شود. …
Read More »میرزای شیرازی؛ فقیهی که ولایت مطلقه فقیه را مدلول ادله اربعه میدانست!/ محمدعلی ملک
اختصاصی شبکه اجتهاد: در میان غبار فراموشی اسناد تاریخی، کشف تازهای در دل آثار فقهی شاگرد برجسته میرزای شیرازی، آیتالله سید محمدباقر درچهای، پرده از واقعیتی مهم برمیدارد: اعتقاد میرزای شیرازی به ولایت مطلقه فقیه، نه تنها در قالب حکم تحریم تنباکو که در دل مباحث علمیاش نیز قابل اثبات است. گزارشی که پیشروی شماست، از خلال رمزگشایی دقیق از …
Read More »شهید صدر و قاعده فهم اجتماعی/ احمد مبلغی
شبکه اجتهاد: آنگاه که گام در وادی اندیشه شهید صدر مینهی، نه صرفاً وارد اقلیم دانش، که گویی وارد حریم شناختى نظام واره میشوی که در آن عقل با عرف پیوند خورده و وجدان با واقعیت آمیخته است. قاعده فهم عرفی در دستگاه فکری او، نه قاعدهای ایستا و جامد، بلکه هستهای زنده و پویاست که از آن در دستان …
Read More »برای شنبه… !/ محسن قنبریان
شبکه اجتهاد: معمولاً با دوگانه حسنی_حسینی / ساباط_عاشورا در الگوگیری مواجه بودیم؛ حالا که بیش از یک دهه و در چند دولت است راه مذاکره و توافق طی میکنیم خوب است به الگوی برتر آن از باب «یتبعون احسنه» بپردازیم: حدیبیه _ ساباط! یعنی معاهدهای از سنخ حدیبیه پیامبر(ص) با مشرکان یا از جنس امام مجتبی(ع) با معاویه؟! واضح است …
Read More »شهید صدر، گوهری که هنوز نمیشناسیم/ حسین ایزدی
شبکه اجتهاد: در میان قلههای بلند اندیشه اسلامی معاصر، یکی از چهرههایی که هنوز آنچنانکه باید شناخته نشده، شهید آیتالله سید محمدباقر صدر است؛ اندیشمندی که نهتنها در جغرافیای فکری جهان تشیع، بلکه در ساحت اندیشه دینی جهانی جایگاه ممتاز و یگانهای دارد. در حالیکه بسیاری از متفکران مسلمان در محدودهای خاص از دانش دینی تأثیرگذار بودهاند، شهید صدر با …
Read More »نقل روایات دروغ و جعلهای مسلّم را پایان دهید!/ حسن انصاری
شبکه اجتهاد: بسیاری از آنچه امروز تحت عنوان تبلیغات مذهبی اعم از سخنرانیهای مذهبی، نوحه خوانیها و مداحیها و ادبیات مذهبی تبلیغی به ویژه با گسترش شبکههای اجتماعی، اینترنت و ماهوارهها شاهد هستیم بیهیچ گفتگو تنها زمینه را برای گسترش خرافهپردازی و دوری از عقلانیت دینی و مدنی فراهم میکند. خوراک عمده آنها هم نقل احادیث بیپایه است و یا …
Read More »سریال «معاویه» و بازگشت امویان به سبک سعودی!/ علی نهاوندی
شبکه اجتهاد: سریال معاویه یک تولید تلویزیونی تاریخی است که توسط شرکت MBC عربستان سعودی با بودجهای بالغ بر ۱۰۰ میلیون دلار ساخته شده است.[۱] این سریال به زندگینامه معاویه بن ابی سفیان، بنیانگذار سلسله امویان، میپردازد و حوادث پس از قتل خلیفه سوم عثمان بن عفان را به تصویر میکشد. همچنین، این سریال به خلافت امام علی (ع)، شهادت …
Read More »شعار سال ۱۴۰۴ و مسأله پول طلا / علی نعمتی
شبکه اجتهاد: تمایل ندارم خیلی از اصطلاح «پول طلا» استفاده کنم. آنچه از اقتصاد اسلامی فهمیده میشود و بسیاری از اقتصاددانان غربی نیز برآنند لزوم احیای مجدد «پول حقیقی» در نظام اقتصادی است و مصداق آن را که طلا باشد یا نقره یا «مال»ی غیر از اینها مردم و بازار تعیین میکنند (اصل مردمی و غیردولتی بودن پول اسلامی). با …
Read More »تأملی در دیدگاههای قائلین پولطلا و نسبت آن با سرمایهگذاری در تولید/ محمدرضا قائمینیک
اختصاصی شبکه اجتهاد: با تاکید و تصریح مقام معظم رهبری دربارۀ سرمایهگذاری در تولید و تحذیر ایشان از حرکتِ سرمایهها به سمتِ بازار ارز و طلا، ابهامی دربارۀ مسئلهای است که چند وقتی است توسط جمعی از افراد بهعنوان پولطلا پیگیری میشود مطرح شده است. ایشان تصریح دارند که «اگر سرمایه در راه تولید به کار رفت، دیگر به سمت …
Read More »روایتهای ناتمام از امام علی (ع) !/ مهراب صادقنیا
شبکه اجتهاد: جامعهی ایران این روزها در سالروز شهادت امام علی علیهالسلام داغدار است. سخنرانها بر بالای منبر از فضایل و اعجاز شخصیت ایشان میگویند و قصد دارند ایمان شیعیان را تقویت کنند. در شرایط فعلی، سخن گفتن از امام علی و شاید بسیاری دیگر از شخصیتهای دینی و حوادث تاریخی کار آسانی نیست. در بارهی این بزرگان هر چیز …
