دیدگاه و گزارش

ارائه دهنده کرسی معتقد است: فقها قبل از پرداختن به استنباط و عملیات فقهی باید رویکرد و اصول اخلاق باور فقهی خود را انتخاب کرده و در استنباط فقهی به آنها ملتزم باشند چراکه اخلاق باور فقهی از مقدمات کار فقهی است که در تمام استنباطات و فتوایی می‌تواند خود را نشان دهد. اخلاق باور فقهی در حقیقت به فقیه می‌گوید چه زمانی اخلاقاً می‌تواند بر اساس ادله باوری را بپذیرد و بر اساس آن فتوا دهد. می‌توان متناسب با آن هر دانشی، اخلاق باور متناسب با آن را توصیه کرد. از سوی دیگر ناقد کرسی تصریح دارد: اگر مقصود …

می‌توان در مورد «تطبیق عناوین ثانوی» بر موضوعات، و «اجرای احکام» آن گفت، اگر موضوع از مسائل جزئی و فردی بوده، و در حیطۀ حریم شخصی افراد باشد، «شخص مکلّف» عنوان ثانوی را بر موضوع تطبیق کرده، و حکم آن را جاری می‌کند. اما اگر موضوع، یک مسأله اجتماعی و حکومتی باشد، به «تناسب حکم و موضوع»  حاکم اسلامی و دستگاه حکومت اسلامی موظّف به تشخیص عروضِ عنوان ثانوی بر آن موضوع کلان، و اجرای حکم ثانوی می‌باشد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست علمی «بازاندیشی در نسبت میان حکم اولی، ثانوی و حکومی و امتداد آن در ساحت اجتماع و …

استاد حوزه علمیه قم تاکید کرد: اینگونه نیست که امام خمینی (ره) با تسمیه «خطابات قانونیه»، عرف را معیار و مرجع تشریع شارع بداند و همانند برخی از روشنفکران مفسر و مرجع قوانین شرعی را عرف بداند. نظریه عدم انحلال امام خمینی(ره) می‌تواند لوازم مختلفی در اصول و فقه داشته باشد که نیازمند بررسی و نظریه پردازی است. به گزارش شبکه اجتهاد، دوره «خطابات قانونیه» از موضوعات نظام مند و نظام ساز مکتب فقاهتی امام خمینی (ره) است که می‌توان بسیاری از مسائل فقهی و اصولی را با آن تنظیم نمود از مهمترین کارکردهای این نظریه تنظیم صحیح نسبت قانون …

شبکه اجتهاد: شیعیان در قامت بزرگترین اقلیت مذهبی در خاورمیانه از شهادت امام حسین علیه‌السلام در واقعه کربلا تا کنون تلاش بسیاری نمودند تا به نام خود دولتی برپا کنند. به جز حمدانیان (۹۰۷-۱۰۰۴م)، فاطمیون (۹۰۹-۱۱۷۱م)، آل بویه (۹۳۳-۱۰۵۵م) و مزیدیان (۹۶۱-۱۱۵۰م) که توانستند چنین کنند اما شیعیان عراق هرگز موفق به چنین کاری نشدند. از زمان خلیفه دوم که عراق جزیی از قلمرو اسلامی قرار گرفت به جز دوره اندکی که امام علی علیه السلام در کوفه حکومت کرد، آنان همواره زیر سلطه حکومت امویان، عباسیان و عثمانیان بودند. گرچه صفویان هر از گاهی عراق را به تصرف خود …

استاد درس خارج قاعده کرامت معتقد است تمام دعواها روی مصداق کرامت است. او می‌گوید: مصداق کرامت را باید از بیانات شرعی به دست بیاوریم؛ ما باید از احکام الهی به محدوده کرامت انسان در پیشگاه الهی پی ببریم نه برعکس. آقایانی که شعار کرامت را می‌دهند شیپور را از آن طرف می‌زنند و اشتباه می‌گویند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست علمی «نقد و بررسی جایگاه کرامت انسان در استنباط فقهی» با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی خادمی کوشا، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در مرکز فقهی ائمه اطهار (علیهم‌السلام) چندی قبل برگزار شد. این استاد خارج فقه حوزه …

