بایگانی برچسب: علی اشرف فتحی

شبکه اجتهاد: درباره دیدار آیت‌الله العظمی سیستانی و آیت‌الله العظمی جوادی آملی در شهر نجف اشرف در عراق، چند نکته قابل تأمل وجود دارد. نخستین نکته یا اولین اهمیت به خود این دیدار باز می‌گردد. به این دلیل که اساساً آیت‌الله سیستانی برای دیدارهای خود قواعد خاصی را رعایت می‌کنند. به این معنی که ایشان در دهه اول مرجعیت خود، که مقارن با دوران صدام حسین، دیکتاتور سابق عراق بود، به دلیل شرایط خاص آن دوره، دیدارهای رسانه‌ای نداشتند. پس از سقوط حکومت صدام حسین که می‌توان آن را مقارن دهه دوم مرجعیت ایشان درنظر گرفت، هرچند دیدارهایی انجام می‌شد، …

سیزدهمین شماره مجله فرهنگی تقریرات، با آثار و گفتاری از اندیشوران حوزه و دانشگاه با پروندهٔ ویژهٔ «زنان و روحانیون» چاپ و در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، سیزدهمین شماره دوفصلنامه «تقریرات» به صاحب امتیازی و مدیر مسئولی علی اشرف فتحی، در ایام نوروز ۱۴۰۳؛ با نوشته‌ها و گفتارهایی از: مرتضی معراجی، محمدرضا لبیب، مصطفی سلیمانی، بهجو خزاعی، علیرضا دهقانی و… در ۲۸ صفحه روانه بازار مطبوعات شد. تقریرات در این شماره علاوه بر یادداشت علی اشرف فتحی با عنوان «بگذار تا بگویم» و گزارشی از بازتاب‌های مقالهٔ جدید محمد قندهاری، به این پرسش‌ها پرداخته‌ است: ۱. …

شبکه اجتهاد: داستان نوروز در متون روایی و فقهی از مبنای یکسانی برخوردار نیست، هرچند به تدریج شاهد بوده‌ایم که فقها به نظر یکسانی درباره آن دست یافته‌اند. تقریبا می‌شود گفت که در تمامی این متون، از «نوروز» با عنوان معرّب «نیروز» یاد شده است. هرچند برخی نیز معتقدند که این دو واژه با یکدیگر متفاوتند. منشأ بسیاری از تردیدهای فقها درباره احکام شرعی مربوط به نوروز، اختلافی است که در ریشه عید نوروز و زمان دقیق آن وجود دارد. مشخص نیست که این عید از سوی چه کسانی و برای چه روزی یا روزهایی ابداع شده است، اما آنچه …

استاد رضا مختاری گفت: خوانندهٔ کتاب «ایام تحصیل» پی می‌برد که صدر سالیان دراز با علمای رده‌اول نجف و قم هم‌مباحثه و هم‌ردیف بوده است. آیت‌الله شبیری زنجانی بارها در مصاحبه‌های منتشرشده گفته‌اند که مباحثه با آقاموسی مشوق من برای طلبگی بود. همچنین من خودم از ایشان شنیدم که اگر آقای صدر در قم مانده بودند من نویسندهٔ ماهری شده بودم چون ایشان مرا تشویق کرد که مقالهٔ تبصره العوام را برای مکتب اسلام بنویسم. به گزارش شبکه اجتهاد، مراسم رونمایی از کتاب «ایام تحصیل: روایتی از دوران طلبگی سید موسی صدر» با حضور جمعی از اهالی علم و فرهنگ …

شبکه اجتهاد: مؤسس حوزه علمیه قم در بحث پیرامون دومین مقدمه از مقدمات انسداد به مبنای استادش میرزای شیرازی بزرگ (صاحب فتوای تحریم تنباکو) اشاره کرده و از روش استادش نتیجه گرفته که حتی اگر فقیهی غالبا به احتیاط قائل شود، باز هم اختلالی در نظام مسلمین و اعمال مذهبی آنان ایجاد نمی‌شود و از همین رو، این مقدمه‌چینی انسدادیون برای رد نظریه انفتاح در عمل با یک مثال نقض مواجه شده است: تأمل اول؛ در مسیر احتیاطات میرزای بزرگ و شیخ اعظم «ان دعوى الحرج لا سیما الموجب لاختلال النظام بالنسبه إلى آحاد المکلفین الموجب لسقوط الامتثال القطعی عن …

