اختصاصی شبکه اجتهاد: میتوان «ترک دنیا» را یکی از مقاصد بنیادین شریعت اسلامی دانست. این مفهوم به معنای دوری از وابستگیهای مادی، توجه به معنویت و آماده شدن برای زندگی اخروی است (مترادف زهد). این مقصد در عبادات مختلف، از جمله حج، به اشکال گوناگون نمود پیدا میکند. حج، فرصتی بینظیر برای تمرین «ترک دنیا» و تجربه زندگیای ساده و …
Read More »Tag Archives: مقاصد الشریعه
حسن و قبح در فقه حکومتی امام خمینی: از جعل اعتباری تا اهداف شریعت/ هادی غلامی
اختصاصی شبکه اجتهاد: آنچه از فقه حکومتی امام راحل برمیآید، این است که احکام تابع مصالح و مفاسدی است که فقیه آن را ادراک میکند و احکام متلقّی به فهم فقیه از مصالح و مقتضیات زمانی و مکانی است. اگر فهم فقیه از مصالح آنی و زمانی را ملاک خود قرار دهیم، که البته این فهم نیز بدون ضابطه و …
Read More »فقه بدون منظومه، شریعت بدون کرامت!/ با فقه تکهتکه نمیتوان در دنیا سربلند بود/ فقه بدون عقلانیت، شایسته شریعت پیامبر(ص) نیست
الآن فضا بهگونهای شده که بعضی تلاش میکنند اثبات کنند: نه «عقل» توانایی درک دارد، نه «مقاصد» باید لحاظ شود، نه خداوند در تشریعش عادل است، نه نظام فقهی داریم؛ فقط با احکام اتمیکِ بریده بریده مواجهایم که باید به هر قیمتی به آنها عمل شود! به گزارش خبرنگار اجتهاد، در سنت فقهی امامیه، استنباط احکام شرعی بر پایه متون …
Read More »شریعت حداکثری؛ نگاهی انتقادی به مبانی و ادله
دفتر اول از سلسله مباحث گستره شریعت، درسگفتارهای استاد شیخ حیدر حبالله با عنوان «شریعت حداکثری؛ نگاهی انتقادی به مبانی و ادله» توسط نشر طه چاپ و به زیور طبع آراسته شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، گستره نفوذ شریعت و میزان تأثیر آن بر تمامی ابعاد حیات انسان همواره عرصه مناقشه و اندیشهورزی بوده است؛ آیا شریعت با دیدگاهی حداکثری …
Read More »نقدی تفصیلی بر دیدگاه استاد رشاد در موضوع مقاصد الشریعه
شبکه اجتهاد: استاد علیاکبر رشاد در سخنان خود، نظرات قابل تاملی درباره مقاصد الشریعه و تأثیر آن بر علوم اسلامی و انسانی مطرح کردهاند. در این دیدگاه، مقاصد الشریعه، نهتنها بهعنوان معیاری برای تمایز علوم اسلامی از غیر اسلامی مطرح شده، بلکه بهعنوان ابزاری برای مهندسی و تولید علوم انسانی اسلامی معرفی گردیده است. با احترام به تلاشهای استاد گرانمایه، …
Read More »«فقه مقاصدی» یا «مقصدبسنده» مورد تایید ما نیست/ امام (ره) و آیتالله سیستانی در برخی موارد از رویکرد مقاصدی در استنباطات فقهی خود بهره بردهاند/ ضرورت لحاظ نصوص مقاصدی در فرآیند اجتهاد در کنار سایر ادلهی شرعی
استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم گفت: در فقه امامیه، نه نظریهی «مقاصد بسنده» (که نصوص را کنار گذاشته و صرفاً بر مقاصد تکیه میکند) مورد پذیرش است، و نه فقه مقاصدی به معنای رایج در اندیشهی برخی اهل سنت، بلکه آنچه مورد تأکید است، ضرورت لحاظ نصوص مقاصدی در فرآیند اجتهاد و استنباط احکام در کنار سایر …
Read More »مقایسه نظریه تبعیت احکام از مصالح و مفاسد با مقاصد الشریعه