شبکه اجتهاد: عبدالله بن عبّاس ابن عبدالمطّلب (م ۶۸ق/ ۷-۶۸۶م) در مطالعات اسلامی معاصر معمولًا به عنوان یکی از پایه‌گذاران علوم دینی شناخته شده است. او همچنین یکی از گرداورندگان قرآن به شمار می‌رود که قرائات گوناگونش از آیات، بعدها همگی ثبت و ضبط شد. نقش او به عنوان «پدر علم تفسیر قرآن» نیز غیر قابل انکار است، چنان که از میان صحابه پیامبر (ص)، در حوزه شریعت (فقه و احکام) هم به عنوان یکی از پیشوایان مکتب مکّه به شمار می‌رود. در این میان، نقش وی در باورها و تاریخ فقه شیعه کمتر مورد توجّه قرار گرفته و نگاه …

شبکه اجتهاد: ما تحت عنوان فقه معاصر دو پدیده داریم: اول: وقتی‌ می‌گوییم فقه معاصر؛ منظور ما فقه مسائل معاصر است؛ دوم: فقه معاصر به معنای فقاهت معاصر. ۱- فقه معاصر به معنای فقه مسائل معاصر اگر بحث بر سر فقه مسائل معاصر باشد، یعنی فقیه یک سری مسائلی را جدید‌ می‌بیند و‌ می‌آید این‌ها را با همان نگاه سنتی گذشته بررسی‌ می‌کند؛ مثلا مرحوم امام خمینی در یک ماه رمضانی یک سری مسائل را انتخاب می‌کند مثل موضوع تغییر جنسیت یا سفر به فضا و بعد هم آخر کتاب تحریر الوسیله چاپ‌ می‌شود. یا برخی از بزرگان ما در …

استاد درس خارج حوزه علمیه گفت: تعقل فقیهانه یعنی جایگاهی که شایسته عقل است در تفقه به آن عطا شود؛ نه محلی بیش از آن چه عقل توانایی دارد به او بدهیم و نه برای عقل کم بگذاریم و عقل در مسند تضییق و توسیع ادله می‌نشیند و عقل می‌تواند جلوی اطلاق و عموم ادله را بگیرد غیر از آنکه می‌تواند در مسند دلیلیت یا تأیید بنشیند.آنچه نامش را تعقل فقیهانه گذاشته‌ام به ادله جزئی بسنده نمی‌کند یعنی بگوید این روایت دلالت تام و سند صحیح دارد و فتوا باید داد؛ نگاه خرد دارد ولی در عین   حال نگاه کلانی …

دو سال مردم به جهت دوری‌جستن از بیماری ماسک می‌زدند و در همین ماسک تشدید بیماری بود و در درازمدت نیز آثار نامطلوب خود را نشان خواهد داد. عقلا این را متوجه می‌شوند که فعلاً باید این کار را انجام داد؛ اما اینکه این حکم، دائمی بوده و همیشه مطلوب باشد معلوم نیست. مثلاً عقلاً در مورد واکسن کرونا، سریع عمل کرده و آن را استفاده می‌کنند؛ ولی در درازمدت نمی‌توانیم تأثیرات ماندگار و اثراتی که این واکسن در آینده می‌گذارد را پیش‌بینی کنیم. سال‌ها طول می‌کشد تا عقلاً متوجه شوند و به تمام ابعاد آن پی ببرند و بتوانند …

مدیر موسسه کتاب شناسی شیعه گفت: در عصر ما اجازه روایت جنبه تبرکی دارد؛ چون نسخه‌ها چاپ شده است. از این رو آیت‌الله خرسان در نجف کتابچه‌ای با نام «سلوک مفازه من دون اجازه» نوشته بود، ولی منتشر نکرد و گفته بود که اجازه روایت در این عصر وجهی ندارد. برخی در این زمان هم به دنبال جمع‌کردن اجازه روایت هستند که این امر اصلاً شایسته نیست. آیت‌الله شبیری می‌فرمود: من و پدرم از هیچ‌یک از علما درخواست اجازه اجتهاد نکردیم. دلیلش این است که این اجازه، اثر ثبوتی که ندارد و به دنبال اثر اثباتی هم نبودیم. اما آقای …

