رهبر معظم انقلاب، معرفی و معنا کردن «مصلحت» در مقابل «حقیقت و حکم شریعت» را غلط دانستند و با تأکید بر اینکه لازمه تشخیص صحیح، شناخت موضوع و شناخت مصلحت است، افزودند: در تعیین مصلحت باید به شیوه‌ای عمل شود که کاملاً اطمینان‌بخش باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای صبح امروز (چهارشنبه) در دیدار رئیس و اعضای دوره جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام، مجمع را به لحاظ حضور افراد نخبه و مجرّب و نگاه همه‌جانبه به مسائل کشور و وظایف اساسی که بر عهده آن است، مجموعه‌ای بسیار مهم برای جمهوری اسلامی است. رهبر انقلاب اسلامی همچنین با …
این متن، یک متن کاملاً مقاصدی است. ایشان با این مقاصد، استصحاب را رد کرده‌اند. البته این مقاصدی که در این متن به‌کاررفته است، اوفق بالاحتیاط است. چون مورد از موارد دم است که احتیاط در آن لازم است. ایشان در جای دیگر نیز از همین مقاصد الشریعه استفاده می‌کنند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، سومین نشست علمی مرکز تخصصی امام خامنه‌ای مدظله‌العالی با موضوع «روش‌شناسی اجتهادی آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای در فقه الجهاد» در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی واقع در شهر مقدس قم برگزار شد. در این نشست، حجت‌الاسلام محمدحسین ملک‌زاده، استاد حوزه علمیه قم، بحث خود را تحت دو عنوان …
آیت‌الله سبحانی با بیان این که نباید مصلحت را بر نص مقدم کرد، گفت: مصلحت انگیزی در وحی اثر و جایگاهی ندارد و مصلحت گرایی را نمی‌توانیم بر وحی مقدم کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله شیخ جعفر سبحانی در درس خارج خود که در مسجد اعظم قم برگزار شد، با اشاره به آیاتی از قرآن کریم بیان کرد: یکی از آثار ایمان تسلیم است، ما باید در برابر احکام شرعی تسلیم باشیم. وی افزود: اگر فلسفه احکام را فهمیدیم که بسیار خوب است اما اگر فلسفه را نفهمیدیم نباید با عقل کوچک خود آن حکم را دستکاری کنیم. استاد …
شبکه اجتهاد: در برخى مقالات تصور شده که با مصلحت گرایى می‌توان در نصوص قرآنى و حدیثى تصرف کرد، این موضوع در این مقاله مورد بررسى قرار گرفته است. در مکتب عدلیه، افعال الهى در تکوین و تشریع با غرض و هدف همراه می‌باشد و ساحت حق تعالى از هر کار لغو و بیهوده منزه است و اراده او بر امر باطل (پیراسته از غرض) تعلق نمی‌گیرد. دلایل آنان بر این پیراستگى، از عقل و نقل فراوان است و ما به اندکى از کثیر بسنده می‌کنیم. خرد می‌گوید: کار دور از غرض و هدف، قبیح است،… مقام ربوبى که مظهر …
یکی از مباحثی که در سال‌های اخیر درباره الزامات حکومت اسلامی بر سر زبان‌ها افتاده، دوگانه «حقیقت و مصلحت» است. حجت‌الاسلام دکتر حسین سوزنچی، هفته گذشته در یک سخنرانی در هیأت ثارالله همدان، این موضوع را از منظر تاریخی و کلامی بررسی کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حسین سوزنچی دانشیار دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام در ابتدای سخنان خود با اشاره به اینکه موضوع بحث را از یک روایت نبوی گرفته است گفت: «الحسن و الحسین امامان، قاما او قعدا». حسن و حسین امامند، چه قیام کنند چه بنشینند. غالباً تصور شیعه از امام، امام قائم است. اما …
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار رئیس و اعضای دوره‌ی جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام، مجمع را از ابتکارات با ارزش امام بزرگوار خواندند و با اشاره به سه وظیفه‌ی مهم این نهاد یعنی «تشخیص مصلحت»، «مشاورت در تعیین سیاست‌های کلی» و «ارائه‌ی راه‌حل در معضلات کشور» تأکید کردند: مجمع باید صد در صد انقلابی، فکر و عمل کند و انقلابی باقی بماند.
شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمود مدنی بجستانی، مدیر جامعه الزهرا(سلام الله علیها) در کتابی با عنوان «احکام مصلحتی در فقه اسلامی» به مرجع تشخیص مصلحت در نظام اسلامی اشاره کرد و بیان داشت: به طور کلی دو نوع حکم مصلحتی داریم:
این تحقیق می‌کوشد تا ضمن توجه به پیشینه و مفاهیم این نظریه به بررسی شرایط تاریخی بپردازد که در تعامل با متن اندیشه ولایت فقیه، امکانات درونی این نظریه را در مواجه جدی با شرایط مدرن، پدیدار ساخته است. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «تحلیل گفتمان ولایت‌فقیه در نظام سیاسی ایران»، تألیف فائز دین‌پرست در ۲۶۳ صفحه توسط انتشارات دانشگاه امام صادق(ع) چاپ شده است. گفتمان ولایت فقیه که اصولاً پای در سنت شیعی دارد، در دنیای مدرن، حرکتی انقلابی در مقابل دولت شبه مدرن اقتدارگرای پهلوی آفرید و نهایتاً تئوری مبنایی نظامی سیاسی شد؛ بی‌تردید دولتی مدرن می‌شود. ولایت …
مدیر گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با تاکید بر لزوم بازتعریف عدالت به خصوص در نسبت‌سنجی آن با مصلحت تاکید کرد: عدالت اسلامی صرفا با تبعیت از معصوم، تحققپذیر است. به گزارش شبکه اجتهاد، کرسی علمی ترویجی «عدالت و مصلحت» از سوی حلقه تخصصی عدالت پژوهی مرکز مطالعات بینارشته‌ای دوم اسفندماه در تالار فرهنگ پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی قم برگزار شد.در این کرسی علمی حجت‌الاسلام والمسلمین سید سجاد ایزدهی، مدیر گروه سیاست و عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به عنوان ارائه دهنده و حجج اسلام محسن مهاجرنیا و علی محمدی جورکویه از اعضای هیأت …
گروهی از اهل سنت مانند اشاعره که اساساً به دلیل انکار تبعیت احکام از مصالح و مفاسد می‌گویند وقتی حکمی از طرف شارع صادر می‌شود آن صدور حکم ایجاد مصلحت می‌کند و مصلحت به خودی خود وجود ندارد؛ در حالی که در فقه امامیه وقتی می‌گوییم که احکام تابع مصالح و مفاسد هستند، یعنی خود آن احکام مصلحت ذاتی دارد و شارع به آن امر دستور میدهد. به گزارش شبکه اجتهاد، واژه مصلحت یکی از واژگان مهم عرصه فقه و فقاهت در طول قرون متمادی در فقه امامیه بوده است اما تمایل به فقه اهل سنت از یک سو و …
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به عنصر مصلحت در حکومت دینی اشاره کرد و گفت: مصلحت در واقع یاری‌گر حاکم در صدور احکام حکومتی جهت حفظ اصل نظام است و عمل به مصلحت و تشخیص ولی فقیه و مقدم کردن مصلحت جمعی نظام، لازمه عقلی سیاست است. به گزارش شبکه اجتهاد، واژه مصلحت گرچه قدمتی به قامت فقه شیعی دارد ولی در آثار فقهاء نمی‌توان رویکرد مستقلی به آن مشاهده کرد که دلیل آن میتواند عدم دسترسی فقهاء به حکومت باشد، اما با پیروزی انقلاب اسلامی و مواجهه فقهاء با مسائل حکومتی و لزوم پاسخگویی به مسائل …
