اجتهاد و اصول فقه

شبکه اجتهاد: شناخت مکاتب فقهی-اصولی به درک بهتر کلام فقها کمک شایانی می‌نماید. اما در عین حال، درباره این موضوع کمتر به صورت منسجم در کلام فقها بحثی به میان آمده است. آنچه در پی می‌آید بخش‌هایی از درس خارج حجت‌الاسلام سید محمدجواد شبیری زنجانی در تاریخ چهارشنبه، ۲۵مهرماه۸۶ است که اشاره‌ای به این موضوع دارد. این استاد حوزه علمیه قم با اشاره به تفکیک دو مکتب عمده فکری سامرا و نجف، مکتب قم را متأثر از هر دو مکتب می‌دانند. او همچنین در ادامه اشاره‌ای هم به سبک مرحوم آیت‌الله بروجردی نموده و برخی از مشخصات سبک ایشان را …

ویژه‌نامه بزرگداشت آیت‌الله طباطبایی یزدی، زندگینامه، سال‌شمار فعالیت‌های علمی و مروری بر نظرات اصولی، معرفی آثار، شرح و حاشیه و تعلیق بر عروه‌الوثقی و معرفی فهرست شاگردان،‌ از جمله سرفصل‌های این بخش هستند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، بخش گوناگون فصلنامه «نقد کتاب فقه و حقوق»، (شماره ۹-۱۰)، ویژه‌نامه بزرگداشت آیت‌الله طباطبایی یزدی (صاحب عروه الوثقی) را منتشر کرد. این بخش به زندگینامه، آثار و شاگردان آیت‌الله سید محمدکاظم طباطبایی یزدی، صاحب کتاب «عروه‌الوثقی» پرداخته است. «زندگی نامۀ مختصر و سال شمار فعالیت‌های آیت‌الله طباطبایی یزدی صاحب عروه الوثقی/ زهرا سادات موسوی درودی»، «معرفی حواشی، شروح و تعلیقات بر عروه الوثقی/ …

کتاب «خاطرات مستند سید‌ها‌دی خسروشاهی درباره دکتر حسن ترابی (رهبر فکری و معنوی حرکت اسلامی سودان)» از سوی انتشارات کلبه شروق در قم منتشر شد. نویسنده در این کتاب به زندگی، فعالیت‌ها، دیدگاه‌ها‌ و نظرات حسن الترابی پرداخته است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد خسروشاهی در مقدمه کتاب می‌نویسد: «درگذشت استاد شیخ حسن عبدالله الترابی، رهبر فکری و معنوی حرکت اسلامی سودان، در اسفند‌ماه ۱۳۹۴ موجب گردید که یادداشت‌ها‌ی پراکنده خود درباره زندگی و مبارزه او را مرور کنم و به خاطرات خود و مکاتباتی که با او داشتم، مراجعه نمایم که نتیجه آن دو مقاله تحت عنوان «حدیث روزگار» …

آیت‌الله سبحانی با ذکر این مطلب که برخی از افراد کتاب‌هایی نوشته‌اند که اثری برای آنان در آخرت ندارد، خاطرنشان ساخت: تمام پایان نامه‌های حوزه باید گرهی از زندگی مردم گشوده، مشکلی را حل کرده، اشکالی را پاسخ داده و نظام و اسلام را برپا نگاه دارد. به گزارش شبکه اجتهاد، مراسم معرفی و تقدیر از برگزیدگان نوزدهمین همایش کتاب سال حوزه با حضور علماء، اندیشمندان و فرهیختگان حوزه‌های علمیه و با معرفی برگزیدگان و تجلیل از نویسندگان در سالن همایش‌های بین المللی مدرسه امام کاظم(ع) قم برگزار شد. آیت‌الله شیخ جعفر سبحانی سخنران ویژه این همایش با بیان اینکه …

جمعی از اساتید حوزه علمیه خراسان در نامه‌ای به آیت‌الله اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه کشور، آمادگی خود را برای کمک به رفع دغدغه اندیشمندان دینی و فرهنگی در دوران جدید بوجود آمده در منطقه، اعلام کردند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، جمعی از علمای حوزه علمیه خراسان نامه‌ای را خطاب به آیت‌الله علیرضا اعرافی، رئیس حوزه‌های علمیه کشور و رئیس جامعه المصطفی العالمیه(ص)، در پی کم‌کاری در مواجهه علمی- فرهنگی با داعش ارسال کرده‌اند. متن این نامه به شرح ذیل است: بسم الله الرحمن الرحیم محضر مبارک آیت‌الله اعرافی (زید عزه العالی) مدیر محترم حوزه‌های علمیه و رئیس جامعه المصطفی العالمیه …

