اجتهاد و اصول فقه

بزرگداشت بیست و هفتمین سالگرد رحلت آیت‌الله خویی(ره)، با حضور علما، اساتید و فضلای حوزه علمیه خراسان، در مشهد برگزار شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، به مناسبت بیست و هفتمین سالگرد رحلت فقیه بزرگ اصولی و مرجع عالیقدر آیت‌الله سید ابوالقاسم خوئی مجلس بزرگداشتی با حضور علمای اعلام و علاقه‌مندان به جایگاه فقاهت و مرجعیت در مشهد برگزار گردید. در این مراسم بزرگداشت حجت‌الاسلام خداپرست، از اساتید حوزه علمیه خراسان، طی سخنانی اظهار کرد: معیارهای قرآنی و اسلامی با معیارهای اجتماعی متفاوت است، عظمت و بزرگی شخصیت‌ها‌ی عالیقدر نیز بر همین مبنا با یکدیگر متفاوت است به گونه‌‌ای که جامعه …

شبکه اجتهاد: دومین نشست از سلسله‌ نشست‌‌های پژوهشی «دین و سلامت» به همت معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان و با مشارکت موسسه الهادی(ع) با حضور علما، اساتید، نخبگان، مدیران، فقه‌پژوهان و طلاب حوزه علمیه مشهد در مدرسه علمیه سلیمانیه برگزار شد و ششمین هیئت اندیشه ورز حوزه علمیه خراسان با عنوان «دین و سلامت» تشکیل و فعالیت خود را آغاز کرد. همچنین در این نشست دور روزه، دو میزگرد با موضوع «جایگاه مسائل مستحدثه در فقه تشیع» و «تعامل حوزه علمیه با دانشگاه در حل مسائل مستحدثه» با حضور و سخنرانی اساتید برگزار گردید.

جهان معاصر، جهان ترقّی فنون و صنایع، جهان ارتباطات، جهان آگاهی‌های جدید و پیشرفت و نوآوری‌ها است و بشر، در چنین جهانی، هر روزه با مسائل و مشکلات جدیدی روبرو می‌گردد که باید دین مبین اسلام، پاسخگوی نیازهای او باشد. آری، فقه غنیّ اسلام‏‏، متضمّن هزاران مادّه‏ى قانونى و تعلیمى و برنامه‏ى عملى و اخلاقى است که به یقین می‌توان گفت هیچ نقصی نداشته و می‌تواند راهگشای همه چالش‌های پیش روی امور بشریت باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی مرجع عالیقدر شیعه به نشست علمی «مسائل مستحدثه و حوزه علمیه؛ چالش‌ها و رویکردها» مشهد مقدّس- پیامی صادر …

حوزه‌های علمیه باید به نحوی عمل کنند که بتوانند موضوعات و چالش‌های فکری مردم را حل کنند و عالمی که نتواند چالش و شکافی از مسائل اجتماعی جامعه را حل کند، نخواهد توانست در میان مردم جایگاه و منزلت اجتماعی داشته باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، منزلت روحانیت متاثر از تحولات جهانی عصر جدید و شرایط پس از پیروزی انقلاب اسلامی دستخوش تغییرات قابل توجهی شده است و احساس مساله بودگی در آن در چند سال اخیر زیاد شده است. فارغ از ارزیابی‌های شتاب زده درباره کاهش آن و لزوم نگاه دقیق تر بدان، کشف عوامل موثر بر آن نیز …

شبکه اجتهاد: فقه از زمان امامان معصوم(ع) به صورت عام و فقه سیاسی به صورت خاص همواره متناسب با تحولات زمانی پیش رفته و به نیاز‌های جامعه پاسخ داده است. هر جامعه‌ای باید نظریاتش را بر اساس هنجار‌های بومی خویش تولید کند، بر این اساس فقه سیاسی، نرم‌افزار اداره جامعه است. در تمام زمان عصر غیبت، فقه سیاسی پاسخ‌گوی نیاز‌های فردی مومنان بود، ولی نمی‌توانست نظام را اداره کند و نیاز‌های نظامی و حکومتی را برآورده کند. کتاب‌های تخصصی فقه سیاسی و اندیشه سیاسی و هم چنین رشته‌های تحصیلی در این زمینه وجود نداشت و شعله اندکی از فقه سیاسی …