شبکه اجتهاد: اگر بخواهیم تاریخ فقهای قم در عصر جدید را بررسی کنیم، ناگزیریم که به زندگی و زمانه پرحادثه میرزای قمی نظر بیافکنیم. این مجتهد گیلانی‌الاصل متولد لرستان، به قدری در قم درخشید که به میرزای قمی مشهور شد. هشت دهه حیات میرزا در میان کشاکش سه سلسله افشاریه، زندیه و قاجار گذشت و این مجتهد از سوی دیگر، شاهد بغرنج‌ترین مرحله تنش میان اصولیون و اخباریون در حوزه‌های علمیه نیز بود و استادش وحید بهبهانی موفق به پایان دادن به سیطره اخباری‌ها بر فضای فکری شیعه شد. دوران پرحادثه حیات میرزای قمی از وی مجتهدی صاحب‌سبک و تأثیرگذار …

نشست نقد و بررسی کتاب «فقه شیعه و تأمین اجتماعی» با حضور علی‌اشرف فتحی، نویسنده کتاب و حجت‌الاسلام شاهنوش برگزار شد. فتحی مدعی است مطلب قابل توجهی درباره تامین اجتماعی در فقه وجود ندارد و اختلافات فقها در تجمیع وجوهات بسیار زیاد است ولی شاهنوش معتقد است که نگاه نویسنده از منظر مکتب فقهی آیت‌الله خویی سبب چنین نتیجه‌گیری شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، علی‌اشرف فتحی، مدرس حوزه و نویسنده کتاب «فقه شیعه و تأمین اجتماعی» در نشست نقد و بررسی این کتاب، با بیان اینکه تأمین اجتماعی مفهومی مدرن است لذا بحث را باید روی صدقات اعم از …

افزایش میزان کسانی که خمس و زکات می‌پردازند در کمک به نیازمندان و کاهش فقر مؤثر است. اما دو نکته قابل توجه است؛ خمس و زکات را کسانی می‌دهند که ماهیت ایمانی پررنگی دارند. طبعاً کسانی مقید به خمس و زکات و دیگر صدقات واجب و مستحب هستند که در واقع ایمان و اعتقاد بیشتری دارند. اگر می‌خواهیم کمک‌های مؤمنانه در جامعه افزایش پیدا کند باید روی تقویت ایمان مردم کار کنیم. متأسفانه ما از این جهت مشکلات جدی داریم. کارها بسیار کلیشه‌ای است و جوابگو نیست. بعد از نیم قرنی که امکانات زیادی هم هزینه شده است باید بازنگری …

یازدهمین شماره مجله تقریرات با پرونده ویژه‌ درگذشت آیت‌الله‌ صافی گلپایگانی، پرونده «ارسطو در فیضیه» درباره تأثیرات منطق ارسطویی بر دانش‌های اسلامی و پرونده‌ ویژه ظهور مجدد طالبان در افغانستان و فعالیت بنیادگرایان اسلامی در کردستان ایران و نیز پرونده‌ای از دیروز و امروز زیدی‌گری، با آثار و گفتاری از اندیشوران حوزه و دانشگاه چاپ و در پیشخوان مطبوعات قرار گرفت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، جدیدترین شماره مجله فرهنگی «تقریرات» به صاحب امتیازی و مدیر مسئولی علی اشرف فتحی، در ایام نوروز ۱۴۰۱ در ۵۲ صفحه و با قیمت ۳۰ هزار تومان روانه بازار مطبوعات شد. این شماره موضوعات ذیل …

