بایگانی برچسب: محمدحسین نائینی

اختصاصی شبکه اجتهاد: درباره مرحوم شیخ محمدحسینی نائینی، سخن بسیار گفته شده است. مردم اگرچه او را بیشتر به جهت حمایت از جنبش مشروطه خواهی و حمایت از آخوند خراسانی می‌شناسند، اما در حوزه‌های علمیه، او بیش از اینها به «مجدد نائینی» شهره است. کسی که در مبانی اصولیون پیش از خود تجدیدنظر کرد و طرحی جدید برای دانش اصول فقه ریخت. حوزه درسی نائینی یکی از بزرگترین حوزه‌های درسی در زمان خود بود که پس از مرحوم آخوند، شاید بتوان آن را کم نظیر دانست. درباره روش اصولی و فقهی وی و آنچه موجب شده تا او به «مجدد» …

اختصاصی شبکه اجتهاد: میرزا محمدحسین نائینی معروف به میرزای نائینی(ره) فقیه و اصولی نامدار شیعه در اواخر دولت قاجار است که همزمان با جنبش مشروطه، پای به عرصه مبارزه گذاشت و تلاش بسیاری، در جهت اقامه حکومت اسلامی و از بین بردن سلطنت مطلقه و نظام شاهنشاهی قاجار نمود. مهمترین تلاش نائینی در نقد نظام سلطنت مطلقه و تبیین سلطنت مشروطه، در کتابی تحت عنوان «تنبیه الامه و تنزیه المله» به قلم خود ایشان و به زبان فارسی منتشر گردید. در این کتاب نائینی در جهت تبیین سلطنت مشروطه تلاش وافری نموده، مبانی آن را مورد بررسی و واکاوای عمیق …

شبکه اجتهاد: اصطلاح «منطقه الفراغ» مفهومی است که مرحوم شهید سید محمدباقر صدر بخش آخر کتاب اقتصادنا به کار برد. برای این اصطلاح سابقه‌ای پیش از آن نیافتم. آیا شهید صدر با ابتکار خود مفهوم‌سازی کرده و یا از جایی اقتباس کرده است؟ نمی‌دانیم. احتمال این را دارد که این مفهوم با اصطلاح “مالانص فیه” یعنی جایی که نصی برای آن نیست، و یا منطقه “سکوت قانونی” که حقوق‌دانان بکار می‌برند همسان باشد؛ و شاید این عالم بزرگوار چنین مفهومی را از روایت منسوب به امام علی (ع) برگرفته باشد که فرمودند: «إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى افتَرَضَ علیکم فَرَائِضَ فَلاَ تُضَیعُوهَا، …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله میرزا مهدی غروی اصفهانی در ماه محرم سال ۱۳۰۳ هق در محله بیدآباد اصفهان در بیت علم و معنویت متولد شد. میرزا ابتدا تحصیل را در مکتب آغاز کرد و سپس به حوزه اصفهان راه یافت و زیر نظر حجت‌الاسلام والمسلمین ‌آقا اسماعیل غروی به فراگیری علوم اسلامی پرداخت. بعد از فوت پدر، حاج ‌آقا رحیم ارباب هدایت تحصیلی میرزا را عهده‌دار شد و با توجه به تمایلات فلسفی حاج ‌آقا رحیم ارباب، نزد اساتید فلسفه و عرفان حوزه اصفهان مانند حضرات‌ آیات ‌آخوند ملا محمد کاشانی و جهانگیرخان قشقایی و… به تحصیل معقول پرداخت. پس …

محقق نائینی در اثر مهم «تنبیه الامه و تنزیه المله» ضمن اشاره به علل عقب‌ماندگی مسلمانان، به تعریف دو نوع نظام سیاسی می‌پردازد و تعریف خود از مبانی حکومت اسلامی را تبیین می‌کند. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «تنبیه الامه و تنزیه المله» اثری است که به قلم میرزا محمدحسین نائینی از مراجع تقلید شیعه قرن چهاردهم هجری در نجف اشرف نوشته شده است. انگیزه نائینی از نگارش این اثر، دفاع از مبانی حکومت مشروطه و نقد و نفی نظام استبدادی، شاهنشاهی و به تعبیر خود او «ملوکانه» بوده است. در این اثر، مطالب مهمی در خصوص شیوه حکومت‌داری و …

