حکومت و قانون

شبکه اجتهاد: از آثار حضرت امام(ره) – تا آنجا که تتبع کردیم- مطلب روشنی در تعریف فقه حکومتی به دست‌ می‌دهد، اما تعریف کلاسه‌‌ای ارائه نشده است. یعنی دیده نشد که ایشان در جایی به تعریف جامع و کامل فقه حکومتی پرداخته و آن را با فقه متداول مقایسه کرده باشند. اما در عین حال، افق گشایی‌های بسیار خوبی در فرمایشات ایشان نسبت به مأموریت و وظایف حکومت و دامنه فقه و… وجود دارد که‌ می‌تواند در بحث ما افق گشا باشد. در اینجا بنا نیست که در نهایت، تعریف خاصی را به ایشان نسبت دهیم، بلکه می‌خواهیم تحلیلی از …

شبکه اجتهاد: همیشه در تحلیل بحث استبدادستیزی در اندیشه حضرت امام، علاقه مند هستم که به بنیان‌های عرفانی و اخلاقی این بحث اشاره کنم و از آن نقطه بحث خودم را آغاز کنم. حضرت امام قبل از آنکه وارد فاز سیاسی شوند تحت تأثیر آموخته‌های استاد خودشان مرحوم شاه‌آبادی بودند. بخشی از این آموخته‌ها در «شذرات المعارف» بیان شده است. امام به تدریج به اهمیت استبداد پی بردند. استاد امام آقای شاه‌آبادی در «شذرات المعارف» یک بحث اخلاقی تحت این عنوان دارند که: طبیعت انسان آن است که در درونش همیشه یک مجادله دامنه‌داری بین نیروهای خیر و نیروهای شر …

حضرت آیت‌الله نوری همدانی حفظ اندیشه‌های امام خمینی را بر عهده مسؤولان نظام دانست و گفت: سفارش همیشگی امام حفظ وحدت بود و امروز هم حفظ وحدت حول محور ولی فقیه ضروری است. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله حسین نوری همدانی به مناسبت فرارسیدن سی و چهارمین سالگرد ارتحال بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و قیام خونین ۱۵ خرداد پیامی صادر کرد.  متن این پیام بدین شرح است: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ؛ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ الصَّلَاهُ وَ السَّلَامُ عَلَی سَیدِنا وَ نَبِیِّنَا أَبِی ‌الْقَاسِمِ المصطفی مُحَمَّد وَ عَلَی أهلِ بَیتِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ سیَّما بَقیَّهَ اللَّهِ فِی الأرَضینَ. در آستانه …

اظهارات عالمانه و فقیهانه اخیر ‌‌آیت‌الله جوادی آملی درباره احکام مرتبط با محاربه و محارب را باید پتک محکمی بر نظریات به ظاهر فقهی دانست که در ماه‌‌های اخیر از سوی برخی چهره‌‌های حوزوی در فضای حوزه مطرح شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، با وجود تحرکات صورت گرفته از سوی برخی از خرده جریان‌‌های حوزوی برای زیر سؤال بردن احکام قضایی در پی حوادث و اغتشاشات پاییز سال گذشته و تلاش آنان به منظور تاثیرگذاری بر اعلام و معاریف حوزه علمیه قم با هدف همسو ساختن آنان، درایت، بصیرت و دوراندیشی بزرگان حوزه، آنها را در دستیابی به این …

کارگزاران مهم‌ترین رکن در دولت اسلامی بشمار می‌روند. جایگاه کارگزاری، شرایط کارگزار، وظایف وی، چگونگی انتخاب و کیفیت تعامل دوطرفه میان مردم و کارگزار از مهم‌ترین مسأله‌های یک نظام سیاسی است که در پژوهش‌ پیش‌رو به بحث و بررسی گذاشته شده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب «فقه کارگزاران حکومت اسلامی (دفتر اول: پیش‌فرض‌ها، مبانی و شرایط کارگزاران)» تقریرات درس‌های خارج فقه استاد محمد حاج ابوالقاسم دولابی است که به اهتمام ‌ یاسر شهامت و جمعی از پژوهشگران، از سوی پژوهشگاه فقه نظام به زیور طبع آراسته شد. در ترسیم حرکت جامعه به سوی تمدن اسلامی، مقام معظم رهبری فرایند …