کتاب «فقه شیعه و تأمین اجتماعی» به قلم علی اشرف فتحی از سوی انتشارات مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نویسنده در این اثر کوشیده‌ است روایات معصومین و آرای فقهای شیعه درباره چگونگی دریافت و پخش کمک‌های شیعیان به نیازمندان را بررسی کند. در این پژوهش، آرای همه متون مهم فقهی شیعه به مثابه یک برساخته اجتماعی در نظر گرفته‌ شده‌اند تا نحوه تعامل آنها با تحولات اجتماعی و تأثیر این تحولات بر تطور و تغییر آرای فقها بررسی شود. بنابراین می‌توان این اثر را ذیل تاریخ اجتماعی فقه شیعه و با کمی تسامح، …

شبکه اجتهاد: امروز می‌توان با اطمینان بیشتری گفت که اگر در زمان انقلاب مشروطیت، آخوند خراسانی زعامت حوزه نجف و مرجعیت اعلای شیعیان را بر عهده نداشت، جامعه ایران با چالش‌های مهمی بر سر پذیرش برخی مفاهیم و محصولات دنیای مدرن مواجه می‌شد و این چالش در زمان رضاشاه با شدت بیشتری تعمیق می‌یافت. احمد کسروی به‌درستی اذعان کرده که: «اگر پشتیبانی‌های آخوند خراسانی و حاجی شیخ مازندرانی از نجف نبودی، اینان مشروطه را برانداختندی (تاریخ مشروطه ایران، امیرکبیر، ۱۳۷۰، ص ۴۳۰)… مشروطه‌خواهان را بیرون از دین و بابی می‌نامیدند. اگر این فتواهای علمای نجف نبودی کمتر کسی به یاری …

شبکه اجتهاد: در زمستان نه چندان‌ سرد سال ۹۹ قم دو مناظره در باب مباحث دینی شکل گرفت که بازتاب‌های نسبتاً گسترده‌ای در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی داشت؛ مناظره غیر مستقیم و مکتوب دکتر عبدالکریم سروش با استاد ابوالقاسم علیدوست و مناظره مستقیم و حضوری استاد عبدالحسین خسروپناه با استاد علوی بروجردی. این مباحثه‌ها در تابستان سال ۱۴۰۰ هم ادامه یافت و استاد جواد فاضل لنکرانی؛ رییس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) و از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به پاسخ به برخی مدعاهای دکتر سروش پرداخت. قدرت و دین جرقه مناظره دکتر سروش و استاد علیدوست، سخنرانی‌های پرحاشیه …

شبکه اجتهاد: نوشتن در سوگ استاد ارزشمند و خوش‌اخلاقی چون داود فیرحی کار بسیار مشکلی است. او هنوز پا به سن پیری نگذاشته بود که از میان رفت. جامعه طوفان‌زده ما به توان علمی و تسلط کم‌نظیر او به فقه سیاسی و اندیشه سیاسی محتاج بود. در گفتگویی که با او درباره یکی از آثارش داشتیم و سال ۹۳ در مجله اندیشه پویا منتشر شد، گفته بود که دغدغه‌اش این است که: «منِ مسلمانِ امروزِ ایرانی» دچار چه گسل‌ها و معضلاتی هستم و چگونه می‌توانم از این معضلات رها شوم. ️فیرحی فرزند خلف حوزه و معتقد و آشنا به آداب …

نهمین شماره دوماه‌نامه «تقریرات» با گفتگو و گفتارهایی در باب «نقش ‌آفرینی نجف امروز در فقه و سیاست» و مطالب دیگری چون «آرمان‌ها و ایده‌های دو سید؛ طالقانی و سید ابوالفضل زنجانی»، «فتوای بی‌حجابی اضطراری؛ یک نقد و دو پاسخ»، «نظریه رؤیای رسولانه و مسأله بازنگری»، «جنگ مسلمانان و غربی‌ها در آینه جنگ هشتم صلیبی» و «کرونا؛ فقها و فیلسوفان»؛ چاپ و در پیشخوان مطبوعات قرار گرفت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، جدیدترین شماره دوماه‌نامه فرهنگی «تقریرات» پس از ماه‌ها تأخیر به صاحب امتیازی و مدیر مسئولی علی اشرف فتحی، تیرماه ۹۹، در ۸۴ صفحه و با قیمت ۱۵ هزار تومان …

