بایگانی برچسب: فقه نمایش

اختصاصی شبکه اجتهاد: اضافه‌کردن واژه «فقه» به ابتدای واژه «نمایش»، همان‌طور که بارها در همین نگاشته مورد تصریح قرار گرفت، اصلاً به این معنا نیست که «فقه نمایش» را به‌مثابه یک باب فقهی می‌انگاریم، بلکه در حال حاضر و با حجم مسائلی که دارد، به‌روشنی، نمی‌توان آن را یک باب فقهی انگاشت، بلکه صرفاً سرفصلی از یک باب فقهی است. فقه نمایش البته آنجا که به نفس مقوله نمایش می‌پردازد ذیل فقه هنر قرار می‌گیرد و آنجا که عرضه نمایاندن (=اکران) آن موردتوجه واقع می‌شود، زیرمجموعه فقه رسانه می‌گردد. لکن درهرصورت، لازم است مراد از این واژه و گستره مسائل …

یک دیدگاه معتقد است که تفاوتی میان فیلم و غیر فیلم ندارد؛ یعنی همانگونه که اصل تشبه مرد به زن حرام است، وقوع چنین تشبّهی در فیلم نیز حرام است و فرقی نمی‌کند که پوشش شرعی را رعایت کرده باشد یا نه. دیدگاه دوم این است که تشبه مرد به زن، در عالم واقع حرام است اما در عالم نمایش و فیلم، حکم متفاوتی دارد. بر اساس دیدگاه نخست، اگر مردی نقش زنی را بازی کند قاعدتاً جواز ندارد اما اگر مبنای دوم را بپذیریم، علی المبنی مشکلی پیش نمی‌آید. اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین سید حمید میرخندان، سال‌هاست که …

برخی از فقها گفته‌اند اگر موی وصل شده از موی زن اجنبیه دیگری باشد پوشاندن آن، واجب و نگاه‌کردن به آن حرام است، امّا اگر از موی مرد یا موی حیوان یا الیاف مصنوعی باشد حرام نیست. به قائل این سخن دست نیافتم امّا در کتاب‌های مختلف فقهی مطرح و در بیشتر موارد، مورد انکار قرار گرفته است. اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از روش‌های نمایش زنان مسلمانی که در نقش بانوان بی‌حجاب به ایفای نقش می‌پردازند، استفاده از کلاه‌گیس برای ایشان بوده است. استفاده از کلاه‌گیس البته اختصاص به این مورد نداشته و انگیزه‌های مختلفی برای نمایش بانوان با کلاه‌گیس …

اگر پوشاندن کلاه‌گیس واجب باشد، باید پوشاندن لباس زیبا نیز بر زنان واجب باشد و این امری است که هرچند به‌صورت حکم استحبابی و توصیه اخلاقی در کلمات فقها وجود دارد؛ ولی فتوا به آن دشوار است. به همین دلیل، اکثریت فقها احتیاط کرده‌اند و از فتوای صریح خودداری ورزیده‌اند. اختصاصی شبکه اجتهاد: سال‌هاست که استفاده از کلاه‌گیس برای بانوان مرسوم است. ورود کلاه‌گیس به آرایش بانوان در هنرهای نمایشی نیز سابقه طولانی دارد. پس از انقلاب اسلامی اما این پرسش مطرح شد که آیا استفاده زنان از کلاه‌گیس، به‌نحوی‌که حجابی برای پوشش آن نداشته باشند، در هنرهای نمایشی جایز …

مشهور فقها نگاه‌کردن بدون قصد لذت به زنان اهل ذمه بلکه مطلق زنان کافر را جایز دانسته‌­اند. در روایتی  هم که در این مورد وجود دارد، تعبیر «علج» به‌کاررفته است. عِلج به معنی کافر است و شامل اهل کتاب و غیر اهل کتاب می­‌شود؛ بنابراین نمایش بدون حجاب زنان غیرمسلمان به‌گونه‌ای که موجب اشاعه فحشا و اثاره شهوت نوعی نشود، مطلقاً جایز است. اختصاصی شبکه اجتهاد: آیا نمایش بانوان بی‌حجاب و بدحجاب در رسانه، جایز است؟ این پرسش تنها اختصاص به بانوان مسلمان یا ایرانی ندارد، بلکه در بسیاری از تولیدات تصویری، چه در قالب هنرهای نمایشی و چه در …