ما فقه اجتماعی را این‌طور ترسیم کنیم که وظیفۀ فقه این است که احکام فرد و جامعه را ترسیم کند و لذا فقه به فقه فردی و فقه اجتماعی تقسیم می‌شود. منظور از فقه فردی، فعل افراد مکلف است، اما یک مکلفی هم به نام جامعه داریم که گاهی اوقات جامعه مکلف است و یک‌سری احکام بر جامعه مترتب می‌شود و در اینجا فقه، فقه اجتماعی می‌شود که برخی از فضلا و صاحب‌نظران در فقه معتقد به این مورد هستند و تعریف آن‌ها از فقه اجتماعی همین است، فقهی که موضوع آن اجتماع و جامعه است و دیگر فرد نیست. …

این نظریه را اکثراً به شهید مطهری (ره) یا شهید صدر (ره) نسبت می‌دهند، اما منشأ این نظریه این‌جا نیست؛ چرا که از نظر کلامی، پیامبر و ائمه معصومین، جایگاه و شأن‌شان سه چیز بوده: نبوت و تبلیغ احکام، امارت و مدیریت جامعه و در آخر قضاوت. اولین نفر که تصریح کرده و این نظریه را صورت‌بندی کرده، شهید اول بوده، هرچند ریشه‌های آن به عصر حضور برمی‌گردد. بعد می‌توان این نظریه را در مجادلات مشروطه و آثار مرحوم نائینی دنبال کرد؛ ایشان بودند که مفهوم ثابت و متغیر را وارد ادبیات سیاسی اسلامی کردند. شاگردان مرحوم نائینی همین راه …

این بحث‌ها اگر مهار نشود، آسیب دارد؛ اصولا اخلاق در فقه باید باشد و‌‌ نمی‌تواند نباشد، اما این را ممکن است کسی بهانه قرار دهد. اخیرا گفته‌اند ازدواج اصولا اخلاقی نیست چون یک تعهد منفعت طلبانه در آن هست! مسلم است که ما‌‌ نمی‌توانیم از برخی از گزافه گویی‌ها دفاع کنیم. ما اگر از عدالت و فضیلت در فقه دفاع می‌کنیم این قضیه در برابر فقه نص بسند هست؛ نص بسندی‌ها عمده به اطلاقات ادله تمسک‌‌ می‌کنند، یا ممکن است حتی توهم اطلاق داشته باشند! به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «مناسبات فقه و اخلاق در کشاکش اثبات و نفی» …

عضو هیات علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث گفت: آیت‌الله بروجردی بر دو رکن مهم تأکید دارد: یکی نقش مسائل و موضوعات مطروحه در عصر معصوم و تاثیر آن بر فهم روایات؛ و دیگری کاربست روایات اهل سنت در بازیابی فضای صدور و گفتمان رایج که بستر شناخت مسائل و موضوعات مطروحه در عصر معصوم است. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «فضای صدور حدیث اهل بیت علیهم‌السلام از دیدگاه آیت‌الله بروجردی تا کتاب مدارک فقه اهل السنه» در «جامعه آل البیت علیهم السلام العالمیه» قم برگزار شد. در این نشست علمی حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدحسن حکیم به ارائه بحث پرداخت …

شبکه اجتهاد: میان سه واژه قم و فیضیه و حوزه علمیه، به تعبیر شهید آیت‌ﷲ سیدمحمد باقر صدر «قرن اکید» ایجاد شده و بسیاری با شنیدن نام شهر قم، حوزه علمیه به ذهن‌شان متبادر می‌شود. برای بسیاری از مردمی که فقط دورنمایی از حوزه علمیه دارند نیز فیضیه نماد حوزه است و با شنیدن نام حوزه قم، به یاد فیضیه می‌افتند. با این حال کسانی که اطلاعات بیشتری از حوزه دارند و همه طلبه‌ها می‌دانند مدرسه فیضیه به علت حوادث تاریخی که بر آن گذشته، صرفا نمادی برای حوزه است و البته هنوز مرکز برخی از تجمعات حوزوی و یکی …

