اجتهاد و اصول فقه

این قاعده از آنجایی که در جمیع ابواب فقه جریان دارد، ثمرات بسیار زیادى هم دارد؛ در زمان ما اگر قاعده الزام نباشد، معاشرت با سایر مذاهب گرفتار یک مشکلات بسیار زیادی دارد. بالاخره مسئله وجود مذاهب الى یوم القیامه وجود دارد، حتى بعد از ظهور امام زمان(عج) نیز یهودى و مسیحى داریم؛ اگر قاعده الزام نبود، یک مشکلات بسیار عجیبى را براى معیشت مسلمین داشتیم. شبکه اجتهاد: یکى از قواعد مهمى که در فقه مورد بحث واقع‌ می‌شود، قاعده الزام است. در فقه در باب معاملات نیز قاعده‌‌اى به نام «قاعده لزوم» داریم که فقها از آن به عنوان …

رهبر انقلاب در درس خارج فقه، اشکالات وارده به روایات کتاب تحف العقول را مورد بررسی قرار دادند و نظر خود را با دلیل بیان فرمودند. به گزارش شبکه اجتهاد، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در جلسه ۱۵ درس خارج فقه، بحث مکاسب محرّمه در تاریخ دی‌ماه ۱۳۸۳، اعتبار روایت کتاب تحف العقول را از دیدگاه فقهاء مورد بررسی قرار دادند و نظر خود را این زمینه ابراز کردند. معظم‌له در مورد اشکالات سندی روایان این کتاب فرمودند: بعضی‌ها می‌گویند که استناد کتاب تحف‌العقول به جناب حسن بن علی بن شعبه حرّانی معلوم نیست؛ این اشکال وارد نیست؛ چون شیخ حرّ عاملی …

شبکه اجتهاد: درباره مرحوم حاج شیخ فضل‌الله نورى، شهید عصر مشروطیت، کتاب‌ها، رساله‌ها و مقاله‏‌هاى فراوانى نوشته و منتشر شده است، و غالباً سوژۀ نوشته‌ها و گفتارها، حیاتِ سیاسى و جهادِ دینى این مرد است؛ در حالى که این موضوع یکى از ابعاد این مرد بزرگ را تشکیل می‌دهد، و بحق در این باره، به صورت زیبا، سخن گفته شده است، ولى درباره اجتهاد و فقاهت این مرد، کمتر ذکرى به میان آمده، در حالى که جهاد این مرد بر اساس اجتهاد و دید فقاهى وى استوار بوده است، و آن بینش فقهى بود که این مرد را به این …

شبکه اجتهاد: جایگاه سترگ و اثرگذار جامعه‌الازهر مصر در تاریخ معاصر اهل‌سنّت بر فرهیختگان آشکار و بی‌نیاز از توضیح است. الازهر در روزگار نزدیک به عصر ما رویکردی تقریبی به شیعه یافت و مذهب تشیع را به عنوان یکی از مذاهب فقه اسلامی به رسمیت شناخت که خود مرهون تلاش‌های بزرگان حوزه علمیه شیعه در وحدت و تقریب میان الازهر و حوزه علمیه قم بود؛ همچنان این آرمان تقریبی طرفداران جدی در حوزه دارد و البته مخالفانی نیز دارد. در این میان سویه مهم بحث تمرکز بر رویکرد علمی جامعه‌الازهر درباره شیعه پس از انقلاب اسلامی در ایران است و …

با توجه به موضوع فقه، یعنی افعال انسانی، انتظار بجایی است که انسان‌شناسی فقیه در تأملات فقهی او مؤثر باشد. این پژوهش به بررسی این مسئله پرداخته است که یک فقیه، انسان را با چه ویژگی‌هایی می‌شناسد؟ طرح پرسش یاد‌شده و بررسی آن، علاوه‌بر اینکه در فهم آرای فقها بسیار مفید و لازم است، در سامان‌بخشی فقه بسیار راهگشا است و می‌تواند آغازگر پرسش‌های موضوع‌شناسانه در فقه باشد. شبکه اجتهاد: علم فقه در باب افعال بشر و همه ساخت‌های ارادی به داوری می‌نشیند. این داوری نمی‌تواند فارغ از شناخت خود انسان باشد؛ در‌واقع، پردازش مسئله فقهی، پردازش حکم، تکوین، گسترش، …