اگر نمایش مسابقه کشتی یا فوتبال مردان در رسانه فوائدی در راستای رسالت رسانه داشته باشد و مثلاً باعث ایجاد نشاط در جامعه شود، در چه صورت می‌توان آن را مصداق اعانه بر تحریک شهوت نامحرم تلقی کرد و ممنوع دانست؟ اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام‌ والمسلمین باستانی، سال‌هاست که در حوزه علمیه قم به تدریس می‌پردازد و هم اکنون نیز درس خارج فقه و اصول وی در این حوزه برپاست. او سال‌هاست که به مسائل نوپدید نیز علاقه‌مند شده است و در این عرصه‌ها نیز به تدریس و پژوهش می‌پردازد. با او از حکم نمایش برهنه یا نیمه‌برهنه بدن مردان …

اختصاصی شبکه اجتهاد: استفاده از کلاه‌گیس برای زنان از دیرباز مرسوم بوده است. با افزایش اقبال به هنرهای نمایشی اما این وسیله، به‌عنوان یکی از ابزارآلات گریم بازیگر نیز تلقی گردید. بازیگران مرد و زن، با استفاده از کلاه‌گیس، دیگر نیاز نداشتند موی خود را بلند کنند یا رنگ آن را تغییر دهند. همین امر کلاه‌گیس را به‌عنوان یکی از آسان‌ترین وسائل تغییر چهره بازیگران به شمار آورد. در رابطه‌با زنان اما این پرسش مطرح است که آیا استفاده از این وسیله، برای ایشان جایز است یا نه؟ وجه عدم جواز آن، صدق عنوان زینت بر آن یا عدم تلقی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: برخلاف حکم نمایش بدن زنان، احکام نشان‌دادن یا «نمایش رسانه‌ای بدن مردان» در فقه اسلامی کمتر موردتوجه قرار گرفته است. «نمایش بدن نیمه‌برهنه مردان» در رسانه، هم به‌صورت هنرهای نمایشی از قبیل فیلم، سریال و تئاتر و سینما امکان دارد و هم به‌صورت نمایش مسابقات ورزشی؛ نظیر شنا، کشتی و وزنه‌برداری. نوشته پیش‌رو، تلاش کرده دیدگاه‌های فقها در این زمینه را به‌صورت خلاصه بیان کند. پیشینه نمایش ِ«بدن نیمه‌برهنه مردان» بر خلاف حکم جواز یا عدم جواز نگاه‌کردن به بدن، بسیار کوتاه است؛ زیرا از زمان پیدایش رسانه‌های تصویری و همه‌گیرشدن آن در میان جوامع مذهبی و …

با همه احترامی که برای این فقیهان قائلم و با همه اعترافی که به جهل فقهی خود دارم، معتقدم حتی در پخش زنده نیز تصویری که شما می‌بینید، باواسطه دوربین و ارسال پی‌درپی و سریع تصاویر گرفته شده از صحنه‌ای مثلاً کُشتی به شما می‌رسد و لذا همان حکم دیدن عکس یا فیلم از پیش گرفته شده را باید داشته باشد و هرگز نمی‌توان این فیلمی که به‌طور هم‌زمان از استادیوم ورزشی پخش می‌شود را در حکم نگاه مستقیم و بلاواسطه به بدن مرد دانست. شاید اگر تکنولوژی عکس و فیلم به‌وضوح برای این فقیهان محترم تشریح شود، تفاوتی را …

بسیاری از فقها نسبت به هنرهای نمایشی، ریشه در این پیش‌فرض دارد که همه مظاهر تمدن جدید را نامطلوب و مطرود می‌دانند. این، یک نگاه افراط‌گرایانه و غیرقابل‌پذیرش است که اگر آن را بپذیریم، راهی جز رفتن به عزلت و انزوا و انسداد فکری برای ما باقی نمی‌ماند. هرچند ممکن است صاحبان این دیدگاه، هدف و نیّت خیری داشته باشند، چنان‌که این دغدغه‌شان که مظاهر تمدن جدید، بشر را به بیراهه می‌برد تا حد بسیار زیادی قابل‌قبول است؛ اما نحوه مواجهه و رویکردشان، عاری از یک منطق عقلانی است. اختصاصی شبکه اجنهاد: فقه نمایش را شاید بتوان مهم‌ترین و گسترده‌ترین …

