شبکه اجتهاد: نوشتن در سوگ استاد ارزشمند و خوشاخلاقی چون داود فیرحی کار بسیار مشکلی است. او هنوز پا به سن پیری نگذاشته بود که از میان رفت. جامعه طوفانزده ما به توان علمی و تسلط کمنظیر او به فقه سیاسی و اندیشه سیاسی محتاج بود. در گفتگویی که با او درباره یکی از آثارش داشتیم و سال ۹۳ در مجله اندیشه پویا منتشر شد، گفته بود که دغدغهاش این است که: «منِ مسلمانِ امروزِ ایرانی» دچار چه گسلها و معضلاتی هستم و چگونه میتوانم از این معضلات رها شوم. ️فیرحی فرزند خلف حوزه و معتقد و آشنا به آداب …
توضیحات بیشتر »نقش آفرینی نجف امروز در فقه و سیاست
نهمین شماره دوماهنامه «تقریرات» با گفتگو و گفتارهایی در باب «نقش آفرینی نجف امروز در فقه و سیاست» و مطالب دیگری چون «آرمانها و ایدههای دو سید؛ طالقانی و سید ابوالفضل زنجانی»، «فتوای بیحجابی اضطراری؛ یک نقد و دو پاسخ»، «نظریه رؤیای رسولانه و مسأله بازنگری»، «جنگ مسلمانان و غربیها در آینه جنگ هشتم صلیبی» و «کرونا؛ فقها و فیلسوفان»؛ چاپ و در پیشخوان مطبوعات قرار گرفت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، جدیدترین شماره دوماهنامه فرهنگی «تقریرات» پس از ماهها تأخیر به صاحب امتیازی و مدیر مسئولی علی اشرف فتحی، تیرماه ۹۹، در ۸۴ صفحه و با قیمت ۱۵ هزار تومان …
توضیحات بیشتر »اثرگذارترین مجتهد نظام جمهوری اسلامی
شبکه اجتهاد: نوجوانی که از شدت فقر پدرش نمیتوانست طلبه شود[۱]، به کمک برخی اقوام و افراد خیّر و با توسل و نذر و نیاز توانست پدر تنگدستش را قانع کند تا درس طلبگی بخواند. آیتالله محمد مؤمن در حالی در سن ۸۱ سالگی درگذشت که جزو اثرگذارترین مجتهدان تاریخ چهل ساله جمهوری اسلامی بود. آقای مؤمن که متولد سال ۱۳۱۶ در قم بود، از ۱۶ سالگی تحصیل دروس حوزوی را آغاز کرد. او در ماههای پایانی حیات آیتاللهالعظمی بروجردی دوره خارج فقه و اصول را نزد امام خمینی آغاز کرد و حدود سه دهه از شاگردان و یاران نزدیک امام …
توضیحات بیشتر »پایانی بر راه ناتمام/ علیاشرف فتحی
شبکه اجتهاد: دو سال پس از آنکه آیتالله هاشمی رفسنجانی رئیس پیشین مجمع تشخیص مصلحت نظام در دی ماه ۱۳۹۵ از دنیا رفته بود، جانشین او آیتالله سید محمود هاشمی شاهرودی نیز ماه دی در سن ۷۰ سالگی از دنیا رفت. تا پیش از ۲۳ مرداد ۱۳۷۸ که به عنوان چهارمین رییس دستگاه قضائی جمهوری اسلامی منصوب شد، همه او را با عنوان «سید محمود هاشمی» میشناختند که یکی از مجتهدان جوان حوزه علمیه قم، از شاگردان شاخص شهید آیتالله محمدباقر صدر و عضو فقهای شورای نگهبان بود. اما از زمانی که آیتالله خامنهای در حکم انتصاب وی به ریاست …
توضیحات بیشتر »اقتصاد روحانیت؛ از مسألهسازی تا نظامسازی
شبکه اجتهاد: سیاست شفافسازی نحوه توزیع بودجه بین مؤسسات و سازمانها که چند سالی است دولت دنبال میکند، بار دیگر بحث استقلال مالی روحانیت از دولت را در رسانهها و محافل داغ کرده است. حال که پردهها برافتاده و برخی احتیاطها بیمعنا شده، سخن گفتن از چند و چون و چرایی کمکهای مالی دولت به حوزههای علمیه موضوعی مهم و پرثمر به نظر میآید که از ملاحظات امنیتی یا صنفی پیشین برخوردار نیست، به ویژه آنکه برخی رجال مهم حوزوی نیز انتقادات صریحی در اینباره مطرح کردهاند. در ادامه ضمن معرفی اثر، برخی نقدهای وارد بر اثر مورد بحث قرار …
