غیبت امام وظیفهای برای معصوم ایجاد نمیکند. شاهد آن، ایجاد فرقههای انحرافی فراوان در عصر غیبت و مسائل مبتلابه بسیار در عصر جدید است که ائمه متعرض آنها نشدهاند. دلیلی وجود ندارد که امام تا ابد باید تکلیف همه این مسائل را باید روشن کند و مثلاً سکوت امام صادق علیهالسلام دلیل است و اگر نظری داشتند حتماً بیان میکردند …
Read More »دیدگاه و گزارش
مقایسه نظریه تبعیت احکام از مصالح و مفاسد با مقاصد الشریعه
وقتی بحث از مصالح و مفاسد به عنوان ملاک میشود پس میتوان از مقاصد الشریعه هم در بحث ملاکات استفاده کرد کما اینکه برخی از اساتید معاصر همان مقاصد الشریعه اهل تسنن را به همان شکل فیالجمله در فقه قائلند؛ لکن ارائهدهنده در این مجال درصدد نفی مقاصد الشریعه به عنوان ملاک احکام هست و اگر درجایی از آن اسم …
Read More »روششناسی اجتهاد امام خمینی (ره) در عرصه فقه اجتماعی/ ما به «فقه اولویات» نیازمندیم
شبکه اجتهاد: یکی از شیوههای مؤثر برای کشف روش اجتهادی یک فقیه آن است که بخشی از متن او را که گمان میرود حاوی عناصر فعال روشی باشد، انتخاب کرده و به تحلیل روششناختی آن بپردازیم. به کارگیری این شیوه، قابل ارائه به هر کسی است که در حال فراگیری یا تدریس علوم حوزوی است. برای نمونه، در متون گوناگون …
Read More »«زنان، افتاء و مرجعیت» نقد و بررسی شد
استاد حوزه علمیه مشهد گفت: تقریبا امروز هیچ کس مناقشهای در اینکه زن میتواند مجتهد شود ندارد. یا اگر زن مجتهد شد میتواند خودش از خودش تقلید کند؟ در این بحث هم تقریبا کسی مخالف نیست. در بحث تقلید زن از زن مجتهد نیز نویسنده قائل به جواز است. حال طبق نظر کسانی که تقلید از اعلم را واجب میدانند …
Read More »نگاهی به سه مناظره استاد علیدوست و دکتر سروش
اختصاصی شبکه اجتهاد: قسمت اول مناظره، با سخنان دکتر سروش درباره غیراخلاقی و ناکارآمدی فقه شروع شد. استاد علیدوست با تفکیک برخی از گزارههای فقهی (مانند شروط صحت نماز و صحت وضوء) از بنیاد دانش فقه و نظام فقاهت که اخلاقگرا است، بطلان اتهام تهی بودن نظام فقه از اخلاق را تبیین کرد. او با ذکر گزارههای اخلاقی دانش فقه …
Read More »اجتهاد بدون روششناسی نابسامان است/ محققان حاشیه محقق ایروانی را بر شیخ اعظم انصاری بخوانند/ ویژگی مکتب فقهی
استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با بیان اینکه اجتهاد بدون روششناسی به سامان نخواهد رسید، اظهار کرد: کسی که بخواهد در تفسیر، کلام، معارف و فقه قلم بزند نیازمند روششناسی و منهج است وگرنه بیراهه رفته وسعی نامشکور از او صادر خواهد شد. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد ابوالقاسم علیدوست، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در …
Read More »بررسی مانعیت احتمال ارتکاز عام از اخذ به ظهور اولیه
یکی از سوالاتی که ذهن کسی که با روایات اهلبیت (علیهمالسلام) مواجه است را به خود مشغول میکند این است که فضای عمومی صدور روایت تا چه اندازه میتواند درفهم فعلی ما نسبت به روایت اثر بگذارد. آیا باید فارغ از فضای عمومی صدور حدیث و صرفا با توجه به قواعد متنی فهم متن حدیث، مراد نهایی متکلم را جستجو …
Read More »فعالسازی مقاصد در فقه الاجتماع با نظریه علامه طباطبایی