ما اصلاً در تبویب فقه، بابی تحت عنوان باب رسانه یا هنر نداریم. هیچ یک از فقهای ما بابی را برای رسانه یا هنر اختصاص نداده‌اند. این اول کلام است که آیا می‌توانیم در تبویب فقهی خود، بابی را برای فقه رسانه یا هنر اختصاص بدهیم یا خیر؟ اختصاصی شبکه اجتهاد: شکی نیست که یکی از مهم‌ترین بخش‌ها و سرفصل‌های فقه هنر، مسائل مربوط به هنرهای نمایشی است. درعین‌حال اما به نظر می‌رسد مراد از این سرفصل و آنچه از آن تحت عنوان «فقه نمایش» یاد می‌شود روشن نیست. این موضوع را با حجت‌الاسلام‌ والمسلمین علی نهاوندی، در میان گذاشتیم. …

اختصاصی شبکه اجتهاد: به دلیل مستحدثه بودن عکس و فیلم (زنده و غیرزنده)، آیه یا روایتی که به عنوان دلیل خاص قابل استناد باشد وجود ندارد. این نوشتار، تلاشی است برای حل کردن یک مساله از مسائل بی‌شماری که در این حوزه وجود دارد؛ یعنی بررسی حکم نگاه به تصاویر پخش زنده و غیرزنده. چهار نظریه اصلی در حوزه مقایسه حکم نظر به تصاویر زنده با تصاویر غیرزنده وجود دارد: یکم: یکسانی حکم که همان حکم نظر به عکس نامحرم است. دوم: یکسانی حکم که همان حکم نظر به شخص نامحرم است. سوم: تفاوت حکم به این شکل که نظر …

اختصاصی شبکه اجتهاد: خروج فقه از رویکرد انفعالی و ورود به عرصه فعالیت، جز با آینده پژوهشی و شناخت مسائلی که در آینده با آن روبرو خواهد شد میسر نیست؛ بنابراین لزوم آینده‌پژوهی در همه عرصه‌های فقه، ضرورت می‌یابد. یکی از مهم‌ترین مسائل فقه‌های معاصر، مباحث مرتبط با هنرهای نمایشی است. حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصادق لیراوی، مدیر مرکز پژوهش‌های اسلامی رسانه، در این یادداشت اختصاصی، به این موضوع پرداخته است. فقه نمایش، رشته علمی است که هنوز مسائل و موضوعات آن به‌صورت کامل طرح و شناسایی نشده؛ بنابراین احکام آن نیز به‌تبع موضوعات آن چندان روشن نیست. عمدتاً مسائل مربوط به …

فقهایِ آینده، از فقیهان گذشته‌ها و برخی فتاوای آنان، درس خواهند گرفت؛ چون با گذر زمان و وسعت پیشرفت‌ها متوجه خواهند شد که فقهای گذشته، در خصوص مسائل فقه نمایش و صحنه‌های مجازی، خیلی کم ورود پیدا کرده‌اند یا موضوع را به‌خوبی شناسایی نکرده‌اند، لذا به‌خوبی نتوانسته‌اند حکم صادر کنند، یا حکمشان اشتباه بوده و یا اصولاً پاسخی نداده و مسئله را به خود مکلف واگذار کرده‌اند. اختصاصی شبکه اجتهاد: خروج فقه از رویکرد انفعالی و ورود به عرصه فعالیت، جز با آینده پژوهشی و شناخت مسائلی که در آینده با آن روبرو خواهد شد میسر نیست؛ بنابراین لزوم آینده‌پژوهی …

اگر کلاه‌گیس به‌صورت متعارف باشد، یعنی مثل دیگر زنان که مو دارند، به‌طوری باشد که عرفاً زینت حساب نشود اشکال ندارد. اما اگر کلاه‌گیس جنبه زینت داشته باشد مثلاً کلاه‌گیس‌هایی که امروزه مرسوم است که قطعاً اگر خودش مو داشت، به این زیبایی نبود، این کلاه‌گیس زینت به‌حساب می‌آید. حجاب را که خداوند قرار داده برای این است که زینت‌ها پوشیده باشد. حال اگر قرار باشد کلاه‌گیس، خودش زینت باشد، پوشیدنش اشکال دارد. پس کلاه‌گیسی که زرق‌وبرق دارد به‌عنوان حجاب دیگر مورد قبول نیست. اختصاصی شبکه اجتهاد: استفاده از کلاه‌گیس هم در میان بانوان از قدیم مرسوم بوده است و …