توضیحات بیشتر »«مدارا و آسایش» دو اصل امنیت و سلامت روانی جامعه
جامعه ما اکنون زخمخورده از تفریطها و دینستیزیهایی است که معلول افراطها و اجبارهاست. باید بپذیریم که همه مردم در یک سطح ایمانی و فکری نیستند و نخواهند بود و نمیتوان از همه انتظار داشت که یکسان و یکنواخت به دینداری اهتمام ورزند. شبکه اجتهاد: آستانه تحمل و تحریکپذیری عصبی در جامعه به قدری پایین آمده که کوچکترین موضوعی منجر به یک جدال تنشآلود و خصومتبار میشود. وضعیت شبکههای اجتماعی و پیامرسانها، بیشباهت به دعواهای بیادبانه استادیومی نیست. کم اهمیتترین موضوعات و رخدادها، بهانهای برای خطکشی و جبههگیریهای تند میشود و جدال دامنهداری را رقم میزند. در این میان موضوعات …
توضیحات بیشتر »مرجع در مظان اعلمیت که رغبتی به رساله دادن نداشت/ تضعیف مرجعیت قم، منجر به تقویت نجف نمیشود
نامه عتاب آلود آیتالله محمد یزدی، علاوهبر اینکه نخبگان و بخش زیادی از جامعه را مکدر ساخت، همزمان بهانهای شد تا جامعه شناخت بهتری نسبت به یکی از برجستهترین فقها و مراجع عصر کنونی پیدا کند. به گزارش شبکه اجتهاد، پس از انتشار تصویر دیدار آیتالله العظمی شبیری با تعدادی از شاگردان سابق خود و سران اصلاحات، نامهای از سوی آیتالله محمدیزدی، رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و رئیس اسبق قوه قضائیه در فضای مجازی انتشار یافت، که موجب واکنش فعالان حوزه و دانشگاه شد. استعفای استاد عندلیب از عضویت در جامعه مدرسین، تا نامههای اعتراضی بسیاری از علما …
توضیحات بیشتر »روحانیت شیعه عراق پس از آیتالله سیستانی
شبکه اجتهاد: بنیاد کُنراد آدِناوِر[۱]، که به نام نخستین صدراعظم آلمان غربی نامگذاری شده و مطالعات و پژوهشهای سیاسی را پشتیبانی میکند، به حزب دموکرات مسیحی آلمان نزدیک است. این نهاد در ماه دسامبر ۲۰۱۷ پژوهشی با عنوان «روحانیت شیعه عراق پس از سیستانی؛ رشد نفوذ ایران؟» به قلم خانم لورا هِنسِلمَن[۲] منتشر کرده است. هنسلمن از پایاننامه خود در رشته علوم سیاسی و مطالعات اسلامی دانشگاه فرایبورگ آلمان با موضوع «مشروعیت نظریههای اقتدار سیاسی در شیعه دوازده امامی» دفاع کرده و از محققان شیعهپژوه اروپایی است. این پژوهش با اشاره به تلاش ایران برای تأثیرگذاری بر عراق آغاز میشود. …
توضیحات بیشتر »چرا پروژه حوزوی شریعتی مسکوت ماند؟
شبکه اجتهاد: از سال ۱۳۵۶ که شریعتی ناگهان در ۴۴ سالگی درگذشت ۴۱ سال میگذرد، بیگمان یکی از گروههای اصلی مخاطب شریعتی، حوزویها بودهاند و خود نیز حس دلبستگی و الفت نسبت به این طیف جامعه داشت و خود را فرزند «عالمان جدی مذهبی و روحانیون واقعی دین» میدانست و طلبهها را نیز بهسان «پرولتر فکری» میدید. او از ۳۶ تا ۳۹ سالگی در حسینیه ارشاد سخنرانی کرد و آبان ۱۳۵۱ با دستور مستقیم شخص محمدرضاشاه همه فعالیتهای حسینیه پس از پنج سال تعطیل و شریعتی نیز مدتی بعد بازداشت شد. بیشک مهمترین دلیل دستور شاه، افزایش اثرگذاری سیاسی و …