استاد حوزه علمیه نجف گفت: وقتی جامعه شیعه به‌سوی نظام سیاسی روی کرد، در روش فقهی فردی که در فقه سنتی غالب بود گرایشی برای فقه نظامات پیدا شد. البته فقه عمومی در ده قرن کتب شیعه است ولی کسی باید این قواعد و مسائل را دربیاورد مثلا مکاسب محرمه ظاهرش فقه فردی است ولی تار و پودش فقه اجتماعی است، مثلا مسئله حرمت بیع سلاح به دشمنان را همه بحث کردند و ما در این مسئله اقوال علمای ده قرن شیعه را درآوردیم و قواعدی که در این مسئله بر آن تکیه کردند به دست آوردیم، بعد دیدیم کاملا …

شبکه اجتهاد: امام خمینی(قدس سره) پس از آنکه سالها در حوزه علمیه به تدریس فلسفه و عرفان و نیز فقه و اصول در مقطع سطوح عالیه، اشتغال داشت؛ در دهه ۱۳۲۰ شمسی، تدریس خارج اصول و خارج فقه را آغاز کرد که تا پیش از هجرت به فرانسه، ادامه داشت. حضرت امام می‌فرمایند: «از مدتها قبل از آمدن آقای بروجردی عمده اشتغال به تدریس معقول و عرفان و سطوح عالیه اصول و فقه بود. پس از آمدن ایشان به تقاضای آقایان مثل مرحوم آقای مطهری به تدریس خارج فقه مشغول شدم و از علوم عقلیه بازماندم و این اشتغال در …

شبکه اجتهاد: در یک تقسیم‌بندی درباره منابع اولیه عاشورا، می‌توان سه مرحله را مهم دانست. ابومخنف به عنوان درجه اول، محمد بن سعد درجه دوم و بلاذری منبع درجه سوم. همه اینها برای شناخت عاشورا مهم هستند. در این جا ابتدا یک مقدمه کوتاه در باره تفاوت این سه درجه و بعد هم مروری بر ۸۹ روایت بلاذری از عاشورا خواهیم داشت. مقدمه الف: علمی بودن منابع عصر اول منابع عاشورا بسیار فراوان، متنوع و هر کدام نیازمند توضیح ویژه خود هستند، اما پیش از هر چیز باید آنها را طبقه بندی کرد. یکی از رایج‌ترین دسته بندی‌ها در منابع، …

شبکه اجتهاد: توحید در قرآن کریم محور بسیاری از آیات است و خداوند افزون بر ابطال اندیشه‌‌های مشرکین و بت‌پرستان، به انکار تفکرات غالیانه‌ی پیروان ادیان الهی می‌پردازد که به جهت غلو از توحید فاصله گرفتند. از این رو قرآن، متنی غلوستیز است که تدبر و تأمل در آن خطوط اصلی دین را مشخص می‌کند و جلوی اندیشه‌های غالیانه را می‌گیرد. اما غالیان در برابر مانع قرآنی دو سیاست را در پیش گرفتند: ۱. با ابزار تأویل اندیشه‌های غالیانه‌ی خود را به قرآن منتسب کرده‌اند و با خارج کردن ظاهر قرآن از عرصه‌ی تفکر و تدبر، نقدهای قرآنی را خُنثی …

استاد ربانی بیرجندی با ورود به بحث ادله حرمت هتک مقدسات؛ به تبعیت از روش ابتکاری ابن جنید اسکافی، ابتدا به ذکر ادله نقلی (کتاب و سنت) و سپس به تبیین ادله لُبّی (اجماع و عقل) پرداخت. به گزارش شبکه اجتهاد، در پی هتک حرمت به قرآن مجید در کشور سوئد، مرکز مطالعات قرآن دانشگاه مفید با همکاری انجمن قرآن‌پژوهی حوزه علمیه قم، نشستی علمی با عنوان «بررسی فقهی هتک حرمت مقدسات» و با سخنرانی استاد محمدحسن ربانی بیرجندی، عضو هیئت علمی گروه فقه مرکز تخصصی آخوند خراسانی دفتر تبلیغات اسلامی برگزار نمود. استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه …

جلد اول کتاب «الشخص الاعتباری؛ به همراه ترجمه و نمودار» اثر سعید زارعی در ۲۶۴ صفحه از سوی انتشارات بوستان کتاب، وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم به چاپ رسید. به گزارش شبکه اجتهاد، این اثر با عنوان “الشخص الاعتباری” از کتاب‌های فقهی و درسی رایج حوزه‌های علمیه است که مباحث آن را گروهی از صاحب نظران و اساتید حوزه علمیه قم تدوین کرده‌اند. با توجه به آن که این کتاب مشتمل بر طرح مباحثی جدید و تاثیرگذار در مسائل علم فقه است و گاه به لحاظ زبانی پیچیدگی‌هایی در متن عربی وجود دارد، برای تسهیل فهم مطالب، …

استاد مبلغی، در سخنانی بر نقش و جایگاه محقق کرکی در حوزه فقه و اصول اسلامی تأکید و تصریح کرد: بخشی از تحولاتی که محقق کرکی نسبت به فقه و اصول ایجاد کرد تحولاتی است که ماهیت و کارکرد روشی دارد و این تحولات روشی در ۴ سنخ قابل تقسیم‌بندی است. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد احمد مبلغی، عضو مجلس خبرگان رهبری و مدرس خارج فقه حوزه علمیه طی سخنانی در کنگره علمی «بزرگداشت محقق کرکی، فقیه و محقق برجسته جهان اسلام» در لبنان به چهار شیوه نوآوری محقق کرکی در روش استنباط پرداخت و در این خصوص گفت: محقق …

آیت‌الله مکارم شیرازی گفت: فعالیت و اقدامات در عرصه سیاسی از آیت‌الله‌حاج‌ سید‌عبدالله‌ شیرازی(ره)؛ فقیهی آگاه به زمانه، حساس نسبت به انحرافات و مصلح نسبت به نابسامانی‌ها معرفی نمود که نمونه‌های آن را در دعوت مردم به تحصن در مسجد گوهرشاد، حمایت از آیت‌الله کاشانی و مخالفت با لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی و محکومیت واقعه مدرسه فیضیه‌ می‌توان مشاهده کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، پیش‌همایش «مرجع مجاهد»، بزرگداشت چهلمین سالگرد ارتحال فقیه اهل بیت(ع) و مرجع مبارز و انقلابی مرحوم آیت‌الله‌حاج‌ سید‌عبدالله‌ شیرازی با پیام دوتن از مراجع آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی و آیت‌الله جعفر سبحانی و نیز سخنرانی …

شبکه اجتهاد: پیش همایش «مرجع مجاهد»، بزرگداشت چهلمین سالگرد ارتحال فقیه اهل بیت(ع) و مرجع مبارز و انقلابی مرحوم آیت‌الله‌حاج‌ سید‌عبدالله‌ شیرازی با پیام دوتن از مراجع آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی و آیت‌الله جعفر سبحانی و نیز سخنرانی استاد محمدمهدی شب زنده‌دار و استاد نجم‌الدین طبسی، شامگاه شنبه در سالن همایش‌های شیخ طوسی(ره) ستاد دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد. بخوانید: فقیهی آگاه به زمانه؛ گزارشی از پیش‌همایش «مرجع مجاهد» آیت‌الله‌ العظمی سید‌عبدالله‌ شیرازی  