حاج ابوالقاسم با تصریح به شئون گوناگون حکومت عنوان کرد: حکومت قانون می‌خواهد که احکام اسلام قوانین آن است؛ احکام در دیدگاه امام خمینی وسیله‌ای برای اجرای حکومت و بسط عدالت است و اگر این دیدگاه روشن شود تزاحم بین امر عالی و امر استقلالی معنا ندارد؛ بقیه شئون حکومت اجرا است و تحقق یک سری حقائق در عالم هم اسلامی است. به گزارش شبکه اجتهاد، ‌حجت‌الاسلام والمسلمین محمد حاج ابوالقاسم دولابی، رئیس مرکز ارتباطات دولت و روحانیت در «مدرسه فصلی پژوهشگاه فقه نظام» که در مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) برگزار شد، گفت: در محافل روشنفکری محکم گفته می‌شود …

شبکه اجتهاد: از معضلات فرهنگی در جامعه امروز، مشکل بدحجابی در میان گروهی از بانوان ماست. از مباحث مهم در این زمینه که اخیراً انعکاس بیشتری یافته و برخی از صفحات مجازی را نیز به خود اختصاص داده، این است که چرا باید دولت و نظام اسلامی، در این مسئله دخالت کند و با متخلفان برخورد نماید؟ آیا بهتر نیست تصمیم در این مورد، به خود افراد محول شود و همان‌گونه که «نمازخواندن» و «روزه گرفتن» به انتخاب و اختیار اشخاص است و اگر کسی نماز نخواند یا روزه نگرفت، مورد سؤال و تعرض قرار نمی‌گیرد، مسئله حجاب نیز چنین …

در نشست «نافرمانی مدنی در آینه فقه شیعه» حجت‌الاسلام مهدی‌فر به استناد به سه دلیل از این نظریه دفاع کرد که حکم اولیه نافرمانی مدنی در فقه شیعه جواز است. حجت‌الاسلام رهدار نیز ضمن اشاره به برخی از اشکالات پژوهش بر این نکته تاکید کرد که روشی که نویسنده اتخاذ کرده موجب می‌شود عنصر زمان و مکان در نتیجه کار دیده نشود. به گزارش شبکه اجتهاد، کرسی علمی ترویجی «نافرمانی مدنی در آینه فقه شیعه» با ارائه حجت‌الاسلام والمسلمین محمد مهدی‌فر، مدیرگروه مردمسالاری مرکز پژوهشی مبنا و حضور حجت‌الاسلام و المسلمین احمد رهدار، استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) به عنوان ناقد در …

استاد قائینی در بررسی این بحث می‌فرماید: قانون در این بحث به معنی مدرن آن مدنظر نیست بلکه به معنی مقرره‌ای برای اداره کشور است و بحث را برفرض سازگاری قانون با فقه دنبال می‌کنیم. شارع دو رویه را در قانون‌گذاری پیگیری کرده است، چراکه شارع گاهی در منطقۀ البیان است و گاهی در منطقۀ الفراغ و اگر در منطقۀ البیان بخواهد قانونی را تشریع کند باید به‌صورت فهرستی بیان کند و موقف آن موقف اخبار است، یعنی باید تشریعات خود را به مردم اعلام کند و در منطقۀ الفراغ مجلس شورای اسلامی با تنفیذ حاکم شرع شروع به قانون‌گذاری …

شبکه اجتهاد: درباره اصل وجوب و لزوم حجاب و پوشش زنان و مردان، چرایی و چگونگی دخالت حکومت‌ها در آن چند نکته بنیادین وجود دارد که به اهم آنها می‌پردازیم: ۱. حجاب دو ساحت فردی و اجتماعی دارد. ورود هر حکومت در باره حجاب در جهت مبارزه با آن نظیر دوران پهلوی اول و چه الزام آن نظیر آن چه در حال حاضر در کشور دنبال می‌شود، مربوط به ساحت اجتماعی حجاب است. ۲. به عکس آن چه که بدوا به نظر می‌آید حجاب و پوشش فقط ناظر به زنان نیست و بلکه سطحی از آن ناظر به مردان نیز …