شبکه اجتهاد: در مسیر فعالسازی مقاصد شریعت، نیازی جدى به برونرفت از چارچوبهای سنتی و گامنهادن در فضایی تخصصیتر، که با پیچیدگیهای عصر حاضر همخوانی داشته باشد، حس میشود. این دگرگونی نیازمند تمرکزی ویژه بر وارد ساختن مقاصد شریعت در فقه اجتماع است. فقه اجتماع فقهی تخصصی است که به احکام شرعی مربوط به زیربناهای اجتماعی، از جمله کنشگری اجتماعی، …
Read More »نقش گستره شریعت در ترابط میان اجتهاد و علوم انسانی اسلامی
استاد علیدوست معتقد است اگر بخواهیم در خصوص نقش فقه در توسعه علوم انسانی چه ترابط اینها صحبت کنیم باید موضع خودمان را در گستره شریعت مشخص کنیم. اگر مباحث مدیرت، اجتماع، فرهنگ و خانواده را از حوزه شریعت خارج دانستیم در این صورت از حوزه فقه خارج و در نتیحه از حوزه اجتهاد خارج میشود. شبکه اجتهاد: دو عنوان …
Read More »کرامت طبیعی انسان مبنای حق تعیین سرنوشت
حجتالاسلام سید جواد ورعی، عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه معتقد است به طور کلی تحمیل اراده هر انسانی بر انسانهای دیگر، با کرامت انسان سازگاری ندارد و نمونههای فراوانی در آیات و روایات میتوانیم به عنوان مستند این مسئله مطرح کنیم. اینکه فقها اصلی را تاسیس کردهاند به نام «اصل عدم ولایت»، گویای همین واقعیت باشد. گفتهاند: اصل …
Read More »رویکردهای جریانشناختی حدیثی در صد سال اخیر حوزه علمیه قم
رویکردهای حدیثی و نحوه تعامل علما و بزرگان با حدیث سبب شده است که آثار گوناگونی نگاشته شود و موضوعات مختلفی در این زمینه بحث شود. در سده اخیر یعنی از ابتدای باز تاسیس حوزه علمیه قم توسط مرحوم آیتالله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی جریانهای حدیثی مختلفی صورت گرفته و تاکنون نیز این رویکردها و جریانها ادامه داشته است. …
Read More »تنزیل شریعت در سرزمین راهبردها
شبکه اجتهاد: یکی از مصادیق تنزیل شریعت تنزیل آن در حوزه راهبردها است. پیادهسازی شریعت در حوزه استراتژیها یک امر اساسی میباشد، زیرا استراتژیها نقش حیاتی در شکلدهی به فعالیتها و انجام مسئولیتها دارند. با این حال، ما اغلب، بلکه در بیشتر موارد، در تعیین رابطه فقه با استراتژیها غیر فعال بوده و هستیم. در اینجا و قبل از ورود …
Read More »روش فقهی استاد شهید مطهری/ احمد مبلغی
شبکه اجتهاد: بسیاری از فقهاء و متفکران به مسئله (چگونه شریعت “جهان متحول در بستر زمان” را پوشش میدهد؟ و چگونه فقیه میتواند این پوشش تشریعی را در روش فقهی خود فعال و اعمال کند؟) پرداخته اند. این مسئله دو مرحله برای بررسی دارد: مرحله اول: چه مکانیزمی را شریعت برای پوشش تحولات زمانی در خود تعبیه کرده است؟ مرحله …
Read More »روش فقها در اعتبارسنجی روایات در دیگر علوم اسلامی کارآمد نیست/ نباید با معیار روایات فقهی دنبال سایر روایات برویم
استاد دانشگاه قرآن و حدیث، گفت: فقیه و مجتهد با دانش خاصی که دارد، نسخهای پیچیده است که فقط برای فقه کارآمد است ولی ما با سایر حوزهها مانند تفسیر و اخلاق و اعتقادیات نیز مواجه هستیم. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام و المسلمین سید محمدکاظم طباطبایی؛ رئیس پژوهشکده علوم و معارف حدیث پژوهشگاه قرآن و حدیث چندی پیش در …
Read More »مگر فقیه میتواند بگوید من به مصلحت نگاه ندارم؟/ امام در عمل بحث «مصلحت» را در تشخیص مصلحت نظام پیش برد/ با بعضی از فضاها آینده روشنی نمیبینم!
