اختصاصی شبکه اجتهاد: فقه حقوق شهروندی، از ابواب نوپدید فقههای معاصر است. مسائل آن البته الزاماً جدید و کارنشده نیستند؛ اما حتی همان مسائلی که سابقهای در تراث فقهی دارند نیز غالباً بهصورت مستقل مورد پژوهش قرار گرفته و کمتر از منظر «حق شهروندی» مورد پردازش قرار گرفتهاند. یکی از چالشهای فقه حقوق شهروندی اما قابلیت یا عدم قابلیت دانش اصول فقه فعلی برای حل مسائل آن است؛ اینکه آیا این دانش با همین مسائل و قواعد فعلی، تکافوی حل کارآمد مسائل فقه حقوق شهروندی را میدهد یا آنکه برای پاسخهای کارآمد به این مسائل، لازم است تغییراتی در این …
Read More »آیا فقه محیطزیست، میوهای طبیعی از درخت فقه خواهد شد؟/ حسن اجرایی
اختصاصی شبکه اجتهاد: آیندهپژوهی اگرچه در جهان علم آنچنان نوپا نیست؛ اما در ایران و البته در علوم اسلامی، نوزادی بس نوپا به شمار میآید. در این میان به نظر میرسد برای پرهیز از رویکرد انفعالی فقه معاصر نسبت به موضوعات نوپدید و تبدیل آن به رویکرد فعال، مناسب است آیندهپژوهی در فقههای نوپدید بهصورت جدی دنبال شود. به مناسبت پرونده «مبادی فقه محیطزیست و منابع طبیعی»، حسن اجرایی، دانشپژوه و پژوهشگر حوزه علمیه قم، یادداشتی را در مورد آیندهپژوهی فقط محیطزیست و منابع طبیعی نگاشته است که از نگاه شما میگذرد: زیستن در جهان امروز همراه با دغدغهها و …
Read More »فقه هنر فردا، فقه گزارهگرا یا نتیجهگرا؟/ حسن اجرایی
اختصاصی شبکه اجتهاد: رویکرد عمومی در مسائل فقهی، غالباً رویکرد «پاسخ به پرسش» است؛ یعنی ابتدا باید پرسشی به وجود آید تا به دنبال پاسخ به آن باشیم. این رویکرد البته در بسیاری از دانشهای اسلامی و انسانی دیگر نیز وجود دارد. در سالهای اخیر اما با ایجاد دانش «آیندهپژوهی»، امکان تغییر این رویکرد انفعالی به رویکرد فعال در قبال پرسشها و مسائل به وجود آمده است. فقه هنر نیز از این قاعده مستثنا نیست، لذا با آیندهپژوهی در رابطه با آن، میتوان مسائل سالهای آینده را حدس زد و از همین الآن، برای پاسخ به آنها، به چارهجویی پرداخت. …
Read More »مروری بر اندیشههای سیاسی فیرحی و طباطبایی/ حسن اجرایی
شبکه اجتهاد: در اولین سالگرد درگذشت داود فیرحی، سلسله یادداشتهایی از سید جواد طباطبایی در کانال تلگرامی وی انتشار یافت که در تداوم لحن تند و عتابآلود طباطبایی، حاوی انتقادها و اتهامزنیهایی به فیرحی بود. پیش از آن نیز کتابی با عنوان «سکولاریسم پنهان»، حاوی گفتارها و نوشتارهایی از حججاسلام والمسلمین سید محمدمهدی میرباقری، حمید پارسانیا، عبدالحسین خسروپناه و عدهای دیگر، از سوی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی در نقد اندیشههای حجتالاسلام والمسلمین داود فیرحی انتشار یافته بود. مواجهه انتقادی، تند و گاه عاری از اخلاق حرفهای با اندیشه داود فیرحی، از دو سوی ناهمگون -که یکی او را …
Read More »از فهرست بیضابطه تا بیتوجهی به سنت فقهی
شبکه اجتهاد: مجله خیمه در تازهترین شماره خود، در کنار پرونده اصلی درباره حوزه علمیه خواهران، چند صفحه به آینده مرجعیت شیعه پرداخته و سرمقاله را هم به این موضوع اختصاص داده است. گرچه محمدرضا زائری در سرمقاله، این پرونده را به تناسب بضاعت ناچیز و توان اندک، بسیار ساده و مختصر دانسته، اما با اتکا به همان حساسیت و سرنوشتسازیای که مدیر مسئول خیمه بدان اشاره کرده، بهنظر میرسد باید نگاهی هرچند گذرا به پرونده مذکور انداخت. محمدرضا زائری در سرمقاله خود تأکید کرده است که مرجعیت آینده باید از سویی اصالت خویش را حفظ کند و با تکیه …
Read More »گفتوگوی سید کمال حیدری؛ گزارشی نادقیق از حوزههای علمیه
شبکه اجتهاد: در روزهای گذشته، گفتوگویی از حسین دهباشی با آیتالله سید کمال حیدری انتشار یافت که گرچه بیش از آنکه فرصتی برای بیان نظرات مصاحبهشونده باشد، به شرح گزارش وی از حوزه علمیه نجف و قم گذشت؛ اما با این حال نکات مهمی درباره شخصیت و رویکرد علمی او را پیش چشم مخاطبان نهاد که این نوشته، تنها به یک نکته از آن میان میپردازد. مصاحبه مذکور و طبعاً سخنان سید کمال حیدری، در عین حال که دربردارنده نکات و دغدغههای ارزشمندی بود، اما به گمان نگارنده، شیوه ویژه وی در گزارش از حوزههای علمیه قم و نجف، و …
Read More »آیا اعتراض مراجع تقلید، بانکداری را اسلامی خواهد کرد؟
شبکه اجتهاد: ۳۸ سال از پیروزی انقلاب اسلامی، و ۳۳ سال از تصویب اولین قانون عملیات بانکداری بدون ربا در جمهوری اسلامی ایران میگذرد، اما همچنان دعوای بانکداری ربوی به قوت خود باقی است و گرفتن جریمه دیرکرد از سوی بانکها همچنان مورد اعتراضهای تند و تیز مراجع تقلید و بزرگان حوزه قرار میگیرد. آخرین تحول، تصویب فوریت طرح جامع بانکداری اسلامی بود که آیتالله مکارم شیرازی آن را «بسیار مناسب» دانست و امید آن رفت که همه چیز تمام شود، اما آن طرح همچنان مسکوت مانده است. سال ۱۳۹۵ را باید سال بانکداری بدون ربا و بانکداری بدون جریمه …
Read More »