توضیحات بیشتر »حجابهای علمینگری/ علیاشرف فتحی
شبکه اجتهاد: شاید بشود گفت مهمترین ماحصل مناظرهای که مؤسسه فهیم قم درباره «مبانی و محدوده حجاب شرعی» برگزار کرد و در آن، مدعاهای امیرحسین ترکاشوند ـ نویسنده کتاب «حجاب شرعی در عصر پیامبر» ـ با حضور وی طرح و نقد شد، این بود که پروژه ضروری «نواندیشی دینی» بدون شناخت و نقد علمی سنت، راه به ادعاهای روشنفکرانه غیرعلمی خواهد برد و این بدفهمی منجر به ایجاد حجابها و موانع تازهای بر سر راه پژوهش و علمینگری خواهد شد. این مناظره سه ساعته که تنها در نیم ساعت پایانی آن مدیریت شد و طرفین به مناظره و دیالوگ جدی …
توضیحات بیشتر »حاشیهای فقهی بر ماجرای «دختران خیابان انقلاب»
شبکه اجتهاد: مسأله حجاب زنان در ایران، تاریخی به درازای عمر ورود مدرنیته و مفاهیم مدرن به کشورمان دارد. نه رضاشاه آغازکننده آن بوده و نه توانست پایانبخش این جدال باشد؛ بلکه با اجباری کردن پوشش خاص برای مردان و زنان، بدفهمی بزرگ تاریخی بر سر این مسأله ایجاد کرد. اکنون با موضعگیری آیتالله خامنهای علیه «دختران خیابان انقلاب»، «فریبخورده» دانستن آنان و «کوچک و حقیر» خواندن حرکتشان، نقطه عطفی در این جدال پدید آمده است. همسو با وی چند تن از مراجع تقلید قم نیز موج تازه اعتراضات علیه «حجاب اجباری» را محکوم کردهاند. آیتالله مکارم شیرازی گفته که …
توضیحات بیشتر »چرا «اهل سنت مشهد» مسأله شده؟
شبکه اجتهاد: حساسیت امنیتی و رسانهای درباره فعالیتهای برخی فعالان مذهبی رادیکال و تکفیری اهل سنت ایران در شهر مشهد اگرچه مسأله جدیدی نیست و یکی از مهمترین جلوههای آن، شایعه ارتباط تخریب یکی از مساجد اهل سنت این شهر با انفجار خونبار حرم امام رضا(ع) در عاشورای سال ۱۳۷۳ است، ولی این حساسیت به تدریج در حال افزایش است.
توضیحات بیشتر »در جستوجوی مخاطبان از دست رفته/ علی اشرف فتحی
از زمانی که کتابهای موریس مترلینک ـ فیلسوف و نمایشنامهنویس شهیر بلژیکی ـ را از کتابفروشیهای اطراف حرم حضرت معصومه(س) میخرید، تا واپسین لحظات زندگیاش که دغدغه شرکآمیز بودن علوم انسانی را داشت، شش دهه طول کشیده بود.
توضیحات بیشتر »آیا مناسک دینی را میتوان کنترل کرد؟
شبکه اجتهاد: این روزها بار دیگر بحث و جدل درباره مناسک نوظهور در میان رجال و رسانههای دینی شدت یافته است. ابداع پیادهروی جدیدی با عنوان «غدیر تا ظهور» که عید غدیر امسال با حضور آیتالله مکارم شیرازی از حرم حضرت معصومه(س) تا مسجد جمکران برگزار شد، سخنان حجتالاسلام طباطبایینژاد؛ امام جمعه اصفهان در مخالفت با بهکاربردن اصطلاحاتی مانند «پیرغلام»، «عبد»، «سگ حسین» و «نوکر» در هیئات حسینی و دست آخر، سخنان شیخ محسن قرائتی در انتقاد از برگزاری آیینهای استقبال از محرم موجب واکنشهای گسترده و بحثهای دامنهداری در رسانهها شد.
توضیحات بیشتر »پروژه مصری تقریب؛ همچنان نخبهگرایانه و سیاستمحور
شبکه اجتهاد: آخرین روزهای شهریور ۱۳۹۶ عبدالله قمی دبیرکل دارالتقریب مذاهب اسلامی قاهره که فرزند و جانشین آیتالله شیخ محمدتقی قمی بود در قاهره درگذشت. وی در سالهای پس از درگذشت پدر، میراثدار او در دارالتقریب مصر بود.