شبکه اجتهاد: برخی روشنفکران عرب تمدن اسلامی را «تمدن فقه» توصیف کرده‌اند. این سخن از جنبه‌های مختلف سخن درستی است. از فقه در این تعبیر طبیعی است که تعبد شخصی به فروع فقهی مراد نیست. بلکه جنبه تمدنی فقه در اسلام است که مقصود است. روشنفکری دینی در ایران چند دهه‌‌ای است که در برابر توجه به جنبه‌های معنوی دین اهمیت فقه را کم جلوه‌‌ می‌دهد. البته آنچه از گفتمان روشنفکری دینی در ایران بر‌‌ می‌آید این است که منظورشان از فقه، فقه بمثابه دانش است. به نظرم این باور ناشی از دو فهم نادرست است: یکی از خود اسلام …

شبکه اجتهاد: در ادوار فقه، بحث‌های فقهی به عنوان مطلق علم در فهم دین با پرسش های صحابه به ویژه  امیرالمؤمنین علیه‌السلام از رسول خدا صلوات الله علیه و آله شکل گرفت و پس از آن مفهوم اجتهاد‌‌. با تدریس فقهی گسترده امام صادق علیه‌السلام، این مباحث تدوین و تنظیم دانشی و مکتب گرفت و افتا به عنوان یک شأن فقهی مطرح شد‌، به گونه‌ای که بعض اصحاب مکلف به افتا در میان شیعیان می‌شدند. با شکل‌گیری افتا و طبقه فقیهان، تقلید شرعی معنا می‌یابد، به این که دیگر کسی مستقیم به فهم دین نپردازد مگر این که دانش فقهی …

عرف تخصص کافی برای استنباط در فقه را ندارد و از قواعد و اسلوب اجتهاد پیروی نمی‌کند و هرچه خود می‌پسندد را نتیجه می‌گیرد. این اختصاص به عرف جامعه هم ندارد؛ بلکه یک متخصص و پژوهشگر نیز بعد از استدلال‌های فقهی دقیق ممکن است نتیجه‌ای بگیرد که عرف می‌گوید و حتی تصریح بدان کند که عرف چنین می‌پسندد؛ لذا این دو در یک راستا هستند. البته باید توجه داشت که صعب و سخت شدن دین غیر از عرفی شدن است و راحتی مردم، معنایش عرفی شدن نیست. اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی قاسمی در سال‌های اخیر بیشتر در فقه …

رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح امروز در دیدار فضلا، طلاب و مبلغین حوزه‌های علمیه، تبلیغ دین و اهداف دینی را مهم‌ترین وظیفه حوزه‌ها خواندند و با اشاره به لوازم تبلیغ موثر و به‌روز یعنی «شناخت مخاطب، شناخت آرایش حقیقی صحنه تبلیغات جهانی برای داشتن موضع تهاجمی و برخورداری از روحیه جهادی» تاکید کردند: نسل نوجوان و جوان در مقام صاحبان و سازندگان آینده کشور، باید مرکز توجه تبلیغات خلاقانه و متکی بر شیوه‌ها و ابزارهای نوین باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در این دیدار که در آستانه ماه محرم انجام شد، نیاز کشور به فعالیتهای تبلیغاتی متکی …

شبکه اجتهاد: دیدار طلاب و فضلای حوزه‌های علمیه پس از چهار سال با رهبر معظم انقلاب در روز چهارشنبه، بیست و یکم تیرماه سال جاری برگزار خواهد شد. به همین مناسبت به بازنشر، برخی از نظران حضرت آیت‌الله خامنه‌ای پیرامون حوزه و حوزویان خواهیم پرداخت. بیانات در دیدار جمعی از روحانیّون سراسر کشور – ۱۳۶۸/۰۴/۰۴ بزرگان علمای حوزه‌های علمیه در سراسر کشور، می‌توانند و می‌باید نهایت سعی و تلاش را در استحکام فکری و اخلاقی و علمیِ یکایک طلاب و روحانیون بکنند و از این قضیه‌ی مهم آسان نگذرند. *********************** بیانات در دیدار اعضای مجمع نمایندگان طلّاب و فضلای حوزه‌ی …