اگر بخواهیم تصویر روشنی از تحولات موضوع شناسی فقهی به دست آوریم اولاً باید زاویه و رویکرد مطالعه را از وضعیت موجود و حدس زدن سابقه بر پایه آن تغییر دهیم و به واکاوی جدی پیدایی ‌‌‌‌‌اندیشه مطابق رویه فقهی از دل گزاره‌‌های حدیثی تا به تلاش‌‌های امروز آن‌هم در قالب مطالعه جامع روی‌آوریم. ثانیاً پیش از مطالعه تصویر روشنی از حرکت عام فقه و اصول امامیه داشته باشیم و آن را چهارچوب اساسی مطالعه قرار دهیم و در ضمن خصائص و ویژگی‌‌های هر دوره مطالعه‌‌‌‌ی موضوع شناسی را ردیابی کنیم و مراحل تطوری آن را دوره گذاری نماییم. به …

رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) گفت: حقوق شهروندی در جای خودش بیان شود، مستدل هم باید ذکر شود. اصلا دین برای رعایت حقوق آمده است. حق خدا رعایت شود، حق بشر، حق حاکم، حق مردم باید رعایت شود اما اشتباه است یک مطلبی که  نزد همه مسلّم است را در ترازوی اجتهاد قرار دهیم و یک ان قلتی در آن بیاوریم و حرف تازه‌ای بزنیم و فکر کنیم فقه معاصر است. این انحراف از فقه است. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد محمدجواد فاضل لنکرانی، رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) در جمع اعضای پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر به تبیین «جایگاه …

شهید صدر در «مدرسه قرآنیه» تصریح می‌کند که اگر کسی بخواهد فقه را خوب بفهمد باید حتما نظریه اجتماعی را بفهمد تا نظام اجتماعی برخواسته از این نظریه را به دست آورد و بتواند در اجزاء فقه کار کند. تمام فقه‌های تخصصی، منهای این نظام اجتماعی آسیب دارد چرا که بدون آن که به مبانی پرداخته شود، مسئله از خواستگاهش برش داده می‌شود و جداگانه بحث می‌شود و این یک آسیب فنی جدی است. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد سید منذر حکیم، رئیس پژوهشکده الذریّه النبویّ و نویسنده کتاب «جامعه ما» چندی قبل با حضور در مدرسه عالی فقاهت عالم …

شبکه اجتهاد: برخی معتقد‌ند علم رجال برای ثراث روایی تهدیدی ویران‌گر است، چرا‌که بر‌اساس داده‌های علم رجال جز تعداد کمی از روایات، روایاتی صحیح نخواهند بود. آیا چنین اعتقاد و نگرشی صحیح است؟ استاد شیخ محمد سند به این سؤال پاسخ می‌دهد. ۱. اشکال یاد‌شده به‌خاطر کاستی یا نا‌راستی علم رجال نیست، بلکه بر‌خاسته از نا‌آگاهی از علم رجال و مکاتیب مختلف رجالی است. مشکل این است که چنین مستشکلینی از مبنای مشهور در علم رجال نا‌آگاه است در حالی که زعیم بزرگ، حضرت آیت‌الله خوئی (قدس‌سره)، در مقدمۀ کتاب «معجم الرجال» خاطر‌نشان کرده‌است که در بیش‌تر مسائل رجالی با …

استاد شبیری زنجانی گفت: از آیت‌الله بروجردی درخواست کردند که رجال تدریس کنند. ایشان فرموده بودند رجال تدریسی نیست. ایشان یکی از استوانه‌های استوار علم رجال است و ایشان جزء یکی از پنج نفر برتر تاریخ علم رجال است. علت بیان ایشان این است که از اول با این دید که چطور می‌شود کاربر را وارد این علم کرد، به آن نگاه نشده است. باید تدریس رجال به صورت کارگاهی باشد. اصول الرجال ناقص بود و یک سری قواعد اولیه را یاد می‌داد و تعریف علم رجال را ارائه می‌کرد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، با وجود پیشرفت شگرفت در مباحث …