ما اساساً به مسئله تخیل، رؤیا و روایت‌های تصویری توجه نداریم. به همین دلیل از جنبه‌های هنری و نمایشی دین به‌کلی غافل مانده‌ایم. چه‌بسا مخالفت‌هایی با حوزه هنر و نمایش نیز داریم. البته در بخشی از روایاتی که در منابع دینی ما آمده عمدتاً با تصویر، سازگاری چندانی ندارد. مثلاً روایاتی که حاکی از این است که در اماکن دینی نباید تصاویر موجودات ذی‌روح باشند و کسانی که به تجسیم و تصویر می‌پردازند مورد نکوهش قرار گرفته‌اند. چه‌بسا در قرون گذشته، به دلیل کارکردی که این تصاویر و تجسیم‌ها داشت، می‌طلبید که نگاه این‌چنینی وجود داشته باشد؛ اما الآن و …

اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از مسائل مورد ابتلای هنرهای نمایشی کشورهای اسلامی از جمله ایران، نمایش بانوان بدحجاب، چه ایرانی و چه غیرایرانی است. از سویی، جامعه مذهبی، تقاضای عدم پخش این تصاویر را دارند و از سویی دیگر، اقتضائات فیلمنامه و … مستلزم پخش این‌گونه تصاویر است. حجت‌الاسلام‌ یاسر امینیان، مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم، در این یادداشت، تلاش دارد تا حکم فقهی این موضوع را به‌صورت دقیق بیان کند. مقدمه نگاه‌کردن به بدن و موی زن نامحرم، به اجماع فقها حرام است. این حکم آن‌چنان واضح است که فقها در کتاب‌های استدلالی کمتر بدان پرداخته‌اند، بلکه بیشتر …

کتاب «فقه نمایش» شامل مجموعه مقالات فقه و رسانه به‌کوشش حجت‌الاسلام مصطفی دری، محقق و مدرس حوزه علمیه قم است که به بررسی و حل مسائلی در حوزه «فقه نمایش» پرداخته است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، اثر حاضر در قالب مجموعه مقالات فقه و رسانه به بررسی و حل مسائلی در حوزه «فقه نمایش» پرداخته است. بررسی فقهی مسئله نمایش بدن نیمه‌برهنه مردان و پردازش آن از زوایای مختلف؛ بررسی فقهی مسئله شبیه شده به جنس مخالف در آثار نمایشی و پردازش آن از زوایای مختلف؛ از جمله موضوعاتی می‌باشد که در این اثر جای گرفته است. همچنین، بررسی فقهی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: عنوان «تشّبه به جنس مخالف» به معنای همانندی با جنس مخالف در پوشش، رفتار و غیره، یکی از موضوعاتی است که در رسانه و نمایش مطرح است. در گذشته، برای «تشبّه به جنس مخالف» دامنه محدودتری وجود داشت، به همین دلیل پیچیدگی چندانی نداشت. در روزگار ما، یکی از عرصه‌های صدق این عنوان، در هنر، فیلم و نمایش است. پرسش این است که آیا تشبه به جنس مخالف جایز است یا خیر؟ برخی فقیهان «تشّبه به جنس مخالف» را جایز می‌دانند، اما دسته‌ای دیگر قائل به حرمت آن هستند و برای اثبات آن به برخی روایات، اجماع …

نشست «بازنمایی چهره معصومین و مقدسین در سینما و تلویزیون بر اساس اضلال و هتک حرمت محترمات» به همت دفتر امور نخبگان و استعدادهای برتر حوزه‌های علمیه، طرح جامع شهید بیاضی زاده، پژوهشگاه فقه نظام و مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) در سالن امام خمینی (ره) برگزار شد. ‌‌حجت‌الاسلام محمدعلی حیدری از اساتید حوزه ارائه کننده، دکتر عبدالکریم خیامی، کارشناس ارشد جامعه‌شناسی، دانش آموخته دکتری در رشتۀ فرهنگ و ارتباطات و مدرس دانشگاه‌های امام صادق(ع) و از مدیران صداو سیما ناقد، و دبیر این نشست نیز ‌‌حجت‌الاسلام والمسلمین علی نهاوندی بودند. به گزارش شبکه اجتهاد، در این نشست ‌‌حجت‌الاسلام حیدری …

