دیدگاه (گفت‌وگو/یاداشت)

مسئله تنفیذ حکم ریاست جمهوری بعد از انتخاب مردم، بزرگ‌ترین نماد دخالت ولی‌فقیه در امر انتخابات است. خود مرحوم امام رحمه‌الله نیز به این مسئله تصریح دارد که اگر این تنفیذ نباشد، رئیس‌جمهور، طاغوت خواهد بود. سلیقه نیز حکم می‌کند که اعتبار این انتخابات، بر اساس مبنای انتصاب، با ولی‌فقیه است. اینکه چون مردم رأی داده‌اند پس دیگر طاغوت نمی‌شود، درست نیست. صرف انتخاب مردم، مسئله را حل نمی‌کند. بله در نظام اومانیسم، معیار انتخاب مردم است؛ اما بر مبنای ولایت‌فقیه مرحوم امام، هرگونه انتخاب مردم، نمی‌تواند صحیح باشد. بله اگر ملاک را انتخاب مردم قرار دهیم که همان قول …

شبکه اجتهاد: کتاب «ولایت فقیه»، مجموعه سیزده سخنرانی است که حضرت امام، در فاصله سیزده ذی قعده ۱۳۸۹ تا دوم ذی حجه ۱۳۸۹(مطابق با ۱۳۴۸/۱۱/۱ تا ۱۳۴۸/۱۱/۲۰ ش) در ایام اقامت در نجف اشرف ایراد فرموده‌اند. این سخنرانی‌ها در همان ایام، گاهی کامل و گاه به صورت یک یا چند درس تکثیر و منتشر شده است. سپس در پاییز ۱۳۴۹ ش. پس از ویرایش و تأیید حضرت امام برای چاپ آماده گردید و نخست توسط یاران امام در بیروت به چاپ رسید و پنهانی به ایران فرستاده شد و همزمان به کشورهای اروپایی و امریکا و پاکستان و افغانستان ارسال …

وقتی انقلاب اسلامی ایجاد شد، نظام اسلامی در بسیاری از موارد باید بین مواردی مصلحت اندیشی می کرد. به عبارتی دیگر در تزاحم بین برخی از احکام و در تزاحم بین مصالح مجبور بود که اولویت بندی کند و اهم و مهم کند، به همین خاطر چاره ای جز مصلحت نبود اما چون مصلحت اندیشی از دو جهت مورد نکوهش بود از یک جهت مصلحت به عنوان فرصت طلبی تلقی می شد که مصلحت در قبال حقیقت است یعنی ولو حقیقت نیست اما مصلحت است لذا باب دروغ و باب بسیاری از فجایع به عنوان مصلحت باز می شد و …

اختیاراتی که برای رهبری در قانون اساسی جمهوری اسلامی دیده شد، با اختیاراتی که در قانون اساسی کشورهای مشابه برای بعضی از افراد مثل رئیس‌جمهور یا نخست‌وزیر دیده می‌شود، بعضاً کمتر هم هست. برخی از کلمات، بار معنایی زیادی دارد و ممکن است از کلمه ولی، این‌گونه به ذهن بیاید که ولی فقهی، تمام شئون زندگی را تحت نظر بگیرند و به مردم اجازه نفس کشیدن ندهند. این همان شبهه‌ای است که دشمنان از ابتدا مطرح کرده‌اند و عملاً هم این‌طور نبوده است؛ یعنی افرادی در خبرگان، مجلس و ریاست جمهوری قرار گرفتند و بعداً معلوم شده چه ماهیتی داشتند. …

در اندیشه اسلامی، انسان‌ها مختار آفریده‌شده‌اند. البته این آموزه شیعی و مکتب عدلیه را هم نباید فراموش کرد که انسان‌ها نه مجبور هستند و نه رها: «لا جبر و لا تفویض بل امر بین الامرین». مثلاً من قدرت انتخاب پدر و مادر خود را نداشتم. انتخاب زمان ولادت من، در اختیار من نیست. در جهان، همه‌کاره نیستم. بخشی از خلقت و در درون خلقتم. این موارد در اختیار ما نیست؛ اما در برخی موارد هم اختیارداریم، مثل ‌اینکه در استفاده از مال و حیات و زندگی خود، مختار هستیم. اختصاصی شبکه اجتهاد: همه نظریه های فقهی دولت، باید تکلیف خود …

