ارائه دهنده کرسی معتقد است: فقها قبل از پرداختن به استنباط و عملیات فقهی باید رویکرد و اصول اخلاق باور فقهی خود را انتخاب کرده و در استنباط فقهی به آنها ملتزم باشند چراکه اخلاق باور فقهی از مقدمات کار فقهی است که در تمام استنباطات و فتوایی میتواند خود را نشان دهد. اخلاق باور فقهی در حقیقت به فقیه …
Read More »اجتهاد و اصول فقه
بازاندیشی در نسبت میان حکم اولی، ثانوی و حکومی
میتوان در مورد «تطبیق عناوین ثانوی» بر موضوعات، و «اجرای احکام» آن گفت، اگر موضوع از مسائل جزئی و فردی بوده، و در حیطۀ حریم شخصی افراد باشد، «شخص مکلّف» عنوان ثانوی را بر موضوع تطبیق کرده، و حکم آن را جاری میکند. اما اگر موضوع، یک مسأله اجتماعی و حکومتی باشد، به «تناسب حکم و موضوع» حاکم اسلامی و …
Read More »امروز باید در باب مسائل عینی جامعه اجتهاد شود/ چرا از حوزه توقع کلاهشرعی ساختن و فقهمالی کردن مسائل را دارند؟
یک پژوهشگر فقه حکومتی در حوزه علمیه گفت: نهادهای اجرایی خودشان مسئله را میدانند و راه حل هم برای آن دارند و فقط از حوزه کلاهشرعی ساختن و فقهمالی کردن برخی مسائل را توقع دارند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام علی محمدی؛ پژوهشگر فقه حکومتی و مدیر مؤسسه معنا، در نشست علمی «الزامات پژوهشهای مسئله محور در حوزههای علمیه» که …
Read More »برخی جوابهای چگونگی اسلامیسازی علوم انسانی، سادهانگارانه است/ اینکه از برخی کتابهای فقهی چندنکته اقتصادی درآوریم و بگوییم اقتصاد اسلامی، غلط است
استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم اظهار کرد: این که ادعا کنیم از تفسیر المیزان و برخی کتابهای فقهی چند نکته اقتصادی درآورده و آن میشود اقتصاد اسلامی، غلط است زیرا بیش از اینکه مشکلی را حل کند، موجب ریشخند دیگران میشود. میتوان کار اصیلتری انجام داد که من نیز آن را در دانشگاه امام صادق (ع) شروع …
Read More »اینگونه نیست امام خمینی با تسمیه «خطابات قانونیه»، عرف را معیار و مرجع تشریع شارع بداند/ نظریه عدم انحلال نیازمند بررسی و نظریهپردازی است
استاد حوزه علمیه قم تاکید کرد: اینگونه نیست که امام خمینی (ره) با تسمیه «خطابات قانونیه»، عرف را معیار و مرجع تشریع شارع بداند و همانند برخی از روشنفکران مفسر و مرجع قوانین شرعی را عرف بداند. نظریه عدم انحلال امام خمینی(ره) میتواند لوازم مختلفی در اصول و فقه داشته باشد که نیازمند بررسی و نظریه پردازی است. به گزارش …
Read More »مبانی و اصول فقه تمدنی از منظر قرآن
محمدهادی همایون گفت: اگر به قرآن مراجعه کنیم، میبینیم در آیات ۱۵۱ تا ۱۵۳ سوره انعام، ۱۰ دستور صادر میشود که به نظر میرسد مبانی و اصول فقه تمدنی است و اگر براساس مبانی دینی جامعه را بچینیم، جامعه هم همراه با آن پیش میرود و میتوان فقه تمدنی را بر این بنیانها، بنا کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، دکتر …
Read More »قاعده کرامت انسان در بوته نقد/ سید محمد احمدی
شبکه اجتهاد: پیرامون «کرامت انسان بما هو انسان» و لزوم اتّخاذ آن به عنوان یک قاعده و معیار اساسی در مقام استنباط احکام، چندی است سخنان و یادداشتهایی پراکنده از جناب حجتالإسلام والمسلمین شیخ محمد عندلیب همدانی (دامت افاضاته) منتشر میگردد. اخیراً جلسهای با موضوع «قاعده کرامت ذاتی انسان» برگزار گردیده که استاد محترم در آن به تبیین نظریات خود …
Read More »حوزه علمیه نجف و نظریه دولت
