شبکه اجتهاد: لفظ فقه چه به معنای عملیات استنباط و اجتهاد و چه به معنای دانش فقه، با شریعت تفاوت دارد؛ فقه داعیهدار کشف شریعت است. شریعت، الهی و معصوم است و در آن خطا و اختلاف نیست ولی ممکن است حاصل فقه، خطا داشته باشد زیرا عصمت ندارد. بنابراین فقه، دانشی بشری است، خواه فقه فردی باشد یا تمدنی …
Read More »Tag Archives: فقه فردی
از فقه فردی تا فقه تمدنساز + دانلود صوت
شبکه اجتهاد: استاد ابوالقاسم علیدوست در نشست علمی «از فقه فردی تا فقه تمدنساز» که از سوی واحد پژوهش مراکز تخصصی نور حکمت رضوی و فقهی امام رضا(ع) مشهد برگزار شد؛ به دو موضوع «ابعاد مختلف روش استنباط فقه تمدنی» و «لزوم استنباط فقه تمدنی با رویکرد شبکه دلالی (نظام حلقوی، نظام هرمی) در مقابل رویکرد گزارهای»» پرداخت. استاد خارج …
Read More »بهجای فقه اجتماعی، فقه فردی معیار مدیریت کشور شده است
استاد سطح عالی حوزه علمیه با بیان اینکه بسیاری از مشکلات کشور از حاکمیت فقه فردی و نبود فقه اجتماعی است، گفت: ما فقه نظام اجتماعی را معیار مدیریت کشور قرار ندادهایم. به گزارش شبکه اجتهاد، آیتالله محسن اراکی، استاد سطوح عالی حوزه علمیه، در نشست دولت اسلامی که در فضای مجازی برگزار شد، گفت: با گذشت ۴۱ سال از …
Read More »«رویکردهای فقهی» به قلم احمد واعظی منتشر شد
مراد نگارنده از رویکردهای فقهی نوع نگاه و تصوری است که از کلیت فقه و رسالت و وظیفه فقه و فقها وجود دارد و اختصاص به باب یا مسئله خاص ندارد و در واقع از سنخ نظریهپردازی کلان درباره فقه است. این سه رویکرد اصلی، به لحاظ سابقه و قدمت تاریخی، یکسان نیستند. برخی از آنها جدید و فاقد سابقه …
Read More »فقهی به غیر از «فقه نظامات» وجود ندارد/ فقه فردی، در حقیقت «قرائت» فردی از فقه نظام است
تعبیر من راجع به فقه اسلامی این است که فقه موجود ما با همه موجودیت و کلیت خودش، در حقیقت فقه نظام است و قابلتقسیم به فقه فردی و فقه حکومتی نیست. همین فقه موجود، فقه نظام است؛ اما قرائتهای آن، فردی است. از این قرائتهای فردی تعبیر به فقه فردی میشود که یک تعبیر مسامحی است و الا معنا …
Read More »فقه فردی، منتج به سکولاریسم میشود!
مدرس فقه سیاسی میگوید: ما در فقه متناسب با موضوع و مساله روز صحبت میکنیم. مساله امروز ما اداره جامعه است. یا ما باید بگوییم میتوانیم جامعه را اداره کنیم، یا بگوییم دین ما جامعیت ندارد و این یعنی سکولاریسم!. شبکه اجتهاد: ماه گذشته در رسانهها و در مجامع حوزوی و دانشگاهی گفتوگو درباره «فقه نظامات» پررنگ بود. البته این …
Read More »انتقاد به بخشی از مقاله در مورد «فقه نظام»، نافی اصل فقه نظام نیست/ نظامات فقهی در آثار و اندیشه امام خمینی و شهید صدر کاملاً مشهود است
نشست هماندیشی «ماهیت فقه نظام؛ نقد و بررسی شبهات مطرح درباره فقه نظام» از سلسه نشستهای فلسفه «فقه پیشرفت» با سخنرانی حجتالاسلام امینرضا عابدینژاد و با حضور و هماندیشی اساتید و محققان فقه پیشرفت در سالن کنفرانس «انجمنهای علمی حوزه» برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام عابدی نژاد از محققین حوزوی و مؤلف کتاب «ماهیت و الزامات فقه پیشرفت؛ …
Read More »تمییز دادن موضوعات فردی و اجتماعی؛ پیشنیاز فهم فقه حکومتی/ دیدگاه علامه طباطبایی و امام خمینی درباره فقه حکومتی
قائم مقام فرهنگستان علوم اسلامی ضمن تأکید بر تفاوتهای فقه حکومتی با حکم حکومتی، گفت: یکی از پیشنیازهای لازم برای فهم فقه حکومتی، تفاوت قائل شدن بین موضوعات فردی و اجتماعی است و همچنین باید بپذیریم که موضوعات اجتماعی بر فرض متفاوت بودن، میتواند دارای حکم فقهی باشند. به گزارش شبکه اجتهاد، نخستین نشست علمی«کارآمدی فقه حکومتی» با حضور حجتالاسلام …
Read More »رونق تولید و حمایت از کالای جامعه اسلامی، واجب شرعی است/ فقه فردی نمیتواند حمایت از تولید کالای ایرانی را تئوریزه کند!