شبکه اجتهاد: میرزا محمدحسین نائینی، در بیست‌وششم خرداد سال ۱۲۳۹ در نائین به‌دنیا آمد و در بیست‌وسوم مرداد ۱۳۱۵ در نجف، چشم از جهان فروبست. نائینی، از حیث گرایشات سیاسی به آخوند خراسانی و سید جمال‌الدین اسدآبادی نزدیک بود و البته برخلاف برخی از هم‌فکرانش به ولایت فقیه معتقد بود و در کنار این اعتقادش، از نخستین‌‌اندیش‌مندانی هم به شمار می‌رود که به صراحت از لزوم وجود قانون اساسی در دولت اسلامی سخن به میان کشیده است. شاید بتوان گفت مهم‌ترین اثر او کتاب «تنبیه‌الامه و تنزیه‌ المله» می‌باشد که در آن به دفاع از مشروطه پرداخته است؛ گرچه این …

شبکه اجتهاد: نوشتن ستایش‌آمیز درباره میرزا محمدحسین نائینی (۱۳۱۵-۱۲۳۹) سهل است؛ خیل پژوهشگرانی که از وی ستایش می‌کنند، و درباره نوآوری‌های وی می‌نویسند، به حد کافی حجت و امکان برای نویسندگان فراهم می‌کند، که بی‌هیچ نگرانی درباره وی قلم‌فرسایی کنند. اما، من قصد دارم نوشته خود را با عنوان «بحران بی‌بنیادی» در اثر نائینی یعنی “تنبیه الامه و تنزیه المله” آغاز کنم. ۱- نوشته نائینی به یک عبارت نوشته فیلسوفانه‌ای نیست؛ کتاب از اسلوب فیلسوفانه برای تحلیل پدیدار سیاست بهره نمی‌گیرد، و نویسنده اصراری برای پی‌گیری ریشه‌ای گزاره‌های کلیدی‌اش و تن دادن به الزامات نظری آنها را ندارد. اما، با‌وجوداین، …

شبکه اجتهاد: با طلوع مدرنیته در ایران و در خلال عصر مشروطه، مفاهیم و نظریه‌های سنتی و سیاسی ما، با چالش مواجه شد. برای حل این چالش‌ها، متفکران مختلف تلاش‌هایی را صورت دادند. یکی از مهم‌ترین این‌‌اندیشمندان نائینی بود که سعی داشت از دل سنت راهی به تجدد بگشاید. در این مقاله، نحوه مواجهه او با مفهوم ملت در‌‌اندیشه سیاسی‌اش به بحث گذاشته می‌شود. مقدمه با ورود امواج تجدد و مدرنیته به ایران در سال‌های پیش از مشروطه، مفاهیم جدیدی به فضای سیاسی و‌‌اندیشه‌ای ایران وارد شد. برخورد‌‌اندیشمندان با مفاهیم نو در کل به سه صورت بود. عده‌ای آن را …

عضو هیئت علمی پژوهشکده اسلام تمدنی معتقد است نائینی لوازم استقرار و بقاء تمدن اسلامی را مشروط به امور مهمی هم چون: عدالت، شورا، آزادی و مساوات آحاد مسلمین با اشخاص خلفاء و بطانه (نزدیکان) ایشان در حقوق می‌داند که از این میان از نقش اساسی استبداد و مقومات آن به عنوان عامل مهم و بنیادین در سقوط تمدن یاد می‌کند. به گزارش شبکه اجتهاد، امروز سالروز درگذشت آیت‌الله میرزا محمدحسین نائینی غروی (۲۶خرداد ۱۲۳۹ – ۲۳ مرداد ۱۳۱۵)، مشهور به میرزای نائینی است. او تحصیلاتش را در نائین، اصفهان، نجف، سامرا و کربلا سپری کرد تا فقه، اصول، فلسفه …