Read More »سرمایه گذاری در تولید یا خرید طلا؟/ هادی انصاری
شبکه اجتهاد: فکر میکنید کل پولی که مردم در طلاآنلاینها صرف خرید طلا کردهاند چقدر است؟ طبق گفته مسئولین حدود ۱.۵ تن طلا از سوی پلتفرمها به بانک کارگشایی سپرده شده که حدود ۸۰ درصد از طلای فروخته شده توسط پلتفرمها است. با یک محاسبه حدودی و دست بالا میتوان ارزش کل این دارایی که تا کنون توسط مردم خریداری …
Read More »پاسخ به یک شبهه متداول در بحث الزام حاکمیتی حجاب/ محمدعلی ملک
اختصاصی شبکه اجتهاد: شبههای مطرح میشود که اگر حجاب حکم شرعی است و بر همین اساس حکومت اسلامی موظف است حجاب را الزامی کند، پس چرا سایر احکام اسلامی را الزامی نمیکند؟ «به عنوان نمونه افراد مستطیع را شناسایی کرده و ایشان را از طرق مختلف الزام به سفر حج کند، مثل اینکه از حسابهای بانکی ایشان پول برداشت کرده …
Read More »نقش هوش مصنوعی در قانونگذاری مبتنی بر فقه/ احمد مبلغی
شبکه اجتهاد: قانونگذاری مبتنی بر فقه، با توجه به مراحل کلیدی آن، بهطور گستردهای پیچیده است. این فرآیند سه مرحلهی مهم دارد که هر یک دارای اهمیت ویژهای است و نیازمند توجه و تلاش فقیه، قانونگذار با بکارگیری هوش مصنوعی است. برای تعمیق و گسترش این مبحث، میتوان هر مرحله را به دقت بررسی کرد. مرحله اول: پیشا قانونگذاری در …
Read More »فقه و احکام اجتماعی: اشتباهات و نقدهایی بر دیدگاههای محقق داماد/ میلاد کیانی
شبکه اجتهاد: در مصاحبهای که اخیراً منتشر شده است، جناب استاد سیدمصطفی محقق داماد، در تلاشی فقاهتگونه سعی در نقد آنچه حجاب اجباری خوانده میشود داشتهاند. در ادامه نکاتی از اظهارات ایشان ارائه میشود که مورد تأمل قرار گرفته و امید است جناب محقق داماد نسبت به آنها پاسخگو باشند و اصلاحات لازم را در بیانات خود اعمال نمایند. ۱. …
Read More »مالکیت دادهها در فقه؛ مالیت، مشروعیت و چالشهای نوین/ محمد قائینی نجفی
شبکه اجتهاد: بحث مالکیت دادهها علیرغم اینکه ممکن است به نظر برسد که موضوع جدیدی است، در حقیقت بحثی قدیمی است که مصادیق جدیدی در دنیای مدرن پیدا کرده است. برای تبیین این موضوع، اطلاعات مربوط به افراد به دو قسم اطلاعات تکوینی، انتسابی و اطلاعات تولیدی و فعالیتمحور تقسیم میشود. قسم اول: اطلاعات تکوینی و انتسابی این دسته از …
Read More »اقامه دین فرایندی است، تزاحمسازی نکنید!/ سید محمد طباطبائی
اختصاصی شبکه اجتهاد: حجتالاسلام نبویان اخیرا درباره قانون حجاب اظهاراتی کرد که دچار مغالطاتی آشکار است و نمیتوان دراینباره چشمپوشی کرد. چرا که جامه شرعی به منکر بیّن و حرام سیاسی پوشاندن است. ایشان تزاحمی قطعی میان اجرای قانون حجاب با حفظ نظام تلقی کرده و سپس فتوا به بطلان اجرای آن داده است. چند نکته دراینمیان قابل تأمل است: …
Read More »قرآن و تفقه/ محمد عندلیب همدانی
شبکه اجتهاد: اگر منظور از تفقه، تفقه در همهٔ مجموعه و تمام منظومهٔ دین باشد، جایگاه والای کتاب کریم در این بین بسیار واضح و آشکار و بینیاز از بیان است، اما آنچه در این مختصر به آن پرداخته میشود، تأثیر مهم قرآن مجید در استنباط احکام فرعی فقهی است و به عبارت دیگر مقصود بررسی جایگاه قرآن در تفقه …
Read More »ای فقیهان برای سرنوشت فقه از هوش مصنوعی نهراسید/ احمد مبلغی
شبکه اجتهاد: فقه را چه میبینی؟ دانشی خاموش در سایهسار گذشته، در بند اوراق زرد و مجلدات کهن؟ یا جانی تپنده که در هر عصر نفسی تازه میکشد و در هر زمان، افقی نو میگشاید؟ اینک بر سر گردنهای ایستاده است که پیشتر از آن نگذشته؛ چشم در چشمِ پدیدهای بیسابقه دوخته است: هوش مصنوعی، آیا این پدیده، حریفی است …
Read More »عقدهگشایی علیه مرجعیت دینی به چه قیمت؟/ داود مهدوی زادگان
شبکه اجتهاد: تفسیر قیّم هشتاد مجلدی تسنیم حاصل صبر و مجاهدت علمی چهل ساله شخصیت برجسته و نامداری است که به فرموده ولی فقیه حوزه علمیه وامدار ایشان است (۴/ ۱۲/ ۱۴۰۳). آیتالله عبدالله جوادی آملی حقیقتاً جدا از مراتب عالیه ایشان در زهد و پارسایی، جامع در مرجعیت علمی است. ایشان مرجع در فلسفه، فقه و تفسیر قرآن کریم …
Read More »