شبکه اجتهاد: شیعیان در قامت بزرگترین اقلیت مذهبی در خاورمیانه از شهادت امام حسین علیهالسلام در واقعه کربلا تا کنون تلاش بسیاری نمودند تا به نام خود دولتی برپا کنند. به جز حمدانیان (۹۰۷-۱۰۰۴م)، فاطمیون (۹۰۹-۱۱۷۱م)، آل بویه (۹۳۳-۱۰۵۵م) و مزیدیان (۹۶۱-۱۱۵۰م) که توانستند چنین کنند اما شیعیان عراق هرگز موفق به چنین کاری نشدند. از زمان خلیفه دوم که …
Read More »اصول و بایستههای خوانش تمدنی از سیره فاطمه (س)
شبکه اجتهاد: اسوه واژهای اصیل عربی است و و برابر نهاد فارسی آن سرمشق و پیشوا است. معنای کانونی آن پیروی نمودن از الگو است در آیه «و لقد کان لکم فی رسول الله حسنه» و حدیث «فتاسّ بنبیّک الاطیب الاطهر (صلّیاللّهعلیهوآله) فان فیه اسوه لمن تاسّی» این معنا به کار رفته است. برای ریشه واژه اسوه دو معنای پیروی …
Read More »تصحیح احادیث مقلوبه بهمثابه شیوهای برای اختبار فقیه اعلم؛ در کشاکش نفی و اثبات/ علی راد
شبکه اجتهاد: حدیث مقلوب (سهوی) از اقسام حدیث ضعیف است و به دلیل وارونه شدن و جابجایی بخشی از سند یا متن حدیث با بخشهای دیگری از همان حدیث به آن حدیث مقلوب گویند. حدیث مقلوب با توجه به تنوع مقسم به اقسام سندی – متنی و سهوی – عمدی تقسیم پذیر است (غفاری، علی اکبر، دراسات فی علم الدرایه، …
Read More »از علوم انسانی تا فقه الاجتماع/ سید مهدی موسوی
شبکه اجتهاد: هر جامعهای متناسب با بنیانهای معرفتی و نظام ارزشی و معانی فرهنگی مستقر در بیناذهنیت مردم، به تولید شبکهای از علوم توصیفی، تبیینی و تجویزی دست مییازد تا از این طریق بتواند به نیازها و خواستههای مردم پاسخ مناسب و به روابط انسانی نظم دهد و در معادلات اجتماعی تعادل و توازن ایجاد کند. هرچقدر نیازها و تمنیّات …
Read More »«رجال آسان» کتاب شد
کتاب «رجال آسان» با هدف معرفی دانش رجال به زبان ساده در سیزده فصل تدوین یافته و به تمام زوایای این دانش مهم پرداخته است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب «رجال آسان» تألیف حجتالاسلام والمسلمین مهدی غلامعلی (عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و حدیث) و دکتر ناصر حیدرزاده (دانشآموخته دکتری علوم قرآن و حدیث) میباشد. کتاب «رجال آسان» یک اثر …
Read More »حجاب از ضروریات دین و از اولیاتی است که در آن اجتهاد راه ندارد/ حجاب را در افق قانون کیفری فهمیدیم در حالی که باید در قالب قانون مدنی فهم میشد/ عفاف و حجاب را نباید به دولت و سیاست گره زد
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) گفت: باید امروز حوزههای علمیه با صدای بلند به مسئولین بگویند ما در مسئله حجاب از جهت علمی هیچ نقطه کور و مشکلی نداریم، حجاب مثل مسئله موسیقی و غنا نیست که هنوز هم در مورد آن بین بزرگان و مراجع اختلاف است، یک کسی میگوید مطلقا حرام است و دیگری قائل به تفصیل …
Read More »حاشیهای بر قاعده کرامت/ محمد متقیان تبریزی
شبکه اجتهاد: برخی از اساتید و پژوهشگران معاصر، قاعدهای با عنوان «کرامت» را طرح میکنند که به نظر ایشان میتواند مقیَّد اطلاقات و مخصَّص عمومات باشد. هرکدام از ایشان، در استدلال بر این ادعا، راهی را رفته و تقریبی را بیان داشتهاند. در این میان، برخی بر این باورند که میتوانند با استفاده از کبرای «ملازمه تکوین و تشریع» این …
Read More »جلد دوم کتاب «الشخص الاعتباری» روانه بازار نشر شد
جلد دوم کتاب «الشخص الاعتباری (به همراه ترجمه و نمودار)» اثر سعید زارعی در ۴۱۶ صفحه به چاپ رسید. به گزارش شبکه اجتهاد، این اثر از کتابهای فقهی و درسی رایج حوزههای علمیه است که مباحث آن را گروهی از صاحب نظران و اساتید حوزه علمیه قم تدوین کردهاند. با توجه به آن که این کتاب مشتمل بر طرح مباحثی …
Read More »رفتار دو گانه!/ محمدباقر ملکیان