وقتی بحث از مصالح و مفاسد به عنوان ملاک میشود پس میتوان از مقاصد الشریعه هم در بحث ملاکات استفاده کرد کما اینکه برخی از اساتید معاصر همان مقاصد الشریعه اهل تسنن را به همان شکل فیالجمله در فقه قائلند؛ لکن ارائهدهنده در این مجال درصدد نفی مقاصد الشریعه به عنوان ملاک احکام هست و اگر درجایی از آن اسم …
Read More »گرفتار افراط و تفریط در کاربرست «مقاصد الشریعه» نشویم/ تأثیر مقاصد بر ساختار و رویکردهای علوم انسانی
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با تاکید بر اثرگذاری مقاصدالشریعه بر مسائل و موضوعات و اهداف علوم انسانی، گفت: در کاربست مقاصدالشریعه نباید به دام تفریط و نه افراط بیفتیم و این تصلب را هم نداشته باشیم که بگوییم مقاصد تاثیری در علوم ندارد. شبکه اجتهاد: مقاصد الشریعه کارکردهای معتبر دینی دارد و صرفا کارکرد آن معرفتشناختی نیست و …
Read More »رهیافتی نو به مقاصد شریعت در استنباط فقهی
کتاب «رهیافتی نو به مقاصد شریعت در استنباط فقهی» اثر حامد فلاحتی درصدد پیشبرد اهداف و مقاصد شریعت، در فرایند استنباط حکم فقهی به عنوان یک مؤلفه مؤثر در معرفت فقهی است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در حوزه فقه و پژوهشهای فقهی یکی از موضوعات مهم و تاثیرگذار در روششناسی استنباط، مساله مقاصد شریعت است، در دوران معاصر برخی فضلای …
Read More »جدال اسلام مقاصدی با اسلام روشن فکری/ عبدالوهاب فراتی
اختصاصی شبکه اجتهاد: بخش نخست مناظره استاد علیدوست و دکتر سروش را گوش کردم. پیش از آنکه به نقد این دیالوگ بپردازم باید اذعان کنم در شرایطی که گفتگو میان حوزویان و دانشگاهیان به آروزیی دیرینه تبدیل شده و اساسا دیگر نه دانشگاهیان وارد حوزه میشوند و نه حوزویان روانه دانشگاهها، انجام این مناظره را رخدادی میمون میدانم تا راهی …
Read More »فعالسازی مقاصد در فقه الاجتماع با نظریه علامه طباطبایی
شبکه اجتهاد: در مسیر فعالسازی مقاصد شریعت، نیازی جدى به برونرفت از چارچوبهای سنتی و گامنهادن در فضایی تخصصیتر، که با پیچیدگیهای عصر حاضر همخوانی داشته باشد، حس میشود. این دگرگونی نیازمند تمرکزی ویژه بر وارد ساختن مقاصد شریعت در فقه اجتماع است. فقه اجتماع فقهی تخصصی است که به احکام شرعی مربوط به زیربناهای اجتماعی، از جمله کنشگری اجتماعی، …
Read More »درباره جابجایی تعطیلات هفته در فقه اهل سنت
شبکه اجتهاد: نضج فقه عقل گرایانه تیسیری، ترویج مقاصد الشریعه و توجه به مصلحت گرایی در فقه الاجتماع باعث بوجود آمدن فتواهای راهگشا در فقه سنتی اهل سنت بویژه در تعامل جامعه اسلامی با تازه مسلمانان و غرب شده است. مهمترین بستر فتواهای مصلحت گرایانه فقهای سنتی در مواجه با مسائل اجتماعی نوپدید جوامع مسلمان با غرب خود را نمایان …
Read More »پرسش و پاسخهای صریح در باب «نظریه مقاصد شریعه»