این کتاب تحقیقی، به شبهات مطرح شده پاسخ می‌دهد و رابطه علامه طباطبایی با انقلاب اسلامی را به درستی و بر مبنای اسناد روایت می‌کند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، بررسی صریح «ماجرای علامه و انقلاب» تقابل یا حمایت؟ کتابی که سوژه‌ای متفاوت و حرف‌های تازه‌ای برای گفتن دارد؛ نوشته رضا اکبری آهنگر و وحید خضاب از سوی انتشارات شهید کاظمی به زیور طبع آراسته شد. مؤلفان در این کتاب سعی کرده‌اند با ارائه ۱۱ مصاحبه و یک پیوست تحقیقی به سؤالات و شبهاتی که مدتی است نسبت به علامه طباطبایی مطرح می‌شود را پاسخ داده و تصویری حقیقی از مشی …

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ضمن اشاره به دو الگوواره تعطیل و حکومت در سیره امام علی(ع) نشان داد که چگونه این دو الگوواره مانند دو رشته مفتول، پیکره فقه سیاسی شیعه را سامان داده و در طی تاریخ نوسان داشته است. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست «تبارهای فقه سیاسی شیعه در رفتارهای سیاسی امام علی(ع)» با سخنرانی عبدالمجید مبلغی؛ عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در محل پژوهشگاه برگزار شد که گزیده آن را در ادامه می‌خوانید؛ بحثم را با یک مقدمه روش‌شناختی در باب بحث پراهمیت تبارشناسی آغاز می‌کنم؛ اینکه آیا …

هفتادمین نشست از سلسله نشست‌های پژوهشگاه فقه نظام با همکاری مدرسه عالی حوزوی ولی امر علیه السلام در اردیبهشت ۱۴۰۲ برگزار شد. در این نشست حجت‌الاسلام مصطفی عبدالهی در موضوع «بازنگری در ماهیت شخصیت حقوقی بنگاه‌های تجاری و آثار فقهی آن» به ارائه‌ی بحث پرداخت. ناقدین این نشست دکتر محمود حکمت نیا و حجت‌الاسلام قدیر علی شمس بودند. حجت‌الاسلام صفری تبار دبیری علمی این جلسه را بر عهده داشت. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام عبدالهی در این نشست بعد از اشاره به ارتباط این بحث به حقوق، سیاست و اقتصاد و ترتیب احکام قفهی بر همه این جنبه‌ها ذکر مقدماتی …

استاد حوزه علمیه قم وظایف حکومت اسلامی در برخورد با بی‌حجابی به عنوان یک حرام سیاسی را تشریح و بر مقابله با نظریه‌پردازان بی‌حجابی به ویژه اگر روحانی باشند تأکید کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، بی‌حجابی و اشاعه آن موضوعی است که در ماه‌های اخیر به وسیله دشمنان اسلام و غافلان در حال پیگیری است؛ رهبر معظم انقلاب نیز چندی پیش بر حرمت سیاسی این امر علاوه بر وجود حرمت شرعی آن تأکید کردند؛ حال «رسا» با حجت‌الاسلام والمسلمین ذبیح‌الله نعیمیان استاد حوزه به گفت‌وگو نشسته است تا این مهم را تبیین کند و از فلسفه وضع چنین قوانینی و …

آیت‌الله نوری همدانی با انتقاد از سختی معیشت مردم، گرانی مسکن و پایین بودن ارزش پول ملی تصریح کردند: باید در مدیریت کارها اهم‌ و مهم‌ها لحاظ شود چنانچه بعضی از مناطق کشور گرفتار مشکل کم آبی هستند و باید برای رفع این مشکل اقدامات مفید و موثری صورت بگیرد، چگونه‌ می‌شود که همدان در سینه کوه‌های الوند از مشکل کم آبی رنج ببرد. باید دقت کرد برای رفع مشکلات باید عوامل و ریشه‌های آن را پیدا نمود. فقر و گرانی، پایین بودن ارزش پول ملی، این‌ها مشکلاتی هستند که باید هر چه سریع تر ریشه یابی و بر طرف …