توضیحات بیشتر »از «بازخوانی انتقادی نگاه شریعتی به روحانیت» تا «امکان تقریب و مدارا در دنیای کنونی»
هفتمین شماره دوماهنامه «تقریرات» با دو پرونده ویژه «خشونت دینی و امکان تقریب و مدارا» و «بازخوانی انتقادی نگاه دکتر شریعتی به شیعه و روحانیت» چاپ و در پیشخوان مطبوعات قرار گرفت.
توضیحات بیشتر »فرازهایی از گعدههای علمی آیتالله شبیری زنجانی
شبکه اجتهاد: هر روز اگر حوالی مغرب به دفتر حضرت آیتالله سیدموسی شبیری زنجانی که نزدیکترین دفتر در میان دفاتر مراجع بزرگ تقلید به حرم حضرت معصومه(ع) است بروید، این مرجع تقلید ۸۹ ساله را میبینید که حتی روزهای تعطیل به دفتر میآید و با حاضرین در دفترش بحث آزاد علمی میکند. این دفتر که تا دو دهه پیش محل سکونت خاندان پدری امام موسی صدر بوده، هر روز شاهد گعده علمی آیتالله با شاگردان است.
توضیحات بیشتر »نگاهی به حواشی تقریرنویسی از دروس آیتالله وحید خراسانی
آیتالله وحید شخصاً در جلسه درس روز ۲۹ فروردین ۱۳۹۵ تأکید کردند: «آقایان باید بدانند تقریر این مباحث، مطلقاً آنچه به ما نسبت داده میشود در مطالب، در دروس، اگر مهر و امضای ما نباشد، اصلاً اعتبار ندارد و هر کس آثار ما را چاپ کند بدون اجازه ما، در درس فدک، در درس فقه، از فسّاق قطعی است. این هم حکم شرعیاش». شبکه اجتهاد: سال گذشته کتابی در نجف با نام «امالی الوحید؛ لما فی اصول الفقه من جدید» در ۸۴۰ صفحه از سوی انتشارات «دار المهذب» منتشر شد که تقریرات دوره دوم درس خارج اصول فقه آیتالله وحید …
توضیحات بیشتر »نگاهی به آراء و اندیشه آیتالله سید کمال حیدری
به باور سید کمال، وجود تعداد زیادی از روایات جعلی در میراث روایی شیعه و سنی سبب شد که عقلانیت موجود در جهان اسلام، نه عقلانیت قرآنی، بلکه عقلانیت روایی باشد. شبکه اجتهاد: آیتالله سید علی میلانی؛ فقیه ۶۸ ساله متولد کربلا و مقیم قم که دغدغهاش مباحث اعتقادی شیعه بوده است، در سایت اینترنتی خود درباره آیتالله سید کمال حیدری؛ فقیه ۶۰ ساله متولد کربلا و مقیم قم که دغدغه او هم سالها دفاع از اعتقادات شیعی بوده، نوشته است: افکار وی مردود است. آقای میلانی تنها مجتهدی نیست که در نقد سید کمال حیدری وارد صحنه شده است. …
توضیحات بیشتر »نگهبان سنت و دغدغه تحدید قدرت
دوره ۲۳ ساله مرجعیت آیتالله صافی گلپایگانی با تحولات بنیادینی در حوزه، کشور و دنیا همراه بوده است. تعدد بیسابقه مراجع تقلید، ورود اینترنت و ابزارهای کامپیوتری به حوزه، تنشهای بیسابقه سیاسی و فکری در جامعه ایران، تغییر پارادایم در معادلات جهانی، رشد حیرتانگیز ابزارهای ارتباط جمعی و احیای مجدد حوزه نجف فرصتها و چالشهای جدی و نوینی پیش روی مراجع قم ایجاد کرد. شبکه اجتهاد: «امروز سهشنبه ۲۹ رمضان المبارک ۱۴۳۷ در اخباری که میخواندم به خبری جالب برخوردم که در آن آمده بود: فضاپیمایی پس از پنج سال و نزدیک به ۱.۸ میلیارد مایل در سفر، دیروز دوشنبه …
توضیحات بیشتر »