واسعی وابستگی‌های بیرونی حوزه،‌ مدرک گرایی رو به گسترش، حفظ محوری و رتبه بندی‌های صوری را از جمله اشکالات نظام آموزشی فعلی حوزه دانست. به گزارش شبکه اجتهاد، دکتر سید علیرضا واسعی رییس سابق پژوهشکده اسلام تمدنی در گفت‌وگویی،‌ با اشاره به ایام ابتدایی سال تحصیلی جدید حوزه‌های علمیه به بیان نکاتی در باب نظام آموزشی حوزه پرداخت و اظهار داشت: نظام آموزشی حوزه که حاصل تجربه بومی شریعت مدارانه و تعهد محور بود، چند ویژگی مهم داشت که سوگمندانه امروز تا حد بالایی در حال تغییر بنیادی است و ضرورت دارد متصدیان امر به آن بیاندیشند. دانشیار پژوهشگاه علوم …

حجت‌الاسلام مهریزی در نشست «شخصیت و حقوق زن در اسلام» گفت: اگر بپذیریم مردها رئیس‌ خانواده هستند، این ریاست مطلق نیست، زیرا در ریاست اولا توانایی مطرح است و دوم اینکه خود قرآن می‌فرماید «وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ» و از همین رو، قوامیت باید در چارچوب قرآنی دیده شود. به گزارش شبکه اجتهاد، اولین نشست از سلسله نشست‌های علمی باشگاه کتابخوانی تخصصی مطالعات زنان با عنوان زن و اسلام امروز ۲۳ مهرماه از سوی گروه پژوهشی مطالعات زنان پژوهشکده مطالعات اجتماعی برگزار شد. در این نشست، کتاب «شخصیت و حقوق زن در اسلام» نوشته حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی مهریزی، عضو هیئت علمی دانشگاه …

کتاب «حلقات فقه الفعال» جلد هفتم از سلسله بحث‌های استدلالی فقهی در مسائل کاربردی و نوظهور، تألیف آیت‌الله علی‌اکبر سیفی مازندرانی روانه بازار نشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، هفتمین جلد کتاب «حلقات فقه الفعال» به‌همراه ترجمه فارسی اثر آیت‌الله علی‌اکبر سیفی مازندارانی عضو جامعه مدرسین و استاد با سابقه خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، با مشارکت برخی از فضلا و محققین، از سوی مؤسسه بوستان کتاب وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی چاپ و روانه بازار نشر شده است. این اثر همانند دیگر مجلدات، شامل سلسله بحث‌های استدلالی فقهی در مسائل کاربردی و نوظهور است که برخی از …

شبکه اجتهاد: ظرف هفته‌ها‌ی اخیر بحث‌ها‌ی زیادی بین صاحب نظران در مورد حوزه و سکولاریسم مطرح شد. آنچه مسلم است قول به جدایی دین و حوزه‌ها‌ی دینی از سیاست، بر خلاف مسلّمات و الفبای دین و شریعت است و بدون شک همه انبیای الهی تحقق اهداف والای معنوی و اخلاقی و عدالت خواهی و ایجاد قسط را از رهگذر تحقق حکومت الهی دنبال می‌کرده اند و هیچ حکومت نامشروعی را ـ جز از باب تقیه ـ تأیید نمی‌کردند، اما این همه ماجرا نیست و در این میان نکات دیگری مطرح است که باید در این بحث بدانها هم توجه کرد: …