استاد علیدوست گفت: آن کسی که میگوید نماز صبح برای این بوده که مردم ساعت ۷ سر کار بروند و هکذا، او دارد یک فلسفهی حکم برای یک حکم شرعی درست میکند. این فلسفهبافی برای یک حکم خاص است و ربطی به مقاصد ندارد. ما اصلا به این مقاصد نمیگوییم. البته بعد در یک نظام حلقوی میگوییم. یعنی باید مجموعهی …
Read More »مقاصدیها انضباطی در بیان مقاصد ندارند/ مخربترین اثر نظریه مقاصد، حذف قرآن و سنت در استنباط احکام است!/ خطابات قانونی با مقاصد اصلاً قابل جمع نیست
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) گفت: قدمای اهل سنت مقاصد را در پنج چیز قرار دادند اما معاصرین از اهل سنت آن را توسعه داده میگویند منحصر به آن پنج مقصد نیست مثلاً آزادی انسان یا کرامت انسان و نیز عدالت هم جزء مقاصد شریعت است، این موارد را نیز اضافه به مقاصد الشریعه نمودهاند. امروز یکی از مشکلات …
Read More »نگاهی به کتاب «مقاصد الشریعه» اثر استاد فاضل لنکرانی
این اثر تقرایرات مهدی اعلایی است که برگرفته از چهارده جلسه درسی از سلسله مباحث دروس خارج استاد محمدجواد فاضل لنکرانی میباشد. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد محمدجواد فاضل لنکرانی، بر آن است که مقاصدیون در کشف تعداد ملاکات دچار تزلزل هستند و خلط مبحث در ارائه ملاکات احکام وجود دارد. همچنین این ملاکات احکام با ملاکات دین در مواردی …
Read More »نگاهی دوباره به «خصائص الشریعه»
استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه، گفت: حلال خدا از حرامها بیشتر است ولی ما آن را برعکس کردهایم و دست و پای افراد را میبندیم و این تأثیر منفی بر همه زندگی فرد خواهد گذاشت. خداوند فرموده است چرا طیبات را حرام میکنید پس حلال الهی بیش از حرام است لذا نباید دائماً احتیاط، احتیاط درست کنیم …
Read More »ملاحظهای پیرامون نظریه فقه المقاصد استاد علیدوست/ یعقوب مددی
اختصاصی شبکه اجتهاد: بدون شک بیان حضرت استاد ابوالقاسم علیدوست پیرامون هدفمند بودن شریعت اولا و معلّل بودن احکام برآنها امری متین و مسلّم است. لکن همانطور که مبین فرمودند نقطه ثقل بحث، تعیین نسبت مقاصد و استظهارات فقهی است. مسلم است که احکام تابع ملاکات هستند خواه مرکز مصالح را متعلق احکام بدانیم مطلقاً یا خود احکام تاره. و …
Read More »ملاحظاتی در باب فقه المقاصد/ یحیی عبدالهی
شبکه اجتهاد: از پایگاه مبانی استاد سید احمدمددی میتوان دو ملاحظه و از اندیشههای استاد سید مهدی میرباقری میتوان سه ملاحظه در باب فقه المقاصد را مطرح کرد. دراینجا دیدگاههای استاد علیدوست را در کتاب فقه و مصلحت مبنا قرار دادهایم. آنچه در ادامه میآید درک یکی از شاگردان دو استاد معظم است که ممکن است نیازمند اصلاح و تصحیح باشد. …
Read More »بازسازی فقه شیعه از مقاصد سکولار تا مکتب امام خمینی/ سیدعلی موسوی
شبکه اجتهاد: مقاصد متصور در فضای جامعه علمی ما فاصله عظیمی از آنچه در فقه مالکی به عنوان مقاصد شناخته میشود دارد. ما وقتی میگوییم مقاصد یاد اندیشه توحیدی توسعه یافته علامه طباطبایی در المیزان، طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن رهبر معظم انقلاب و فقه ولایی امام خمینی میافتیم. این اندیشه هرچند با نگاهی حکمی، مقصد و مبدا را …