کتاب «نقدی برکتاب امر به معروف و نهی از منکر در اندیشه اسلامی» (اثر مایکل کوک)؛ به قلم حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی جعفر پیشه فرد (استاد خارج فقه و اصول دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه)، به‌تازگی از سوی موسسه احیاء امر طاها به زیور طبع آراسته شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، از آنجایی که کتاب امر به معروف و نهی از منکر در اندیشۀ اسلامی (نوشتۀ مورخ شهیر آمریکایی مایکل کوک) در کشور ایران ترجمه و  برنده کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شد و در مجامع علمی آوازه و سمعه‌ای یافت؛ ولی شوربختانه نقدی بر آن ارائه نشد و تمامی گزاره‌های آن …

این اثر پژوهشی به موضوع حکم اعدام در صورت زنده ماندن پس از اجرای حکم قصاص یا حد و تعزیر می پردازد که از سوی دانشگاه رضوی منتشر شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «واکاوی فقهی حقوقی تجدید اجرای کیفر سالب حیات» به موضوع حکم اعدام در صورت زنده ماندن پس از اجرای حکم قصاص یا حد و تعزیر می‌پردازد که از منظر فقهی و حقوقی واکاوی و بررسی می‌شود. این کتاب پس از مفهوم‌شناسی انواع کیفر سالب حیات، به بررسی جرائم موجب مجازات سلب حیات پرداخته می‌شود و وضعیت مجازات مجرم در فرض بقای حیات در قصاص، حد …

اختصاصی شبکه اجتهاد: مطالبی در کمال شگفتی، از سوی برخی حوزویان و در نقد «نظریه الاسلام هو الحکومه» مطرح شده است! این نوع مواجهه با یک نظریه فقهی از سوی کسانی که داعیه فقاهت دارند، بیش از آنکه نقدی بر نظریه و صاحب نظریه باشد، وجاهت علمی ناقدین را مورد خدشه قرار می‌دهد. این وجیزه در پاسخ به منکرین حکومت دینی عموما و نظریه الاسلام هو الحکومه خصوصا، تدوین یافته است. دفتر اول: انکار وجوب بر پایی حکومت دینی! کجاست آن مستندات قرآنی –برای نظریه الاسلام هو الحکومه”- ؟! حتی یک آیه هم در این موضوع وجود ندارد! و حتی …

سردار قاآنی با سفر به قم به دیدار مراجع عظام تقلید رفت و گزارشی از اقدامات صورت گرفته در این سپاه ارائه کرد. وی در این سفر با شماری از مراجع عظام تقلید دیدار و گفتگو کرد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران اسلامی، در سفری یک‌روزه به شهر ‌قم با حضرات آیات ناصر مکارم شیرازی، حسین نوری همدانی، عبدالله جوادی آملی و جعفر سبحانی، دیدار و گفت و گو کرد و گزارشی از آخرین تحولات منطقه و وضعیت محور مقاومت را ارائه داد که خلاصه‌ای از بیانات و توصیه‌های مراجع عظام را در ادامه‌ می‌خوانید. حفظ …

شبکه اجتهاد: «فیلسوف و فقیه انقلابی» کسی است که در راهبری مردم انقلابی پیشتاز باشد و روشنگری و هدایتگری کند و نگذارد قیام مردم به انحراف کشیده شود و به تصرف نااهلان و مرفهین بی درد درآید. او باید بتواند جلوتر از مردم افق های آینده را بشکافد و چالش های ناشناخته حکومت انقلابی در آینده را شناسایی و پاسخ آنها را برای آیندگان تدارک ببیند. ‌‌‌آیت‌الله شهید مرتضی مطهری که امام خمینی(ره) او را حاصل عمر شریف خود معرفی کرده بود چنین فیلسوف و فقیه انقلابی بود. با تبعید امام خمینی(ره) در سال ۴۳ به نجف اشرف بیم آن‌‌‌ …