چهارمین کنفرانس جهانی فتوا در مصر در حالی از فردا برگزار خواهد شد که مسأله فتوا به یکی از مشکلات جامعه دینی مصر تبدیل شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، پدیده فتوا و مفتیان نوظهور در سال‌های اخیر به یکی از چالش‌های جدّی جامعه دینی مصر تبدیل شده است. با آنکه نهادهای رسمی دینی مانند الازهر، دارالافتا و در برخی موارد وزارت اوقاف مصر در موضوعات و مسائل مستحدثه به اعلام نظر پرداخته و فتواهای گاه متضاد را صادر می‌کنند اما با این وجود در دهه‌های اخیر ظهور برخی مفتیان خود خوانده سبب شده تا جامعه مصر دوران ملتهبی را …

رئیس‌جمهور سوریه قانون جدیدی را درباره وزارت اوقاف صادر کرد که براساس آن دوره فعالیت مفتی این کشور سه سال است و به وزیر اوقاف نیز اختیارات گسترده‌ای داده شده است. به گزارش شبکه اجتهاد به نقل از خبرگزاری فرانسه، پارلمان سوریه دهم اکتبر اصلاحاتی را در قانون اوقاف ایجاد کرد و این قانون جای قانون سال ۱۹۶۱ را خواهد گرفت که بشار اسد روز گذشته آن را تایید کرد. براساس قانون جدید دوره فعالیت مفتی سوریه سه سال با امکان تمدید خواهد بود و تعیین وی به موجب دستوری براساس پیشنهاد وزیر اوقاف صورت می‌گیرد. قبلا خود رئیس‌جمهور مفتی …

نشست اختتامیه مدرسه هفتم «مشق اجتهاد» (طرح ملی روشمندسازی علوم اسلامی)، با حضور فقه‌پژوهان مرکز تخصصی آخوندخراسانی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی و با سخنرانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید محمدعلی ایازی (قرآن‌پژوه و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم و تحقیقات)، حجت‌الاسلام‌والمسلمین مجتبی الهی‌خراسانی (استاد حوزۀ علمیۀ مشهد و رئیس میز توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی قم) و دکتر محمود حکمت‌نیا (محقق و عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی) در نیمه شهریورماه برگزار شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در این نشست علمی، استاد ایازی، نگاه فقها به آیات و روایات ذبیحه اهل‌کتاب را به‌عنوان چالش فقه موجود مطرح کرد. همچنین …

حجت‌الاسلام سیدشبیری با اشاره به ضرورت پرداختن به مسائل رجالی و حدیثی در حوزه‌های علمیه که متکفل بیان علوم دینی و اسلامی هستند، بیان کرد: علی رغم وجود أهمیت و نیاز فراوان کمتر به این مباحث پرداخته شده و تحصیل و تعلیم دانش رجال منحصر در یک مقطع تحصیلی و بسیار محدود است و نباید به این وضعیت کم جان و بی‌رمق بسنده کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام سیدمحمدجواد سیدشبیری با بیان این که استنباط معارف و آموزه‌های دینی در نگاه شیعه، بر اساس سه منبع عقل و وحی و سنت است، گفت: گستره سنت آن را أصلی ترین …

استاد دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) با بیان اینکه تبادل نظرات میان دستگاه قضا و مراجع منجر به افزایش کیفیت فقاهت و قضاوت می‌شود، گفت: اجتهاد بدور از تحولات جامعه و قضاوت بدور از اجتهاد برای آینده فقه و قضا سهمناک است به گزارش خبرنگار اجتهاد، دکتر حسام‌الدین آشنا، دانش‌آموخته حوزه علمیه و دانشگاه امام صادق(ع) به نامه آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی به رئیس قوه قضائیه درباره موضوع مهریه واکنش نشان داد. مشاور رئیس‌جمهوری با بیان اینکه مکاتبات و مباحثات تخصصی مراجع بزرگ حوزه با مسئولان فقهی‌ترین نهاد جمهوری اسلامی پیرامون مهریه بسیار مبارک است، اظهار کرد: …

شبکه اجتهاد: درس خارج فقه آیت‌الله مهدی شب‌زنده‌دار استاد باسابقه حوزه علمیه قم و فقیه شورای نگهبان با موضوع «امر به معروف و نهی از منکر» صبح‌ها در مسجد اعظم با حضور صدها طلبه برگزار می‌شود.  

اختصاصی شبکه اجتهاد: محمدتقی شهیدی، شاگرد مبرز مرحوم آیت‌الله میرزا جواد تبریزی، سال‌هاست که یکی از مهم‌ترین کرسی‌های تدریس خارج فقه حوزه علمیه قم را در اختیار دارد. عضو هیئت استفتاء آیت‌الله سیستانی، در خلال مباحث مکاسب محرمه که در سال تحصیلی ۹۵-۹۶ تدریس کردند، به بحث لهو پرداخته است. در زیر، بخش‌هایی از گفته‌های ایشان در این رابطه می‌آید. ایشان در این مختصر، اقسام قمار را مطرح کرده و ادله هر یک را به‌صورت مختصر بررسی می‌کنند. بحث درباره قمار و ادله حرمت آن است. قمار دارای چهار قسم است: قسم اول: بازی با آلات قمار همراه با برد …

برخی از روشنفکران دینی متاسفانه به صراحت می‌گویند که امروز باید دانش فقه را کنار زد و دانش حقوق یا قوانین را جایگزین کرد. آنها از این نکته غافل هستند که دانش حقوق یا قوانین بر عقل خود بنیادی تکیه می‌کند که نشان و بهره‌‌ای از وحی ندارد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی جوادی آملی در گفت‌وگویی اظهار کرد: یکی از علوم و دانش‌های بسیار اساسی و ریشه دار در مکتب تشیع که برگرفته از کتاب و سنت رسول گرامی اسلام و ائمه معصومین (ع) می‌باشد علم وزین فقه است. این علم از زمان پیامبر اکرم(ص) در طول …

مدیر حوزه‌های علمیه با بیان اینکه تمام بخش‌های حوزه دارای برنامه پنجساله هستند، گفت: امروز مراکز علمی جهان به‌نظام استادی حوزه نزدیک می‌شوند البته باید با اقتضائات امروز این سنت تکمیل شود و امیدوارم که طرح جامع استادی تا سال آینده تکمیل شود. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله علیرضا اعرافی در اجلاسیه اساتید سطح یک  حوزه علمیه قم که در سالن همایش‌های مرکز  فقهی ائمه اطهار(ع) قم برگزار شد، با اشاره به فرازی از نهج البلاغه ابراز داشت: تربیت و هدایتگری اساتید آمیزه‌ای از جان آن‌ها است و اینکه ما می‌گوییم نقشه جامع استادی در سنت حوزه شامل تعلیم، تربیت، …

صادق‌نیا استاد دانشگاه ادیان و مذاهب با بیان اینکه حوزه دچار سکولاریسم معرفتی است و روحانیت به نقش اصلی خود قانع شده است گفت: با وجود دینی‌ترشدن مکان‌ها و تقویم، کیفیت دینداری در کشور کمتر شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام‌والمسلمین مهراب صادق‌نیا، استاد دانشگاه ادیان و مذاهب،  در نشست علمی «حوزه سکولار؛ هشدار یا واقعیت» در مؤسسه مفتاح کرامت در قم گفت: حوزه و سکولاریسم مفاهیمی کلی هستند که ابتدا باید این دور را به‌ درستی تعریف کنیم؛ زیرا گاهی مراد از حوزه یک سازمان اجتماعی است که معاونت‌ها و بخش‌های مختلف و وظایفی دارد که به این …

ایزدهی عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، درپیش گرفتن مسیری غیر از اجتهاد مصطلح حوزه با سابقه هزارساله را موجب به خطرافتادن فهم دین و تحجر و تجدد و در نهایت خروج از مسیر اسلام دانست. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام سید سجاد ایزدهی اظهار داشت: اصولا دو نوع تلقی از اسلام وجود دارد که براساس یک نگاه، صرف مراجعه به آیات و روایات و مبانی کفایت نمی‌کند بلکه باید این استناد براساس روش اجتهادی مصطلح بین فقها انجام شود و حجیت فهم از دین و استناد یک نکته به دین مستلزم درک فقیهانه‌‌ای است که این درک …

مشاور علمی مفتی مصر با بیان آنکه صدور حکم تکفیر مشروط به محاکمه قضایی است خاطر نشان کرد که فقها هیچگاه نسبت به خروج دیگران از اسلام حکمی صادر نکرده‌اند. به گزارش شبکه اجتهاد، مجدی عاشور مشاور مفتی مصر در سخنانی تاکید کرد که مطابق با فقه اهل سنت انجام گناهان کبیره سبب خروج انسان از دایره اسلام و در نتیجه تکفیر فرد نمی‌شود. عاشور خاطر نشان کرد: به اجماع فقهای اهل سنت، افراد گنه‌کار حتی در صورت انجام گناهان کبیره و تکرار آن تنها معصیت الهی را انجام داده و این عمل مجوّزی برای تکفیر آنان نخواهد شد. وی …

استاد حوزه علمیه قم با تأکید بر لزوم کنار گذاشتن احتیاط بیش از حد در فتوا گفت: آرای فقهای گذشته با اینکه سرمایه عظیمی برای امروز است، ولی پاسخگوی نیازهای جدید نیست. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام ‌والمسلمین سید ضیاء مرتضوی، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، با بیان اینکه فقه دانشی متکی به منابع و روش در دیدگاه‌های موجود است، به ایکنا گفت: اگر فقه را در این سه سطح دسته‌بندی کنیم، در این صورت باید ببینیم که فقه در مواجهه با سؤالات و مسائل روز پاسخگو هست یا خیر؟ وی تأکید کرد: منابع ما یعنی قرآن، …

غالبا در حوزه‌ها دیده می‌شود سراغ تخصصی کردن علوم اسلامی رفته‌اند، اما از فقه و اصول فاصله گرفته‌اند. مثلا طلبه‌ای در حوزه تاریخ اسلام یا حقوق یا اقتصاد مطالعاتی دارد ولی وقتی از فقه و اصول سوال می‌شود بی‌اطلاع است. البته در حوزه علمیه فقه و اصول باید در صدر مطالعات قرار گیرد و لااقل امهات مباحث اصول و فقه در اختیار طلبه باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین مختاری استاد سطوح عالی حوزه و دانشگاه و رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی ضمن گفتگویی به وضعیت آموزشی فعلی حوزه‌های علمیه پرداخته و آن را بررسی کرده است که در …

رئیس بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء گفت: تقریرات درس اصول امام خمینی (ره) در چهار مجلد تحقیق شده و به زودی تقدیم علاقمندان خواهد شد و نیز مجموعه ۱۰ جلدی تقریرات درس خارج فقه آیت‌الله‌‌ العظمی محقق داماد (ره) برای کنگره علمی ایشان آماده می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی جوادی آملی رئیس بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء در مراسم معارفه مدیر جدید امور عمومی بنیاد اسراء گفت: پویایی، حرکت و بالندگی سازمان‌ها به نیروی انسانی آنها از یک سو و فعالیت‌های سازمان از سوی دیگر، وابسته است؛ اگر این حرکتها بر مبنای حکمت و مصلحت …

معاون جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و رئیس پژوهشکده حوزه و دانشگاه ضمن بر شمردن نواقص و نارسائی‌‌های حوزه علمیه، گفت: لازم است در حوزه علمیه به روش مدرک گرایی اعتنایی نداشته باشیم و برگردیم به اینکه تحصیل علم یکی از وظایف ذاتی است حال مدرک باشد یا نباشد. اگر هم‌ می‌خواهیم مدرک بدهیم این روش را تعیین کنیم که هر کسی که به یک درجه از اجتهاد رسید، مدرک اجتهاد را از کسی که صلاحیت دارد، دریافت کند. لازم است مراجع پس از سنجش طلاب آنان را شایسته دریافت مدرک اجتهاد بدانند که متأسفانه در حوزه علمیه ایران اینگونه …