استاد قائنی نجفی گفت: عموما فقها قائل به جواز بهتان حتی در مورد اهل بدعت به خصوص که گفته می‌شود، نیستند و نسبت به خصوص مرحوم امام، قطعا این نسبت را نمی‌شود به ایشان داد؛ زیرا اصلا از نظر فقهی آن عنوان بهتان موضوعش اهل بدعتند و اهل بدعت یک عنوانی است که بر هرکسی که ما نپسندیم منطبق نیست. به گزارش شبکه اجتهاد، یک استاد  خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم گفت: بدعت یعنی وارد کردن چیزی در دین که از دین نیست و با توجه به این که جزء دین نیست، آن را جزء دین قرار دهد. …

استاد الهی خراسانی در یک کارگاه علمی که با حضور فضلا و طلاب حوزه علمیه برگزار شد، هشت گام حل مسئله فقهی را تشریح کرد: ۱. مسئله‌یابی؛ ۲. نیازسنجی؛ ۳. صورت‌بندی مسئله؛ ۴. فرضیه شناسی یا فرضیه‌سازی؛ ۵. ارزیابی عمومی فرضیه‌ها؛ ۶. تحلیل و ارزیابی اطلاعات (ادله و مدارک)؛ ۷. جمع و ترجیح ادله؛ ۸. استوار سازی نتیجه. به گزارش خبرنگار اجتهاد، اولین دوره مسابقات علمی، نخبگانی و پژوهشی حل مسئله فقهی ویژه طلاب برادر و خواهر، به همت حوزه علمیه خراسان و دیگر مراکز، در دی‌ماه گذشته برگزار شد. در مراسم افتتاحیه این دوره علمی، حجت‌الاسلام والمسلمین مجتبی الهی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بحث از روایی یا نارواییِ کاربستِ حیله‌های شرعی، همواره از مباحث جنجالی و پُر تنش در حوزه فقه اسلامی بوده است. فقیهان امامی در مواجهه با این پدیده، به دو گروهِ موافق و مخالف طبقه‌بندی می‌گردند و هرکدام برای اثبات دیدگاه خویش، به دلایلی چنگ می‌زنند. موافقان، عمدتاً با ادلّه نقلی و عقلی، در پیِ ایجادِ رهیافتی سازگارمند میان این گونه حیله‌ها با نظامِ حقوقیِ اسلام هستند. در برابر، مخالفان نیز با رویکردی فلسفه‌گرا و حکمت‌اندیش به شریعت، کاربستِ این‌گونه تقلّبات قانونی را نه تنها فی نفسه ناروا می‌خوانند، که آن را با روح و جوهره شریعت …

استاد حوزه علمیه مشهد گفت: روش اعتدالی سبب می‌شود که قواعد فلسفی در اصول به کار گرفته نشود. استاد مطهری در اصول فلسفه و روش رئالیسم می‌فرمایند اگر مبنای علامه طباطبایی در اصول اجرا شود، اصول متحول و زیر و رو می‌شود و بسیاری از مسائل کوچک و روش عقلایی خود را طی می‌کند. اختصاصی شبکه اجتهاد: نشست علمی «کاربرد عقل در منابع استنباط احکام شرعی» با ارائه حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی زمانی‌فرد و نقادی حجج‌الاسلام والمسلمین محسن ملکی و مرتضی نوروزی، به دبیری حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحمید علوی آزیز در مدرسه تابستانه فقه و اصول دارالعلم رضوی چندی پیش برگزار شد. …

خلاصه آرای فقهی بنده با همین رویکرد در سایت شخصى من منتشر شده است. حدود ۳۰۰ فتوا در این مباحث ممکن است مخالف مشهور و منسجم با مزاج مقاصد الشریعه باشد، البته این فتاوا بر اساس تطبیق قواعد و کاملا منضبط است چون من به این نتیجه رسیده‌ام که رهایی از این پنج‌گانه یعنی اجماع، شهرت، خبر واحد، تسامح در ادله سنن و احتیاط و شروع در سه‌گانه فهم تاریخی از خلال سیاقات، تعلیلات نصی و انضمام بعضی از این تعلیلات به دیگر تعلیلات، باعث تغییر حقیقی و مبنایی در صدها مسئله فقهی می‌شود. شبکه اجتهاد: فقه المقاصد، علل الشرایع، …