Read More »محتاج تولید یک فقه جدید هستیم/ روایت یا آیهای پیدا نکردهام که از تفکر در علل احکام نهی کند/ تنها نصوصِ به ظاهر متضاد با فقه مقاصدی، نصوص تحذیر از قیاس هستند/ دعوت به فقه شمولی نمیکنم اما معتقد به فقه سیستماتیک هستم
خلاصه آرای فقهی بنده با همین رویکرد در سایت شخصى من منتشر شده است. حدود ۳۰۰ فتوا در این مباحث ممکن است مخالف مشهور و منسجم با مزاج مقاصد الشریعه باشد، البته این فتاوا بر اساس تطبیق قواعد و کاملا منضبط است چون من به این نتیجه رسیدهام که رهایی از این پنجگانه یعنی اجماع، شهرت، خبر واحد، تسامح در …
Read More »نگاهی به ایده فقه مقاصد و نقد آن/ محمد متقیان تبریزی
شبکه اجتهاد: یکی از مباحث مطرح در عرصه فقه معاصر، موضوع توجه به اهداف شریعت در عملیات استنباط است که از آن به فقه مقاصد تعبیر میشود. عمدتاً جناب استادعلیدوست (زیدعزه) در زمان حاضر متکفل طرح این بحث هستند و درباره آن تحقیقات متعدد در قالب کتب، مقالات و نیز سخنرانیهایی داشته و دارند. آنچه در ادامه میآید شامل گزارشی …
Read More »«علل و حکم» از مباحث مغفول در اصول فقه شیعی است/ میتوان بحث «علل و حکم» را عدل بحث «مقاصد شریعت» دانست/ حکم جدیدترین مسائل روز بر اساس «علل و حکم» قابل استنباط است
استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با بیان اینکه بحث علل و حکم از مباحث مغفول در اصول فقه شیعی است، گفت: در اصول فقه سنی، منابع و ادلهای دیگری برای استنباط حکم شرعی ذکر شده است از جمله قیاس، استحسان، مصالح مرسله و مقاصد شریعت. این عناوین اگر چه در اصول فقه شیعی مطرح نیستند اما در …
Read More »نواب: بحث مقاصد الشریعه وارد حوزه علمیه قم شده است/ تکمیل نظریه فقهالمقاصد آخرین هدف تحقیقاتی من است/ مبلغی: مقاصد چیزی نیست که ما به شریعت تحمیل کنیم/ باید برای مقاصد در منهج استنباط جایی پیدا کرد
استاد نواب با اشاره به اهمیت اثرگذاری مقاصد الشریعه بر آینده جهان اسلام، تکمیل نظریه فقهالمقاصد آخرین هدف تحقیقاتی خود عنوان کرد و گفت: تعلیل مداری در اجتهاد پیدا کردن و یافتن یک فهم عقلانی از نص است و تعقل گرایی را با سنجش مقتضیات زمان گسترش میدهد. استاد مبلغی کتاب «رویکرد تعلیل مداری در اجتهاد» اثر استاد نواب را …
Read More »بزرگترین خطری که حوزههای شیعه را تهدید میکند «مقاصد الشریعه» است!/ هنوز فقه را برای حوزههای خودمان درست بیان نکردهایم
استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، «مقاصد الشریعه» را بزرگترین خطر تهدید کننده حوزههای شیعی دانست و اظهار کرد: مقاصد الشریعه امروز دست اهلسنت را از قرآن خالی میکند. چون وقتی پای مقاصد به کار آمد همه آیات قرآن و همه روایات و متون، طریق میشوند. میگویند آنچه موضوعیت دارد، غایت این آیات وروایات است. پس باید سراغ …
Read More »فقیه در استنباط باید بهنصوص مبین احکام در سایۀ نصوص مبین مقاصد نگاه کند/ در فقه الحکومه، نصوص مبین مقاصد کارایی سندی و دلالی دارد/ از تراث شیعه برای بومیسازی مقاصد استفاده کنیم
نظر ما این است که فقیه متکفل استنباط، آنچه برایش اهمیت دارد اسناد قرآنی و سنت است؛ اگر موردی از اجماع و عقل سالم بماند، آن دو هم منبع استنباط هستند؛ اما مقاصد شارع، صرفاً میتوانند مفسر نصوص مبین شریعت باشند. کسی که مقاصدی فکر میکند هیچوقت فتوا به اطلاقگیری منافی با مصالح و مقاصد یا فتوا به «الخراج بالضمان» …
Read More »فتاوای فقهای مقاصدی شیعی با بقیه فقهای غیر مقاصدی تفاوت چندانی ندارد!/ در فقه امامیه جریان فقه مقاصدی بهمعنای خاص کلمه نداریم/ نزدیکترین فقه به نگاه مقاصدی، اندیشه فقهی امام خمینی(ره) است!/ ما دعوت به مقاصدی مطلق نمیکنیم
شاید نزدیکترین شخص به این نگاه مقاصدی بهلحاظ نظری در شخصیت فقهی امام خمینی(ره) باشد، زمانی که میگوید این احکام جزئی چیزی جز تجلیاتی برای احکام حکومتی نیستند. البته امتداد این سخن را ما در مثل تحریر الوسیله یا دیگر کتب فقهی ایشان نمیبینیم. شبکه اجتهاد: فقه المقاصد، علل الشرایع، مقاصد الشریعه و مذاق شارع و واژگانی از این دست …
Read More »خوانش گذرا روایات نهی از قیاس در کافی شریف/ علی بهادرزایی
اختصاصی شبکه اجتهاد: تبیینی که بهتازگی توسط محقّق ساعی حوزوی، استاد حیدر حبّ الله، در مورد ادله نهی از قیاس مطرح شده، مطلبی است که مواجه عالمانه با آن اهمیت مضاعفی دارد؛ زیرا به اذعان خود ایشان، «با تلقّی مشهور علمای قرون نخستین مخالف است» و در واقع، ارتکازی راسخ در نظام استنباطی شیعه را هدف گرفته است. محقّق یاد …
Read More »ابن جنید معتقد به قیاس بود/ اگر دیدگاه ما درمورد قیاس عوض شود، آفاق جدیدی جلوی ما گشوده میشود!/ محقق اردبیلی هم خیلی مقید به نص نیست
به نظر بنده اگر دیدگاه ما درمورد قیاس عوض شود آفاق جدیدی جلوی ما گشوده میشود. به همین دلیل شاید یکی از اسباب اساسی که سخت است نظریه مقاصد در فضای شیعی احیا بشود، دیدگاه شیعه در قضیه قیاس است. شبکه اجتهاد: فقه المقاصد، علل الشرایع، مقاصد الشریعه و مذاق شارع و واژگانی از این دست روایت از مسئلهای مهم …
Read More »مقاصد شریعت استعماری؛ «سخن از صلح امروز به معنای فراموشی فلسطین است»
رئیس سابق اتحادیه جهانی علمای مسلمان نسبت به استفاده از مقاصد شریعت استعماری به منظور ضربه زدن به اسلام و حذف آن از زندگی مردم هشدار داد. به گزارش شبکه اجتهاد، رئیس سابق اتحادیه جهانی علمای مسلمان، دکتر احمد الریسونی، نسبت به استفاده از مقاصد شریعت اسلامی به منظور ضربه زدن به اسلام و حذف آن از زندگی مردم هشدار …
Read More »احکام غیرعبادی باید در جهت بهینه شدن زندگی بشر تعیین و تفسیر شود/ احکام جزائی طریقیت برای رفع فساد در جامعه دارد/ ازدواج دوم مرد در صورت ضرر روحی به زن اول، باطل است
استاد محقق داماد در بیان مثالی ساده در فقه مقاصدی میگوید اگر شلاق زدن به خانم بیشوهری که ارتباط نامشروع داشته است موجب شهرت و رسمی شدن فاحشهگری او شود، این کار خلاف است. وی همچنین بیان داشت که ازدواج دوم مرد در صورت ضرر روحی و روانی به زن اول او باطل است. شبکه اجتهاد: فقه مقاصدی در یک …
Read More »