اختصاصی شبکه اجتهاد: شعار حمایت از کالای ایرانی را رهبر انقلاب در پیام نوروزی برای سال ۹۷ اعلام کردند. پیشازاین و در سالهای قبل نیز رهبر انقلاب بر حمایت از تولید و کار و سرمایه ایرانی تأکید کرده بودند، اما آن نتیجه مطلوب حاصل نشد. حالا با فراخوان «حمایت از کالای ایرانی»، آحاد ملت هم خطاب قرارگرفتهاند تا با حمایت …
Read More »مکتب قم؛ هجرت از فقه فردی به فقه اجتماعی
تا قبل از انقلاب شکوهمند اسلامی عمدتا عالمان و بزرگان حوزه بر پایه فقه فردی جلو میرفتند و هرچه پژوهش و تولید علم بود بر این مبنا استوار میساختند. اما در این میان عدهای نیز بودند که قائل به فقه حکومتی بوده و هم در نظریات و هم در تولید علم بر پایه فقه حاکمیتی تکیه داشتند. علاوه بر صاحب مکتب یعنی امام خمینی و بزرگانی همچون رهبرمعظم انقلاب، شهید مطهری، شهید بهشتی و شهید مفتح و دانش آموختگان حوزه علمیه قم بودند که صاحب نظران و منتشرکنندگان این نوع فقه بودند.
Read More »فقه فردی و سراب «تمدن اسلامی»/ محمدرضا مُلایی
اختصاصی شبکه اجتهاد: آیا پی ریزی تمدن اسلامی با نگاه فردگرایانه موجود به فقه ممکن است؟ رابطه جهان بینی و تمدن سازی چگونه تعریف می شود؟ علوم اسلامی موجود چه سهمی در ارائهٔ بُعد نرمافزاری برای تمدن اسلامی دارند؟ ...
Read More »فقه رسالتی؛ پایانی بر فقه رسالهای
شبکه اجتهاد: فقه را دانشی معرفی کردهاند، که احکام فرعی و تفصیلی را از منابع آن استخراج میکند، که خروجی آن در رساله عملیه یا توضیح المسائل نمایان است. تفکری که سایه بر حوزه فقاهت افکنده، چنین مینماید که تمام تلاش فقیه برای صدور فتواست. جهان این فقاهت، دارای ابعادی است که گاه از رسالتِ حقیقی فقه دور شده و به تار و پود ذهنیتهای تاریخی گره خورده است. چنین فقاهتی، که فقه رسالهای بر آن مینامیم، فرد را موضوع تلاش خویش قرار میدهد، آن هم فردی که در زمان صدور نصوص و در قرون اولیه تاریخ اسلام زیست میکند.
Read More »جمهوری اسلامی به ترکیب فقه و عدالت نرسیده است/ فقه ما فردگرا و سکولار است!
شبکه اجتهاد: ابراهیم فیاض، دانشیار گروه مردم شناسی دانشگاه تهران است که در سالهای اخیر حضوری پررنگ در مطبوعات و صدا و سیما داشته و همواره نقطه نظراتی مبتکرانه و البته از مبنای مردم شناسی ارائه داده است. این دانش آموخته دانشگاه امام صادق(ع) در مسائل سیاسی و علمی روز نیز حضوری پررنگ داشته و بعضا نظرات خاص خود را دارد که با واکنشهایی روبرو بوده است. بخشی از گفتگوی مهر با این دانشآموختهی حوزه علمیه را میخوانید.