شبکه اجتهاد: نوجوانی که از شدت فقر پدرش نمی‌توانست طلبه شود[۱]، به کمک برخی اقوام و افراد خیّر و با توسل و نذر و نیاز توانست پدر تنگدستش را قانع کند تا درس طلبگی بخواند. آیت‌الله محمد مؤمن در حالی در سن ۸۱ سالگی درگذشت که جزو اثرگذارترین مجتهدان تاریخ چهل ساله جمهوری اسلامی بود. آقای مؤمن که متولد سال ۱۳۱۶ در قم بود، از ۱۶ سالگی تحصیل دروس حوزوی را آغاز کرد. او در ماه‌های پایانی حیات آیت‌الله‌العظمی بروجردی دوره خارج فقه و اصول را نزد امام خمینی آغاز کرد و حدود سه دهه از شاگردان و یاران نزدیک امام …

شبکه اجتهاد: دو سال پس از آنکه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی رئیس پیشین مجمع تشخیص مصلحت نظام در دی ماه ۱۳۹۵ از دنیا رفته بود، جانشین او آیت‌الله سید محمود هاشمی شاهرودی نیز ماه دی در سن ۷۰ سالگی از دنیا رفت. تا پیش از ۲۳ مرداد ۱۳۷۸ که به عنوان چهارمین رییس دستگاه  قضائی جمهوری اسلامی منصوب شد، همه او را با عنوان «سید محمود هاشمی» می‌شناختند که یکی از مجتهدان جوان حوزه علمیه قم، از شاگردان شاخص شهید آیت‌الله محمدباقر صدر و عضو فقهای شورای نگهبان بود. اما از زمانی که آیت‌الله خامنه‌ای در حکم انتصاب وی به ریاست …

شبکه اجتهاد: سیاست شفاف‌سازی نحوه توزیع بودجه بین مؤسسات و سازمان‌ها که چند سالی است دولت دنبال می‌کند، بار دیگر بحث استقلال مالی روحانیت از دولت را در رسانه‌ها و محافل داغ کرده است. حال که پرده‌ها برافتاده و برخی احتیاط‌ها بی‌معنا شده، سخن گفتن از چند و چون و چرایی کمک‌های مالی دولت به حوزه‌های علمیه موضوعی مهم و پرثمر به نظر می‌آید که از ملاحظات امنیتی یا صنفی پیشین برخوردار نیست، به ویژه آنکه برخی رجال مهم حوزوی نیز انتقادات صریحی در این‌باره مطرح کرده‌اند. در ادامه ضمن معرفی اثر، برخی نقدهای وارد بر اثر مورد بحث قرار …

جامعه ما اکنون زخم‌خورده از تفریط‌ها و دین‌ستیزی‌هایی است که معلول افراط‌ها و اجبارهاست. باید بپذیریم که همه مردم در یک سطح ایمانی و فکری نیستند و نخواهند بود و نمی‌توان از همه انتظار داشت که یکسان و یکنواخت به دینداری اهتمام ورزند. شبکه اجتهاد: آستانه تحمل و تحریک‌پذیری عصبی در جامعه به قدری پایین آمده که کوچک‌ترین موضوعی منجر به یک جدال تنش‌آلود و خصومت‌بار می‌شود. وضعیت شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها، بی‌شباهت به دعواهای بی‌ادبانه استادیومی نیست. کم ‌اهمیت‌ترین موضوعات و رخدادها، بهانه‌ای برای خط‌کشی و جبهه‌گیری‌های تند می‌شود و جدال دامنه‌داری را رقم می‌زند. در این میان موضوعات …

نامه عتاب آلود آیت‌الله محمد یزدی، علاوه‌بر اینکه نخبگان و بخش زیادی از جامعه را مکدر ساخت، همزمان بهانه‌ای شد تا جامعه شناخت بهتری نسبت به یکی از برجسته‌ترین فقها و مراجع عصر کنونی پیدا کند. به گزارش شبکه اجتهاد، پس از انتشار تصویر دیدار آیت‌الله العظمی شبیری با تعدادی از شاگردان سابق خود و سران اصلاحات، نامه‌ای از سوی آیت‌الله محمدیزدی، رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و رئیس اسبق قوه قضائیه در فضای مجازی انتشار یافت، که موجب واکنش فعالان حوزه و دانشگاه شد. استعفای استاد عندلیب از عضویت در جامعه مدرسین، تا نامه‌های اعتراضی بسیاری از علما …

