کتاب حاشیه مرحوم آخوند خراسانی بر مکاسب شیخ اعظم، حاصل تحقیق محمد باقر موسوی و رجبعلی مقیسه منتشر شد.

حوزه: کتاب مکاسب شیخ اعظم انصاری رحمه الله از منابع فقهی غنی حوزوی به شمار می رود که تا به امروز حوزه های شیعی ایران و نجف و لبنان و کشورهای دیگر از چشمه سار این کتاب ارزشمند سیراب می شوند و همین غنای علمی باعث شده علما و فقهای مدرسه فقهی شیعه به شرح و حاشیه نویسی بر این کتاب ارزشمند توجه داشته باشند.

یکی از ارزشمند ترین حواشی بر این کتاب، حاشیه مرحوم آخوند خراسانی است که خود از فحول علماو فقها و شاگردان شیخ اعظم است و آوازه او در علم اصول فقه با کتاب شریف کفایه الأصول زبانزد است.

اما در مدح حاشیه مرحوم آخوند بر مکاسب، سخن آیت الله العظمی سید محسن حکیم کافی است که گفته از: این حاشیه از ثمرات تحقیقات علمی مرحوم آخوند است.

این کتاب توسط انتشارات سماء قلم منتشر شده و حاصل زحمت دو محقق ارجمند محمد باقر موسوی و رجبعلی مقیسه می باشد که در ۴۷۲ صفحه و در قطع وزیری چاپ و منتشر شده است.

از ویژگی های کتاب این است که فاقد فصل بندی است و سهولت دسترسی به حاشیه های مرحوم آخوند که هرکدام با یک شماره در کتاب معرفی شده اند آن را برای محققان جذاب ساخته است.

*امتیازات کتاب

۱٫ مقابله کتاب با اصل نسخه خطی مرحوم آخوند که هشت سال پیش فاضل ارجمند حاج شیخ عبدالرضا الکفائی نوه مؤلف با طیب خاطر به ما اهدا کرد و این نسخه بدون نقطه بود که ما تلاش زیادی برای تصحیح و مقابله آن انجام دادیم و در حاشیه کتاب نیز با حفظ متن اصلی مرحوم آخوند، به اشتباهاتی که به نظرمان رسیده اشاره کرده ایم.

۲٫ شماره گذاری حاشیه ها برای سهولت مراجعه و ارجاع که در نهایت کتاب شامل ۷۲۹ حاشیه می باشد.

۳٫ یافتن منابع مورد اشاره در کتاب در میان کتب روایی و فقهی و سایر کتاب های مؤلف مانند کفایه و حاشیه ارزشمند ایشان بر فرائد.

۴٫ یافتن مرجع عبارات مؤلف همچون «تقدّم» و «یأتی» که از پرزحمت ترین کارها بود و وقت زیادی صرف آن شد و گاه برای یک مورد چند حاشیه به نظر ما مناسب می آمد که با موضوع بحث ارتباط داشت و ما منبعی را که ارتباط بیشتری با متن داشت برگزیدیم و گاهی نیز تمام حواشی مربوط را به خاطر تاثیر در موضوع بیان کردیم و با این حال بعید نیست در برخی ارجاعات نیز نتوانسته باشیم مراد مؤلف را یافته باشیم.

۵٫ در هر حاشیه شماره صفحه و سطر آن را در چاپ سنگی مکاسب و شماره جلد و صفحه آن را در مکاسب چاپ جدید از انتشارات مجمع الفکر ذکر کرده ایم تا مراجعه به مکاسب هم آسان باشد.

۶٫ برخی عباراتی که مؤلف از مکاسب نقل کرده، اندکی با متن مکاسب موجود متفاوت است که به این موارد در پاورقی اشاره کرده ایم.

۷٫ از آنجایی که تنها هدف این تحقیق بیان هدف و مراد مؤلف بوده و در مقام نقد و مناقشه نبوده ایم، از بیان نقد به جز در موارد ضروری پرهیز کرده ایم.

۸٫ بر اهل تحقیق پوشیده نیست که این تحقیق از دقیق ترین حواشی بر مکاسب شیخ است که توانسته میان ایجاز در عبارت و عمق محتوا جمع کند و از شرایط یک کتاب درسی برخوردار است و از این رو به مسئولان حوزه علمیه پیشنهاد می کنیم این کتاب را جزء آخرین متون درسی فقهی طلاب مانند کفایه در اصول قرار دهند.

۹٫ این حاشیه آن گونه که مطلع هستیم، قبل از این، یک بار به چاپ سنگی و یک بار به صورت جدید توسط وزارت ارشاد چاپ شده و شامل غلط های زیادی است و برخی حواشی از آن حذف شده است.