شبکه اجتهاد: کتاب وسائل الشیعه بزرگترین کتاب در زمینه روایات فقهی در حوزههای علمیه شیعه است. این کتاب نمونهای کم نظیر و چه بسا بی نظیر از حدیث پژوهی عالمان شیعی است، نمونهای که حتی در حوزههای اهل سنت هم با همه عرض و طولش با آن مواجه نیستیم. با این حال همانند همه ساختههای دست و ذهن بشری، خالی از …
Read More »تمام مصادیق کرامت باید با ادله مستقیم یا غیر مستقیم شرعی ثابت شود/ آقایانی که شعار کرامت میدهند، شیپور را از آن طرف میزنند/ باید از احکام الهی به محدوده کرامت انسان در پیشگاه الهی پی ببریم نه برعکس
استاد درس خارج قاعده کرامت معتقد است تمام دعواها روی مصداق کرامت است. او میگوید: مصداق کرامت را باید از بیانات شرعی به دست بیاوریم؛ ما باید از احکام الهی به محدوده کرامت انسان در پیشگاه الهی پی ببریم نه برعکس. آقایانی که شعار کرامت را میدهند شیپور را از آن طرف میزنند و اشتباه میگویند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست …
Read More »عبدالله بن عباس و فقه شیعی
شبکه اجتهاد: عبدالله بن عبّاس ابن عبدالمطّلب (م ۶۸ق/ ۷-۶۸۶م) در مطالعات اسلامی معاصر معمولًا به عنوان یکی از پایهگذاران علوم دینی شناخته شده است. او همچنین یکی از گرداورندگان قرآن به شمار میرود که قرائات گوناگونش از آیات، بعدها همگی ثبت و ضبط شد. نقش او به عنوان «پدر علم تفسیر قرآن» نیز غیر قابل انکار است، چنان که …
Read More »بررسی اجمالی برخی آرای فقهای حنفی از نظر برخی از علمای اهل سنت/ مهدی نریمانپور
اختصاصی شبکه اجتهاد: تتبع در آرای اصولی و فقهی علمای حنفی نشان میدهد که فقه حنفی جریانی برخلاف جریان موجود در جهان اهل سنت است؛ زیرا موارد متعددی از آرای علمای حنفی را نشان میدهد که در بخش قابل توجهی از این آراء، رأیی خلاف آرای سایر مذاهب اهل سنت اتخاذ کردهاند؛ لذا شاذ و نادرگویی، نامأنوسی و وجود اختلاف …
Read More »برخی علوم انسانی را با فقه اشتباه گرفتهاند/ چالش تلقی سیاسی از علوم انسانی اسلامی
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی گفت: اینکه گفته شود ما میخواهیم این علوم مدرن را اسلامی کنیم نتیجه بدفهمی و کژتابی در فهم است زیرا مبنا و بنیاد آن فرق دارد. کژتابی دیگری که در مورد علوم مدرن داریم ناظر به روش است یعنی برخی از مدافعان علوم انسانی اسلامی، علوم انسانی را با فقه و استنباطات فقهی اشتباه گرفتهاند و پسوند …
Read More »نکتهای در اتحاد روایات
شبکه اجتهاد: در مورد اتحاد دو یا چند روایت، اتحاد لفظ روایت و روای آن از جمله شروطی است که بیان شده است، اما این شروط چند استثناء هم دارد: ۱. گاه دو روایات با یک لفظ از دو راوی مختلف نقل شده است. در این موارد یک نکته را باید مورد توجه قرار داد، و آن این که بعضی …
Read More »کتابشناسی و نسخه پژوهی آثار علامه مجلسی
مدیر مرکز تحقیقات رایانهای حوزه علمیه اصفهان از انتشار «کتابشناسی و نسخه پژوهی آثار علامه ملامحمدباقر مجلسی»، به همت مرکز تحقیقات رایانهای حوزه علمیه اصفهان خبر داد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام سیداحمد سجادی اظهار داشت: مرکز تحقیقات رایانهای حوزه علمیه اصفهان در سال ۱۳۷۷ تحت عنوان یک نهاد پژوهشی وابسته به حوزه علمیه اصفهان با دستور آیتالله حسین مظاهری، …
Read More »روش شناسی فقه معاصر و عناصر مغفول در فقاهت سنتی
شبکه اجتهاد: ما تحت عنوان فقه معاصر دو پدیده داریم: اول: وقتی میگوییم فقه معاصر؛ منظور ما فقه مسائل معاصر است؛ دوم: فقه معاصر به معنای فقاهت معاصر. ۱- فقه معاصر به معنای فقه مسائل معاصر اگر بحث بر سر فقه مسائل معاصر باشد، یعنی فقیه یک سری مسائلی را جدید میبیند و میآید اینها را با همان نگاه سنتی …