مدرسه تابستانی «عیون تربیت» از سوی مرکز تخصصی آخوند خراسانی (ره) و مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد (علیهم‌السلام) با حضور علمی اساتید و جمعی از فضلای حوزه علمیه در دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی در حال برگزاری است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کارگاه تحلیل و نمایه‌سازیِ تربیتی احادیث بر اساس روایات عیون أخبار الرضا (علیه‌السلام) با نظارت علمی استاد مجتبی الهی خراسانی (مدرس خارج فقه تربیت و رئیس میز تخصصی توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی) با امتیاز «فراگیری روش تحلیل تربیتی احادیث»، «تسلط بر شبکه مفاهیم و معارف تربیتی» و «کسب آمادگی جهت تحقیقات حدیثی _ تربیتی» برپا شده …

ترجمه کتاب «فروع کافی» نوشته رضا مصطفوی توسط انتشارات عهدمانا در چهار جلد منتشر و راهی بازار نشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، «فروع الکافی» یکی از منابع حدیثی شیعه و مهم‌ترین و معتبرترین منبع از کتاب‌هایی است که به دست ما رسیده است. محمدبن‌یعقوب، مشهور به ثقه‌الاسلام کُلینی، این مجموعه حدیثی را که جامع اخبار فقهی است، در ۲۷ دفتر تدوین کرده که از «کتاب الطهاره» آغاز می‌شود و با «کتاب الایمان و النذور و الکفارات» پایان می‌یابد. این مجموعه جامع روایاتی است که مردم زمانه از ائمه اطهار(ع) پرسیده‌اند و پاسخ گرفته‌اند و این پرسش‌ و پاسخ‌ها به …

رئیس سابق اتحادیه جهانی علمای مسلمان نسبت به استفاده از مقاصد شریعت استعماری به منظور ضربه زدن به اسلام و حذف آن از زندگی مردم هشدار داد. به گزارش شبکه اجتهاد، رئیس سابق اتحادیه جهانی علمای مسلمان، دکتر احمد الریسونی، نسبت به استفاده از مقاصد شریعت اسلامی به منظور ضربه زدن به اسلام و حذف آن از زندگی مردم هشدار داد. ریسونی در سخنرانی خود برای جنبش «توحید و اصلاحات» مراکش که آن را در صفحه فیس بوک خود منتشر کرده، توضیح داد که در استنباط و توسل به مقاصد شریعت آفتی وجود دارد که نشأت گرفته از مقاصد شریعت …

ما غدیر را نه تنها موجب افتراق نمی‌دانیم بلکه آن را محور وحدت می‌دانیم. چون حدیث غدیر بین فریقین متواتر است و با قرائن زیادی که در این حدیث وجود دارد به هیچ‌وجه مسئله‌ی دوستی در کلمه «مولی» مطرح نیست که پیغمبر به مردم بگوید علی را دوست داشته باشید، بر بیعت کنندگان امر فرمود که با «السلام علیک یا امیرالمؤمنین» به علی بن ابیطالب سلام کنند. از اول تا آخر خطبه، موضوع جانشینی و حکومت امیرالمؤمنین بر مردم مطرح است. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد محمدجواد فاضل لنکرانی، رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) طی سخنانی به مناسبت عید غدیر …

شبکه اجتهاد: آنچه به عنوان حدیث غدیر و به نام روز غدیر می‌شناسیم، روایت و حکایتی درباره رخدادی است که در سال دهم هجرت، روز هجدهم ذی حجه، در منطقه غدیر خم رخ داد؛ چنان که روایات تاریخی گزارش کرده اند، طی آن، رسول خدا (ص) در حالی که پس از انجام تنها حج تمتع خود به مدینه باز می‌گشت، مردم را در این نقطه نگاه داشت، و علی علیه السلام را با تعبیری که در احادیث آمده «من کنت مولاه فهذا علیّ مولاه » به عنوان «ولیّ مؤمنان» پس از خود معین کرده است: «علی ولی کل مومن من …