مراد برخی مراجع این بود که مشروطه یک نظام در حد ذات خود غیر مشروعی است که در شرایط فعلی همراهی و مشارکت با آن مشروع بوده و مطابق با دیانت است. شبکه اجتهاد: شیعیان بر اساس اندیشه سیاسی خود در مقاطعی از تاریخ گذشته در بخش‌های وسیعی از دنیای اسلام با گریز از مراکز قدرت، سیاستی منفی را در پیش گرفته‌اند و در مقاطعی دیگر نیز به سوی سیاست‌های مثبت و فعال گام برداشته‌اند. با استفاده از همین مبانی بود که عالمان شیعه در دوران قاجار ابتدا طرح عدالتخانه و سپس مشروطه را برای تأمین مشارکت فعال و در …

مرحوم نایینی و امام خمینی به این نتیجه رسیدند که احکام اسلامی اقتضای اجرا دارد و اجرای آن راهی جز اقامه دولت ندارد؛ اما دیگر با اقامه دولت سنتی نمی‌شود دین را در این دوره نگه‌داشت و حتماً باید راهی فراهم کرد تا مردم، در زندگی‌شان مشارکت کنند و برای اجرای شریعت، راهی که جز احترام گذاشتن به حقوق مردم درحوزه مشاعات وجود ندارد. به گزارش شبکه اجتهاد، روز دوشنبه، ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۷، اولین نشست از سری نشست‌های اندیشه‌ورزی سایت مباحثات با حضور عبدالوهاب فراتی عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و با موضوع «روحانیت و دولت مدرن …

امام خمینی معتقد بودند اگر یک فقیه نمی‌تواند حکومت تشکیل دهد باید همه فقها باهم اقدام کنند، اگر همه هم اقدام کردند و نتوانستند منصب آنها ساقط نمی‌شود و از ولایت سقوط نمی‌کنند هرچند معذور از تشکیل حکومت هستند و باید به هر مقدار که می‌توانند اعمال ولایت کنند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر نجف لک زایی، رییس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چندی قبل در چهارمین جلسه از سلسله سمینارهای علمی «ولایت فقیه» که از سوی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان برگزار می‌گردد، با اشاره به اهمیت بررسی پیشینه تاریخی ولایت فقیه، گفت: سؤال مهمی که باید به …

مراسم پیاده روی در عصر مرجعیت شیخ مرتضی انصاری با شکوه تمام رواج داشته است. در حالی که پس از وی، این عمل٬ متعلق به طبقه فقرا و نیازمندان معرفی شد ولی محدث نوری آن را احیا کرد.

خلاصه رأی عمده علمای نجف که در کتاب «تنبیه الأمه و تنزیه المله» انعکاس پیدا کرده است، تحدید و محدود کردن قدرت مطلقه سلاطین است. در آن زمان علما با سلطنت مطلقه قاجار مواجه بودند که به میل خود و تشخیص خود کشور را اداره می‌کردند و به هیچ قاعده و قانونی هم مقید نبودند.

ابوالقاسم یعقوبی در بخشی از این کتاب با اشاره به رویکرد انتقادی مرحوم سید مصطفی خمینی نسبت به علم اصول، آورده است: سید مصطفی خمینی شیوه‌های پالایش و پیرایش دانش اصول را در سه چیز می‌داند: ۱ـ مرزبندی مسائل کلامی و فلسفی با مسائل علم اصول، ۲ـ اهمیت دادن به سیر تاریخی مسائل اصولی ۳ـ بهره گیری از کارشناسان.

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلی میرموسوی دانشیار علوم سیاسی دانشگاه مفید و رئیس دانشکده علوم سیاسی این دانشگاه است. یادداشت حاضر که مکتوب سخنرانی ایشان است در دهمین همایش سالانه انجمن علوم سیاسی ایران با موضوع «وضعیت فکر سیاسی در ایران معاصر»، پس از ویرایش نهایی دکترمیرموسوی، برای انتشار در اختیار «مباحثات» قرار گرفت. پسااسلام‌گرایی گذار از برداشت ایدئولوژیک نسبت به دین و در حقیقت واکنشی است به دشواری‌هایی که در تجربه اسلام سیاسی در جوامع اسلامی پدیدار شد. اگر اسلام سیاسی ادعای اصلیش این بود که نظریه‌ای بر پایه آموزه‌ها و تعالیم دینی برای اداره جامعه و حکومت از …