Read More »سرانجام پروژه فیرحی؛ کدام فقه؟ کدام دموکراسی؟
دموکراسی بهعنوان یکی از مفاهیم دوران جدید که با عقل عقلایی تبیین شده است، چطور میتواند با فقه آمیخته با سنت و طریقت رابطهای برقرار کند. از طرفی هم در عصر توسعه دموکراسی، اقتدارگرایی از طریق فقه درحال بازتولید مولفههای خود بهعنوان ایده حکمرانی است. به گزارش شبکه اجتهاد، اینکه برخی گمان میکنند حکمرانی در برخی موضوعات به چالش رسیده …
Read More »کرامت اعطایی خداوند به بنی آدم، بهمثابه یک قاعده اصولی است/ گفتهاند این کرامتی که میگویی، اول بار ابلیس بیان کرد!/ کرامت اعطایی خداوند به بنی آدم، بهمثابه یک قاعده اصولی است/ گفتهاند این کرامتی که میگویی، اول بار ابلیس بیان کرد!/ تعقل فقیهانه در مقام استنباط حکم
استاد درس خارج حوزه علمیه گفت: تعقل فقیهانه یعنی جایگاهی که شایسته عقل است در تفقه به آن عطا شود؛ نه محلی بیش از آن چه عقل توانایی دارد به او بدهیم و نه برای عقل کم بگذاریم و عقل در مسند تضییق و توسیع ادله مینشیند و عقل میتواند جلوی اطلاق و عموم ادله را بگیرد غیر از آنکه …
Read More »القاب علمی؛ از حقیقت تا مَجاز/ علی راد
شبکه اجتهاد: چندی است بحث از چالش آیتالله دکتر یا حجتالاسلام دکتر در محافل حوزوی و دانشگاهی داغ است و رویکردهای موافق و مخالف در مواجه با آن پدید آمده است. در این یادداشت به این پدیده از منظر یک چالش کهن در تاریخ و میراث مسلمین مینگرم، به اختصار ابهامات آن را مرور میکنم و پژوهش درباره بنیانها و …
Read More »جزئیات برنامه اصلاحی سطوح عالی حوزه
عدم اتمام محدودهها به خصوص در دروس آزاد حوزه و حذف عملی قسمتهای مهمی از کتابهای فقهی و بعضاً اصولی، تعدّد و تکثّر درسها در یک روز که منجر به سطحیخوانی شده بود، فصل و انقطاع بین دروس سطح و خارج با توجّه به عدم طرح نظرات اصولی و فقهی بزرگان حوزه پس از عصر آخوند (ره)، بی توجّهی به …
Read More »سیرههای مستحدث حجت نیستند/ سکوت شارع، به معنای پذیرش سیره است، نه تبعیت از آن! / آنچه به ما واگذار شده، تفریع است، نه تشریع!
دو سال مردم به جهت دوریجستن از بیماری ماسک میزدند و در همین ماسک تشدید بیماری بود و در درازمدت نیز آثار نامطلوب خود را نشان خواهد داد. عقلا این را متوجه میشوند که فعلاً باید این کار را انجام داد؛ اما اینکه این حکم، دائمی بوده و همیشه مطلوب باشد معلوم نیست. مثلاً عقلاً در مورد واکسن کرونا، سریع …
Read More »برخی هنوز بهدنبال جمعکردن اجازه روایت هستند!/ آیتالله شبیری میفرمود: من و پدرم از هیچیک از علما درخواست اجازه اجتهاد نکردیم/ تعابیر «آیتالله دکتر» و «حجتالاسلام دکتر» تعریض به القاب حوزوی و اشتباه بزرگی است
مدیر موسسه کتاب شناسی شیعه گفت: در عصر ما اجازه روایت جنبه تبرکی دارد؛ چون نسخهها چاپ شده است. از این رو آیتالله خرسان در نجف کتابچهای با نام «سلوک مفازه من دون اجازه» نوشته بود، ولی منتشر نکرد و گفته بود که اجازه روایت در این عصر وجهی ندارد. برخی در این زمان هم به دنبال جمعکردن اجازه روایت …
Read More »نگاهی به چهار قرائت فقیهان در «فقه اجتماع»
ما فقه اجتماعی را اینطور ترسیم کنیم که وظیفۀ فقه این است که احکام فرد و جامعه را ترسیم کند و لذا فقه به فقه فردی و فقه اجتماعی تقسیم میشود. منظور از فقه فردی، فعل افراد مکلف است، اما یک مکلفی هم به نام جامعه داریم که گاهی اوقات جامعه مکلف است و یکسری احکام بر جامعه مترتب میشود …
Read More »