دکتر مهدی فرمانیان می‌گوید: روش امام موسی صدر برای اصلاح جامعه روش تربیتی و اخلاقی کردن انسان‌هاست، در صورتی که سیدقطب اعتقاد داشت که باید با اسلحه حکومت را به‌دست گرفت و انسان‌‌ها را دیندار کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، چهل و هشتمین درس‌گفتار اندیشه و عمل با موضوع «تفاوت رویکرد امام موسی صدر و سید قطب درگسترش دینداری در جهان» با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین دکتار مهدی فرمانیان رئیس دانشگده مذاهب اسلامی و استاد حوزه علمیه قم برگزار شد. مشروح این سخنرانی را در ادامه می‌خوانید. تاکید امام صدر بر تربیت اخلاقی انسان در این جلسه مهم‌ترین بحث درباره تفاوت‌ها …

شبکه اجتهاد: هر یک از علوم بشری می‌تواند در سطوح آموزش و تعلم قرار گیرد؛ مجموعه‌ای از دانش‌ها که ما به عنوان دانش‌های دینی از آن‌ها یاد می‌کنیم، به طور طبیعی مانند هر دانش دیگری نیازمند تخصص آن دانش است و طبیعتاً آموزش و تعلم آن‌ها متناسب با محتوای آن‌ها خواهد بود. اگر علمی از دشواری برخوردار باشد طبیعی است خود آن دانش نیز نیازمند تلاش‌هایی است که بتواند فرد آموزش گیرنده را به آن قله‌ها برساند. علوم انسانی بسته‌ای است که حاوی دانش‌های متنوع و مختلفی است؛ بخشی از آن‌ها دانش‌های زبانی است که معطوف به شناخت محتوای یک …

استاد برجسته درس خارج حوزه علمیه قم گفت: عقل میزان و مفتاح شریعت نیست بلکه عقل مصباح شریعت است، حکم و قانونگذاری ذره‌ای برای عقل نیست اما عقل قانون شناس است، عقل می‌تواند کشف کند که شارع چه فرموده است؛ عقل می‌داند که بسیاری از چیزها را نمی‌فهمد و به نقل محتاج است؛ بنای عقلا هیچ ارزشی ندارد مگر این که به امضای معصوم برسد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله عبدالله جوادی‌آملی در درس خارج فقه خود با اشاره به اهمیت ولایت فقیه گفت: مرحوم صاحب جواهر که سلطان فقه است در کتاب جهاد این بیان نورانی را دارد و …

رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به آثار در دست انتشار این پژوهشگاه گفت: موسوعه علامه محمدحسین کاشف الغطاء در دست انتشار است که این موسوعه در ۳ بخش کلامی، فقهی و آثار ادبی، سیاسی و تاریخی برنامه‌ریزی‌شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام‌ والمسلمین نجف لک‌زایی در دیدار جمعی از مسئولان مرکز احیای آثار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با آیت‌الله علوی‌گرگانی که در دفتر ایشان برگزار شد، اظهار داشت: برنامه مرکز احیای آثار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی این است که از برخی ‌شخصیت‌های بزرگ شیعه که نقش راهبردی در دفاع از هویت شیعه و تثبیت …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آشنایی با آخرین رویدادها، نظریات و تحولات فقهی در جهان اسلام و خارج از ایران امروزه از ضرورت‌های پیش روی پژوهشگران و دانشوران علوم اسلامی و دانش‌های فقهی است. بسیاری از مسائل مستحدثه که افکار محافل دینی و فقهی ایران را به خود مشغول می‌دارد عموماً زمینه‌ها و ریشه‌ها یا عرف مشترکی در جهان اسلام دارد علاوه بر اینکه جهان عرب و اهل سنت بنا به نوع و کیفیت ارتباطات فرهنگی غالبا زودتر از ایران در معرض امواج مسائل نوپدیدی قرار می‌گیرند که به سمت جوامع مسلمانان روانه می‌شود. از طرف دیگر ظرفیت‌ها و ذخایر موجود در …

ائمه جمعه باید از همه امور مراقبت کند؛ ولی می‌بینیم که این چنین نیست. علت اینکه نماز جمعه‌های ما در برخی از شهرها خلوت است، چیست؟ چرا مردم اقبال نمی‌کنند که روز جمعه به نماز جمعه بروند؟ چون مردم معتقدند که امام جمعه نمی‌تواند انتقادی کند به گزارش خبرنگار اجتهاد، آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) در گفتگو با مجله خیمه پیرامون مسئله «روحانیت»، گفت: بخشی از روحانیت که در درون حکومت نیستند و به حکومت انتقاداتی دارند بر اساس ملاحظاتی آن را مطرح نمی‌کنند؛ البته این ملاحظه فقط از دید صنفی نیست اینکه حالا چون خودمان …