هر اصل عملی، مجرایی دارد که اگر آن مجرا تمام باشد، کسی نمی‌تواند آن را جاری نکند و باید طبق آن اصل عملی، عمل کند. مثلاً اگر در جایی، حالت سابقه ملحوظه وجود داشت، باید بر طبق استصحاب عمل کند و اگر جایی شک بدوی بود، باید به برائت عمل نماید؛ بنابراین اصلاً دست ما نیست که به اصول عملیه تمسک کنیم یا نکنیم و ازاین‌حیث تفاوتی میان فقه هنر و غیر هنر وجود ندارد. اختصاصی شبکه اجتهاد: در به‌کارگیری قواعد اصولی برای حل مسائل فقه هنر، اختلاف زیادی میان دانشیان اصول و فقه وجود دارد. برخی معتقدند با همین …

آیا در نصوص شرعیه و ادله، عموم یا اطلاقی بر وجوب ستر تمام زینت‌ها (مایصدق فی العرف انه الزینه او انه الحلّی) داریم یا نه؟ حلّی همان زینت‌های عرضی است مثل انگشتر و لباس و …، در قبال زینت‌های ذاتی، مثل زیبایی در خلقت زن. ثمره وجود این عموم و اطلاق این است که اگر چنین عموم یا اطلاقی داشته باشیم، در فرض استثنای قطعی از وجوب ستر باید به آن‌ها اکتفا نمود و در سایر موارد، مرجع همان عموم و اطلاق است. آیا اطلاق یا عموم وجود دارد که پوشاندن زینت‌های عرضی را بر بانوان واجب کرده باشد یا …

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با بیان اینکه بحث علل و حکم از مباحث مغفول در اصول فقه شیعی است، گفت: در اصول فقه سنی، منابع و ادله‌ای دیگری برای استنباط حکم شرعی ذکر شده است از جمله قیاس، استحسان، مصالح مرسله و مقاصد شریعت. این عناوین اگر چه در اصول فقه شیعی مطرح نیستند اما در مقابل آنها عناوین دیگری ذکر شده است مثل الغای خصوصیت، مناسبات حکم و موضوع، قیاس اولویت و علل و حکم. شاید بتوان بحث علل و حکم در اصول فقه شیعی را عدل بحث مقاصد شریعت در اصول فقه سنی دانست. …

استاد نواب با اشاره به اهمیت اثرگذاری مقاصد الشریعه بر آینده جهان اسلام، تکمیل نظریه فقه‌المقاصد آخرین هدف تحقیقاتی خود عنوان کرد و گفت: تعلیل مداری در اجتهاد پیدا کردن و یافتن یک فهم عقلانی از نص است و تعقل گرایی را با سنجش مقتضیات زمان گسترش می‌دهد. استاد مبلغی کتاب «رویکرد تعلیل مداری در اجتهاد» اثر استاد نواب را در رویکرد استظهارگرایی مقاصدی جای داد و گفت: مقاصد برای همین شریعت است. مقاصد چیزی نیست که ما به شریعت تحمیل کنیم. اگر بگوییم که شریعت مقاصد ندارد حکمت خدا را مدنظر قرار نداده‌ایم. به گزارش شبکه اجتهاد، نخستین کرسی …

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، «مقاصد الشریعه» را بزرگترین خطر تهدید کننده حوزه‌های شیعی دانست و اظهار کرد: مقاصد الشریعه امروز دست اهل‌سنت را از قرآن خالی می‌کند. چون وقتی پای مقاصد به کار آمد همه آیات قرآن و همه روایات و متون، طریق می‌شوند. می‌گویند آنچه موضوعیت دارد، غایت این آیات وروایات است. پس باید سراغ غایت برویم و آن را اخذ کنیم. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد محمدجواد فاضل لنکرانی در جمع اساتید مرکز مطالعات تطبیقی مذاهب اسلامی مشهد، طی سخنانی با اشاره به خلأ مباحث اصول فقه در برخی مراکز کلامی، گفت: کلام بدون …