مقصود از تشبّه حرام، تشبّه هرکدام از این دو به دیگری در امور جنسی است که احیاناً مرد خود را مانند زن، قرار داده و به سمت عمل زشت لواط کشیده شود و یا زن، خودش را مانند مرد قرار دهد و با زنی دیگر، رفع نیاز جنسی و مساحقه نماید. این‌گونه تشبّه قطعاً حرام است و ادلّه فراوانی نیز حرمت آن را تأیید می‌کند. این همان هم‌جنس‌گرایی است که در میان ملت‌های غربی رواج پیدا کرده است. اختصاصی شبکه اجتهاد: حرمت تشبه به جنس مخالف، به‌کرات در روایات ما مطرح شده است. از طرفی در هنرهای نمایشی نیز بارها …

در تئاتر، چون نگاه به خود شخص است، لذا نگاه به غیر وجه و کفّین حرام است ولو قصد لذت هم نداشته باشد، چون ادله اطلاق دارد. در مورد وجه و کفّین البته اختلاف است و مشهور عدم اشکال است. در مورد نمایش‌های تلویزیونی، کسانی که در صحنه فیلم‌برداری حاضرند، چون نگاهشان، به خود شخص است، در غیر وجه و کفین حرام است؛ اما کسانی که در صحنه حاضر نیستند و بعداً فیلم را تماشا می‌کنند اعم از زنده و غیرزنده، نگاهشان حرام نیست مگر اینکه خوف ریبه و مفسده باشد که در آن صورت حرام است؛ اما نه به …

شناخت ضابطه‌مند ابعاد مختلف معنایی و ابهام‌زدایی از مفهوم تصویر، باعث توسعه و تعمیم موضوع یا تضییق مفهوم و تحدید معنای آن خواهد بود. ازاین‌رو تحلیل فقهی مفهوم تصویر، در فرایند استنباط و اجتهاد احکام فقهی، تأثیر مستقیم دارد. تعیین حدود و ثغور، گستره و قیود مفهوم تصویر در فقه سینما، چشم‌انداز دقیقی را در محضر فقیه می‌گشاید، به‌نحوی‌که در استنباط حکم فقهی، ابهامی در ناحیه موضوعِ حکم باقی نخواهد ماند. اختصاصی هشبکه اجتهاد: در فتاوای فقها معمولاً بین پخش زنده و غیرزنده تصاویر، تفاوت گذاشته می‌شود. در احکامی مانند نظر به نامحرم، این تفاوت به‌کرات بیان شده است. حجت‌الاسلام …

فقه نمایش در قدیم، چون رسانه‌های ارتباطی کنونی وجود نداشت فصلی از باب فقه هنر بود و از مسائل مستحدثه هم به شمار نمی‌رفت؛ چون در زمان قدیم و در زمان شارع، افرادی نمایش بازی می‌کردند، به‌صورت تمثیل و تئاتر و همچنین شبیه‌خوانی، شبیه‌سازی، رقاصی و …  که در زمان صدر اسلام هم بوده است؛ اما عرضه نمایش امروزه که عصر رسانه هست، جزء مسائل مستحدثه می‌شود و یک سری احکام جدیدی پیدا می‌کند. اختصاصی شبکه اجتهاد: استاد عباس رفعتی نائینی، سال‌ها در زمره اساتید سطوح عالی و خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم به شمار می‌رفت. او اما …

اختصاصی شبکه اجتهاد: رسانه‌های تصویری از امور نوپدیدند، به همین دلیل احکام فقهی مرتبط با آن نیز کاملاً جدید و نوبنیان هستند. به‌عنوان‌مثال، یکی از مسائلی که در رسانه‌های تصویری مطرح است پرسش از حکم فقهیِ نمایش بدن انسان در رسانه است. در فقه اسلامی حکم نمایش بدن زنان به‌صورت مستوفا بحث‌وبررسی شده است؛ ولی احکام نشان‌دادن یا «نمایش بدن مردان» کمتر موردتوجه قرار گرفته است. «نمایش بدن نیمه برهنه مردان» در رسانه، هم به‌صورت هنرهای نمایشی از قبیل فیلم، سریال و تئاتر تلویزیونی امکان دارد و هم به‌صورت نمایش مسابقات ورزشی، نظیر شنا، کشتی و وزنه‌برداری. سابقه مسئله نمایش …