کتاب «حقیقت حکم شرعی در اصول فقه» به قلم بلال شاکری به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی چاپ و نسخه الکترونیکی آن توسط کتابخوان همراه پژوهان تهیه و عرضه شد. به گزارش شبکه اجتهاد، مباحث حکم‌شناسی از دیرزمان توجه اصولیان را به خود معطوف ساخته است؛ اما اصولیان معاصر توجه ویژه‌ای به این مباحث دارند؛ به‌گونه‌ای‌که آخرین ساختارهای علم اصول بر اساس حکم شرعی نظام یافته‌اند. شناخت حقیقت و ماهیت حکم شرعی پایه و اساس مباحث حکم‌شناسی است؛ چرا که تا حقیقت حکم شرعی تحلیل و شناسایی نشود، تدقیق و تحلیل در سایر مباحث مرتبط با حکم شرعی میسر …

سلسله نشست‌های تخصصی پنل فقه و فناوری «همایش بین‌المللی دین،‌ فرهنگ و فناوری» با حضور صاحب‌نظران و اساتید مطرح حوزه و دانشگاه، در محل موسسه فتوح اندیشه قم برگزار می‌گردد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، دکتر مصطفی سیاسر مدیر روابط عمومی موسسه فتوح اندیشه طی گفتگویی درباره این همایش ملی و جزئیات پنل فقه و فناوری و اهمیت آن گفت: توجه به مسئله فناوری و روابط حاکم بر این پدیده اجتماعی و ارتباط آن با فرهنگ و نظام‌های اجتماعی مانند اقتصاد، خانواده، حقوق و به طور کلی سبک زندگی یکی از مهمترین موضوعاتی است که باید مورد توجه فقیهان و دانشمندان …

آیت‌الله جوادی آملی با بیان این که اگر علم اصول زنده شود جان خیلی‌ها را می‌خرد و حوزه را حفظ می‌کند، گفت: اگر اصول زنده شود نه ما آن روزها مشکل شهید جاوید می‌داشتیم و نه این روزها مسأله «عصمت امام» پیش می‌آمد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله عبدالله جوادی آملی در درس خارج فقه خود که در مسجد اعظم قم برگزار شد، با اشاره به طرح برخی مسائل درباره نقد معصوم و عصمت ائمه طاهرین(ع)، اهمیت علم اصول را مورد توجه قرار داد و گفت: این «اجماع» هم که غالب این بزرگواران یا همه اینها تصریح کردند که این …

«مقاصد شریعت» از مباحث مبارک و نوظهوری است که تاکنون کارکردهای گوناگونی برای آن ذکر شده است. در این نوشتار به مقاصد شریعت از دریچه‌ای دیگر و از زاویۀ مرجَّحیَّت باب تزاحم احکام نگریسته شده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، هشتاد و هشتمین شماره فصلنامه علمی- پژوهشی «کاوشی نو در فقه» (پاییز و زمستان ۹۵) به صاحب امتیازی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، مدیر مسئولی حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالرضا ایزدپناه و سردبیری حجت‌الاسلام والمسلمین سیف‌الله صرامی در ۱۷۰ صفحه منتشر گردید. در تازه‌ترین شماره فصلنامه فقه، شش مقاله علمی پژوهشی از اساتید، صاحب‌نظران و پژوهشگران حوزه فقه و اصول از …

برخی از مرحوم آیت‌الله خوئی نقل کرده‌اند که بحث مشتق بی‌ثمر است؛ اما این نکته خلاف واقع است، در کتب فقهی ایشان دیده نمی‌شود و همچنین برخلاف شنیده‌های بنده در مجلس درس ایشان است. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «کاربرد بحث وضع و مشتق در فقه» با همکاری مشترک پژوهشکده فقه و حقوق و انجمن اصول فقه حوزه چندی قبل در تالار خواجه نصیرالدین طوسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد. در این نشست، حجج‌اسلام والمسلمین محمد قائینی، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، سید صادق محمدی مدیر انجمن اصول فقه حوزه و علی فاضلی هیدجی، …

شبکه اجتهاد: کرسی نظریه پردازی علمی با عنوان «اعتباری بودن قضایای اصول» با حضور اساتید و صاحبنظران، به همت انجمن اصول فقه در سالن انجمن های علمی حوزه علمیه قم برگزار شد.

آیت‌الله فیاض از مراجع نجف، اهل کتاب را طاهر می‌داند و در ارتباط با غیر اهل کتاب قائل به احتیاط است. او معتقد است انسان احترام دارد و باید در معاملات و اخلاق با آن‌ها به خوبی رفتار کرد. همچنین تصریح دارد که هیچ منعی برای تصدی مسئولیت‌ها برای زن نمی‌بیند.

عالمان و مفتیان مسلمان از مذاهب و فرق مختلف در پاکستان، بالاتفاق حمله انتحاری، اقدام مسلحانه و ترور را به نام اجرای شریعت و جهاد حرام اعلام کردند.