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه با بیان اینکه هنر امام(ره) بازخوانی فقه بدون افتادن در ورطه التقاط بود، گفت: نظریه مردم‌سالاری دینی که هم مشروعیت و هم منشا قدرت نظام را تامین می‌کند با بازخوانی درست و گفتمان مطلوب، قابل عرضه به دنیاست. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدسجاد ایزدهی، دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی امروز ۱۴ بهمن ماه در همایش فقه حکومتی که با موضوع نقش مردم در نظام اسلامی برگزار شد با اشاره به بحث مردم‌سالاری گفت: دغدغه اصلی مردم‌سالاری در نظام غرب وجود دارد و در همان فضا هم شکل گرفت و به …

آقای نایینی در حاشیه عروه، مطلقاً تقلید از میت را حرام دانسته؛ ولو اعلم بوده باشد؛ ولی در استفتائات خود گفته اگر کسی به فتاوای ایشان دسترسی نداشت، به آثار برخی قدما مثل وحید بهبهانی و… مراجعه کند. ظاهراً ایشان هیچ‌کدام از معاصرین خود را اعلم از خود نمی‌دانسته‌اند. به گزارش شبکه اجتهاد، «تقریرات گعده» عنوان صفحه‌ی ثابتی است که در مجله تقریرات منتشر می‌شود؛ مشتمل بر نکاتی ناب و شنیدنی از مرجع عالی‌قدر آیت‌الله‌ شبیری زنجانی که گاه به‌مناسبت در جلسه‌ی درسی ایشان و یا در گعده‌های علمی آیت‌الله با شاگردان مطرح می‌شوند. نوشتار حاضر، متن کامل «تقریرات گعده»‌ای …

قانون گذاری از مفاهیم و موضوعات مورد بحث میان جریان های سیاسی و مذهبی مختلف در دوران مشروطه بوده است که متناسب با تعریفی که هر یک از جریان ها از قانون گذاری و حیطه آن در اسلام ارائه داده اند مواضع مختلفی در برابر نهضت مشروطیت که یکی از اصول اصلی آن قانون و قانون گذاری است اتخاذ کرده اند. آراء شیخ فضل الله نوری و میرزای نائینی به عنوان نمایندگان دو جریان مهم که در تقابل با یکدیگر بودند در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است و در پاسخ به سوال از «جواز و عدم جواز قانون گذاری و قلمرو آن در آراء این دو عالم عصر مشروطه»؛ مسائلی چون تفاوت رای در حداقلی و حداکثری بودن محدوده قانون گذاری بشر (عرفیات و غیر منصوصات)، تفاوت اجتهادی در فهم متفاوت از متون دینی (فهم متفاوت از نظام سیاسی شیعه در عصر غیبت)، اختلاف در مبانی و چگونگی استفاده از ادله استنباط احکام و اختلاف در دیدگاه انسان شناسانه و دین شناسانه؛ به عنوان دلایل اختلاف برشمرده می شود. در نتیجه در هر دو دیدگاه امکان قانون گذاری برای جامعه بشری وجود دارد که این قانون گذاری با استناد به دلایل شرعی و به کمک اجتهاد از سوی «سلطان صاحب شوکت» یا «مجلس شورای ملی» در قلمرو مشخص و با شروط خاصی (عدم تغایر با اسلام یا مطابقت با اسلام) صورت می گیرد.

اخیراً کسانى بر این نکته پاى فشرده‏‌اند که آخوند خراسانى چندان به تصدى حکومت توسط فقیهان و به اصطلاح، ولایت فقیه و به‌ویژه در شکل مطلقه‏‌اش باور نداشته و تنها چون در موقعیت خاص مشروطه قرار گرفته، به عنوان مناسب‌ترین رویکرد، از آن پشتیبانى کرده است. مستندِ اینان، ادله‏‌اى است که مرحوم آخوند در یک «سندِ گزارشى» منتسب به او، بر ناممکن بودن حکومت دینى اقامه کرده است. شبکه اجتهاد: همه تاریخ‌نگاران دوران معاصر، اتفاق نظر دارند که آخوند خراسانى، نه تنها در روند شکل‌گیرى و پیروزى جنبش مشروطه سهم سترگى دارد، بلکه از استوانه‏‌هاى آن به شمار می‌رود. پرسش …