شبکه اجتهاد: بنیاد کُنراد آدِناوِر[۱]، که به نام نخستین صدراعظم آلمان غربی نام‌گذاری شده و مطالعات و پژوهش‌های سیاسی را پشتیبانی می‌کند، به حزب دموکرات مسیحی آلمان نزدیک است. این نهاد در ماه دسامبر ۲۰۱۷ پژوهشی با عنوان «روحانیت شیعه عراق پس از سیستانی؛ رشد نفوذ ایران؟» به قلم خانم لورا هِنسِلمَن[۲] منتشر کرده است. هنسلمن از پایان‌نامه خود در رشته علوم سیاسی و مطالعات اسلامی دانشگاه فرایبورگ آلمان با موضوع «مشروعیت نظریه‌های اقتدار سیاسی در شیعه دوازده امامی» دفاع کرده و از محققان شیعه‌پژوه اروپایی است. این پژوهش با اشاره به تلاش ایران برای تأثیرگذاری بر عراق آغاز می‌شود. …

شبکه اجتهاد: از سال ۱۳۵۶ که شریعتی ناگهان در ۴۴ سالگی درگذشت ۴۱ سال می‌گذرد، بی‌گمان یکی از گروه‌های اصلی مخاطب شریعتی، حوزوی‌ها بوده‌اند و خود نیز حس دلبستگی و الفت نسبت به این طیف جامعه داشت و خود را فرزند «عالمان جدی مذهبی و روحانیون واقعی دین» می‌دانست و طلبه‌ها را نیز به‌سان «پرولتر فکری» می‌دید. او از ۳۶ تا ۳۹ سالگی در حسینیه ارشاد سخنرانی کرد و آبان ۱۳۵۱ با دستور مستقیم شخص محمدرضاشاه همه فعالیت‌های حسینیه پس از پنج سال تعطیل و شریعتی نیز مدتی بعد بازداشت شد. بی‌شک مهم‌ترین دلیل دستور شاه، افزایش اثرگذاری سیاسی و …

شبکه اجتهاد: شاید بشود گفت مهم‌ترین ماحصل مناظره‌ای که مؤسسه فهیم قم درباره «مبانی و محدوده حجاب شرعی» برگزار کرد و در آن، مدعاهای امیرحسین ترکاشوند ـ نویسنده کتاب «حجاب شرعی در عصر پیامبر» ـ با حضور وی طرح و نقد شد، این بود که پروژه ضروری «نواندیشی دینی» بدون شناخت و نقد علمی سنت، راه به ادعاهای روشنفکرانه غیرعلمی خواهد برد و این بدفهمی منجر به ایجاد حجاب‌ها و موانع تازه‌ای بر سر راه پژوهش و علمی‌نگری خواهد شد. این مناظره سه ساعته که تنها در نیم ساعت پایانی آن مدیریت شد و طرفین به مناظره و دیالوگ جدی …

شبکه اجتهاد: مسأله حجاب زنان در ایران، تاریخی به درازای عمر ورود مدرنیته و مفاهیم مدرن به کشورمان دارد. نه رضاشاه آغازکننده آن بوده و نه توانست پایان‌بخش این جدال باشد؛ بلکه با اجباری کردن پوشش خاص برای مردان و زنان، بدفهمی بزرگ تاریخی بر سر این مسأله ایجاد کرد. اکنون با موضع‌گیری آیت‌الله خامنه‌ای علیه «دختران خیابان انقلاب»، «فریب‌خورده» دانستن‌ آنان و «کوچک و حقیر» خواندن حرکت‌شان، نقطه عطفی در این جدال پدید آمده است. هم‌سو با وی چند تن از مراجع تقلید قم نیز موج تازه اعتراضات علیه «حجاب اجباری» را محکوم کرده‌اند. آیت‌الله‌ مکارم شیرازی گفته که …

شبکه اجتهاد: حساسیت‌ امنیتی و رسانه‌ای درباره فعالیت‌های برخی فعالان مذهبی رادیکال و تکفیری اهل سنت ایران در شهر مشهد اگرچه مسأله جدیدی نیست و یکی از مهم‌ترین جلوه‌های آن، شایعه ارتباط تخریب یکی از مساجد اهل سنت این شهر با انفجار خون‌بار حرم امام رضا(ع) در عاشورای سال ۱۳۷۳ است، ولی این حساسیت به تدریج در حال افزایش است.

از زمانی که کتاب‌های موریس مترلینک ـ فیلسوف و نمایشنامه‌نویس شهیر بلژیکی ـ را از کتابفروشی‌های اطراف حرم حضرت معصومه(س) می‌خرید، تا واپسین لحظات زندگی‌اش که دغدغه شرک‌آمیز بودن علوم انسانی را داشت، شش دهه طول کشیده بود.

شبکه اجتهاد: این روزها بار دیگر بحث و جدل درباره مناسک نوظهور در میان رجال و رسانه‌های دینی شدت یافته است. ابداع پیاده‌روی جدیدی با عنوان «غدیر تا ظهور» که عید غدیر امسال با حضور آیت‌الله‌ مکارم شیرازی از حرم حضرت معصومه(س) تا مسجد جمکران برگزار شد، سخنان حجت‌‌الاسلام طباطبایی‌نژاد؛ امام جمعه اصفهان در مخالفت با به‌کاربردن اصطلاحاتی مانند «پیرغلام»، «عبد»، «سگ حسین» و «نوکر» در هیئات حسینی و دست آخر، سخنان شیخ محسن قرائتی در انتقاد از برگزاری آیین‌های استقبال از محرم موجب واکنش‌های گسترده و بحث‌های دامنه‌داری در رسانه‌ها شد.

شبکه اجتهاد: آخرین روزهای شهریور ۱۳۹۶ عبدالله قمی دبیرکل دارالتقریب مذاهب اسلامی قاهره که فرزند و جانشین آیت‌الله شیخ محمدتقی قمی بود در قاهره درگذشت. وی در سال‌های پس از درگذشت پدر، میراث‌دار او در دارالتقریب مصر بود.

هفتمین شماره دوماه‌نامه «تقریرات» با دو پرونده ویژه «خشونت دینی و امکان تقریب و مدارا» و «بازخوانی انتقادی نگاه دکتر شریعتی به شیعه و روحانیت» چاپ و در پیشخوان مطبوعات قرار گرفت.

شبکه اجتهاد: هر روز اگر حوالی مغرب به دفتر حضرت آیت‌الله‌ سیدموسی شبیری زنجانی که نزدیک‌ترین دفتر در میان دفاتر مراجع بزرگ تقلید به حرم حضرت معصومه(ع) است بروید، این مرجع تقلید ۸۹ ساله را می‌بینید که حتی روزهای تعطیل به دفتر می‌آید و با حاضرین در دفترش بحث آزاد علمی می‌کند. این دفتر که تا دو دهه پیش محل سکونت خاندان پدری امام موسی صدر بوده، هر روز شاهد گعده علمی آیت‌الله با شاگردان است.

آیت‌الله وحید شخصاً در جلسه درس روز ۲۹ فروردین ۱۳۹۵ تأکید کردند: «آقایان باید بدانند تقریر این مباحث، مطلقاً آنچه به ما نسبت داده می‌شود در مطالب، در دروس، اگر مهر و امضای ما نباشد، اصلاً اعتبار ندارد و هر کس آثار ما را چاپ کند بدون اجازه ما، در درس فدک، در درس فقه، از فسّاق قطعی است. این هم حکم شرعی‌اش». شبکه اجتهاد: سال گذشته کتابی در نجف با نام «امالی الوحید؛ لما فی اصول الفقه من جدید» در ۸۴۰ صفحه از سوی انتشارات «دار المهذب» منتشر شد که تقریرات دوره دوم درس خارج اصول فقه آیت‌الله‌ وحید …