Read More »فقیه در مقام استنباط باید کل جامعه اسلامی را مورد نظر قرار دهد
فقیه در مقام استنباط باید کل جامعه اسلامی را افزون به فرد مورد نظر قرار دهد، امروز جریمه دیرکرد بانکها که مراجع نیز نسبت به آنها حساسیت نشان دادند شاید در فقه فردی مباح باشد اما به نوعی روح ربا را در جامعه زنده میکند. به گزارش شبکه اجتهاد، در ادامه برگزاری سلسله نشستها و میزگردهای علمی در دانشگاه عدالت، …
Read More »آشنایی اجتهادی با منابع فقه و علوم انسانی لازمه «فقه نظامساز» است
لازمه فقه نظام ساز این است که صاحب نظرانی وارد این عرصه شوند؛ تا علاوه بر آشنایی اجتهادی با منابع فقه، اطلاعات دقیق و تخصصی از علوم انسانی در رشته مورد نظر خود همچون حقوق، اقتصاد، جامعه شناسی و… داشته باشند و بتوانند از زاویه علم مزبور به بازخوانی کتاب و سنت بپردازند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین محمد …
Read More »نسبت «فقه» با ساحتهای مختلف جامعه در گفتگو با محسن الویری
الویری با اشاره به مباحث فقه حکومتی در ساحت ثبوتی و اثباتی جامعه و موضوع ساختارها و روابط اجتماعی گفت: صرفنظر از جامعه ایران، یک سری پرسش وجود دارد که پاسخ فقهی میطلبد؛ بهویژه از فقه فردی که فاصله بگیریم و از منظر حکومتی نگاه کنیم، اینها باید خیلی شفاف پاسخ داده شود. به گزارش شبکه اجتهاد، یکی از بایستههای …
Read More »فقه حکومتی نیازمند تشکیل «سازمان مرجعیت» است
فقه حکومتی علاوه بر نظارت بر فرد یک کل مستقل به عنوان جامعه را نیز در نظر دارد و علاوه بر توجه به شرایط فرد به آثار فتوا در جامعه نیز توجه دارد. همچنین فقه حکومتی برای نظامات و سازمانها و قوه مجریه، قضاییه و مقننه نیز به استنباط میپردازد و علاوه بر مشروعیت وجود نهادها به تبیین الزامات و …
Read More »نمیتوان به مسائل حکومتی با تک گزارههای فقه فردی پاسخ داد/ ضرورت شکلگیری فقههای مضاف
از مهمترین آسیبهای فقه حکومتی آن است که بر اساس فقه فردی بخواهیم جواب سیستمی و حکومتی به وضع موجود بدهیم. نباید مسائل فقه حکومتی را با فقه فردی جواب داد. در فقه حکومتی باید ساختارهای نظام و اعمال حاکمیت را به عنوان واحدی کلان نگاه کرد و متناسب با آن ساختار جواب متناسب با آن را داد. به گزارش …
Read More »عدالت بهمثابه یک قاعده فقهی فراگیر
عدالت در فرآیند استنباط و حوزه فتوا در فقه فردی، نقشی جز فلسفه احکام ندارد اما در تطبیق احکام در خارج و اجرای اسلام و حوزه صدور حکم حکومتی تأثیر بسیار مهمی دارد و میتوان گفت مهمترین رکن فقه حکومتی است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام علی الهیخراسانی پژوهشگر فقه اجتماعی و نویسنده کتاب «قاعده فقهی عدالت» در اولین پیش …
Read More »بخش عمده فقه شیعه ناظر به اجتماعیات است
بخش عمدهای از فقه سلف صالح ناظر به اجتماعیات است و موضوعاتی که در فقه اجتماعی درباره آن صحبت میکنیم وصل به جامعه است، در مواردی، محصول جامعه است همانند بانک، فنآوریهای نو یا رسانه و در مواردی همانند سیاست و امنیت، وصف جامعه است. شبکه اجتهاد: بـر هـیچ یک از فقیهان اسلامى پوشیده نیست که شریعت اسلام به جز …
Read More »استنباط احکام حکومتی تنها کارکرد فقه حکومتی نیست/ موانع دستیابی به اصول فقه حکومتی
مدیر گروه آموزشی فقه و مبانی اجتهاد با بیان اینکه قلمرو فقه حکومتی بسیار وسیع است و استنباط احکام حکومتی تنها کارکرد فقه حکومتی نیست، گفت: استخراج نظام، تبیین چارچوبهای آن، مسائل محوری مورد نیاز در این سیستمها و بیان موقِف عملی دین در هر مورد بسی فراتر از استنباط حکم حکومتی صرف است. اما مقید کردن مسائل این دانش …
Read More »نکته مفقوده در حاشیههای فتوای حجاب
مشکلی که اینگونه فتاوا دارد، نگاه فردی به مقولات اجتماعی است. آنچه مورد نظر است نقطه آغاز رهایی از فقه فردی، تغییر «صورت مسئلههای بسیطی» است که در مقابل دستگاه فقاهت قرار داده میشود. مسئله «موضوع شناسی فردی» در حال حاضر مهمترین پاشنه آشیل فقاهت موجود است. شبکه اجتهاد: در خصوص بازنشر فتوای آیتالله مکارم شیرازی درباره رعایت حجاب در …
Read More »فقه اجتماعی و کاستیهای جدی روش تفقه
در محور موانع و بایستههای فقه اجتماهی هرچند به موانع و بایستههای فرهنگی و اجتماعی توسعۀ فقه اجتماعی اشاره نسبتاً خوبی شده است، اما به موانع و بایستههای علمی و محتوایی بحث که از جمله مهمترین آنها دقت در موضوعشناسی و روششناسی فقه اجتماعی است، آنگونه که باید پرداخته نشده است. به گزارش شبکه اجتهاد، مقاله «فقه اجتماعی و کاستیهای …
Read More »رشاد: بنا نیست اصولفقه به غیرفقه مصطلح بپردازد/ پارسانیا: حوزه شتاب زده وارد عرصه علوم انسانی نشود
نخستین همایش «حوزههای علمیه و علوم انسانی اسلامی» با حضور فضلاء، اساتید و طلاب حوزه علمیه در محل دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، در این همایش علمی چهار ساعته، حجتالاسلام والمسلمین علیاکبر رشاد، رئیس شورای حوزههای علمیه استان تهران، حجتالاسلام والمسلمین دکتر حمید پارسانیا، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و حجتالاسلام والمسلمین عبدالحمید واسطی، …
Read More »