اگر حوزه‌های علمیه نتوانند علوم انسانی- اسلامی و دینی تولید کنند،‌ نمی‌توانند به سمت و سوی تحقق تمدن نوین اسلامی حرکت کنند و به نظر من علیرغم این که فقه حکومتی بسیار مهم است؛ اما بحث ورود به نظریه پردازی در علوم انسانی نسبت به فقه حکومتی ارجحیت بیشتری دارد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین قاسم ترخان مدیر گروه تخصصی علوم انسانی قرآنی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در گفتگو با «رسا» چگونگی نقش آفرینی حوزه انقلابی پس از تحقق انقلاب اسلامی را مورد بررسی و کنکاش قرار داده است که بخشی از آن را می‌خوانید: باید حوزه انقلابی …

حجت‌الاسلام محمدتقی سبحانی معتقد است ورود انگاره دولت ـ ملت مدرن، تا حد زیادی انگاره حکومت اسلامی را دچار اختلال کرده است و فقه شیعه نتوانسته به صورت کامل، تفاوت چارچوبی و پارادایمیک دولت ـ ملت مدرن با حکومت اسلامی را ادراک کند، از اینرو تلاش کرده خلاء تئوریک و نظری خود در عرصه امتداد عینی و مدل‌های اجرایی ولایت دینی را با یکسری بدل‌های مدرن که متصدی تمشیت مردمی بر اساس مطامع مادی است، پر کند و با این مدلهای اجرایی دنیای مدرن نوعی همراهی نماید. به گزارش خبرنگار اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی سبحانی در تبیین مفهوم الهیات حکمرانی، …

به عنوان یک طلبه احساس می‌کنم که باید روی اعتقاد مردم خیلی حساب کرد. اشتباه نشود نمی‌گویم که جامعه یله و رها باشد، متأسفانه یله و رها بودن مفاسدی دارد؛ عرض من این است که برای یک بار هم که شده عقلا را دعوت کنیم، اندیشمندان را بخواهیم تا برای موضوع حجاب طرح بدهند و به لوازم کار دقت کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد ابوالقاسم علیدوست معتقد است که حجاب یک معروف و لازم شرعی است اما باید درباره ضرورت حجاب بحث و گفت و گو شود و موضع حاکمیت درباره حجاب و بی‌حجابی گاهی یکدست باشد. وی بیان …

رهبر معظم انقلاب اسلامی در خطبه‌های نماز عید فطر در مصلای امام‌خمینی(ره) تهران، بر همدلی و هم‌افزایی قوای سه‌گانه، تمرکز بر حل مسئله و پرهیز از حواشی، اتحاد مردم تاکید کردند. به گزارش شبکه اجتهاد، ملت مؤمن و موحد ایران، امروز نماز پرشکوه عید فطر را به پاس یک ماه طاعت وعبادت، در سراسر کشور اقامه کرد و سجده شکر و سپاس بجای آورد. در کانون معنوی این اجتماع عظیم ملی، انبوه بی‌شمار مردم تهران، نماز عید را به امامت حضرت آیت‌الله‌ خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در مصلای امام خمینی(ره) اقامه کردند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در خطبه اول نماز …

مجلس کلیات لایحه ۱۲ ساله حقوق زنان را با قید یک فوریت به تصویب رساند. حقوق زنان پیش از این نیز دارای قوانین مصوب بوده است، ویژگی های لایحه جدید از منظر موافقان و مخالفان چیست؟ به گزارش شبکه اجتهاد، مجلس سرانجام لایحه حقوق زنان را به صحن آورد و پس از اظهارنظر موافقان و مخالفان، کلیات آن را با قید یک فوریت تصویب کرد و به انتظار ۱۲ ساله حامیان حقوق زنان پایان داد.  ۱۲ سال سرگردان بین دولت، مجلس و عدلیه این لایحه که اکنون عنوان دقیق آن «پیشگیری از آسیب‌دیدگی زنان و ارتقای امنیت آنان در برابر …

رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) گفت: راهپیمایی روز قدس قبل از اینکه یک شعار سیاسی باشد یک فریاد دینی است، فریادی است که مسلمانان واقعی باید سر دهند و خطر این رژیم را به همه دنیا اعلام کنند و خواستار محو و نابودی آن باشند. زیرا او دنبال نابودی مسلمانان و محو اسلام و تشیع است. به گزارش شبکه اجتهاد، متن سخنان استاد محمدجواد فاضل لنکرانی در جلسه درس خارج فقه بیمه به مناسبت روز قدس به شرح زیر است: یکی از اهداف و آرمان‌های بزرگ امام خمینی رحمه الله علیه از انقلاب مقدس اسلامی، مقابله‌ با رژیم غاصب …

مراجع عظام تقلید در بیانیه‌های جداگانه، مردم ایران و امت اسلامی را به شرکت گسترده در راهپیمایی روز جهانی قدس دعوت کردند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، حضرات آیات عظام ناصر مکارم شیرازی، حسین نوری همدانی، جعفر سبحانی و جوادی آملی در بیانیه‌های جداگانه، مردم ایران و امت اسلامی را به شرکت گسترده در راهپیمایی روز جهانی قدس دعوت کردند که متن این پیام‌های به شرح زیر است: آیت‌الله مکارم شیرازی: جهان اسلام خود را در برابر مسئله فلسطین و آزادی قدس مسئول بداند بسم الله الرحمن الرحیم؛ و اعتصموا بحبل الله جمیعاً ولا تفرقوا آخرین جمعه ماه مبارک رمضان میعاد …

ملا هبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان، در چند ماه گذشته روند تشکیل شورای عالمان دین را در سطح ولایت‌ها آغاز کرده است. به گزارش شبکه اجتهاد، اعضای این شورا که به‌گونه مستقیم از رهبر طالبان دستور می‌گیرند، مسوولیت نظارت بر کارکردهای مسوولان محلی و مشوره‌دهی به نهادها در سطح ولایت‌ها را برعهده دارند. بر‌بنیاد اطلاعات موجود، ‌این شورا جای‌گزین شورای ولایتی در حکومت پیشین است، با تفاوت این‌که اعضای آن ‌به‌گونه مستقیم از سوی رهبر طالبان انتصاب می‌شوند. شورای علمای دین در غزنی حدود یک ماه پیش بر‌اساس فرمان ملا هبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان، ‌ایجاد شده است. همه ۲۰ عضو این …

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، با تأکید بر ضرورت تمرکز همت و اراده همه مسئولان و دستگاه‌ها در همه طول سال برای «مهار تورم و رشد تولید»، به بیان الزامات تحقق شعار سال و چند توصیه مهم اقتصادی دیگر پرداختند و گفتند: اگر به این الزامات عمل شود، نتایج آن در کاهش تورم و احساس آسایش نسبی مردم در آخر سال دیده خواهد شد. معظم‌له در دیدار رمضانی مسئولان و کارگزاران نظام همچنین نکات مهمی درباره توطئه‌‌های ظاهراً اجتماعی اما در واقع سیاسی-امنیتی دشمنان، موضوع حجاب، انتخابات اسفند ماه و تحولات جهانی بیان کردند. به گزارش شبکه اجتهاد، در سیزدهمین روز از …

شبکه اجتهاد: در خصوص آینده حجاب در ایران با رفتارهای ناشیانه، فاقد مبنا و سهم‌خواهانه‌ای که از سوی مسئولین امر در سه قوه اتفاق می‌افتد و با برچسب کارشناسی و جلب افکار عمومی پیش می‌رود کمتر می‌توان امیدوار به بهبود کیفیت حجاب در نظام فرهنگی بود و اگر این مسئولان به ضوابط فقه حکومتی پایبند باشند در یک دوره پنج تا ده ساله می‌توان انتظار بازگشت عفاف و حجاب را داشت. مسئولیت شرعی مهم دولت که بر اساس ادله قطعی در حکمرانی تزاحم اجتماعی وجود دارد ایجاد مشارکت اجتماعی در سه قسم مشارکت‌سازی، مشارکت خواهی عمومی و بازسازی مشارکت موجود …