مرحوم نایینی کسی است که تا آخر رفته و صاحب مکتب است، ایشان به حوزه‌های علمیه کنایه می‌زند و می‌گوید امام صادق(ع) یک جمله فرمود «لاتنقض الیقین بالشک» از این یک عبارت چند جلد کتاب نوشته شده است، ولی این همه آیه راجع به عدالت و حریت داریم، ولی هیچ استفاده‌ای از آن نشده است؛ لذا ما هیچ کتابی نداریم که مثل فقه از آیات مربوط به عدالت قواعد عدالت را استخراج کند، چون کسی وقت نمی‌گذارد. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست تخصصی «تحولات تاریخی مفهوم فقه و آثار جدایی از آن اخلاق»، به همت پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب …

استاد درس خارج حوزه علمیه گفت: علامه طباطبایی تاکید دارد که مسلمین اگر دچار انحطاط و سقوط شده‌اند، به خاطر اکتفا به اجساد احکام شرعی و اعراض از روح آن است، در واقع جسد بدون روح خاصیتی ندارد. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد احمد مبلغی، عضو مجلس خبرگان رهبری، در نشست علمی «مبانی و پیش‌فرض‌های استنباط اخلاقی از قرآن» که از سوی انجمن معارف دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد با بیان اینکه دیدگاه‌های مختلفی در مورد اینکه آیا اخلاق جزء شریعت است یا امری در کنار شریعت است وجود دارد ولی آنچه قابل اثبات است این است که  بخشی از …

یکی از چالش‌های ما در علوم انسانی، مسدود بودن باب نقد و نظر در جمهوری اسلامی است، لذا عملاً دانشگاه‌ها جرات ورود به این مباحث را به‌صورت شفاف ندارند. علی‌رغم رشد فزاینده در مهندسی و پزشکی، در علوم انسانی دچار رکود شده‌ایم. حوزه‌ها نیز در صورتی رشد می‌کنند‌‌‌ که نقد آزاد باشد؛ اما امروزه، اگر طلبه‌ای امری را که با نظر مشهور مخالف است نقد کند، متهم می‌شود. این فضا فراهم نشده است و باید فضاسازی شود تا افراد آزادانه بتواند وارد مقولات فقهی شوند و به فعالیت بپردازند. اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌‌الاسلام دکتر حمید فغفور مغربی، علاوه بر فعالیت …

اثر جدید حجت‌الاسلام والمسلمین احسان سرخه‌ای، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با عنوان «روایت کتاب محور احادیث شیعه» روانه بازار نشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب حاضر با نظر به شواهد تاریخی، رجالی، فهرستی و نیز روایات اهل‌بیت علیهم‌السلام با نگاه به نحوه انتقال تراث حدیثی شیعه، آن را به عنوان موضوع مقدمی برای معیارهای صحیح ارزیابی و اعتبارسنجی احادیث شیعه، مورد بحث و بررسی قرار داده است. نگارنده ضمن تبیین مفاهیم مورد نظر در نوع انتقال تراث حدیثی، به شیوه انتقال آن در بازه زمانی حضور اهل‌بیت علیهم‌السلام تا تدوین کتب اربعه و نیز پیامدها و …

کتاب «روش اجتهادی تراکم امارات و آثار فقهی و اصولی آن» اثر حجت‌الاسلام والمسلمین ناصر متقی املشی به همت «انتشارات عصر جوان» به چاپ دوم رسید. به گزارش خبرنگار اجتهاد، این کتاب در سه بخش «مباحث مقدماتی»، «مباحث مربوط به تراکم اَمارات» و «آثار فقهی و اصولی تراکم امارات» به رشته تحریر درآمده است. بخش اول، مباحث مقدماتی که ۱۲ مبحث است: ۱- تقسیم علم حصولی به تصور و تصدیق و تعریف آن دو؛ ۲- تعریف علم منطقی؛ ۳- تعریف علم عقلی و علم عادی؛ ۴- معانی یقین؛ ۵- قطع؛ ۶- ظنّ؛ ۷- علم عرفی و ظنّ اطمینانی؛ ۸- ظانّی …

شبکه اجتهاد: آیت‌الله شیخ جعفر سبحانی از نحوه آشنایی شهید مطهری با علامه طباطبایی در سال ۱۳۳۰ و مباحثه علمی ایشان می‌گوید: