شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
استاد خارج فقه حوزه علمیه قم رویکردهای ترجیحی، تقریبی، روشی و توسعه‌ای را از رویکردهای قابل توجه در فقه مقارَن ذکر کرد و گفت: در توجه به این رویکردها، باید به این نکته بپردازیم که کدام یک از آنها برای شرایط کنونی دنیای اسلام سودمند است؟
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین احمدمبلغی در مراسم رونمایی از مجله «الفقه المقارن» که از سوی مرکز مطالعات فقهی تطبیقی با حضور اساتید در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، گفت: این مجله از میان رویکردهای چهارگانه فوق، رویکرد تقریبی و رویکرد توسعه فقه اسلامی در حوزه مسائل جدید را دنبال می‌کند.
فقه تطبیقی با رویکرد ترجیحی و تقریبی
وی ادامه داد: در فقه تطبیقی با رویکرد ترجیحی محقق وجهه همت خود را بر آن می‌نهد که یک دیدگاه را بر دیدگاهی دیگر ترجیح دهد و در فقه تطبیقی با رویکرد تقریبی تلاش محقق این است که، در پی نهادن دیدگاه‌های گوناگون مذاهب کنار یکدیگر در وهله نخست و آشکار ساختن نقاط مشترک میان آنها در وهله بعدی، تقریب فقهی را به مثابه هدف و آرمان خود دنبال کند.
فقه تطبیقی با رویکرد روشی
استاد حوزه علمیه قم گفت: فقه تطبیقی با رویکرد روشی، ما را در راه یافتن به ژرفنای معنایی احادیث شیعه و درک و کشف آن یاری می‌رساند. مرحوم آیت‌الله بروجردی به این رویکرد باورمند بودند؛ چرا که، آن‌گونه ایشان مناسبات پیرامونی شرایط ارایه احادیث شیعه را صورت بندی می‌نمودند، این روایات در شرایط رواج اقوال اهل سنت در جامعه ارایه گردیده‌‌‌اند و از این روی، هم چنان که طبیعی بوده است، سخنان ائمه (ع) نیز ناظر به این دیدگاه‌ها عرضه و ارایه شده بوده است.
عضو مجلس خبرگان رهبری بیان داشت: ما به فقه تطبیقی به عنوان بخشی از رویکرد استنباطی مؤثر و البته ذیل چارچوبی خاص نیاز داریم که بتواند نظرات اهل سنت حاضر در زمان صدور روایات شیعه را پیگیری و دسته بندی نماید و، به این ترتیب، پرده از رابطه معنایی میان این روایات و آن دیدگاه‌ها برکشد.
مبلغی با اشاره به فقه تطبیقی با رویکرد توسعه فقه عام اسلامی نیزگفت: این رویکرد به دنبال آن است که اشتراکات اصلی فقهی را در ارتباط با مسائل جدید و مسائل مهم اجتماعی لحاظ دارد و بر این پایه به تولید دانش فقهی به صرت نظری یا حکمی همت گمارد.
شاخه‌های فقه تطبیقی با رویکرد توسعه فقه عام اسلامی
وی فقه تطبیقی با رویکرد توسعه فقه عام اسلامی را دارای دو شاخه فقه تنظیری در چارچوب فقه عام اسلامی و فقه تفریعی در حوزه مسائل جدید در چارچوب فقه عام اسلامی دانست و گفت: فقه تنظیری در چارچوب فقه عام اسلامی در پی ارائه نظریه‌های فقهی در خصوص موضوعات مهم اجتماعی است مانند کاری که شهید صدر در «اقتصادنا» و تا حدودی در بانکداری اسلامی انجام داده است.
مبلغی یادآورشد: فقه تفریعی در حوزه مسائل جدید در چارچوب فقه عام اسلامی به دنبال مجموعه‌ای فقهی متشکل از مباحث جدید در فقه عام اسلامی است، در این گونه رویکرد به فقه مقارن عمدتا تمرکز بر مشترکات اسلامی است تا بر پایه چنین تمرکزی «دانش اسلامی فقه» ناظر به زنجیره‌ای از مسائل جدید و موضوعات پراهمیت اجتماعی تولید و عرضه گردد.
کلیک کنید: تصاویری از مراسم رونمایی از مجله «الفقه المقارن» با حضور اساتید در قم
این استاد خارج فقه حوزه علمیه قم ادامه داد: نتایج این فقه از نظر اعتبار و حجیت با اشکال روبرو نیست. در توضیح این اعتبار و حجیت باید گفت که وضعیت از دو حالت خارج نیست: زیرا یا فریقین بر اساس ادله مورد قبول و مشترک میان طرفین به نتایجی رسیده‌‌‌اند و یا هر یک از دو مذهب شیعه و سنی در موضوع محل بحث دارای ادله اختصاصی خود بوده‌‌‌اند و از خاستگاه آن ادله به همان نتیجه‌ای دست میافته‌‌‌اند که طرف دیگری نیز در فرایندی مشابه، بر اساس ادله اختصاصی خود، دقیقا به آن رسیده و دست یافته است. به این ترتیب اعتبار و حجیت نتایج همسان در هر دو مذهب، صرف نظر از آن که در انجام این مهم به دلایل مشترک استناد کرده باشند یا از دلایل اختصاصی خود بهره گرفته باشند، برقرار و ثابت است.
مبلغی گفت: با لحاظ آن چه آمد می‌توان، در آسیب شناسی کم‌توانی تلاش‌های فقه مقارن در جهان اسلام، گفت که وحدت اسلامی عمدتا نه با استناد به مشترکات فقه اسلامی و ذیل توجه به فقه عام اسلامی بلکه در فضای خلاء شکل گرفته است.
مجله «الفقه المقارن» با رویکرد تقریبی و توسعه فقه اسلامی
عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به شاخصه‌های مجله فقه مقارن گفت: این مجله رویکرد تقریبی و رویکرد توسعه فقه اسلامی در حوزه مسائل جدید رادنبال می‌کند.
وی گفت: از تمامی پژوهشگران دلمشغول این عرصه خطیر تقاضا می‌کنم که مجله را از مقالات تخصصی، ایده‌ها و اندیشه‌های خود محروم ننمایند و رویکردهای خویش را در این مجله ارائه دهند.
مبلغی ادامه داد: این مجله می‌تواند ارگانی تخصصی و دانشی در حوزه علمیه و جهان اسلام باشد و از این رهگذر در مسیر هم افزایی اندیشه‌ای و هم اندیشی تخصصی فقهی در جهان اسلام سودمند و بارور واقع شود.
این استاد حوزه در خاتمه افزود: تاکنون پنج شماره از این مجله در کشورهای اسلامی منتشر شده است و آن چه امروز رونمایی می‌شود معرف دوره جدید این مجله متفاوت، و‌ای بسا، بی مانند به لحاظ موضوع و نحوه تامل ورزی در جهان اسلام و عرصه فقه است. در شماره ششم و هفتم مجله به مباحث مهمی پیرامون روش شناسی مطالعات فقهی، بانکداری اسلامی و مباحث اقتصادی و مالیه اسلامی، مقارنه شناسی فقهی و به بیانی تامل در عرصه خطیر وجوه مقارنه پردازی تخصصی میان فریقین و نهایتا ارتباط فقه و قانون پرداخته شده است.
علاقه‌مندان برای مشاهده و مطالعه مقالات مجله «الفه المقارن» می‌توانند به آدرس https://alfeqh-almoqaran.com/ مراجعه نمایند.