این که گفته می شود فقه اهل سنت انسدادی محض است و فقه شیعی انفتاحی است و پویا است، به نظرم صحیح نیست، اتفاقاً اهل سنت با ادله ای چون قیاس مستنبط العله، استصلاح، استحسان و عرف نیز اجازه اجتهاد و ورود به مباحث حکومتی و مباحث فقه تمدنی و فقه تمدن ساز را دارند. بی شک برای تحقق تمدن نوین اسلامی، دو بال آن فقه شیعه و اهل سنت است؛ که باید از ظرفیت های فقه همه مذاهب استفاده شود. اعتقاد دارم که برای پی‌ریزی تمدن نوین اسلامی وحدت و تقریب پیش‌شرط بوده و جز باهم زیستی فقهی و …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در روایت آمده است: الآباء ثلاثه : اب ولدک، و اب زوجک و اب علمک. نگارنده، در ایام علم آموزی، اساتید و مربیان دلسوز و مهربانی دیدم که به حقیقت برایم به مثابه پدر بودند و از هر کدام درسها و علوم فراوانی آموختم، اما در میان همه آنها، کسی که بیش از همه و به مدت طولانی با او حشر و نشر داشته و در این مدت، نکات فراوان در راستای علم، معنویت و زندگانی آموختم، سیدنا الاستاد حضرت آیت‌الله حاج سیدمحمدمهدی موسوی‌خلخالی رضوان‌الله‌علیه بود. آنچه مطالعه می‌کنید، نوشتاری از حجت‌الاسلام سید کمال موسوی*، از شاگردان …

حوزه در ذات خود سه رسالتِ «تفقهِ دین»، «ابلاغ دین» و «اقامه دین» را بر عهده دارد و به خصوص تحقق رسالت اخیر، جز با تعهد و مداخله مثبت در تحولات اجتماعی و سیاسی جامعه اسلامی (بخوانید انقلابی‌گری) ممکن نیست. اما دشمنان خارجی و رقبای داخلی برای انقلاب‌زدایی و سیاست‌‌تکانی از حوزه و تضعیف قدرت و مرجعیت سیاسی آن، مدت‌هاست که فعال شده‌اند. اختصاصی شبکه اجتهاد: شاید پس از فتوای جهاد کاشف الغطاء علیه روسیه تزاری، و قطعاً پس از قیام آخوند خراسانی درمشروطه، و یا فتوای ضد استعماری و ضد انگلیسی علمای نجف در ثوره العشرین و دست کم …

شبکه اجتهاد: همه شاهد اقدام نسنجیده مدعی طب اسلامی بودیم. بدون شک این اقدام مذبوحانه، آن هم در عصر تکنوپولی، نه پسندیده است و نه اثر گذار! صادقانه معترفم که دست الفاظِ حقیر، از توصیف این همه بلاهت کوتاه است و یارای اَدای حقِ مطلب را ندارد. یادتان باشد که رنج درختان جنگل از تبرِ آهنی نیست، بلکه از دسته آن است که از جنس خودشان است. حقیقهً جریان موجود طب اسلامی برای چون منی، به مثابه آب دهان سر بالاست. آنچه که به ظاهر سوخت و دود شد، مشتی پاپیروس بی جان بود! اما در واقع هیزمِ خودسوزیِ حضراتِ …

متأسفانه در سال‌های اخیر، شبهاتی در فضای مجازی و حقیقی در حال انتشار است که این عزاداری، مربوط به بعد از انقلاب است و در قبل از انقلاب، مستندی مبنی بر این عزاداری توسط علمای شیعه و مردم نداریم و بعد از انقلاب، این امر مستحدث شکل گرفت. حتی برخی تاریخ آن‌ها را به سال‌های بعدی انقلاب و حتی برخی به سال ۱۳۷۸ می‌رسانند که در آن سال، مراجع بزرگوار شیعه در قم؛ یعنی حضرات آیات عظام وحید خراسانی و جواد تبریزی با پای‌برهنه به خیابان آمدند و دسته عزاداری از منزلشان به سمت حرم کریمه اهل‌بیت حضرت معصومه علیها …

شبکه اجتهاد: اقدام آگاهانه و عمدی آقای تبریزیان در سوزاندن کتاب پزشکی‌هاریسون که کتابی مرجع در حوزه پزشکی نوین است و نمایش آن در فضای مجازی، انتقادهای ریز و درشتی را از سوی افراد ریز و درشت بر انگیخت؛ برخی عمل او را نمادی از تقابل حوزه و دانشگاه،‌ دسته‌ای به منزله ناسازگاری دین و علم، عده‌ای برآمده جهالت و نادانی، گروهی ناشی از بازارخواهی و سودجویی، و … دانستند. در شبکه‌های اجتماعی نیز که خود عامل جدی در ترویج اقدام او بود،‌ به انگ و اتهام‌های زیادی نواخته شد، اما هنوز برای داوری منصفانه و مقرون به واقع باید …

شبکه اجتهاد: وقتی که به شکل علنی و فراگیر از طب اسلامی سخن گفته می‌شود و آن را بدیل طب مدرن یا تنها گزینه درست قلمداد می‌کنند، بد نیست کمی درنگ کنیم و ببینیم واقعا آن‌چه طب اسلامی نامیده می‌شود، بنیادش چیست. در سفری به تبریز، درست در مرکز شهر بنری چندمتری به چشمم خورد که بر آن تصویری بود و زیر آن تیتری به این مضمون داشت «پدر طب اسلامی ایران»، از چشم‌بندی خدا حیرت کردم که چگونه در روز روشن کسانی در این بازار مکاره هر کالای بنجلی را عرضه می‌کنند و تازه به نام دین می‌نویسند. ستیز …

اختصاصی شبکه اجتهاد: ماجرا قدیمی است. نه فقط حوزه‌های علمیه بلکه شاید عامه مردم نیز این چنین باشند: نسبت به تفریط، حساسیم اما در رابطه با افراط، حساسیتی به خرج نمی‌دهیم. با کسی که بخشی از دین مزعوم ما را قبول ندارد به سختی پیکار می‌کنیم اما با آنی که دین را بیش از آنچه هست جلوه می‌دهد کاری نداریم. منکر ولایت فقیه را دشمنیم و هر جمعه علیهش شعار می‌دهیم اما با آنکه وی را معصوم می‌پندارد کاری نداریم. قائل به وجود برخی شؤون بشری برای اهل بیت را سنی زده و منحرف می‌انگاریم اما در مورد آنکه اهل …

شبکه اجتهاد: جناب حجت‌الاسلام خسروپناه با صدور بیانیه‌ای اقدام زشت تبریزیان سلسله‌جنبان جریان طب اسلامی را به حق محکوم کرده اما در این میان به جریان ناقد فلسفه و عرفان مصطلح نیز حمله کرده و به نظریه حقیر در باب «عصر حیرت» نیز اشاره کرده است که لازم می‌دانم نکاتی در این باره عرض کنم: این مطلب درستی است که یکی از اشکالات مهم جریان طب اسلامی که رئیسش آقای تبریزیان دست به آن حرکت زشت کتاب سوزی زد، رویکرد اخباری و غیر اجتهادی به روایات طبی است و بر همین اساس توصیه به آموزش طلاب و حوزویان در مورد …

شبکه اجتهاد: انتشار فیلمی از آتش‌زدن کتاب طب هاریسون توسط شیخ عباس تبریزیان، همان‌طور که انتظار می‌رفت، با واکنش‌های تندی مواجه شد. بلافاصله شخصیت‌های حوزوی و دانشگاهی متعددی به تقبیح این اقدام پرداختند و در رد آن مطالب فراوانی نوشتند و گفتند. برخی این اقدام را مایه‌ی وهن دین دانستند و برخی هم یادآور جریان‌های افراطی اندیشه‌ستیز، از نازیسم تا سلفیت. همچنین در اقدامی کم‌سابقه، مدیریت حوزه علمیه نیز رسماً بیانیه‌ای در محکومیت این اقدام صادر کرد. بعید نیست این جریان محکومیت‌ها ادامه یابد و نهایتاً به برخورد قضایی با عاملان اقدام مذکور بیانجامد. ۱- این ماجرا، اما از منظری …

شبکه اجتهاد: علم و دانش آنگاه که نافع و زاییده عقلانیت باشد مطلوب اسلام خواهد بود و حکمت شمرده می‌شود؛ هر چند محصول بشریت باشد لکن باید توجه داشت که هر معرفتی و دانشی باید انسان را به خدای سبحان نزدیک سازد و به همین معنا، علم توحیدی شکل می‌گیرد. این نکته کلیدی را عرض کردم تا بی‌خردی آتش زدن مرجع علمی در حوزه پزشکی آشکار گردد. نگارنده از مدیریت حوزه علمیه کشور به جهت نقد این رفتار ناشایست سپاسگزار است. مطلب اساسی‌تر توجه داشتن به علت این پدیده جاهلانه است و اینکه به معلول بسنده نکرد. اما علتی که …

شبکه اجتهاد: اقدام شرم آور یک روحانی مروج طب سنتی به اسم طب دینی، با آتش زدن یک کتاب علمی با نام طب‌هاریسون ـ بر اساس فیلمی که انتشار یافته ـ کار زشتی است که هیچ دانش دوستی، در هیچ سطحی، آن را نمی‌پذیرد. متاسفانه این شخص، سالهاست با استفاده از باورهای عامیانه در میان مردم، تلاش در ترویج بافته‌های خود به اسم طب دینی دارد و برای تقدیس آنها، از روایاتی که بارها محدثان آنها را نقد کرده‌اند، استفاده می‌کند. این رفتار وی، در حوزه قم، مورد تأیید هیچ کس، جز شماری از هواداران ساده لوح او که مانند …

اگر کسی مالی دارد که در خرج کردن آن، تجمل و اسراف و تبذیر می‌کند. بر مالش سلطه دارد و می‌خواهد این را خیلی بیش ازآنچه نیاز دارد مصرف کند. این عقل کجا می‌گوید قبیح است؟ به چه دلیل می‌گوید قبیح است. اگر شما گفتید دفع مضار، عقلاً واجب است، فرق نمی‌کند ضرر حیثیتی باشد مطلقاً، ضرر مالی باشد یا ضرر جانی باشد. عقل، فی‌الجمله ضرر را واجب الدفع می‌داند؛ ولی چه ضرری را؟ حسن دفع غیر از لزوم دفع است. عقل می‌گوید، خوب است این ضرر را از خودت دور کنی ولی اگر نکردی هم به‌جایی برنمی‌خورد. بین لزوم …

اختصاصی شبکه اجتهاد: درباره مرحوم شیخ محمدحسینی نائینی، سخن بسیار گفته شده است. مردم اگرچه او را بیشتر به جهت حمایت از جنبش مشروطه خواهی و حمایت از آخوند خراسانی می‌شناسند، اما در حوزه‌های علمیه، او بیش از اینها به «مجدد نائینی» شهره است. کسی که در مبانی اصولیون پیش از خود تجدیدنظر کرد و طرحی جدید برای دانش اصول فقه ریخت. حوزه درسی نائینی یکی از بزرگترین حوزه‌های درسی در زمان خود بود که پس از مرحوم آخوند، شاید بتوان آن را کم نظیر دانست. درباره روش اصولی و فقهی وی و آنچه موجب شده تا او به «مجدد» …

اختصاصی شبکه اجتهاد: چندی پیش حجت‌الاسلام‌ والمسلمین علی شفیعی در گفتگو با شبکه اجتهاد نکاتی را در مورد مصرف‌کننده بودن دانش فقه در مبنا و روش فرمودند که به نظر حقیر پذیرش آن بی‌­اشکال نیست. ایشان در این گفتگو فرموده‌­اند: «اجمالاً خود دانش فقه تولید مبنا نمی‌کند بلکه از جاهای دیگری مبانی خود را اتخاذ می‌کند. در مباحث روشی نیز همین‌طور است و خود فقه دانش مولد روش هم نیست. از دانش دیگری مثل اصول فقه این روش‌ها را اتخاذ می‌کند. پس فقه یک دانش مصرف‌کننده است.» اگر منظور این است که «مبادی تصدیقی» دانش فقه از دانش­ها دیگر گرفته …

اختصاصی شبکه اجتهاد: چندی پیش، یادداشتی در مورد سلسله نشست‌های «فقه مقاصدی» و ناظر به بیانات آیت‌‏الله علیدوست در شبکه اجتهاد منتشر شد. نوشته مورد اشاره، ادعاهایی را مطرح و نیز نسبت‏‌هایی به استاد علیدوست می‏‌دهد که مطابق با واقعیت نبوده و ملاحظات متعددی بر آن وارد است. در این یادداشت به برخی از آن ملاحظات اشارتی می‌‏رود. ۱- پیشینه تحقیقات و مباحث مربوط به مقاصدالشریعه نویسنده یادداشت مورد اشاره در ابتدا ادعا می‏‌کند که اقدام صورت گرفته در برگزاری نشست‌‏ها پیرامون مقاصدالشریعه، دیرهنگام بوده و می‌‏بایست مدت‏ها پیش‏تر، مباحث مقاصدالشریعه مورد توجه محققان و اساتید قرار می‏‌گرفت. «دیرهنگام پنداری» …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در هفته گذشته حوادث مهمی در کشور اتفاق افتاد و سؤالاتی فقهی- دینی برای جوانان و نوجوانان مطرح شد که گاه می‌پرسند: ۱- چرا قضیه اصابت موشک به هواپیمای مسافربری در روز اول اعلان نشد و آیا این کتمان نیست و مگر کتمان در اسلام حرام نیست؟ ۲- با توجه به اینکه با تأخیر بیان شد، آیا دروغ‌گویی نیست؟ ۳- آیا می‌توانیم به کسانی که در این حادثه جان باختند، آن‌ها را شهید بنامیم؟ ۴- دیه این کشته‌شدگان بر عهده چه شخص و یا اشخاصی هست؟ قبل از پاسخ به این سؤالات، مناسب است یک اشاره‌ای به …

مفاد این روایت این است که کسی که قاتلش مشخص نیست مضمون نیست و خونش هدر است. معلوم نیست چرا مثل مرحوم آقای خویی و مرحوم صاحب وسائل از این روایت استفاده کرده‌اند که روایت بر مضمون بودن بیت المال دلالت می‌کند. اتفاقا اینکه مرحوم کلینی هم در ذیل روایت اشاره می‌کنند که در روایت دیگری گفته شده امام (علیه‌السلام) دیه را از بیت المال پرداخت کردند نشان دهنده این است که فهم ایشان هم از روایت، عدم ضمان این نوع قتل و هدر بودن خون مقتول بوده است. اختصاصی شبکه اجتهاد: چندی قبل در تشییع جنازه مرحوم سپهبد شهید …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در یادداشت پیشین نوآوری‌ها‏‌ و ابدعات استاد علیدوست در حوزه «فقه و عقل» تبیین شد؛ اکنون به نوآوری‌های استاد در حوزه‌های «فقه و عرف» و «فقه و مصلحت» می‌پردازیم. فقه و عرف ۱) معرفی کتاب (ساختار، محتوا و وضعیت کتاب در مجامع و همایش‏های علمی) «فقه و عرف» بررسی پردامنه ‏ای پیرامون عرف، تبیین مرزهای دقیق و کاربردهای ظریف آن  آن در سطوح مختلف استنباط و اجرا، در قالب کارکرد استقلالی و ابزاری عرف و زدودن برخی از برداشت ‏های ناروا و ناصواب از کابردهای آن را در دستور کار خود قرار داده، و در ضمنِ آن …

شبکه اجتهاد: پس از ترور و شهادت سردار حاج قاسم سلمیانی و سخنان صریح رهبر معظم انقلاب مبنی بر اینکه «انتقام سختی در انتظار جنایتکارانی است که دست پلید خود را به خون او و دیگر شهدای حادثه‌ی آلودند»؛ حجت‌الاسلام محمد سروش محلاتی در یادداشتی با عنوان «قران و ادب انتقام» نوشت: «با شهادت حضرت حمزه در جنگ احد مسلمانان سخت متاثر شدند بخصوص که دشمن بدن او را مثله کرد و برخی اعضاء ان را قطع کرد. این مصیبت بر مسلمانان سخت و گران بود و آن‌ها می‌گفتند که باید این کار را تلافی کرده و عده‌ای از قریش …

آیت‌الله سیدهاشم رسولی محلاتی (ره) یکی از شخصیت‌هایی است که علی‌رغم مسئولیت‌های طولانی در دفتر امام خمینی (ره) و رهبری معظم انقلاب اسلامی و دیگر مسئولیت‌های خرد و کلان، حقیقتاً یک زندگی و حیات علمی داشت و انتشار بیش از یکصد اثر از ایشان در طول این سال‌ها حاکی از همین حیات علمی است. شبکه اجتهاد: در توصیف علم و دانش و طلب علم در بیان پیامبراکرم (ص) و ائمه هدی (ع) سخن بسیار است، پیامبر گرامی فرمودند: «کُنْ عَالِماً أَوْ مُتَعَلِّماً أَوْ مُسْتَمِعاً أَوْ مُحِبّاً لَهُمْ وَ لاَ تَکُنِ اَلْخَامِسَ فَتَهْلِکَ» یعنی دانشمند باش یا دانشجو یا از شنوندگان …

شبکه اجتهاد: در لحظاتی که مسلمانان ایران و منطقه و حتی نامسلمانان آزاده جهان در سوز سردار دلها، سپهبد حاج قاسم سلیمانی ومجاهد بزرگ ابومهدی المهندس و همراهان آنان می‌سوختند، و تنها امیدشان به وعده صادق رهبری معظم حفظه الله مبنی بر”انتقام سخت” بود تا آتش شعله ور دلهایشان را آرام سازد، جناب آقای سروش محلاتی با انتشار متن مختصری تحت عنوان «ادب انتقام»، با استفاده از ادله سعی در خدشه در مشروعیت این انتقام مقدس داشته‌ا‌ند. محور یادداشت ایشان استناد به روایتی است که برخی در شان نزول آیه ۱۳۶ از سوره نحل آورده‌اند؛ بنا بر نحوه استناد ایشان …

نص گرایی و تمایل به متن و خطاب قرار دادن وجدان و درون مسلمانان در شکل‌دهی اندیشه‌ی علامه فضل‌الله بیشتر از اندیشه شمس‌الدین مؤثر بود. آنچانکه هنگامی‌که عقل را مورد خطاب و استفاده قرار می‌داد، آن را با زبان و گفتمان وجدانی و درونی بیان می‌نمود؛ اما شیخ شمس‌الدین گرایش پیوسته‌ای به انتظامات و لایه‌های فکر و اندیشه در تاریخ و دلالت‌ها و فقه داشت و در ارزیابی آن‌ها از بسیاری از پژوهش‌ها و مطالعات جدید و معاصر کمک می‌گرفت. اختصاصی شبکه اجتهاد: مرحوم محمدمهدی شمس‌الدین، فقیه و اندیشمندی بود که مانند بسیاری از فقهای دیگر همانند شهید صدر، از …

شمس‌الدین ازجمله معدود فقیهان بزرگی در عصر معاصر شیعه است که به‌شدت طرفدار حقوق حداکثری زنان بود، چه به لحاظ حقوق جنسی، چه به لحاظ حقوق اساسی و همین‌طور حق تصدی زنان نسبت به مناصب عمومی چه ریاست‌جمهوری چه رهبری جامعه و چه در زمینه مرجعیت فتوایی؛ بنابراین مرحوم شمس‌الدین هم نگاه‌های نو روش‌شناختی داشتند و هم اینکه آرای نوین فقهی داشتند که ایشان را در عصر معاصر ممتاز می‌کند. اختصاصی شبکه اجتهاد: محمدمهدی شمس‌الدین، راز مگوی جامعه فقهی شیعی است. فقیهی که دستپروده حوزه سنتی نجف است، وقتی به لبنان می‌آید بالکل تغییر می‌کند و فتاوای متفاوتش آغاز می‌شود: …

اختصاصی شبکه اجتهاد: ارتباط فقه و زمانه و رویکردهای گوناگون بدان را، حول دو محور اساسیِ: یکم) انضباط فقهی جهت محافظت از ستون فقه و هنجارهای علم فقه؛ و دوم) توجه به اقتضائات و حوادث واقعه مبتنی بر ظرفیت‏ های موجود در فقه؛ می‏ توان به سه دسته نگرش کلی تقسیم ‏بندی نمود: یکم) گروهی با جمود بر محور اول عملاً اجازه نمود محور دوم را از فقه ستانده ‏اند. این گروه سودای حفظ ستون فقه و هنجارهای آن را داشته و خود را مؤظف به رعایت انضباط فقه، فارغ از اقتضائات و حوادث واقعه می‏ دانند. دوم) گروهی نیز …