اینکه حضرت امام فرمودند زمان و مکان در حکم مؤثرند، در خصوص احکام اضطراری موضوع نیست، بلکه زمان و مکان، موضوع سازی می‌کنند به همین جهت مجمع تشخیص مصلحت نظام به دو بخش اجتهاد در خصوص موضوع و دیگری شناخت حکم آن بر اساس روش اجتهاد فقه جواهری نیازمند است. شبکه اجتهاد: عنصر زمان و مکان و شرایط جامعه اسلامی تعیین کننده مصلحت برای جامعه است و حکم حکومتیِ حاکم اسلامی بر اساس این مصالح در جامعه صادر می‌شود. در نظام اسلامی برای تشخیص و اِعمال مصلحت در احکام حکومتی، ساز و کارهای متعددی در نظر گرفته شده که یکی …
باید مصلحت- قبل از ورود به دلایل مصلحت- از نظر عقلانی و تحلیلی تشخیص داده شود و حتی تشخیص مصلحت یکی از اصول مهم اجتهادی است که می‌خواهد مکمل خاتمیت باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی طی گفتگویی، به جایگاه مصلحت در فقه و حقوق اسلامی همچنین جایگاه این نهاد در جامعه، ضرورتهای تشکیل مجمع تشخیص مصلحت وکارکرد آن در مواجهه با تحولات و چالش‌های سیاسی اشاره کرد که توجه شما را به مشروح این پاسخ‌ها جلب می‌کنیم. جنابعالی جایگاه «مصلحت» در فقه و حقوق اسلامی و دلایل رجوع به مصلحتاندیشی در جامعه اسلامی را چگونه تبیین می‌فرمایید؟ …
شبکه اجتهاد: آیا «منفعت» همان «مصلحت» است و در نتیجه فقط تقابل «مصلحت» با «مفسده» معنا دارد و دیگر تقابلها نیز به آن ملحق می‌شود؟ برای صحت یا سقم این مطلب باید مفردات مسئله مورد بررسی قرار گیرد. واژه‌ی «منفعت» از نظر کاربرد با کلمات «مصلحت»، «صلاح» و «خیر» عجین شده و در لغت، خلاف مضرّت و به معنای «سود و فایده»، «نفع و حاصل»، «بهره و عائد» می‌باشد (لغت‌نامه‌ی دهخدا، ۱۳/۱۹۱۵۴). راغب اصفهانی نیز واژۀ «نفع» را به چیزی تعبیر نموده که برای رسیدن به خیر از آن بهره می‌گیرند (معجم مفردات، ۵۲۳) و در مقابل «ضرر» به معنای …
طرح مصلحت نظام سیاسی، پس از تشکیل نظام جمهوری اسلامی، در برخی ساحت‌ها موجب تحول فقه سیاسی شیعه شده است. نگارنده می‌کوشد نکاتی را که در بـحث تـحول فقه سیاسى شیعه برخاسته از مصلحت نقش دارد تبیین کند. شبکه اجتهاد: مـصلحت که گاهى اوقات بـیانگر اهـداف دین در حوزه روابط سیاسى – اجتماعى است، یکى از عناصر درونى دین و فقه سیاسى است که همواره در آموزه‌هاى اسلامى داراى جایگاه و در ساحت‌هاى گـوناگون مـورد تـوجه بوده است. طرح مصلحت نظام سیاسی، پس از تشکیل نظام جمهوری اسلامی، در برخی ساحت‌ها موجب تحول فقه سیاسی شیعه شده است. حجت‌الاسلام والمسلمین …
احکام اسلام تابع مصالح و مفاسد واقعی‌اند که کشف ملاکات احکام، تابع قواعد و روش‌های فقهی خاصی است؛ حکم حکومتی هم که پاسخگوی بخش زیادی از مسائل مستحدثه اجتماعی سیاسی است، از این قاعده مستثنا نیست. شبکه اجتهاد: بر اساس مبانی دینی همە احکام شریعت تابع مصالح و مفاسد واقعی‌اند؛ بنابراین احکام حکومتی نیز به عنوان بخشی از شریعت تابع مصالح و مفاسدی‌اند که فقیه حاکم تشخیص میدهد؛ از جمله موضوعات برای فهم بهتر ابعاد احکام حکومتی بحث از ملاک این احکام می‌باشد. براساس یافته‌های این مقاله، حکم حکومتی از یک‌سو از ملاک عام برخوردار است، مانند مصلحت که زمینە …