مرحوم امام خمینی (ره) بحث مصلحت را در فقه، چه در بعد نظری و چه در بعد عملی توجه کرد و در عمل مثل تشخیص مصلحت نظام پیش برد. اما سوگمندانه این نگاه رشد خودش را نداشته است … این مسئله درست مثل چیزی است که گویا پایین کوه بود و مرحوم امام یکباری آن را چند متری بالا برد، …
Read More »عدم جواز خلط بین تکوین و تشریع در فقه از منظر امام خمینی(ره)
اگر کسی مانند امام میفرماید در فقه و اصول نباید بین تشریع و تکوین خلط کرد به این معنا نیست که دلوک اقتضای وجوب نماز داشته باشد بلکه شارع، زمان را اعتبار کرده است اما قواعدی که در منطق داریم را میتوانیم در فقه و اصول بیاوریم. آنچه امام میخواهد به آن تنوع دهد این است که جایی که قواعد …
Read More »شمول یک روایت نسبت به متعارضین
شبکه اجتهاد: از جمله روایاتی که شاید گفته شود مربوط به باب تعارض است، روایت «إِذَا سَمِعْتَ مِنْ أَصْحَابِکَ الْحَدِیثَ وَ کُلُّهُمْ ثِقَه فَمُوَسَّعٌ عَلَیْکَ حَتَّى تَرَى الْقَائِمَ فَتَرُدَّهُ عَلَیْهِ»[۱]است، به این بیان که اگر احادیث رسیده از ثقات با یکدیگر تعارض کرد مردم مخیرند به هر کدام از آنها عمل کنند تا امام را ملاقات کنند و حکم را …
Read More »پرسش و پاسخهای صریح در باب «نظریه مقاصد شریعه»
استاد علیدوست گفت: آن کسی که میگوید نماز صبح برای این بوده که مردم ساعت ۷ سر کار بروند و هکذا، او دارد یک فلسفهی حکم برای یک حکم شرعی درست میکند. این فلسفهبافی برای یک حکم خاص است و ربطی به مقاصد ندارد. ما اصلا به این مقاصد نمیگوییم. البته بعد در یک نظام حلقوی میگوییم. یعنی باید مجموعهی …
Read More »مقاصدیها انضباطی در بیان مقاصد ندارند/ مخربترین اثر نظریه مقاصد، حذف قرآن و سنت در استنباط احکام است!/ خطابات قانونی با مقاصد اصلاً قابل جمع نیست
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) گفت: قدمای اهل سنت مقاصد را در پنج چیز قرار دادند اما معاصرین از اهل سنت آن را توسعه داده میگویند منحصر به آن پنج مقصد نیست مثلاً آزادی انسان یا کرامت انسان و نیز عدالت هم جزء مقاصد شریعت است، این موارد را نیز اضافه به مقاصد الشریعه نمودهاند. امروز یکی از مشکلات …
Read More »دلالت سیره عقلاء بر قاعده حرمت تنفیر از دین
تکتم آزاد در بخشی از پایان نامه سطح چهار خود با عنوان «بررسی مستندات قاعده حرمت تنفیر از دین و کارکرد آن در فقه خانواده»، به نقش سیرۀ عقلا به عنوان مستند قاعدۀ حرمت تنفیر از دین پرداخته و در ابتدا سیره عقلا معناشناسی و تفاوت آن با مفاهیم مشابه از قبیل ارتکاز عقلاء، بنای عقل، عرف، عادت و سیرۀ …
Read More »توسعه فقه منحصر در فلسفه فقه است
استاد حوزه علمیه ضمن تعریف فلسفه فقه بیان کرد: دانش فقه اگر بخواهد توسعه پیدا کند، این توسعه منحصرا مبتنی بر فلسفه فقه است و اگر غیر از فلسفه فقه دانش دیگری در پیش گرفته شود راه به جایی نمیبرد و فرصتها به هدر میرود. شبکه اجتهاد: سوال اصلی این است که نقش فلسفه فقه در توسعه دانش فقه چیست …
Read More »هفت وادی، چهل منزل؛ سیر مطالعه حدیث شیعه
حدیث خوانی یا مطالعات حدیثی از مهمترین ضرورتهای یک کارشناس علوم اسلامی است که در گذشتههای دور همواره در حوزههای علمیه به صورت رسمی وجود داشته است. اکنون این مطالعات، بیشتر به صورت فردی دنبال میشود. در این نوشتار پس از بیان شاخصههای چگونگی گزینش یک متن مناسب، طرحی کاربردی و روشمند برای مطالعه متون حدیثی ارائه شده است. این …
Read More »فرایند شکل گیری دانش اصول فقه، نقدی بر انگاره تأسیس