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر احمد مبلغی، استاد خارج فقه و رئیس مرکز تحقیقات مجلس شورای اسلامی، در این گفتگو از جایگاه فقه تمدنی در تقریب مذاهب سخن گفته است. به باور رئیس پیشین دانشگاه مذاهب، فقه تمدنی، مهم‌ترین ظرفیت را در تقریب بین مذاهب دارد. عضو مجلس خبرگان رهبری معتقد است: هنوز به فقه تمدنی و جایگاه آن در تقریب، آن‌چنان‌که شایسته است، پرداخته نشده است.

عضو هیات علمی جامعه المصطفی العالمیه قم اظهار داشت: تعریف خاص فقه التربیه استخراج احکام موضوعات تربیتی با شیوه استنباطی و اجتهادی از منابع و متون دینی است.

داود فیرحی استاد حوزه و دانشگاه در مجموعه‌ای از یادداشت‌ها و در پاسخ به مجتهدشبستری به تبیین این مدعای خود پرداخته که چرا گذار از فقه شدنی نیست؟

فقه سنتی که گاهی از آن تعبیر به فقه جواهری می‌شود با این مبانی، روش‌ها، اهداف و ظرفیتی که دارد اگر تغییر و تحولی در آن اتفاق نیفتد توان مدیریت جهان جدید و جهان مدرن را ندارد. چیزی که در عرض این چهار دهه هم نشان داده است یعنی حتما باید فقه موجود در مبانی روش‌ها حتی در حوزه توسعه منابع فقه تحولاتی پیدا کند تا بتواند آن چالش‌های موجود در جهان جدید را پاسخگو باشد.

مأخذشناسی حاضر شامل اطلاعات منابع مکتوب و چاپی دانش فقه اعم از کتاب، مقاله و پایان‌نامه است که از کتابخانه‌های مختلف در ایران و کشورهایی از جمله انگلستان، لبنان، امارات و عراق به دست آمد و بر اساس نام پدیدآورنده ترتیب یافت.

بر اساس سیاست‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های جدید شورای عالی و مدیریت حوزه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های علمیه و به منظور ارتقای سطح علمی مدارس علمیه شهرستان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، دروس خارج در تعدادی از شهرستان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها رسمیت پیدا کرد.

طرحِ انبوهی از مثال‌های حقوقی و غیرحقوقی برای درک راحتِ مطالب منطقی و اصولی، راهکار مناسبی است که که برای انتقال مفاهیمِ اصولی در این کتاب استفاده شده است.

شبکه اجتهاد: اولا کسی که می‌خواهد مطلب اخلاقی بگوید، خودش باید اهلیت داشته باشد برای اخلاق گفتن. چون کسی که خودش متخلق به اخلاق نیست نمی‌تواند مدرس اخلاق باشد. در حدود ۴۵ سال قبل به مرحوم آقای بهجت گفتم یک جلسه اخلاقی برای من بگذارید که من از شما استفاده کنم. ایشان گفتند از کتب اخلاقی چه چیزی را مطالعه کردی؟ گفتم جامع السعادات را خواندم (کتاب اخلاقی مرحوم نراقی اول). ایشان گفتند از هر صفحه‌ای نیم صفحه یا کمتر بخوان، در خودت پیاده کن و بعدا نیم صفحه بعدی را بخوان.

آیت‌‌الله نوری همدانی بر تربیت عالمان و دانشمندان آگاه به زمان تاکید و اذعان کرد: متاسفانه اکنون جایگزینی برای علمای بزرگ درگذشته وجود ندارد که این امر به حوزه برمی‌گردد.

استاد علیدوست در این نشست با نگاه سیستمی به بحث ورود فقها در باب معاملات با بیان چهار مقدمه و پنج مبحث مرتبط با موضوع «رفتارشناسی شیخ اعظم، ترسیم‌گر شناخت کلی از موضع‌گیری شیخ در بحث تسلط» بود و در این خصوص برخی از دیدگاه‌های شیخ را مورد نقد و بررسی قرار داد.

تا قبل از انقلاب شکوهمند اسلامی عمدتا عالمان و بزرگان حوزه بر پایه فقه فردی جلو می‌رفتند و هرچه پژوهش و تولید علم بود بر این مبنا استوار می‌ساختند. اما در این میان عده‌ای نیز بودند که قائل به فقه حکومتی بوده و هم در نظریات و هم در تولید علم بر پایه فقه حاکمیتی تکیه داشتند. علاوه بر صاحب مکتب یعنی امام خمینی و بزرگانی همچون رهبرمعظم انقلاب، شهید مطهری، شهید بهشتی و شهید مفتح و دانش آموختگان حوزه علمیه قم بودند که صاحب نظران و منتشرکنندگان این نوع فقه بودند.