اسلام به عنوان دینی جامع، علاوه بر بیان احکام ثابت، به بیان احکام متغیر نیز پرداخته و مصالح و مفاسد مادى و معنوى متغیّر را مورد توجه قرار داده است و مصالح عمومی را در راستاى اهداف و مقاصد دینى دنبال مى کند. ازاین رو، مصلحت در فقه شیعه از جایگاه ویژه اى برخوردار است؛ به گونه اى که هم بر رفتارهاى فردى آدمیان تأثیر مى گذارد و هم نظام سیاسى و اجتماعى و خانوادگی را شکل مى دهد. حضرت امام خمینى۱ پس از برقراری نظام سیاسى مبتنی بر فقه شیعه، براى اولین بار به اجرایی نمودن گفتمان مصلحت پرداختند که این امر موجب پاره اى از ابهام ها گردید. مسأله اساسی در این باره این است که مفهوم مصلحت چیست و تفاوت میان مصلحت و ضرورت به عنوان شاخص ترین موضوع در احکام ثانویه چیست؟ همچنین مصلحت در حقوق خانواده از چه جایگاهی برخوردار است، آیا مفهوم و شرایط مصلحت در مسائل حکومتی که به حاکم اسلامی واگذار شده، همان مفهوم و شرایطی است که در حقوق خانواده به ویژه در مصلحت ابّ و جدّ نسبت به مولّی علیه مورد نظر است؟ در این تحقیق، پرسش های یادشده مورد بررسی قرار گرفته است.
بحث مصلحت در فقه سیاسی شیعه، پس از تحقق عینی حکومت اسلامی در ایران و طرح عالمانه مباحث حکومتی از سوی امام خمینی(ره) تحت عنوان ولایت فقیه بیش از گذشته اهمیت یافته است. هدف از نوشتار حاضر تبیین جایگاه مصلحت در اندیشه فقهی ـ سیاسی امام خمینی به عنوان راهکاری در خصوص رفع تزاحم احکام است. ازاینرو، سؤال اصلی این است که آیا در اندیشه فقهی ـ سیاسی امام خمینی(ره) حاکم اسلامی در عصر غیبت میتواند با توجه به عنصر مصلحت، به صدور قوانین در اداره امور جامعه بپردازد؟
قانون در اسلام به معنای احکام شرع و مجموعه قواعد و مقرراتی است که از سوی رهبر مشروع جامعه برای اداره جامعه با توجه به احکام کلی الهی بر پایه مصلحت آن جامعه وضع میگردد. مصلحتاندیشی در اندیشه سیاسی اسلام در چارچوب موازین شرعی صورت میگیرد. امری که مصلحت و حکومت را در اندیشه سیاسی اسلام به هم پیوند میزند، جایگاه مصلحت از حیث سندیت نیست، بلکه جایگاه مصلحت از حیث امتثال امری است که به طور عمده خود را در قالب دو بحث تزاحم در اصول فقه و حکم حکومتی در فقه نشان میدهد. نتیجه آنکه از نظر امام خمینی(ره) در عصر غیبت، ولی فقیه میتواند در صورت ضرورت و مصلحت، حکم اولی یا ثانوی را متوقف سازد و پس از رفع بحران، دوباره آنها را حاکم گرداند و این مصلحتاندیشی فقط در حوزه احکام حکومتی تحققپذیر است. مصلحت از دیدگاه امام خمینی اعم از فقهالعباده و فقهالمعامله و احکام اولیه و ثانویه است.
این پژوهش درصدد است که تاثیر مصلحت اندیشی را در حضانت به عنوان یکی از مهم ترین و حساس ترین قوانین خانواده که تاثیر مستقیم در انسانسازی و پرورش نسل بشر دارد، مورد بررسی قرار دهد.
این مقاله با بررسی دلایل دو جانبه، تمایل مصلحت اندیشانه خود را به دیدگاه دوم نشان می دهد؛ دیدگاهی که با اصول حقوقی و مصلحت خانواده سازگار است و علاوه بر این، ضمانت اجرای شروط اذن ولی و اجازه دادگاه را روشن می کند.
شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