عضو هیئت علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث گفت: دانش مقولهای اختراعی و تأسیس نیست و این انگاره نوعی تحریف در تعامل با دانش و تحلیل آن است. لذا بزرگترین آسیب این انگاره منصرف کردن اندیشههای از نقش کلیدی ائمه اهل بیت علیهمالسلام در شکلدهی اندیشهها و سامان دادن به مباحث دانشی مسلمین است. نقشی که مطابق گزارههای متفق علیه میان …
Read More »از افتتاح «مرکز تخصصی دارالفقه» تا رونمایی از «دو اثر فقهی و اصولی» در مشهد
مراسم افتتاحیه ساختمان جدید مرکز تخصصی دارالفقه با حضور جمعی از علما، اساتید سطوح عالی، و مدیران حوزه علمیه خراسان، به همراهی رونمایی از دو اثر «فقهی و اصولی» برگزار شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در این مراسم حجتالاسلام والمسلمین محمد صالح حائری، مدیر مرکز تخصصی دارالفقه با تأکید بر لزوم اهتمام به فقه و اصول برای تولید علوم اسلامی …
Read More »هماندیشی اساتید روششناسی و توانمندسازی علوم اسلامی در مشهد + تصاویر
دومین و سومین هماندیشی از سلسله هماندیشیهای توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی در دو محور «جایگاه نیازهای کاربردی در درختواره علوم اسلامی» و «چیستیِ روش و قلمرو روششناسی در علوم اسلامی» با حضور جمعی از متخصصان برجستۀ علوم اسلامی در مشهد مقدس برگزار شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، اگرچه اصطلاح علوم اسلامی بهخصوص در سالهای اخیر، کاربردهای گوناگونی یافته، اما …
Read More »برخی از بزرگان ضد مقاصد هستند ولی در حیل ربا مقاصدی میشوند/ عقلگرایانه حرف میزنند ولی فتوای اخباری میدهند
استاد درس خارج حوزه گفت: برخی از بزرگان قابل توجه ما به خاطر فقدان روش، قرار در آراء ندارند لذا برخی اوقات کاملا ضد مقاصدی هستند ولی مثلا در بحث حیل ربا کاملا مقاصدی میشوند گویا همه نصوص اسلام در خدمت مقاصد شریعت بوده است؛ الان هم کسانی داریم که عقلگرایانه حرف میزنند ولی فتوای اخباری میدهند. به گزارش شبکه …
Read More »زمینههای شکلگیری نظریه خطابات قانونیه در اندیشه امام خمینی
استاد خارج فقه حوزه علمیه قم با بیان اینکه نظریه خطابات قانونیه امام خمینی (ره) بر روی مبانیای استوار است که باعث تولید و ابداع این نظریه شده است، گفت: شاید خود ایشان التفات به همه مبانی آن نداشته باشد اما باید حوزه علمیه این امتدادها را انجام دهد. مرادمان از مبانی مسائلی است که امام خمینی (ره) صریحا آن …
Read More »الکلام فیالمُجیز!؛ تأملی در صدور اجازات اجتهاد در عصر حاضر
نقل میکنند که عالمی از شیخانصاری اجازه اجتهاد میخواست و شیخ اجازه نمیداد و این شخص رفت نزد عالمی و اجازۀ اجتهاد گرفت و آن اجازۀ اجتهاد را آورد نزد شیخانصاری که شیخانصاری هم ذیلش بنویسد «قد صدر من اهله و وقع فی محله» ولی بر خلاف توقع وی، شیخانصاری زیرش نوشت «الکلام فی المُجیز». یعنی کلام در این است …
Read More »بررسی روش تدوین مسائل فقههای معاصر
نشست «بررسی روش تدوین مسائل فقههای معاصر» با ارائه حجتالاسلام والمسلمین محمدرضا فلاح تفتی و نقادی حجتالاسلام والمسلمین علیرضا پیروزمند و دکتر سیدمصطفی احمدزاده در پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام مصطفی دری دبیر این نشست علمی در آغاز با اشاره به اینکه اصل تعیین چارچوب فقه معاصر محل بحث بین دانشیان این علم است، …
Read More »نگاهی دوباره به «خصائص الشریعه»
استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه، گفت: حلال خدا از حرامها بیشتر است ولی ما آن را برعکس کردهایم و دست و پای افراد را میبندیم و این تأثیر منفی بر همه زندگی فرد خواهد گذاشت. خداوند فرموده است چرا طیبات را حرام میکنید پس حلال الهی بیش از حرام است لذا نباید دائماً احتیاط، احتیاط درست کنیم …
Read More »