شبکه اجتهاد: در این اوضاع و احوال اقتصادی و اجتماعی و در بزنگاه‌‌هایی چون عزاداری‌‌ها، اعیاد و شهادت‌‌ها در لابه لای سخنرانی‌‌ها و یا مطالبی که منتشر‌ می‌شود با مسائل و احادیثی مواجه‌ می‌شویم که یا از اساس صحت ندارد و جعلی محسوب‌ می‌شود و یا به طور صحیح و تخصصی فهم نشده است. نشر مطالب غیر دینی که به غلط منسوب به دین و یا ائمه علیهم السلام‌ می‌شود حقیقتا‌ می‌تواند ضررهای جدی به اعتقادات و دیانت مردم وارد کند و چه بسا هدف آن کسانی که این اکاذیب و مطالب فیک را وارد دین‌ می‌نمایند و به دنبال …

آیت‌الله‌‌ جوادی آملی وظیفه فقها را استخراج نکاتی مانند احیاء و آبادانی باغ‌ها و مزارع، رواج صلح و رفع اختلاف در جامعه از روایات دانست و عنوان کرد: فقها باید برای این نکات قاعده ایجاد کرده و آنها را به سنت‌های حسنه در جامعه تبدیل نمایند. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله عبدالله جوادی آملی در دیدار جمعی از محققین و طلاب مرکز جامع علوم اسلامی ولی امر(عج) در سخنانی با اشاره به مقدمه کتاب مفاتیح الحیات بیان داشت: یک اجتهاد نظری داریم و یک اجتهاد کاربردی و تدبیری؛ اجتهاد دوم باید همواره در کنار اجتهاد اول باشد و از او …

اختصاصی شبکه اجتهاد: شناخت موضوع، شرط موفقیت در هرگونه فعالیت درباره آن است. جست‌وجو از امری که از آن تصوری نداریم و یا از آن تصور ناقصی داریم، عقیم و ناکام است. تصور ناقص و نارسا سبب می‌شود تا ابزارهای شایسته برگرفته نشود. موفقیت در درس خارج، پیش از آن که محتاج روشها و ابزارهای مناسب باشد، در گرو تصور کاملی است که طلبه از آن دارد. به خاطر نداشتن تعریفی از درس خارج، طلاب وارد فضای مه‌آلودی جدید می‌شوند. در این فضا نمی‌دانند چگونه درس بخوانند؟ کدام استاد را برگزینند؟ در درس کدام موضوع فقهی یا اصولی شرکت کنند؟ …

حضرات آیات سیستانی و صافی گلپایگانی در دیدار مسئولین موسوعه علامه محمدحسین کاشف الغطاء از احیای تراث اسامی توسط دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم تقدیر کردند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، آیت‌الله سید علی حسینی سیستانى از مراجع عظام تقلید در دیدار مسئولین موسوعه علامه محمدحسین کاشف الغطاء گفت: از همه کسانى که در زمینه تصحیح و احیاى آثار علماى گذشته شیعه کوشا هستند صمیمانه تشکر مى‌کنم، معظم‌له در ادامه این دیدار خاطرنشان کرد: احیاى آثار شیخ محمد حسین کاشف الغطاء و سایر بزرگان شیعه احیاى تشیّع است. وجود آثار اسلامی برای شیعه افتخار است همچنبن، آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی …

تمام اهل قبله از مسلمانان را، تا هنگامی که به تمام آنچه پیامبر اکرم را از ناحیه خداوند آورده است، اعتراف و اذعان نمایند، مسلمان و مؤمن‌ می‌دانیم… به گزارش شبکه اجتهاد، وحدت و همبستگی امت اسلامی، بستگی کامل به تبیین این موضوع دارد که آیا شیعیان چنان که خود را مسلمان‌ می‌دانند، اهل سنت را نیز همانند خود مسلمان‌ می‌دانند؟ و آیا اهل سنت چنان که خود را مصداق مسلمان معرفی‌ می‌کنند، شیعیان را نیز داخل در این مصداق‌ می‌دانند یا خیر؟ در صورت اثبات این موضوع از ناحیه فریقین، با توجه به آثاری که بر آن مترتب‌ می‌شود،‌ …